Jehovallamin jatunchanapaqjina
Jehovallamin jatunchanapaqjina
“Jatunchasqa kachun [Jehová] Diosqa.” (SAL. 111:1.)
1, 2. “Aleluya” rimay, ¿imatataq niyta munan? b) Apocalipsis libro nisqanmanjina, ¿imapaqtaq Diospa kamachisnin kay rimayta uqharinqanku?
“¡ALELUYA!” nisqa rimayqa, cristianos nichikuqkunap iglesiasninkupi mayta uyarikun. Wakinqa, wakkunawan parlachkaspa kay rimayta uqharinku, chaywanpis kay rimayqa Diosta jatunchanapaq kasqanta wakillan yachanku. Astawanpis wakinqa, kay rimayta uqharispapis, ruwaykunasninkuwan Diosta qhisachanku (Tito 1:16). Bibliap rimaykunasninta ukhunchanapaq juk diccionario nisqanmanjina, “salmos librota qillqaqkunaqa, aleluya rimayta uqhariq kanku, Diospa llaqtanta waqyarinankupaq, jinamanta paykunawan khuska Jehovata jatunchanankupaq”. Chantapis, Bibliap rimaykunasninta ukhunchaqkunaqa, “aleluya” rimayqa, “Jehovata jatunchaychik” niyta munasqanta ninku.
2 Chayrayku Traducción del Nuevo Mundo nisqa Bibliata qillqaqkunaqa, Salmo 111:1 pʼitipi, hebreo simimanta aleluya rimayta, “¡Alaben a Jah!”, nisqa rimayman tikrachinku. Chantapis griego simipi, Apocalipsis 19:1-6 pʼitikunapi, “aleluya” rimayqa, tawa kutita rikhurin. Kay pʼitikuna nisqanmanjina, Diospa kamachisninqa, Jehová llulla religionta chinkachisqanmanta, tukuy sunqu jatunchanankupaq, “aleluya” rimayta uqharinqanku.
Jehovap ruwasqasnin
3. ¿Imapaqtaq mana saqispa tantakullanchikpuni?
3 Kay 111 Salmota qillqaqqa, Jehovalla jatunchanapaqjina kasqanta sutʼita rikuchin. Kay Salmomanta ñawpaq pʼitin nin: “Tukuy sonqoywan Diosta agradecekusaj cheqan runaswan khuska kaspa, ayllojpa tantakuynimpitaj”, nispa. Kunan tiempopipis Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, salmistajinallataq yuyanchik. Imaraykuchus, mana saqispa Tantakunapaq Wasipi, jatun tantakuykunapi ima, Jehová Diosta jatunchananchikpaq tantakunchik.
4. ¿Imaspitaq tʼukurinanchik tiyan?
4 “Tata Diospa ruwasqasnenqa jatuchaj kanku. Ruwasqasninta tukuy munakojkunaqa chaykunamanta unanchanku.” (Sal. 111:2.) “Ruwasqasninta tukuy munakojkunaqa chaykunamanta unanchanku” nispa, ¿salmista nisqanta reparankichu? Kay pʼitiqa, juk libro nisqanmanjina, Diospa ruwasqasninpi “tʼukuriqkunamanta, Ruwasqasninta ukhunchariqkunamanta” ima parlachkan. Jehovap ruwasqasninqa, may chhika, tukuy chaykunataq sapa juk imapaqchus ruwasqa kasqanmanjina may sumaqta juntʼanku. Jehovaqa, Intita, Jallpʼata, Killata ima, maychus kaqman churarqa, jinamanta Jallpʼa qʼuñisitu kananpaq, Jallpʼapi pʼunchay, tuta, chiri tiempo, qʼuñi tiempo ima kananpaqpis, mama quchap yakunpis qhullchuqiyananpaq.
5. Jallpʼapi, janaqpachapi tukuy ima maychus kananpi churasqa kasqanmanta, científicos astawan yachasqanku, ¿imatá rikuchiwanchik?
