A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Jehova Chuan Inlungrual Taka Kan Fak A Phu

Jehova Chuan Inlungrual Taka Kan Fak A Phu

Jehova Chuan Inlungrual Taka Kan Fak A Phu

“LALPA chu fak rawh u.”—SAM 111:1.

1, 2. “Halleluia” tih awmzia chu eng nge ni a, Kristian Grik Pathian Lehkha Thu-ah eng anga hman nge a nih?

“HALLELUIA!” He thu hi Kristianna ram biak inahte hriat a ni tlângpui ṭhîn a. Mi ṭhenkhatte chuan an nî tin inbiaknaah pawh an telh fo ṭhîn a ni. Amaherawhchu, a awmze thianghlim tak hretu an awm mang meuh lo va; a hmangtu tam takte nunin Pathian a chawimawi hek lo. (Tit. 1:16) Bible dictionary pakhat chuan: “Halleluia tih chu fakna hla chi hrang hrang phuahtute’n Jehova fakpui tûra mi zawng zawng an sâwmna ṭawngkam a ni,” tiin a hrilhfiah a. Dik takin, Bible lama mi thiam tam takte chuan “Halleluia” tih chu “Ia chu fak rawh u,” tihna a nih thu an sawi. *

2 Hriatthiam awm takin, Mizo Bible chuan Sâm 111:1-a thu chu “LALPA chu fak rawh u,” tiin a let chhuak a ni. Grik ṭawnga chu mi sawina chu Thu Puan 19:1-6-a sakhaw dik lo tâwpna lawmna chungchângah vawi li lai a lang a ni. Chu mi hun a lo thlen hunah chuan, betu dikte chuan zah tak chunga “Halleluia” tih chhan tûr ṭha tak an nei ang.

A Hnathawh Ropui Takte

3. Inkhâwm tûra kan kalkhâwm ziah chhan ber chu eng nge ni?

3 Sâm 111-na phuahtu chuan Jehova’n inlungrual taka kan fak a phu êm êm nachhan tam tak min hrilh a ni. Châng 1-na chuan: “Mi dik takte inrâwn khâwmnaah leh inkhâwmnaah chuan ka thinlung zawng zawngin LALPA hnênah lâwm thu ka hrilh ang,” a ti. Tûn laia Jehova Thuhretute pawhin chutiang tho chuan an ngai a. Tualchhûng kohhran leh inkhâwmpui tea kan kalkhâwm chhan ber chu Pathian Jehova fak tûrin a ni.

4. Engtin nge mihringte’n Jehova thiltihte an zawn chhuah theih?

4 “LALPA thiltihte chu a ropui a, a chunga lâwm apiangten zawn chhuah a ni ṭhîn.” (Sâm 111:2) “Zawn chhuah,” tih ṭawngkam hi chhinchhiah ang che. Lehkhabu pakhatin a sawi dân chuan, he Bible châng hi Pathian thiltihte “ṭhahnemngai tak leh ngun taka ngaihtuahtu leh zirtu” mihringte sawi nâna hman theih a ni. Jehova thil siamte chuan thiltum ropui tak a nei ṭeuh va. Ani chuan kan awmna lei hian lumna leh êng te, chhûn leh zân te, sik leh sa te a neih theih nân leh tuipui chîm sân chin tûr thunun nân te hian nî te, leilung te, leh thla te chu a awmna tûr hmun dik takah a dah a ni.

5. Mihringin lei leh vân chanchin an hriatthiam chhohna aṭangin eng nge lo lang chhuak?

5 Scientist-te chuan nî leh a hêltu arsite zînga kan lei awmna hmun chungchâng ṭhahnem tâwk tak an hre tawh a; chu bâkah, thlain kan leilung a hêlna kawng te, a lenzâwng te, leh thla leilung insiam dânte chu kan lei atân a ṭha tâwk hle tih an hre tawh bawk a ni. Hêng vân lam thilte awmna hmun leh a inkûngkaih kual dân chuan a hun takah sik leh sa a inthlâk danglamtîr a. Tin, ṭha taka duan lei leh vâna chaknate chungchâng tam tak zir chhuah a ni tawh bawk. Chuvângin, “‘A Nih Tûr Ang Thlapa’ Duan Lei leh Vân” tih thupui hmanga thuziak pakhatah, mechanical engineer zirna hmuna professor pakhat chuan: “Lei leh vân hi vân sâng boruaka thilthleng palh avânga lo awm a ni tih hrilhfiahna chu rin harsa tak a ni tih pawmin, kum 30 kalta chhûnga scientist tam takin an ngaih dân an thlâk pawh hi hriatthiam harsa a ni lo. Uluk taka din chhuah kan chênna leilung chanchin kan hriat tam poh leh a duangtu fing tak a awm tih kan rin nachhan tûr a tam ting mai a ni,” tiin a sawi.

