Jehová Diosqa hatunchananchispaq hinapunin

“¡Yupaychasqa [hatunchasqa] Señor Diosqa kachun!” (SAL. 111:1.)

1, 2. a) ¿Imaninanmi “aleluya” simi? b) Apocalipsis 19:1-6 nisqanman hina, ¿imamantan Diosta serviqkuna kusikunqaku ¡Aleluya! nispa?

“¡ALELUYA!” nisqa simitaqa uyarikullanmi cristianon kayku niq religionkunaq iglesianpi. Askha runakunan ¡aleluya! ninku, ichaqa wakillanmi yachanku chay simi sagrado kasqanta imamantachus rimashan chaytapas. Chaymantapas chayta rimaq askha runakunan mana allin kawsasqankuwan Diosta pisichanku (Tito 1:16). “Aleluya” simimantan Bibliamanta rimaq diccionario nin: “Salmo librota qelqaqkunan aleluya simiwan llaqtata kallpachaqku paykunawan kuska Jehová Diosta hatunchanankupaq”, nispa. Bibliata t’aqwiq askha runakunataq ninku: “Aleluya” simiqa “Jahta hatunchaychis” ninanmi otaq Jehová Diosta, nispa. Diospa Simin Qelqa Bibliaqa aleluya simita t’ikran “yupaychasqa Señor Diosqa kachun”, nispan.

² Hebreo rimaypin chay simitaqa Salmo 111:1 textopi qelqakuran: “¡Hatunchasqa Jah kachun!” nispa. Griego rimaypipas chhaynatan qelqakuran, chay simiqa tawa kutitan rikhurin Apocalipsis 19:1-6 textopi, chay simiwanmi runakuna Diosta hatunchanqaku pantasqa religionkuna chinkapuqtin. Chay p’unchay chayamuqtinqa astawanraqmi Diosta serviqkunaqa kusikuywan ninqaku “¡Aleluya!” nispa.

Jehová Diospa hatun ruwasqankuna

3. ¿Imapaqmi astawanqa huñukunchis?

³ 111 Salmo takita qelqaqpa nisqan hina, imaymanamantan Jehová Diostaqa hatunchasunman. Huk versiculon nin: “Tukuy sonqon Señor Diosta yupaychasaq chaninkunaq huñunakusqanpi, llaqtallantin huñunakuqtin”, nispa. Kay tiempopi Diosta serviqkunapas salmista hinan ruwayta munanchis. Chayraykun huñunakuykunaman asambleakunamanpas astawanqa rinchis Jehová Diosta hatunchananchispaq.

4. ¿Imaynatan Diospa ruwasqankunata t’aqwisunman?

⁴ “Ancha hatunmi Señor Diospa ruwasqankunaqa, chaykunata allinpaq llapa qhawaqkunaqa chaykunatan t’aqwin.” (Sal. 111:2.) ¿Repararankichu “chaykunata allinpaq llapa qhawaqkunaqa chaykunatan t’aqwin” nisqanta? Huk libron nin: “Wakin runakunaqa chay simikunaq nisqanman hinan Diospa ruwasqankunata qhawarispa estudiaspa anchata yuyaymananku”, nispa. Jehová Diospa kamasqankunaqa mana yupay atinan, llapallantaqmi imapaqchus kamasqa kasqanman hina funcionan. Paymi Intita, Hallp’ata, Killata ima maychus kananpi k’apaqta churaran. Chayraykun kay Hallp’apiqa necesitasqanchis ruphay, k’anchay kan; hinallataq tuta,  p’unchay, estacionkuna, lamar qochapi unupas oqarikuspa kutiyapun.

5. ¿Imatan yachanchis universota cientificokuna estudiasqankumanta?

