Hinkwerhu Ka Hina Hi Fanele hi Dzunisa Yehovha
Hinkwerhu Ka Hina Hi Fanele hi Dzunisa Yehovha
“Dzunisani Yah!”—PS. 111:1.
1, 2. Xana rito leri nge “Aleluya” ri vula yini, naswona ri tirhisiwe njhani eMatsalweni ya Vukreste ya Xigriki?
“ALELUYA!” Rito rero ri tirhisiwa ngopfu etikerekeni ta Vujagana. Vanhu van’wana va ri tirhisa siku ni siku rito leri loko va ri karhi va vulavula. Hambiswiritano, a va talanga vanhu lava tivaka nhlamuselo ya rona leyi kwetsimaka, naswona mahanyelo ya vanhu vo tala lava ri tirhisaka ma sandza Xikwembu. (Tito 1:16) Xihlamusela-marito xin’wana xa Bibele xi vula leswaku “Aleluya i rito leri tirhisiweke hi vatsari va tipisalema to hambana-hambana leswaku va rhamba vanhu hinkwavo leswaku va dzunisa Yehovha na vona.” Entiyisweni, vakambisisi va Bibele vo tala va vula leswaku rito “Aleluya” ri vula leswaku “‘Dzunisani Yah,’ [hileswaku] Yehovha.”
2 Lexi twisisekaka, eka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa xiga lexi kumekaka eka Pisalema 111:1, xi hundzuluxeriwa xi va, “Dzunisani Yah!” Xivumbeko xa xiga lexi xa Xigriki xi humelela minkarhi ya mune eka Nhlavutelo 19:1-6 loko ku tlangeriwa ku herisiwa ka vukhongeri bya mavunwa. Loko sweswo swi endleka, vagandzeri va ntiyiso va ta va ni xivangelo xo hlawuleka xo tirhisa rito leri nge “Aleluya” hi ndlela leyi xiximekaka.
Mintirho Ya Yena Leyikulu
3. Hi xihi xikongomelo-nkulu xa ku hlengeletana ka hina nkarhi na nkarhi?
3 Muqambhi wa Pisalema 111 u nyikela swivangelo swo tala leswi endlaka leswaku hinkwerhu ka hina hi fanela ku dzunisa Yehovha. Ndzimana 1 yi ri: “Ndzi ta dzunisa Yehovha hi mbilu ya mina hinkwayo entlaweni lowukulu wa lavo lulama ni le ntshungwini.” Namuntlha Timbhoni ta Yehovha ti titwa hi ndlela yoleyo. Xikongomelo-nkulu xa hina xa ku hlengeletana nkarhi na nkarhi, emavandlheni ni le mintsombanweni leyikulu, i ku dzunisa Yehovha.
4. Vanhu va nga yi lavisisa njhani mintirho ya Yehovha?
4 “Mintirho ya Yehovha i yikulu, yi lavisisiwa hi vanhu hinkwavo lava va yi tsakelaka.” (Ps. 111:2) Xiya rito leri nge “lavisisiwa.” Hi ku ya hi buku yin’wana, ndzimana leyi yi nga tirha eka vanhu lava “anakanyisisaka hi mbilu hinkwayo va tlhela va dyondza” hi mintirho ya Xikwembu. Swilo leswi tumbuluxiweke hi Yehovha swi ni xikongomelo lexi hlamarisaka. U veke dyambu, misava ni n’weti endhawini leyi faneleke, naswona swilo leswi hinkwaswo swa tirhisana leswaku emisaveni ya hina ku va ni ku kufumela ni ku vonakala, ku va ni vusiku ni nhlikanhi, tinguva ni ku hunguteka ni ku tala ka mati ya lwandle eribuweni.