6. Pathianin mihringte a siam dân chu engtin nge i ngaih?

6 Engkim hi siam a nihzia târ langtu ropui tak dang leh chu Pathian min siam dân hi a ni. (Sâm 139:14) Mihringte a siam lai khân, ngaihtuah theihna rilru te, tisa pêng mamawh zawng zawng kim taka awmna taksa te, leh hna thawh nâna mamawh thiamna leh theihna te a pe a ni. Entîr nân, Pathian min pêk ṭawng theihna leh ngaihthlâk theihna te, leh ziak theihna leh chhiar theihnaahte chuan thilmak tih a tel a ni. Tin, ding ngîl thei tûra ṭha tak leh mak taka siam ruangâm i nei bawk. I taksa pian hmang leh a inbûk tâwk theihna, hna a thawh theih dân leh chaw pai ṭawiha chakna a siam chhuah theih dânte chu a mak narawh e. Chu mai bâkah, i rilru leh i thil hriat theihnate thlunzawmtu hriatna tha zâmte hnathawh dân chu scientist-te thil siam chhuah tawh rêng rêng aiin a chungnung zâwk a. Dik takin, Pathian pêk rilru leh thil hriat theihna an neih avâng chauhvin mihringte hian thil an siam chhuak thei a ni. Engineer zir chhuakte zînga a thiam ber pawhin mawi tak leh ṭangkai tak ni tûra mak tak maia duan chhuah, karfung sâwmte tia sawi theih tûr i kutzungṭangte leh i kutzungpuite ang chu a siam chhuak thei lo. Heti hian inzâwt rawh, ‘Pathian min pêk kutzungṭangte chu thiam taka hman a nih loh chuan, lemziak ṭha takte ziak leh in ropui takte sak theih a ni ang em?’ tiin.

Pathian Thiltih Ropui Takte leh A Miziate

7. Engvângin nge Bible hi Pathian thiltih ropuite zînga mi anga kan thlîr ang?

7 Jehova thiltih ropui takte zîngah chuan, Bible-in a târ lan angin mihringte tâna thiltih ropui tak dangte pawh a tel a. Chu lehkhabu a chhûng thu inmil vekna hrim hrim pawh chu, Pathian thiltih ropui tak pakhat a ni. Lehkhabu dangte ang lo takin, ‘Pathian thâwk khuma pêk leh zirtîr kawnga sâwt tak’ a ni. (2 Tim. 3:16) Entîr nân, Bible-a a bu hmasa ber, Genesis chuan Nova dam laia Pathianin he leia mi sualte a thenfai dân chu min hrilh a. A bu hnihna, Exodus-ah chuan Jehova’n Israelte chu Aigupta sala an tânna ata chhan chhuak a, a Pathianzia a târ lan dân a chuang a ni. Hêng thilthlengte hi fakna hla phuahtu rilruah a awm ngei ang: [Jehova] hnathawh chu a zahawmin a ropui a ni; a felna chu kumkhuaa awm tûr a ni a. Ani chuan a thilmak tihte chu a hriat rengtîr a: LALPA chu mi khawngaih thei tak, lainatnaa khat a ni,” tih sawi tûra chêttîr a nih khân. (Sâm 111:3, 4) I dam chhûnga thilthlengte pawh tiamin, hun kal tawh zawng zawnga Jehova thiltihte chu a ‘zahawmna leh ropuina’ hriat rengna a ni tih i pawm a ni lâwm ni?

8, 9. (a) Eng kawngin nge Pathian thiltihte leh mihring thiltih tam takte chu a inan loh? (b) Pathian miziaa i ngaihsân ṭhenkhat chu engte nge ni?