5 Cientificosqa, Jallpʼa maychus kananpi churasqa kasqanmanta, Killa Jallpʼata muyusqanmanta, may chhikanchus kasqanmanta ima, may allin kasqanta sumaqtaña yachanku. Chantapis Jallpʼa, Killa ima, maychus kananpi churasqa kasqanrayku, Jallpʼapi para tiempo, qʼuñi tiempo, chiri tiempo, wayra tiempo ima tiyan. Científicos nisqataq, Jallpʼapi, janaqpachapi ima, tukuy ima maychus kananpi churasqa kasqan, may allinpuni kasqanmanta sapa pʼunchay astawan yachachkanku. Chayrayku juk yachayniyuq runaqa, “El diseño perfecto del universo” sutichasqa libropi, qillqarqa: “Achkha cientificosqa, kay pasaq kimsa chunka wataspi, Jallpʼapi, janaqpachapi ima, tukuy ima jinallamanta rikhurisqanta, manaña yuyankuchu. Imaraykuchus cuentata qukunku tukuy imaqa sumaq yuyaywan ruwasqa kasqanta”. Jallpʼapi tukuy ima maychus kananpi churasqa kasqanmanta yachasqanchikmanjinaqa, tukuy ima juk Ruwaqniyuqpuni kasqanta astawan sutʼita rikunchik”.
6. Cuerponchik, imayna ruwasqachus kasqanmanta, ¿imatá niwaq?
6 Runaqa, Jehovap may sumaq ruwaynin (Sal. 139:14). Jehová Diosqa, tukuy imata ruwayta atinanpaqjina runata ñuqtuyuqta, cuerponpitaq tukuy imayuqta ruwarqa. Sutʼinchanapaq; parlayta, uyariyta, ñawiriyta, qillqayta ima atinanchikpaqjina ruwasqa kasqanchikqa, mayta tʼukunapaqjina. Yaqha tukuy runastaq kaykunata ruwayta atinku. Chantapis chiqanta sayayta atinanchikpaqjina, tullusninchik ankuswan sumaq tʼinkisqas kachkasqanku, cuerponchik imayna ruwasqachus kasqan ima, mayta tʼukunapaqjinallataq. Ñuqtunninchikpipis neuronas nisqaqa, maychus kananpi churasqa, tinkusqasjina ima kasqankurayku, imallatapis ruwanapaq allinta yuyayta atinchik. Chayrayku chiqamanta runaqa, sumaq yuyayniyuq kasqanrayku tʼukunapaqjina tukuy imasta ruwasqanta nisunman. Chantapis ni pi yachayniyuq runapis, makisninchiktajina ima maquinatapis ruwanchu. Tapurikuy: mana makisniyuq kaspaqa, ¿tʼukunapaqjina, may kʼachitu imasta ruwayta atisunmanchu?
Jehovap sumaq ruwasqasnin, kʼacha kaykunasnin ima
7. ¿Imaraykutaq Biblia Diospa may sumaq ruwasqasninmanta juknin?
7 Diospa sumaq ruwasqasninmanta jukninqa, Biblia, mayqinchus wak librosmanta nisqaqa, aswan sumaq, imaraykuchus Biblialla “[Diospa] yuyaychasqan kaspa, may sumaj kashan yachachinapaj” (2 Tim. 3:16). Sutʼinchanapaq; Génesis libroqa, Noep tiemponpi saqra runasta chinkachinanpaq imatachus Dios ruwasqanmanta willan. Éxodo librotaq, Jehová Egiptomanta israelitasta kacharichisqanta, Paylla kʼata chiqa Dios kasqanta ima rikuchin. Ichapis salmosta qillqaqqa kaykunapi tʼukurispa kayjinata takirqa: “Manchay kʼachamin sumaj ruwasqasnenqa, justiciantaj wiñaypaj sayan. Señorpa sumaj ruwasqasnenqa mana qonqanapaj jina. Señorqa llampʼu sonqo, khuyakuyniyojtaj”, nispa (Sal. 111:3, 4, Qheshwa Biblia). Arí, Jehovap ruwasqasninqa, ñawpa tiempopijina kunan tiemponpipis, chiqamanta paylla “manchay kʼachamin” kasqanta rikuchin.
8, 9. a) ¿Imaspitaq Jehovap ruwasqasnin, runap ruwasqasninwan mana kikinchu? b) ¿Diospa ima kʼacha kaykunasnintaq payman astawan qayllaykuchisunki?
