Jéeobaeʼ ku náajmatik ka k-nojbeʼenkúunte
Jéeobaeʼ ku náajmatik ka k-nojbeʼenkúunte
«¡Kiʼikiʼtʼantaʼak Yuumtsil!» (SAL. 111:1)
1, 2. 1)¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaan «Aleluyaoʼ»? 2) ¿Baʼaxten ku chíikpajal teʼ Kiliʼich Tsʼíiboʼob ich Griegooʼ?
«¡ALELUYA!» Le tʼaanaʼ jach yaʼab u yaʼalaʼal tumen le religionoʼob ku yaʼalik táan u tsaypachtikoʼob Cristooʼ. Kex tumen yaʼab máakoʼob aʼalikeʼ maʼ u yojloʼob baʼax u kʼáat u yaʼaliʼ. Tsʼoʼoleʼ le bix u kuxtal yaʼab tiʼ le máaxoʼob sen chʼaʼachiʼitkoʼ maʼatech u nojbeʼenkúuntik Dios (Tito 1:16). Le máaxoʼob jach ku xokkoʼob baʼax u kʼáat u yaʼal u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ, ku yaʼalikoʼobeʼ le tʼaan «Aleluyaoʼ», u kʼáat u yaʼal «Kiʼikiʼtʼantaʼak Jah» wa nojbeʼenkúuntaʼak Jéeoba, teʼ Biblia ich mayaoʼ ku suʼutul «Kiʼikiʼtʼantaʼak Yuumtsil».
2 Le oʼolal teʼ Biblia Traducción del Nuevo Mundo, teʼ Salmo 111:1 le tʼaan «Aleluyaoʼ» ku suʼutul «¡Nojbeʼenkúuntaʼak Jah!». Teʼ Kiliʼich Tsʼíiboʼob ich Griegooʼ, le tʼaanaʼ kantéen ku chíikpajal tu libroi Apocalipsis 19:1-6. Le tʼaanoʼobaʼ ku meyaj utiaʼal u yeʼesaʼal tsʼoʼok u xuʼulsaʼal tiʼ le religionoʼob maʼatech u kaʼanskoʼob u jaajiloʼ. Le ken béeychajak le xuʼulsajilaʼ, le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ yaan u taaktal u yaʼalikoʼob le tʼaan «¡Aleluya!» utiaʼal u nojbeʼenkúuntkoʼob.
U nukuch meyajoʼob Jéeoba
3. ¿Baʼax oʼolal k-bin mantatsʼ teʼ muchʼtáambaloʼob yéetel teʼ asambleaʼoboʼ?
3 Le máax tsʼíibt le Salmo 111 ku yaʼalik jach yaan baʼax oʼolal ku náajmatik Jéeoba ka nojbeʼenkúuntaʼak. Le yáax versiculooʼ ku yaʼalik: «Yaan in kiʼikiʼtʼantik [Jéeoba] yéetel tuláakal in puksiʼikʼal tiʼ u múuchʼkabil le utsil máakoʼoboʼ». Toʼon k-meyajtik Jéeobaeʼ k-kʼáat beet jeʼex tu beetil le salmistaoʼ. Le oʼolal mantatsʼ k-bin teʼ muchʼtáambaloʼob yéetel teʼ asambleaʼob utiaʼal k-nojbeʼenkúuntik Jéeobaoʼ.
4. 1)¿Bix jeʼel u páajtal k-chʼaʼanuʼuktik u nukuch meyajoʼob Jéeoba?
4 «U meyajoʼob Yuumtsileʼ nuuktak, ku chʼaʼanuʼuktaʼal tumen le máaxoʼob yaakuntmai[loʼ].» (Sal. 111:2.) ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaan «ku chʼaʼanuʼuktaʼa[loʼ]»? Upʼéel diccionarioeʼ ku yaʼalikeʼ, maʼ xaaneʼ le versiculoaʼ, táan u tʼaan tiʼ le máaxoʼob jach yaʼab u tuukuloʼob yéetel u xakʼaltkoʼob u nukuch meyajoʼob Jéeoba. U jaajileʼ le baʼaxoʼob u beetmaj Jéeobaoʼ minaʼan xookiloʼob yéetel cada upʼéeleʼ yaan baʼax oʼolal u beetmaj. Letiʼeʼ jach tu pʼiis úuchik u tsʼáaik le Kʼiin tiʼ le Luʼumaʼ yéetel tiʼ le Lunaoʼ, beyoʼ ku páajtal u yantal sáasil, áakʼab, yáaxkʼiin, jaʼajaʼalil, keʼelil, u kaʼantal yéetel u yéemel u jaʼil le kʼáaʼnáaboʼ.