⁵ Cientificokunaq estudiasqankuman hinaqa sistema solar nisqapi Hallp’a maypichus churasqa kasqanqa may allinpunin, hinallataq Hallp’ata Killaq muyusqan, k’apaq ruwasqa kasqanpas. Chayraykun kay Hallp’apiqa tawa estacionkuna kan (paray, ch’akiriy, qasay, tarpuy tiempo). Chaymantapas sapa p’unchaymi cientificokunaqa aswanta entiendenco universopi tawa kallpakuna (fuerzas físicas) imayna tupasqanta. Chayraykun huk ingeniero “universo k’apaq ruwasqa” nisqa libropi niran: “1970 watamantapachan askha cientificokuna cuentata qokunku universo mana yanqallamantachu rikhurisqanta, chaymi paykunaqa mana ñawpaqpi hinañachu piensanku”, nispa. Hallp’api tukuy imapas allin ordenpi kasqanta qhawarispaqa aswan sut’itan entiendenchis tukuy chaykunata yachaywan huk allin yuyayniyoq ruwasqanta.

6. ¿Imaninkin runakunata Dios imayna kamasqanmanta?

⁶ Chaymantapas Jehová Diospa ruwasqanpiqa runakunan kashallanchistaq (Sal. 139:14). Runataqa yuyayniyoqta, sonqoyoqta riñonniyoqta hunt’asqatan kamaran, chhaynapi imaymana ruwayta atinanpaq. Diosqa rimaqta, uyariqta, leeqta, qelqaqta iman kamawaranchis, chaykunaqa huk sumaq milagron. Cuerponchispi kaq tullukunapas allin tupasqan kashan, chaymi sayayta atinchis. Arí, cuerponchisqa sumaq ruwasqan kashan imatapas ruwananchispaq, mikhuspa kallpata hap’inanchispaqpas chayqa admirakunapaqmi. Chaymantapas cuerponchispi células nerviosas nisqaq tupasqanmi yuyayninchista funcionachin chayraykun uyarinchis, sumaqta mikhunchis, ima llamisqanchistapas sientinchis, chaykunaqa cientificokunaq ima ruwasqankumantapas aswan allinmi. Runakunaqa imatapas rikhurichimuranku yuyayniyoq, ima ruway atinankupaqpas kamasqa kasqankuraykun. Manan huk allin yuyaysapa ingenieropas makinchispi dedonchiskuna hina sumaq herramientataqa ruwayta atinmanchu karan. Kayta tapukuy: ¿atiymanchu ima ruwaytapas dedoykuna mana kaqtin?

Diospa imayna kasqan huk ruwasqankunapas

7. ¿Imaraykun ninchis Bibliaqa Diospa sumaq ruwasqanmi nispa?

⁷ Diospa ruwasqan ukhupin tarikullantaq runakunaman huk regalokuna qosqan. Hukninmi Biblia, chaypi tarikuq willakuykunaqa llapallanmi allinta tupashan, chayqa admirakunapaqmi. Runakunaq ruwasqan librokunamantaqa “Diospa yuyaychasqan[mi], chayraykun allinpuni yachachinapaq” (2 Tim. 3:16). Bibliaq ñawpaqkaq libronqa Génesis libron, chaypin willashan imatas Dios ruwaran Noepa p’unchayninkunapi mana allin kawsayta kay pachamanta tukuchinanpaq. Qatiqnin Éxodo libropitaq willashan imaynata Jehová Dios Israel llaqtanta Egiptomanta kacharichimusqanta, chaypin sut’ita rikuchiran paylla cheqaq Dios kasqanta. Salmistaqa chaykunapi yuyaykuspan khaynata takinman karan: “Ruwasqanqa munayllañan, qhapaq-atiynintan sut’inchan, chanin-kayninpas wiñaypaqmi kashan. Señor Diosqa musphanakunatan ruwarqan yuyarinapaq, payqa sumaq sonqoyoqmi khuyapayakuqmi” (Sal. 111:3, 4). Ñawpaq tiempopi kay tiempopipas Diospa ruwasqankunaqa “qhapaq-atiynintan” yuyarichiwanchis.

8, 9. a) ¿Imaraykun mana kaqllachu Diospa ruwasqan runakunaq ruwasqanwan? b) ¿Diospa imayna kasqanmi astawan sonqoykiman chayan?