5. I yini leswi paluxiweke loko vanhu va ya va ri karhi va twisisa vuako?
5 Vativi va sayense va tshubule swilo swo tala malunghana ni ndhawu leyi misava ni tipulanete letin’wana ti rhendzelekaka hi dyambu ti ri eka yona swin’we ni mpfhuka ni vukulu bya n’weti wa hina lowukulu. Ndhawu leyi swilo leswi swa le tilweni swi nga tshama eka yona swin’we ni ndlela leyi swi tirhisanaka ha yona swi endla leswaku eswiyengeni swin’wana swa misava nkarhi na nkarhi ku va ni ku cinca-cinca ka tinguva. Nakambe ku dyondziwe swo tala malunghana ni matirhelo lamanene ya matimba ya ntumbuluko evuakweni hinkwabyo. Hikwalaho, eka xihloko lexi nge “Vuako Lebyi Endliweke ‘Hi Ndlela Leyinene,’” profesa wa vunjhiniyara bya tinjhini u te: “Swa olova ku twisisa leswaku ha yini van’wasayense vo tala va cince mianakanyo ya vona eka malembe ya 30 lama hundzeke, va pfumela leswaku swi lava ripfumelo lerikulu ku pfumela leswaku vuako byi lo tiendlekela. Ku ni swivangelo leswi engetelekeke swo pfumela leswaku ku ni muvumbi loyi a tlhariheke loko hi ya hi twisisa leswi engetelekeke malunghana ni misava ya hina leyi tumbuluxiweke hi vukheta.”
6. Xana u titwa njhani hi ndlela leyi Xikwembu xi vumbeke munhu ha yona?
6 Ntirho wun’wana lowukulu wo tumbuluxa i ndlela leyi Xikwembu xi hi vumbeke ha yona. (Ps. 139:14) Loko xi vumba vanhu xi va nyike mianakanyo, miri lowu nga ni swirho leswi tirhaka kahle ni vuswikoti byo tirha. Hi xikombiso, ku katseka singita eka vuswikoti lebyi hi nyikiweke hi Xikwembu bya ku vulavula ni ku yingisela, swin’we ni bya ku tsala ni ku hlaya. Vanhu vo tala va na byona vuswikoti byolebyo. Naswona miri wa wena wu ni vuswikoti byo hlamarisa byo yima wu ololoka. Ndlela leyi wu vumbiweke ha yona, ndlela leyi wu tirhaka ha yona ni ndlela leyi wu gayelaka swakudya ha yona leswaku wu va ni matimba ya hlamarisa. Ku tlula kwalaho, ndlela leyi misiha ya wena yi tirhisanaka ha yona leswaku mianakanyo ya wena ni switwi swa wena swi kota ku tirha yi tlula nchumu wun’wana ni wun’wana lowu van’wasayense va tshameke va wu endla. Phela, vanhu va kota ku endla swilo hikwalaho ka mianakanyo ni switwi leswi va vumbiweke va ri na swona. Hambi ku ri munjhiniyara la leteriweke kahle a tlhela a va ni vuswikoti a a nga ta swi kota ku endla nchumu wo saseka wu tlhela wu tirha ku fana ni khume ra tintiho ta wena ni makhudzu leswi endliweke hi ndlela yo hlamarisa. Tivutise, ‘Xana munhu a a ta swi kota ku mpfampfarhuta swilo swo saseka ni ku aka loko a a nga ri na tintiho leti a nyikiweke hi Xikwembu?’