8 Fakna hla phuahtu chuan Jehova mize langsâr tak tak, felna te, khawngaihna te, leh ngilneihna te chu uar takin a târ lang a ni. Sual nei mihringte thiltih chu felnaah a innghat khât hle tih i hria a. Duhâmna te, îtsîkna te, leh chapona te avânga tih a ni fo ṭhîn. Chu chu a hlâwkna têl nân leh an chawh chhuah indonate atâna an siam râlthuam hlauhawm takahte hian a lang a. Chûng râlthuamte chuan pawisawi lo mi maktaduai têlte chungah sawi hleih theih loh manganna leh hlauhna nasa tak a thlen a. Tin, mihringte thiltih tam tak chuan mi rethei leh hnuaichhiaha awmte chungah hrehawm tawrhna a thlen bawk a ni. Pyramid sak nâna salte an chhawr dân chu mi tam takte chuan entîrna atân an hmang ngei ang. Chûng pyramid-te chu, mi chapo tak Aigupta ram Pharaoa lal thlah kal zêlte thlân atâna hman a ni deuh ber. Tin, tûn lai mihringte thiltih tam tak chu inhnuaichhiahna a nih bâkah, ‘lei tihchhiatna’ a ni tel bawk.—Thu Puan 11:18 chhiar rawh.

9 Chu chu thil dika innghat reng Jehova thiltih nên chuan a va inthlau tak êm! Pathian thiltihah chuan sual fate chhandam tûra zahngai taka ruahmanna a siam pawh a tel a ni. Tlanna ruahmanin, Pathian chuan “ama felzia [a] entîr” a. (Rom 3:25, 26) Dik takin, “a felna chu kumkhuaa awm tûr a ni.” A khawngaihna chu Pathianin sual nei mihringte dawhthei taka a dâwrnaah a lang a. An kawng sual zawh ata hawikîr a, thil dik ti tûra a ngen hunah pawh anni chu ngilnei takin a dâwr a ni.—Ezekiela 18:25 chhiar rawh.

A Thutiam Chungah A Rinawm

10. Abrahama nêna an thuthlunah khân Pathian Jehova chuan rinawmna chungchângah entawn tûr eng nge a siam?

10 “Amah ṭihtute chu ei tûr a pe a: a thuthlun chu kumkhuain a hre reng ang.” (Sâm 111:5) Fakna hla phuahtuin heta a sawi hi Abrahama thuthlung a nih ngei a rinawm. Jehova chuan Abrahama thlahte chu malsâwmna vûr a tiam a, an hnênah chuan anmahni dotute kulh kawngkhâr chu an lâksak dâwn tih a hrilh a ni. (Gen. 22:17, 18; Sâm 105:8, 9) Chu thutiam thlen famkim ṭan nân Abrahama thlahte chu Israel hnam an lo ni ta a. Chu hnam chu hun rei tak chhûng Aigupta salah an tâng a; mahse, ‘Pathian chuan Abrahama hnêna a thuthlung kha a hre reng a,’ anni chu a chhan chhuak a ni. (Ex. 2:24) Jehova’n anmahni a dâwr zui dân chuan a thilphalzia a târ lang a. An ei tûr tisa lam chaw a pe a, a tehnate an zawm theih nân thlarau lam chawte pawh a pe bawk a ni. (Deut. 6:1-3; 8:4; Neh. 9:21) Chu mi hnu lam kum zabi-ahte chuan, Pathian thu an âwih loh fo avângin, Pathian chuan a lama lo kîr tûra nawr tûrin a zâwlneite a tîr ṭhîn a. Israel fate Aigupta ata a chhan chhuah hnu kum 1,500 aia tam a liam chuan, Pathianin a Fapa neih chhun chu leiah a rawn tîr a ni. Juda mi a tam zâwkte chuan Isua chu hnâwlin, tihhlum hial pawh an remti a. Tichuan, Pathian Jehova chuan thlarau lam hnam thar, “Pathian Israelte” chu a din ta a ni. Krista rualin chu hnam thar chu Pathian Jehova’n mihringte malsâwmna thlentu tûra a lo sawi lâwk thlarau lama Abrahama thlah a lo ni ta a ni.—Gal. 3:16, 29; 6:16.

11. Engtin nge Pathian Jehova chuan Abrahama hnêna ‘a thuthlun chu a hriat reng’?

11 Pathian Jehova chuan “a thuthlun” leh chu mi kaltlanga malsâwmna a tiamte chu “a hre reng” a. Tûn laiah hian, ṭawng 400 chuangin a thlarau lam chaw chu hnianghnâr takin a pe chhuak a ni. Tin: “Ni tin kan ei khawpin chaw min pe ang che,” tih nêna inmila kan tisa lam mamawh kan dîlna chu a chhâng zêl bawk a ni.—Lk. 11:3; Sâm 72:16, 17; Is. 25:6-8.