⁸ Salmistaqa willallantaqmi Jehová Diospa chanin, sumaq sonqo, khuyapayakuq kayninmanta. Huchasapa runakunaq ruwasqanqa maynillanpin chanin; aswanpas paykunaqa ambicioso, envidiakuq, hatunchakuq kasqankuraykun imatapas ruwanku. Runakunaqa imaymana armakunatan ruwaranku chayta vendespa qhapaqyanankupaq, chay armakunawantaq kikinkuq paqarichisqanku guerrakunapi maqanakunku. Yachasqanchis hina chay guerrakunapiqa millonninpi runakunan khuyayta ñak’ariranku. Chaymantapas runakunaqa wakchakunatan llank’achiranku ima hatun obratapas ruwanankupaq. Egiptopipas kamachi runakunawanmi hatun piramidekunata ruwachiranku, chaykunaqa karan hatunchakuq faraonkunata wañuqtin p’ampanankupaqmi. Kay tiempopitaq runakunaq  ruwasqanqa mana huk runakunallatachu ñak’arichishan, ruwasqankuwanqa ‘kay pachatawanmi waqllichishanku [malograshanku]’ (leeychis Apocalipsis 11:18).

⁹ Jehová Diospa ruwasqanmi ichaqa mana runakunaq hinachu, payqa chanintapunin imatapas ruwan. Huknin ruwayninqa wañuymantawan huchamantawan kacharichiwananchispaq Churinta kachamusqanmi. Chaywanmi ‘chanin kasqanta rikuchiran’ (Rom. 3:25, 26). “Chanin-kaynin[qa] wiñaypaqmi”. Chaymantapas Jehová Diosqa sumaq sonqoyoq kasqantan rikuchiran huchayoq runakunata pacienciawan trataspa. Payqa munakuywanmi runakunata niran mana allinpi purisqankuta saqespa chanin kaqta ruwanankupaq (leeychis Ezequiel 18:25).

Jehová Diosqa hunt’anmi prometesqanta

10. ¿Imaynatan Jehová Dios hunt’aran Abrahamwan rimanakusqanta?

¹⁰ “Yupaychaqninkunamanmi mikhuchin, rimanakusqantaqa yuyarillanpunin.” (Sal. 111:5.) Yaqachus hina salmistaqa Abrahamwan Dios rimanakusqanmanta rimasharan. Jehová Diosmi Abrahanman prometeran mirayninta bendecinanpaq “mirayniykin awqaykikunata atipanqa” niranmi (Gén. 22:17, 18; Sal. 105:8, 9). Qallariypiqa chay promesa hunt’akuran Abrahampa miraynin hatun llaqta kanankama yapakuqtinmi. Israel runakunaqa askha watakunan Egiptopi kamachi karanku, Diosmi ichaqa “Abrahamwan [...] rimanakusqanta yuyarirqan” chaymi paykunata kacharichimuran (Éxo. 2:24). Chay qhepamanpas khuyapayakuywanmi paykunata trataran, chaymi ima necesitasqankuta qoran kamachikuyninkunata kasukunankupaqpas yanaparan (Deu. 6:1-3; 8:4; Neh. 9:21). Pachak watakuna qhepamanqa sapa kutillanmi Israel runakuna Diosta mana kasukurankuchu, mana allin ruwasqankuta saqenankupaq profetankunataña kachamuqtinpas. Egiptomanta llaqtanta orqomusqan qhepaman 1.500 wata más pasaqtinmi Diosqa kay pachaman sapan Churinta kachamuran, ichaqa yaqa llapa judiokunan mana chaskirankuchu aswanpas wañuchisqa kananpaqmi entregaranku. Chaymi Diosqa huk mosoq espiritual nacionta qallarichiran chaytan sutichakun ‘Diospa cheqaq Israel llaqtan’ nispa. Chay llaqtan Jesuswan kuska Abrahampa espiritual miraynin kanku, chay miraywan llapa runakunata bendecinanpaqmi Diosqa prometeran (Gál. 3:16, 29; 6:16).

11. ¿Imaynatan Jehová Dios yuyarishallan Abrahamwan rimanakusqanta?