Mintirho Leyikulu Ya Xikwembu Ni Timfanelo Ta Xona
7. Ha yini hi fanele hi teka Bibele yi ri yin’wana ya mintirho leyikulu ya Xikwembu?
7 Mintirho leyikulu ya Yehovha yi katsa swilo swin’wana swo hlamarisa leswi a swi endleleke vanhu, hilaha swi hlamuseriweke hakona eBibeleni. Leswi tsariweke eka yona swi fambisana hi ndlela yo hlamarisa. Ku hambana ni tibuku tin’wana, yona yi “huhuteriwe hi Xikwembu naswona [yi] pfuna ku dyondzisa.” (2 Tim. 3:16) Hi xikombiso, buku yo sungula ya le Bibeleni, ku nga Genesa, yi hlamusela ndlela leyi Xikwembu xi byi heriseke ha yona vuhomboloki emisaveni enkarhini wa Nowa. Buku ya vumbirhi, ku nga Eksoda, yi kombisa ndlela leyi Yehovha a byi lweleke ha yona Vukwembu bya yena hi ku kutsula Vaisrayele evuhlongeni le Egipta. Swi nga ha endleka leswaku mupisalema a a anakanya hi swiendlakalo swoleswo loko a susumeteleka ku vula a ku: “Ntirho [wa Yehovha] i xindzhuti ni ku vangama, naswona ku lulama ka yena ku tshama hi masiku. U endle xitsundzuxo xa mintirho yakwe yo hlamarisa. Yehovha u ni nsovo ni tintswalo.” (Ps. 111:3, 4) Xana a wu pfumeli leswaku leswi Yehovha a swi endleke ematin’wini hinkwawo, ku katsa ni swilo leswi endliweke enkarhini wa wena, i xitsundzuxo xa “xindzhuti ni ku vangama” kakwe?
8, 9. (a) Mintirho ya Xikwembu yi hambana njhani ni mintirho yo tala ya vanhu? (b) Hi tihi timfanelo tin’wana ta Xikwembu leti u ti rhandzaka swinene?
8 Xiya leswaku mupisalema u tlhela a kandziyisa timfanelo ta Yehovha leti hlamarisaka to tanihi ku lulama, nsovo ni tintswalo. Na wena wa swi tiva leswaku swiendlo swa vanhu lava nga ni xidyoho a hi minkarhi hinkwayo swi sekeriweke eku lulameni. Hakanyingi loko va endla swo karhi va va va ri ni makwanga, mavondzo ni ku tikukumuxa. Sweswo swi vonaka eka matlhari lawa vanhu va ma endlaka leswaku va lwa tinyimpi leti va ti hlohlotelaka ni leswaku va kuma mali. Sweswo swi endla leswaku vanhu va timiliyoni lava nga riki na nandzu va dya mbitsi va xeva hi nhlomulo. Naswona mintirho yo tala ya vanhu yi vange leswaku swisiwana leswi tshikileriweke swi xaniseka. Xikombiso lexi vanhu vo tala va nga ha vulavulaka ha xona i ku tirhisiwa ka mahlonga leswaku ma aka swihondzo swa le Egipta. Swihondzo swoleswo a swi tirhisiwa tanihi tindhawu to lahla tihosi ta le tikweni ra khale ra Egipta leti tikurisaka. Ku tlula kwalaho, yo tala ya mintirho leyi vanhu va yi endlaka namuntlha ya tshikilela yi tlhela yi “[onha] misava.”—Hlaya Nhlavutelo 11:18.
9 Mintirho ya Yehovha yi hambane swinene ni ya vanhu hikuva yona minkarhi hinkwayo yi sekeriwe eka leswinene! Mintirho yakwe yi katsa lunghiselelo ra tintswalo ro kutsula vanhu lava nga ni xidyoho. Loko Xikwembu xi endla lunghiselelo ra nkutsulo a xi “kombisa ku lulama ka xona n’wini.” (Rhom. 3:25, 26) Hakunene, “ku lulama ka [xona] ku tshama hi masiku”! Xikwembu xi kombise nsovo hileswi xi lehiseke mbilu loko xi tirhisana ni vanhu lava nga ni xidyoho. Minkarhi yin’wana xi kale xi tirhisa ni xiga lexi nge “ndzi kombela,” loko xi va kombela leswaku va fularhela tindlela ta vona leti nga ni khombo kutani va endla leswo lulama.—Hlaya Ezekiyele 18:25.