8 Salmistaqa, Jehovap chiqan kayninmanta, kʼacha kayninmanta, khuyakuyninmanta ima parlallantaq. Yachanchikjina, juchasapa runasqa, chiqan kaqmanjina imallatapis ruwanankumantaqa, achkha kutispi envidiakusqankuraykulla, imatapis munapayasqankuraykulla, jatunchakuyta munasqankuraykulla ima, imatapis ruwanku. Qhapaqyayta munaspa armasta ruwasqankupi tʼukurina. Chay armastaqa jatun maqanakuykunapi runasta wañuchinankupaq apaykachanku. Yachanchikjina chay jatun maqanakuykunapiqa may chhika runas mana juchayuq kaspalla ñakʼarinku. Chantapis, wakin runasqa wakchasta wata runastajina llamkʼachinku tukuy imata ruwanankupaq. Sutʼinchanapaq; ñawpa tiempopi egipciosqa, may chhika wata runaswan, pirámides nisqata ruwachirqanku, chayman wañusqa faraonesta churanankupaq. Kunan tiempopi runastaq imatachus ruwachkasqankuwan wakkunata ñakʼarichichkanku, “kay pachata[taq]” phiriykuchkanku (Apocalipsis 11:18, ñawiriy).
9 Jehová Diosninchikqa, ¡mana ajinatachu ruwan! Manaqa chiqan kaqmanjinapuni imallatapis ruwan. Chantapis khuyakusqanrayku, runata wañuymanta, juchamanta ima kacharichinanpaq, juk kʼata Churinta kachamurqa. Jinamantataq, Diosqa “justicianta rikucherqa” (Rom. 3:25, 26). Mana iskaychakuspa nisunman Jehovap ‘justicianqa, wiñaypaq sayananta’. Chantapis Jehovaqa, juchasapa runaspaq pacienciayuq kaspa, llampʼu sunqu kasqanta rikuchin. Chayrayku wakin kutispi, kʼachamanta saqra runasta, “uyariway[chik]” nispa nirqa, saqra kaqta manaña ruwanankuta mañananpaq (Ezequiel 18:25, ñawiriy).
Jehovaqa imatachus nisqanta juntʼanpuni
10. ¿Imaynasmantá Jehová, Abrahamwan tratota ruwasqanmanta mana qunqapusqanta rikuchirqa?
10 “Payta manchachikojkunaman mikhunata jaywan, tratota ruwasqanmantapis wiñaypaj yuyarikumpuni.” (Sal. 111:5.) Kay pʼitipi ichá salmistaqa, Abrahamwan, Dios tratota ruwasqanmanta parlachkarqa. Jehovaqa, Abrahampa mirayninta bendecinanta, mirayninmanta kaqkunatataq, “tukuy enemigosninkuta atipa[nankuta]” nirqa (Gén. 22:17, 18; Sal. 105:8, 9). Qallariypiqa, Jehovap nisqan, Abrahampa miraynin, Israel llaqtaman tukuptin juntʼakurqa. Israelitasqa, Egiptopi esclavosjina unayta karqanku, chaywanpis Diosqa, “imaynatachus Abrahamwan, Isaacwan, Jacobwan ima uj tratota ruwasqanta” yuyarikuspa, paykunata kacharichirqa (Éxo. 2:24). Kacharichiytawantaq, imastachus necesitasqankuta quspa, allinta kawsakunankupaq kamachiykunata quspa ima, may kʼacha kasqanta rikuchirqa (Deu. 6:1-3; 8:4; Neh. 9:21). Astawan qhipaman israelitasqa, sapa kuti Diosta wasanchallarqankupuni, allin ñanman kutirinankupaq profetasta kachaptinpis. Israelitasta kacharichisqanmanta waranqa phichqa pachak watanman Jehovaqa, juk kʼata Churinta kay Jallpʼaman kachamurqa, chaywanpis may chhika judiosqa payta qhisacharqanku, soldado romanos wañuchinankutataq saqirqanku. Chayrayku Diosqa, juk musuq llaqtata akllakurqa “Diospa nacionnin israel” sutichasqata. Paykunaqa, Jesuswan khuska Abrahampa miraynin nisqa kanku, paykunaniqtataq Jehovaqa, tukuy runasta bendecinqa (Gál. 3:16, 29; 6:16).
11. Jehová, Abrahamwan tratota ruwasqanmanta yuyarikuchkallasqantapuni, ¿imaynatá rikuchin?
11 Jehovaqa, Abrahamwan tratota ruwasqanmanta, Abrahampa mirayninniqta tukuy runasta bendecinanta nisqanmanta ima, yuyarikuchkallanpuni. Chayrayku, kunan tiempopiqa, llaqtanniqta Bibliap yuyaychasqanmanjina wakichisqa publicacionesta, tawa pachak simispi, runasman chayachichkan. Chantapis kamachisninman imastachus necesitasqankuta quchkallanpuni, jinamanta “sapa pʼunchay tʼantaykuta qowayku” nispa mañakuyninkuman kutichin (Luc. 11:3; Sal. 72:16, 17; Isa. 25:6-8).