¹¹ Kay tiempopipas Jehová Diosqa yuyashallanmi Abrahamwan rimanakusqanta bendicionkuna prometesqantapas. Chaymi kunanqa tawa pachak más rimaykunapiraq espiritual mikhunata qoshan. Chaymantapas serviqninkunaq necesitasqantan qoshan kay mañakuyninkuta kutichispa: “Sapa p’unchay t’antaykuta qowayku” (Luc. 11:3; Sal. 72:16, 17; Isa. 25:6-8).

Jehová Diospa hatun atiynin

12. ¿Imaynatan Jehová Dios “wak suyukunaq hallp’anta” Israel llaqtanman qoran?

¹² “Wak suyukunaq hallp’anta llaqtanman qospan, ruwasqankunawan llaqtanman atiyninta rikuchirqan.” (Sal. 111:6.) Chayta qelqaspaqa Jehová Dios Israel llaqtanta Egiptomanta orqomusqanpin salmistaqa yuyaykushanman karan. Israel runakuna Diospa prometesqan hallp’aman haykuqtinkuqa Jordán mayuq iskay lado chimpanpi kaq hallp’akunatan hap’ikapuranku (leeychis Nehemías 9:22-25). Chhaynapin “wak suyukunaq hallp’anta” Jehová Diosqa Israel llaqtanman qopuran. Chaypin rikuchiran ancha hatun atiyniyoq kasqanta.

13, 14. a) ¿Diospa ima ruwasqanpin salmista yuyaykunman karan? b) ¿Imakunatawan ruwaspan Jehová Dios atiyninta rikuchiran?

¹³ Askha allinkunataña Jehová Dios Israel runakunapaq ruwaran chaypas, paykunaqa manan Diosta respetarankuchu, ni ñawpa taytanku Abrahamta, Isaacta, Jacobtapas. Tukuy tiempo mana kasukuq k’ullu kasqankuraykun Diosqa Babilonia reyta kachamuran presota apananpaq (2 Cró. 36:15-17; Neh. 9:28-30). Wakin runakunaq nisqanman hina sichus 111 Salmo takita qelqaq chaykuna sucedesqan qhepaman kawsaran chayqa, astawanraqchá Jehová Diosta hatuncharan ancha hatun atiyninwan llaqtanta Babiloniamanta kacharichimusqanpi yuyaykuspa; Babilonia reyqa manan hayk’aqpas mayqen  kamachintapas libretaqa kacharipuqchu (Isa. 14:4, 17).

¹⁴ Pisqa pachak wata hina pasaqtinmi Jehová Diosqa astawanraq atiyninta rikuchiran, huchankumanta khuyayta llakikuq runakunatan huchamanta wañuymantawan kacharichiran (Rom. 5:12). Chayraykun chay tiempomantapacha 144.000 Jesuspa qatikuqninkuna santo espirituwan hawisqa kananku karan. Jehová Diosqa 1919 watapin hukmanta atiyninta rikuchiran pisi t’aqa hanaq pachapaq akllasqa cristianokunata pantasqa religionmanta kacharichispa. Kay tukukuy tiempopi chay cristianokunaq tukuy ruwasqankuqa Jehová Diospa atiyninwan, yanapaynillanwanmi ruwakun. Wañunankukama Diosta hunt’aq sonqowan servisqanku qhepamanmi hanaq pachaman rinqaku, hinaspan Jesucristowan kuska kay pachata kamachimunqaku kasukuq runakunaq allinninpaq (Apo. 2:26, 27; 5:9, 10). Paykunaq herencianqa aswan hatunmi kanqa ñawpa tiempopi Israel runakunaq chaskisqankumantaqa (Mat. 5:5).

Diospa kamachikuyninkunaqa wiñay allinninchispaqmi

15, 16. a) ¿Iman tarikullantaq Diospa ruwasqankunapi? b) ¿Ima kamachikuykunatan Jehová Dios Israel llaqtaman qoran?

¹⁵ “Payqa chanintan cheqaqtan imatapas ruwan, mana iskayrayanan kamachikusqan simikunaqa, wiñay-wiñaypaq allin churasqan, cheqaqkaman, chaninkaman.” (Sal. 111:7, 8.) Jehová Diospa ‘ruwasqankuna’ ukhupin tarikullantaq Israel runakunaman iskay p’alta rumipi chunka kamachikuykuna qosqan (Éxo. 31:18). Chay kamachikuykuna Moisesman qosqan huk kamachikuykunapas Diosmantan hamun, chayraykun chaykunaqa ancha allinninchispaq tukuy tiempotaq yanapawanchis.