5. ¿Baʼax tsʼoʼok u yeʼesik le baʼaloʼob tsʼoʼok u yojéeltik le cientificoʼob yoʼolal le universooʼ?
5 Le bix tsʼaʼanil le Luʼum tiʼ le Kʼiinoʼ, u nojchil, u aalil bey xan le bej ku yáalkabtik le Lunaoʼ tsʼoʼok u kaʼansik yaʼab baʼaloʼob tiʼ le cientificoʼoboʼ. Le bix u péek le Luʼum yéetel le Lunaoʼ ku beetik u yantal yáaxkʼiin, jaʼajaʼalil yéetel keʼelil. Tsʼoʼoleʼ cada kʼiin ku máaneʼ táan u maas naʼataʼal bix u meyaj le kampʼéel leyoʼob u tsʼaamaj Dios utiaʼal ka múul meyajnak tuláakal le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ. Yoʼolal lelaʼ utúul profesor tiʼ Ingeniería Mecanicaeʼ, tuʼ tsʼíibtaj tiʼ upʼéel xook ku kʼaabaʼtik «Le universooʼ jach maʼalob beetaʼanil»: «Maʼ talam u naʼataʼal baʼaxten yaʼab cientificoʼobeʼ tsʼoʼok u jelpajal bix u tuukuloʼob ichil le treinta jaʼaboʼob tsʼoʼok u máanoʼ; tuláakloʼobeʼ tsʼoʼok u tsʼáaikoʼob cuenta kʼaʼabéet jach nojoch u fe máak utiaʼal u creertik mix máak beet le universooʼ. Ken k-naʼat tubeel jach maʼalob yanil le baʼaloʼob yaan way Luʼumaʼ, k-maas tsʼáaik cuenta yaan máax jach yaan u naʼat beetmil tuláakal».
6. ¿Baʼax ka tuklik yoʼolal bix beetaʼanik wíinik tumen Dios?
6 Uláakʼ upʼéel tiʼ le nukuch meyajoʼob u beetmaj Diosoʼ letiʼe wíinikoʼ (Sal. 139:14). Ka tu beetaj wíinikeʼ, tu tsʼáaj upʼéel maʼalob cerebro tiʼ, upʼéel maʼalob wíinklil utiaʼal u beetik jejeláas baʼaloʼob, jeʼex u páajtalil u tʼaan, u yuʼubik tʼaan, u xook yéetel u tsʼíib. Lelaʼ tiʼ tuláakal máak yaan. Uláakʼ nojoch meyaj ku yeʼesik u naʼateʼ letiʼe u baakeloʼob le wíinklil ku tsʼáaik u páajtalil u toj waʼatal máakoʼ. Le bix beetaʼanil le wíinkliloʼ, le u páajtal u beetik jeʼel baʼaxak meyajil yéetel le bix u yantal u muukʼ máak ken tsʼoʼokok u janaloʼ ku beetik u jaʼakʼal k-óol. Bey xan le bix u beetaʼal u péek k-wíinklil tumen le cerebrooʼ maas maʼalob tiʼ jeʼel baʼalak máquina beetaʼan tumen wíinikeʼ. Tsʼoʼoleʼ tuláakal le baʼaxoʼob tsʼoʼok u beetik wíinikoʼ ku béeychajal yoʼolal le cerebrooʼ bey xan yoʼolal le uláakʼ baʼaxoʼob tsʼaʼan t-wíinkliloʼ. Mix utúul tiʼ le máaxoʼob jach kaʼanchajak u xookoʼob jeʼel u béeytal u beetik upʼéel baʼal jach maʼalob yéetel jatsʼuts jeʼex u kʼab máakoʼ. A tuklikeʼ ¿jeʼel wa u páajtal k-beetik jeʼel baʼaxak meyajil wa maʼ tsʼaʼan u kʼab máak tumen Dioseʼ?
U nukuch meyajoʼob yéetel u jatsʼuts modos Jéeoba
7. ¿Baʼaxten k-aʼalik le Bibliaoʼ upʼéel tiʼ u nojoch meyajoʼob Jéeoba?