Jehova Thiltihtheihna Ropui Tak

12. Eng kawngin nge hmân lai Israelte chu “hnam tin rochan” pêk an nih?

12 “A thiltihte thiltihtheihzia chu a mite hnênah a lantîr a, hnam tin rochan chu anmahni pein.” (Sâm 111:6) Fakna hla phuahtu rilrua awm chu Aigupta aṭanga Israel fate chhan chhuah an nih dân mak tak chu a ni ngei ang. Pathian Jehova chuan Israelte Ram Tiama an luh a phal khân, anni chuan Jordan Lui chhak lam leh thlang lama awm ramte chu an hneh thei a ni. (Nehemia 9:22-25 chhiar rawh.) Ni e, Jehova chuan Israelte hnênah “hnam tin rochan” chu a pe a. Chu chu Pathian thiltihtheihna târ lanna a va ni êm!

13, 14. (a) Fakna hla phuahtu rilruah chuan Babulon chungchânga Pathian thiltihtheihna târ lanna eng nge awm mai thei? (b) Eng chhan chhuahna ropui zâwk nge Pathian Jehova’n a pêk?

13 Nimahsela, Israelte chuan Jehova’n an tâna thil engkim a tihsak chung pawhin amah zahna an lantîr lo va, anmahni thlahtu Abrahama te, Isaaka te, leh Jakoba te zahna lah an lantîr hek lo tih kan hre chiang hle a. Pathianin an awmna ram aṭanga hnawt chhuak a, sala hruai tûra Babulon-ho a hman thlengin an hel chhunzawm zêl a ni. (2 Chro. 36:15-17; Neh. 9:28-30) Bible lama mi thiam ṭhenkhatte sawi anga Sâm 111-na phuahtu chu Israelte Babulon sala an tânna aṭanga an kîr leh thleng a la dam a nih chuan, ani chuan Pathian Jehova chu A rinawmna leh A thiltihtheihna avânga fak chhan tûr dang a neih belh ngei ang. Pathian chuan chutianga a rinawmna leh a thiltihtheihna chu Babulon mi, an sal tângte chhuah ngai rêng rêng lo kut aṭanga Judate chhan chhuakin a lantîr a ni.—Is. 14:4, 17.

14 A hnu kum za nga vêlah, Pathian Jehova chuan inlamlêt mihringte chu thihna leh sual bâwih aṭanga chhan chhuah nân a thiltihtheihna chu ropui zâwkin a hmang a. (Rom 5:12) A rah chhuah pakhat chu mi 1,44,000-te Krista hnungzuitu thlarauva hriak thih an lo ni thei hi a ni. Kum 1919 khân, Pathian Jehova chuan a thiltihtheihna chu sakhaw dik lo bâwiha tâng hêng hriak thihte zînga a la bâng tlêm tête chhan chhuah nân a hmang a ni. He tâwpna huna an hlawhtlinna hi Pathian thiltihtheihna avâng chauhva awm thei a ni. Thih thlenga an rinawm chuan leia inlamlêtna nei mihringte hlâwkpui atân anni chuan vân aṭangin Isua Krista chu ro an rêlpui ang a. (Thup. 2:26, 27; 5:9, 10) Hmân lai Israelte aia ropui zâwkin lei hi an la rochung ang.—Mt. 5:5.

Thu Bul Chatuan Daih leh Rin Tlâk Takte

15, 16. (a) Pathian kut thiltihte zîngah chuan eng nge tel? (b) Pathianin hmân lai Israelte hnênah eng thu nge a pêk?

15 “A kut thiltihte chu thutak leh rorêlna fel a ni a; a thununna thu zawng zawngte chu a rinawm a ni. Chûng chu kumkhaw tlaitluan atân tihnghehin a awm a, thutak leh dik taka tih a ni hlawm a.” (Sâm 111:7, 8) Jehova “kut thiltihte” zîngah chuan lung phêk pahnih chunga ker Israelte tâna pêk dân pawimawh sâwmte a tel a ni. (Ex. 32:18) Chûng dânte leh Mosia Dân thuthlung zînga lo tel ta dân dangte chuan thu bul chatuan daih leh rin tlâkte chu a ṭanchhan a ni.