¹⁶ Ejemplopaq, chay p’alta rumipi huknin kamachikuymi niran: “Ñoqa Señor Diosniykiqa sienteq Diosmi kani [ñoqallata yupaychawanankutan munani]”, nispa. Chay qhepamantaq niran: “Munakuwaqniykunata, kamachikuyniykunata hunt’aqkunatan ichaqa waranqa miraykama munakushallanipuni”, nispa. P’alta rumipiqa kallarantaqmi “taytaykita mamaykita sumaqta respetay”, “aman suwakunkichu”, “aman munapayankichu runamasiykiq” kaqninkunatapas, nisqa kamachikuykuna; chaymi rikuchin Diosqa allinta runakunata reqsisqanta (Éxo. 20:5, 6, 12, 15, 17).

Kacharichiwaqninchis Diosqa ch’uyan anchata respetanapaqmi

17. ¿Imaraykun Israel runakuna Diospa sutinta ch’uyata qhawarispa respetananku karan?

¹⁷ “Llaqtantan kacharichirqan, wiñaypaqmi rimanakuyninta unancharqan. Payqa [“sutinqa”, NM] Ch’uyan, Manchanan.” (Sal. 111:9.)  Chayta qelqaspapas salmistaqa Jehová Dios Abrahamwan rimanakusqanta hunt’asqanpin yuyaykunman karan. Hunt’aq kaspanmi Diosqa mana llaqtanta saqerpariranchu Egiptopi ni Babiloniapipas. Iskaynin kutipin llaqtanta kacharichiran. Judío runakunaqa chay iskay ruwaykunapi yuyaymanaspankun Diospa sutinta ch’uyata qhawarispa respetananku karan (leeychis Éxodo 20:7; Romanos 2:23, 24).

18. ¿Imaraykun ancha allinpaq qhawarinki Diospa sutin apayta?

¹⁸ Kay tiempopi cristianokunapas huchamanta wañuymanta iman kacharichisqa karanchis. Chayraykun tukuy atisqanchista kallpachakunanchis yayayku mañakuypi “sutiyki yupaychasqa kachun” nisqanman hina kawsananchispaq (Mat. 6:9). Pimantachus chay suti rimasqanpi yuyaymanasun chayqa, manchakusunmi Jehová Diosta kamachikuyninkunata kasukuspa. 111 Salmo takita qelqaqqa allintan entienderan imachus Diosta manchakuy kasqanta, chaymi niran: “Yachayniyoq kanapaqqa Señor Diostaraqmi manchakuna, kamachikuyninkunata kasukuqqa allin yuyayniyoqmi”, nispa (Sal. 111:10).

19. ¿Imatan qatimuq estudiopi yachasun?

¹⁹ Diosta manchakuyqa mana allinkaqta cheqnikunanchispaqmi yanapawanchis. Chaymantapas Diosman rikch’akunanchispaqmi yanapawasun, 112 Salmopin rimashan Dios imayna kasqanmanta, chaymantan qatimuq estudiopi yachasunchis. Chay salmon willawanchis imatas ruwananchis ancha askha runakunawan kuska wiñaypaq Diosta hatunchananchispaq. Jehová Diosqa hatunchananchispaq hinapunin, chayraykun salmista niran: “¡Diosqa yupaychasqallapunin kanqa!” nispa (Salmo 111:10).

Yuyaymananapaq tapuykuna

• ¿Imaraykun llapallanchis Jehová Diosta hatunchananchis?

• ¿Imayna kasqantan Dios rikuchin tukuy ruwasqankunapi?

• ¿Imaynatan qhawarinki Diospa sutin apasqaykita?

[Tapuykuna]

[20 paginapi foto]

Jehová Diosta hatunchananchispaqmi astawanqa huñukunchis

[23 paginapi dibujo]

Diospa kamachikuyninkunaqa allinninchispaqmi tukuy tiempon yanapawanchis