7 Le Kiliʼich Tsʼíiboʼ ku yaʼalikeʼ ichil le nukuch baʼaloʼob u beetmaj Diosoʼ táakaʼan xan le uláakʼ baʼaloʼob u tsʼaamaj tiʼ wíinikoʼ. Upʼéel tiʼ letiʼobeʼ letiʼe Bibliaoʼ, kex upʼéel nojoch libroeʼ upʼéeliliʼ baʼax ku kaʼansik. Kex tumen yaan uláakʼ libroʼob beetaʼan tumen wíinikeʼ, le Bibliaoʼ «Jajal Dios tsʼáa tiʼ tuukul utiaʼal ka tsʼíibtaʼak» yéetel «maʼalob xan utiaʼal kaʼansaj» (2 Tim. 3:16). Jeʼex u libroi Genesiseʼ ku yeʼesiktoʼon baʼax tu beetaj utiaʼal u xuʼulsik le baʼaloʼob kʼaastak tu kʼiiniloʼob Noeoʼ. Tu libroi Éxodo xaneʼ k-ilik bix úuchik u jáalkʼabtik le israelitaʼob tu kaajil Egiptooʼ, leloʼ tu yeʼesaj chéen letiʼ u jaajil Dios. Maʼ xaaneʼ le salmistaoʼ táan kaʼach u tuukul tiʼ le baʼaloʼob le ka tu yaʼalaj le tʼaanoʼobaʼ: «U meyajeʼ jatsʼuts yéetel nojbeʼen, u [tojil, NM] xaneʼ utiaʼal mantatsʼ. U jaaj óol meyajoʼobeʼ tu beetaj ka kʼaʼajsaʼak. Yuumtsileʼ uts ku chʼaʼik xan óotsilil» (Sal. 111:3, 4). U jaajileʼ tuláakal le baʼaxoʼob tu beetaj Jéeoba úuchjeakil bey xan le ku beetik bejlaʼoʼ ku yeʼesikeʼ jach jatsʼutstak u meyajoʼob yéetel ku náajmatik ka nojbeʼenkúuntaʼak.
8, 9. 1) ¿Baʼax u jelaʼanil u meyajoʼob Jéeoba tiʼ u meyaj wíinik? 2) ¿Máakalmáak tiʼ u jatsʼuts modos Dios maas utstawich?
8 Le salmistaoʼ ku tʼaan xan tiʼ u jatsʼuts modos Jéeoba jeʼex le tojiloʼ, u yutsil yéetel u chʼaʼa óotsilil. K-ojleʼ le kʼeban wíinikoʼ maʼatech u beetik baʼax toj, baʼaxeʼ ku kaxtik chéen u yutsil, ku tsʼíiboltik baʼaxoʼob maʼ u tiaʼaliʼ yéetel ku nojbaʼalkúunskuba. Tuukulnakoʼon tiʼ le armaʼob ku beetikoʼob utiaʼal u ayikʼalkúunskubaʼob yéetel utiaʼal u meyajtiʼob teʼ baʼateltáambaloʼoboʼ. Le baʼateloʼobaʼ tsʼoʼok u beetik u muʼyaj yéetel u sen chiʼichnaktal u millonesi máakoʼob mix baʼal yaan u yiloʼob yéetel le baʼateloʼ. Tsʼoʼoleʼ utiaʼal u beetaʼal nukuch meyajoʼobeʼ tsʼoʼok u beetaʼal u muʼyaj yaʼabach máakoʼob. Jeʼex tu luʼumil Egiptoeʼ palitsiltaʼab yaʼab máakoʼob utiaʼal u beetaʼal le nukuch piramideʼob tuʼux ku muʼukul kaʼach le faraonoʼoboʼ. Bejlaʼa xaneʼ yaʼab tiʼ le baʼax ku beetik wíinikoʼ ku taasik yaʼab muʼyajiloʼob yéetel ku kʼaskúuntik le Luʼumaʼ (xokaʼak Apocalipsis 11:18).
9 Baʼaleʼ Jéeobaeʼ jach upuliʼ maʼ bey u beetkoʼ. Letiʼeʼ mantatsʼ ku beetik baʼax toj. Upʼéel tiʼ le baʼaxoʼob u beetmaj utiaʼal u yeʼesik chʼaʼa óotsililoʼ letiʼe úuchik u túuxtik u Hijo kíimil utiaʼal u salvartik wíinikoʼ. Lelaʼ upʼéel bix úuchik «u yeʼesik u tojil» (Rom. 3:25, 26). U jaajileʼ Jéeobaeʼ mix bikʼin ken u beet baʼax maʼ maʼalobiʼ. Letiʼeʼ maʼ xuʼuluk u yeʼesik u yutsil tiʼ le máakoʼob kex ku beetkoʼob baʼaloʼob kʼaastakoʼ. Dioseʼ tsʼoʼok tak u kʼáat óoltik tiʼ le máakoʼob ka u xul u beetkoʼob baʼax kʼaas yéetel ka u beetoʼob baʼax maʼalob (xokaʼak Ezequiel 18:25).