Yehovha Wa Swi Hetisisa Switshembiso Swa Yena
10. Yehovha u veke xikombiso xihi xa ku tshembeka malunghana ni ntwanano wa yena na Abrahama?
10 “Lava va n’wi chavaka u va nyike swakudya. U ta tsundzuka ntwanano wakwe hilaha ku nga riki na makumu.” (Ps. 111:5) Laha swi tikomba onge mupisalema a a vulavula hi ntwanano wa Abrahama. Yehovha u tshembise ku katekisa mbewu ya Abrahama a tlhela a vula leswaku a yi ta teka nyangwa ya valala va yona. (Gen. 22:17, 18; Ps. 105:8, 9) Mbewu ya Abrahama yi ve rixaka ra Israyele loko switshembiso sweswo swi hetiseka ro sungula. Rixaka rolero ri ve mahlonga ku ringana nkarhi wo leha aEgipta, kambe “Xikwembu xi tsundzuk[e] ntwanano wa xona na Abrahama” kutani xi ri kutsula. (Eks. 2:24) Ndlela leyi Yehovha a ri khomeke ha yona yi kombisa leswaku u ni tintswalo. U ri nyike swakudya swa nyama leswi a swi ta ri nyika matimba ni rungula leri a ri ta ri pfuna leswaku ri landzela milawu ya yena. (Det. 6:1-3; 8:4; Neh. 9:21) Eka madzana ya malembe lama landzeleke, minkarhi yo tala rixaka rolero a ri fularhela Xikwembu, hambileswi xi rhumeleke vaprofeta leswaku va ta ri khutaza ku tlhelela eka xona. Endzhaku ka malembe yo tlula 1 500 Xikwembu xi kutsule Vaisrayele aEgipta, xi rhumele N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe emisaveni. Vayuda vo tala va landzule Yesu va tlhela va pfumela leswaku a dlayiwa. Kutani Yehovha u vumbe rixaka lerintshwa ro fanekisela, ku nga “Israyele wa Xikwembu.” Rixaka rolero swin’we na Kreste va vumba mbewu yo fanekisela ya Abrahama, leyi Yehovha a profeteke leswaku u ta tirhisa yona ku katekisa vanhu.—Gal. 3:16, 29; 6:16.
11. Yehovha u ya emahlweni a “tsundzuka ntwanano wa [yena]” na Abrahama hi ndlela yihi?
11 Yehovha u ya emahlweni a “tsundzuka ntwanano wa [yena]” ni mikateko leyi tshembisiweke hi ku tirhisa wona. Namuntlha u hi nyika rungula ro tala leri tiyisaka vuxaka bya hina na yena hi tindzimi leti tlulaka 400. Nakambe u ya emahlweni a hlamula swikhongelo swa hina swa malunghana ni swilaveko swa hina swa nyama, hi ku pfumelelana ni marito lama nge: “Hi nyike xinkwa xa hina xa siku hi ku ya hi xilaveko xa siku.”—Luka 11:3; Ps. 72:16, 17; Esa. 25:6-8.
Matimba Lamakulu Ya Yehovha
12. Rixaka ra Israyele ra khale ri nyikiwe “ndzhaka ya matiko” hi ndlela yihi?
12 “U byele vanhu matimba ya mintirho yakwe, hi ku va nyika ndzhaka ya matiko.” (Ps. 111:6) Xiendlakalo xin’wana lexi hlamarisaka lexi humeleleke Vaisrayele lexi swi nga ha endlekaka mupisalema a a anakanya ha xona a ku ri ku kutsuriwa ka vona hi singita aEgipta. Loko eku heteleleni Yehovha a pfumelele Vaisrayele ku nghena eTikweni leri Tshembisiweke, va kote ku hlula mimfumo leyi a yi ri evuxeni ni le vupela-dyambu bya Nambu wa Yordani. (Hlaya Nehemiya 9:22-25.) Ina, Yehovha u nyike Vaisrayele “ndzhaka ya matiko.” Wa nga vona ndlela leyi matimba ya Xikwembu ma kombisiweke ha yona!
13, 14. (a) Mupisalema a a anakanya hi xikombiso xihi xa ndlela leyi matimba ya Xikwembu ma kombisiweke ha yona eBabilona? (b) Hi yihi mintirho yin’wana leyikulu yo kutsula leyi Yehovha a yi endleke?