Jehovap atiyninqa tʼukunapaqjina
12. ¿Imaynamantá Jehová, Israel llaqtaman “waj nacionespa jallpʼasninkuta” qupurqa?
12 “Ruwasqasnimpa atiyninta ayllunman rikucherqa, waj nacionespa jallpʼasninkuta paykunaman qospa.” (Sal. 111:6.) Ichapis salmistaqa, kay pʼitita qillqachkaspa, imaynatachus Jehová, Israel llaqtata Egiptomanta kacharichisqanpi yuyachkarqa. Chaymanta aswan qhipaman, israelitasqa, Jehovap yanapayninwan sumaq jarkʼachasqa llaqtasta, sumaqta puquq jallpʼastapis, Jordán mayumanta puraq ladosninpi kaqta, japʼikapurqanku, (Nehemías 9:22-25, ñawiriy). Jinamanta Jehovaqa, “waj nacionespa jallpʼasninkuta paykuman qo[purqa]”. Chaytaq, ¡Jehová may atiyniyuq kasqanta rikuchiwanchik!
13, 14. a) Kay 111 Salmota qillqaq, ¿israelitaspaq, Dios ima sumaq ruwasqanpitaq ichá yuyachkanman karqa? b) ¿Ima kutispitaq Jehová llaqtanta kacharichirqa?
13 Chaywanpis israelitasqa, Jehová paykunapaq tukuy imata ruwaptinpis, payta, ñawpa tatasninkuta, nisunman Abrahamta, Isaacta, Jacobta ima, pisipaq qhawarqanku, imaraykuchus Jehovap contranta uqharikullarqankupuni, Babilonioswan presochasqasta apachinankama (2 Cró. 36:15-17; Neh. 9:28-30). Bibliap rimaykunasninta ukhunchaqkuna nisqankumanjina, kay 111 Salmota qillqaq, israelitas Babiloniamanta kacharichisqas kasqankumanta qhipaman kawsarqa chayqa, astawanchá Jehovata jatuncharqa, llaqtanta mana qunqapusqanmanta, atiyninwantaq kacharichisqanmanta ima. Imaraykuchus Babiloniaqa, mana jaykʼaq presochasqasninta kachariqchu (Isa. 14:3, 4, 17).
14 Phichqa pachak watas pasasqanmantaq, Jehovaqa, juchasninkumanta pesachikuq runasta, juchamanta, wañuymanta ima kacharichispa, atiyninta tʼukunapaqjina rikuchirqa (Rom. 5:12). Chay ruwasqantaq, juk ñanta kicharirqa, Jesuspa 144.000 discipulosnin espíritu santowan akllasqas kanankupaq. Chantá 1919 watapi, Jehovaqa, atiyninwan juk qutu akllasqa cristianosta, llulla religionmanta kacharichillarqataq. Kay akllasqa cristianosqa, Jehovap yanapayninwan, atiyninwan imalla, kay qhipa pʼunchaykunapi ñawpaqman lluqsichkanku. Diosta chiqa sunqu yupaychachkaspa wañupuspataq, janaqpachaman ripunqanku, Jesucristowan khuska kay Jallpʼapi kasukuq runasta kamachimunankupaq (Apo. 2:26, 27; 5:9, 10). Israel llaqtamanta nisqaqa, paykunap herencianku astawan sumaq kanqa (Mat. 5:5).
Diospa yuyaychaykunasninqa, wiñaypaq, atienekunapaqjinataq
15, 16. a) Diospa wakin ruwasqasnin, ¿mayqinkunataq kanku? b) ¿Ima kamachiykunatataq Jehová, Israel llaqtaman qurqa?
15 “Paypa ruwasqasnenqa allinmin, cheqantaj. Paypa kamachisqasnenqa cheqampuni. Wiñaykama sinchʼi sayachisqa kanku, sutʼi, cheqan ruwasqastaj”. (Sal. 111:7, 8.) Jehovap ‘ruwasqasninmanta’ jukninqa, Moisesman leyta, pʼalta rumispi qusqan, mayqinkunapichus Jehovaqa, chunka kamachiykunata kikin dedonwan qillqarqa (Éxo. 31:18). Kay kamachiykuna, Leymanta wak kamachiykuna ima, Diosmanta jamusqanrayku, sumaqta atienekunapaqjina.