16 Entîr nân, chûng lung phêka thupêk pakhat chuan: “Kei, LALPA i Pathian hi, Pathian thîkthuchhia,” a nih loh leh inpêkna pumhlûm phûttu, a ti a. Tin, Pathian Jehova chuan amah “hmangaiha [a] thupêkte pawmtu [chhuan] sâng tam takte chunga khawngaihna lantîr ṭhîn” a nih thu a sawi zawm a ni. Lung phêkahte chuan, dinhmun engpawh hnuaia engtik lai pawha hman tlâk thu bul, “i nu leh i pa chawimawi rawh” tih leh “i ru tûr a ni lo,” tihte a tel rualin, mi dangte thil neih awh khapna dân finthlâk tak pawh a tel bawk a ni.—Ex. 20:5, 6, 12, 15, 17.

Min Tlantu Thianghlim leh Zahawm

17. Israelte’n Pathian hming tihthianghlim chhan tûr eng nge an neih?

17 “Ani chuan a mite hnênah tlanna a rawn tîr a; a thuthlun chu kumkhua atân a ruat a: a hming chu a thianghlimin a zahawm a ni.” (Sâm 111:9) Tûn ṭumah pawh hian, fakna hla phuahtu chuan Abrahama hnêna a thuthlun chunga Pathian Jehova rinawmna chu a ngaihtuah a ni thei ang. Chu mi nêna inmilin, Pathian Jehova chuan a mite chu a hmasain Aigupta sala an tân lai khân a thlahthlam lo va, a hnuah Babulon sala an tân lai pawh khân a thlahthlam bawk hek lo. Pathian chuan a mite chu chûng dinhmun ata chu a chhan chhuak ve ve a ni. Pathianin hêng thil pahnih chauh pawh hi Israelte tân a lo tihsak pawh ni tehrêng se, an tân chuan chu chu Pathian hming ngaih thianghlim chhan tûr a tling rêng rêng a ni.—Exodus 20:7; Rom 2:23, 24 chhiar rawh.

18. Engvângin nge Pathian hming put chu chanvo hlu tak nia i hriat?

18 Thihna leh sual bâwiha beiseina nei lova an tânna ata chhan chhuaha awm tûn laia Kristian dikte tân pawh chutiang tho chu a ni a. Lal ṭawngṭainaa dîlna hmasa ber: “I hming zahawm rawh se,” tih mila nung tûrin theih tâwp kan chhuah tak zet tûr a ni. (Mt. 6:9) Chu a hming ropui tak ngun taka ngaihtuahna chuan Pathian ṭihna min neihtîr tûr a ni a. Sâm 111 ziaktu chuan: “LALPA ṭihna chu finna bul a ni a; chutianga [a thupêkte vawnga] ti apiangte chuan hriat thiamna ṭha an nei,” tiin a sawi a, Pathian ṭihna a hriatthiam dân chu a dik a ni.—Sâm 111:10.

19. A dawta thu ziakah eng nge kan ngaihtuah dâwn?

19 Pathian ṭihna ṭha chuan sual haw tûrin min ṭanpui ang a. Chu chuan a dawta kan zir tûr Sâm 112–a târ lan Pathian mize ṭhate entawn tûrin min ṭanpui bawk ang. Chu fakna hla chuan hlim taka Pathian fak kumkhua tûr mi maktaduai têlte zînga kan tel theih dân a târ lang a. Jehova chuan chutianga kan fak chu a phu hliah hliah a ni. “Amah fakna chu kumkhuaa awm tûr a ni” si a.—Sâm 111:10. (w09 3/15)

[Footnote]

^ par. 1 The Holy Bible Mizo (Lushai) – O. V. Reference hnung lama Thu Har Hrilhfiahna chuan heti hian a sawi: “Hebrai ṭawnga Hallelu-chu ‘fak rawh u’ tihna a ni a, ‘Ia’ chu Jehova hming kaihtawi a ni, ‘Jehova chu fak rawh u’ tihna a nih chu. Sam ziaktuten Pathian fak tûra mi an sâwmna a ni,” tiin.

Chhût Ngun Tûr Zawhnate

• Engvangin nge Jehova chuan inlungrual taka fak a phu?

• Jehova thiltihahte chuan A mizia engte nge lang?

• Pathian hming put theihna chanvo hlu chu eng angin nge i ngaih?

[Zirlai Atâna Zawhnate]