13 Kambe, ha swi tiva leswaku ku nga khathariseki hinkwaswo leswi Yehovha a swi endleleke rixaka ra Israyele, a ri n’wi xiximanga kumbe ku xixima vakokwa wa rona Abrahama, Isaka na Yakobe. Ri ye emahlweni ri xandzuka ku kondza Xikwembu xi tirhisa tiko ra Babilona leswaku ri ri teka ri ri yisa evuhlongeni. (2 Tikr. 36:15-17; Neh. 9:28-30) Loko muqambhi wa Pisalema 111 a hanye endzhaku ka loko Vaisrayele va vuye evuhlongeni eBabilona, hilaha vakambisisi van’wana va Bibele va vulaka hakona, a a ri ni xivangelo lexi engetelekeke xo dzunisa Yehovha hikwalaho ka ku tshembeka ka Yena ni matimba ya Yena. Xikwembu xi kombise ku tshembeka ka xona ni matimba ya xona hi ku kutsula Vayuda eBabilona, ku nga mfumo lowu a wu ri ni nawu wa ku nga ntshunxi mahlonga.—Esa. 14:4, 17.
14 Endzhaku ka malembe-xidzana ya ntlhanu, Yehovha u tirhise matimba ya yena hi ndlela leyikulu hi ku kutsula vanhu lava hundzukaka evuhlongeni bya xidyoho ni rifu. (Rhom. 5:12) Vuyelo byin’wana ku ve leswaku ku pfuriwe ndlela ya leswaku vanhu va 144 000 va va valandzeri va Kreste lava totiweke hi moya. Hi 1919, Yehovha u tirhise matimba ya yena leswaku a kutsula nhlayo yitsongo ya masalela ya vatotiwa lava evuhlongeni bya vukhongeri bya mavunwa. Leswi ma swi endleke enkarhini lowu wa makumu ma swi endle hi matimba ya Xikwembu ntsena. Loko vo tshembeka ku kondza va fa, va ta fuma misava na Yesu Kreste va ri etilweni leswaku ku ta vuyeriwa vanhu lava hundzukeke. (Nhlav. 2:26, 27; 5:9, 10) Va ta dya ndzhaka ya misava hi ndlela leyikulu ku tlula Vaisrayele va khale.—Mat. 5:5.
Milawu Leyi Tshembekaka Leyi Nga Ta Va Kona Hilaha Ku Nga Heriki
15, 16. (a) I yini leswi katsekaka eka mintirho ya mavoko ya Xikwembu? (b) Hi swihi swileriso leswi Xikwembu xi swi nyikeke Vaisrayele va khale?
15 “Mintirho ya mavoko yakwe i ntiyiso ni ku avanyisa; swileriso hinkwaswo leswi a swi nyikaka swa tshembeka, swi seketeriwe hi masiku, hilaha ku nga riki na makumu, swi endliwe hi ntiyiso ni vululami.” (Ps. 111:7, 8) Leswi a swi katsiwa exikarhi ka “mintirho ya mavoko [ya Yehovha]” a ku ri swiphepherhele swimbirhi swa maribye leswi a ku tsariwe milawu ya nkoka ya khume eka swona yi tsaleriwa Vaisrayele. (Eks. 31:18) Milawu leyi, swin’we ni swileriso leswin’wana hinkwaswo leswi veke xiphemu xa ntwanano wa Nawu wa Muxe, swi sekeriwe eka milawu leyi tshembekaka leyi nga ta va kona hilaha ku nga heriki.
16 Hi xikombiso, xin’wana xa swileriso kumbe milawu leyi a yi ri eswiphepherheleni xi ri: “Mina Yehovha Xikwembu xa wena ndzi Xikwembu lexi lavaka ku tinyiketela loku hlawulekeke.” Xi ya emahlweni xi vula leswaku Yehovha u kombisa “musa wa rirhandzu eka xitukulwana xa vugidi eka lava va [n’wi] rhandzaka, lava va hlayisaka swileriso swa [yena].” Nakambe swiphepherhele swa maribye a swi ri ni milawu leyi nga hundzeriwiki hi nkarhi yo tanihi lowu nge “xixima tata wa wena ni mana wa wena” ni lowu nge “u nga tshuki u yiva,” swin’we ni nawu lowu kombisaka ku twisisa loku enteke lowu a wu sivela ku navela swilo swa van’wana.—Eks. 20:5, 6, 12, 15, 17.