16 Sutʼinchanapaq; Jehová Dios chay chunka kamachiykunamanta jukninpi, nirqa: “Noqamin Señorniyki [Jehová] Dios kani, sinchʼi, celoso Dios”, nispa. Chaymanta Jehová nillarqataq: “Khuyakuyniytaqa waranqa waranqa runasman rikuchini, pikunachus munakuwanku, kamachisqasniytataj kasunku, chaykunaman”, nispa. Chantapis chay pʼalta rumispi Diosqa, israelitasman, ‘tatasninkuta jatunpaq qhawanankuta’, ‘ama suwakunankuta’ ima, kamachirqa. Astawanpis, runa masisninkup kapuykunasninkuta mana munapayanankuta kamachillarqataq, chay kamachiyta qusqanpitaq, Jehová Dios, juchasapa runata allinta riqsisqanta reparanchik (Éxo. 20:5, 6, 12, 15, 17).
Kacharichiwaqninchikqa santo Dios, manchachikunataq
17. ¿Imaynamantá israelitas Diospa sutin santo, jatunpaq qhawana kasqanta ima yachananku karqa?
17 “Payqa wawasninta kacharicherqa, trato ruwasqantataj wiñaypaj sayacherqa. Diosninchejqa may santo Dios, manchachikunataj.” (Sal. 111:9.) Ichá Salmistaqa, watiqmanta Jehová, Abrahamwan tratota ruwasqanpi yuyachkarqa. Imaptinchus Diosqa, tratota ruwasqanmanjina mana llaqtanta ni Egiptopi nitaq Babiloniapi saqirqachu. Payqa chay iskaynin kutispi Israel llaqtanta kacharichirqa. Chay ruwasqanta rikuspataq judiosqa, Diospa sutin santo, jatunpaq qhawana kasqanta ima, yachananku karqa (Éxodo 20:7; Romanos 2:23, 24, ñawiriy).
18. Jehovamanta sutʼinchaq kasqaykita, ¿imaraykutaq jatunpaq qhawanki?
18 Kunan tiempopi cristianospis juchamanta, wañuymanta ima, kacharichisqallataq kanchik. Chayrayku padrenuestrop qallariyninpi “sutiyki jatunchasqa kachun” nisqanmanjina kawsakunanchikpaq, mayta kallpachakunanchik tiyan (Mat. 6:9). Diospa sutin, imatachus niyta munasqanpi tʼukurispaqa, Diosta manchachikusunchik. Kay 111 Salmota qillqaqqa, Diosta manchachikuy imaynachus kasqanta sumaqta yacharqa, chayrayku nirqa: “Yachaypa qallarikuynenqa Tata Diosta manchachikuymin. Kamachisqasninta kasojkunaqa sumaj yuyayniyoj kanku”, nispa (Sal. 111:10).
19. ¿Imamantá qhipan yachaqanapi ukhunchasunchik?
19 Diosta manchachikuyqa, saqra kaqta chiqninapaq yanapawanchik. Chantapis Diospa kʼacha kaykunasninta kawsayninchikpi rikuchinanchikpaq yanapallawanchiktaq. Kaymantataq 112 Salmopi astawan sutʼinchakuchkan, kaymanta qhipan yachaqanapi astawan ukhunchasunchik. Salmo 112 tʼaqaqa, may chhika runaswan khuska, Jehovata wiñaypaq yupaychayta atinapaq, imatachus ruwananchik kasqanta sutʼinchan. Imaraykuchus Jehovallamin yupaychanapaqjina. Salmista nisqanmanjina: “Diosninchejqa wiñaypaj jatunchasqapuni kanqa” (Sal. 111:10).
Tʼukurinapaq tapuykuna
• ¿Imaraykutaq Jehovallamin jatunchanapaqjina?
• ¿Jehovap ima kʼacha kaykunasnintaq ruwasqasninpi rikukun?
• Jehovamanta sutʼinchaq kasqaykita, ¿imaraykutaq jatunpaq qhawanki?
[Tapuykuna]
[20 paginapi dibujo/foto]
Jehovata jatunchanapaq mana saqispa tantakunchik
[23 paginapi dibujo/foto]
Diospa yuyaychaykunasninqa, wiñaypaq, atienekunapaqjinataq