Mukutsuri Wa Hina Loyi A Kwetsimaka A Tlhela A Chaviseka
17. Hi swihi swivangelo leswi Vaisrayele a va ri na swona swa ku teka vito ra Xikwembu tanihi leri kwetsimaka?
17 “U rhumele nkutsulo eka vanhu vakwe. U lerise ntwanano wakwe hilaha ku nga riki na makumu. Vito rakwe ra kwetsima naswona ra chaviseka.” (Ps. 111:9) Nakambe swi nga ha endleka mupisalema a a anakanya hi ku tshembeka ka Yehovha eka ntwanano lowu a wu tshembiseke Abrahama. Hikwalaho, Yehovha a nga va fularhelanga vanhu vakwe loko va ri mahlonga etikweni ra Egipta ra khale niloko va ri mahlonga eBabilona. Eka swiendlakalo leswi haswimbirhi Xikwembu xi kutsule vanhu va xona. Hambiloko Xikwembu a xi lo endla swiendlakalo sweswo swimbirhi ntsena, Vaisrayele a va fanele va teka vito ra xona tanihi leri kwetsimaka.—Hlaya Eksoda 20:7; Varhoma 2:23, 24.
18. Ha yini u swi teka swi ri lunghelo ku byarha vito ra Xikwembu?
18 Swi tano ni le ka Vakreste va ntiyiso namuntlha, lava kutsuriweke evuhlongeni bya xidyoho ni rifu. Hi fanele ku tikarhatela ku hanya hi ku pfumelelana ni xikombelo xo sungula lexi nga eka xikhongelo xa xikombiso lexi nge: “Vito ra wena a ri kwetsimisiwe.” (Mat. 6:9) Ku anakanyisisa hi vito rolero leri kwetsimaka swi fanele swi hi susumetela leswaku hi chava Xikwembu. Mutsari wa Pisalema 111 a a ri ni langutelo lerinene ro chava Xikwembu, hikuva u te: “Ku chava Yehovha i masungulo ya vutlhari. Hinkwavo lava va swi endlaka [lava yingisaka swileriso swa yena] va ni ku twisisa lokunene.”—Ps. 111:10.
19. Hi ta kambisisa yini exihlokweni lexi landzelaka?
19 Ku chava Xikwembu hi ndlela leyinene swi ta hi pfuna leswaku hi venga leswo biha. Swi ta tlhela swi hi pfuna ku tekelela timfanelo leti hlamarisaka ta Xikwembu hilaha swi kombisiweke hakona eka Pisalema 112, leyi hi nga ta yi kambisisa exihlokweni lexi landzelaka. Pisalema yoleyo yi kombisa ndlela leyi hi nga swi fanelekelaka ha yona ku va van’wana va vanhu va timiliyoni lava nga ta tiphina hi ku dzunisa Xikwembu hilaha ku nga heriki. Swa xi fanela swoleswo. “Ku dzunisiwa kakwe ku tshama hi masiku.”—Ps. 111:10.
Swivutiso Swo Anakanyisisa Ha Swona
• Ha yini hinkwerhu ka hina hi fanele hi dzunisa Yehovha?
• Hi tihi timfanelo ta Yehovha leti paluxiwaka eka mintirho ya yena?
• Xana u ri teka njhani lunghelo ra ku byarha vito ra Xikwembu?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]
Xikongomelo-nkulu xa hina xa ku hlengeletana nkarhi na nkarhi i ku dzunisa Yehovha
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Milawu hinkwayo ya Yehovha yi sekeriwe eka milawu leyi tshembekaka leyi nga ta va kona hilaha ku nga heriki