Jéeobaeʼ ku béeykuntik le baʼaxoʼob u yaʼalmoʼ
10. ¿Bix úuchik u béeykuntik Jéeoba le baʼax tu yaʼalaj tiʼ Abrahamoʼ?
10 «Ku tsʼáaik janal tiʼ le máaxoʼob tsikikoʼ, mantatsʼ kʼajaʼan u núuptʼaan tiʼ.» (Sal. 111:5.) Maʼ xaaneʼ le salmistaoʼ táan kaʼach u chʼaʼachiʼitik le núuptʼaan tu beetaj Jéeoba yéetel Abrahamoʼ. Jéeobaeʼ tu yaʼalaj yaan u tsʼáaik yaʼab utsiloʼob tiʼ u chʼiʼibal Abraham, yéetel u chʼiʼibaleʼ yaan u xuʼulsik tiʼ u enemigoʼob (Gén. 22:17,18; Sal. 105:8,9). Le baʼax tu yaʼalaj Jéeobaaʼ yáax béeychaj le ka yaʼabchaj u chʼiʼibal Abraham ka tak kʼuch u beetuba u kaajil Israel. Le israelitaʼoboʼ máan yaʼab jaʼaboʼob palitsiltaʼanoʼob tumen le egipcioʼoboʼ, baʼaleʼ tiʼ Jéeobaeʼ «kʼaʼaj [...] le núuptʼaan u beetmaj yéetel Abraha[moʼ]» (Éxo. 2:24). Le bix tu tratartiloʼob le ka tsʼoʼok u jáalkʼabtikoʼoboʼ tu yeʼesaj jach nojoch u yutsil, tumen tu tsʼáajtiʼob le baʼax kʼaʼabéettiʼoboʼ yéetel tu yaʼalajtiʼob baʼax unaj u beetkoʼob utiaʼal maʼ u náachtaloʼobtiʼ (Deu. 6:1-3; 8:4; Neh. 9:21). Ka máan kʼiineʼ, yaʼab utéenel tu túuxtaj u profetaʼob utiaʼal u yáantkoʼob, baʼaleʼ letiʼobeʼ maʼ xuʼul u beetkoʼob baʼax kʼaasiʼ. Ka máan mil quinientos jaʼaboʼob jáalkʼabtaʼak u kaajil Israeleʼ, Jéeobaeʼ tu túuxtaj u Hijo way Luʼum utiaʼal u yáantoʼobeʼ, baʼaleʼ óoliʼ mix máak kʼameʼ, tu chaʼajoʼob u kíimsaʼal. Le oʼolaleʼ Dioseʼ tu yéeyaj upʼéel túumben kaaj ku kʼaabaʼintaʼal «u Israel Jajal Dios». Jesús yéetel le túumben kaajaʼ letiʼob le u chʼiʼibal Abraham u yaʼalmaj Jéeoba ken u taas yaʼab utsiloʼob tiʼ wíinikoʼ (Gál. 3:16, 29; 6:16, LTN).
11. ¿Bix u yeʼesik Jéeoba tak bejlaʼa kʼajaʼantiʼ le núuptʼaan tu beetaj yéetel Abrahamoʼ?
11 Jéeobaeʼ tak bejlaʼaʼ kʼajaʼantiʼ le núuptʼaan tu beetaj yéetel Abrahamoʼ bey xan le utsiloʼob tu yaʼalaj u tsʼáaiktiʼoʼ. Bejlaʼeʼ ku tsʼáaik kaʼansaj ku keʼetel yéetel janal ich maas tiʼ cuatrocientos tʼaanoʼob. Tsʼoʼoleʼ láayliʼ ku tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ le máaxoʼob kʼáatik ich payalchiʼ: «Tsʼáatoʼon bejelaʼeʼ le waaj kʼaʼabéettoʼon utiaʼal le kʼiinaʼ» (Luc. 11:3; Sal. 72:16, 17; Isa. 25:6-8).
U nojoch páajtalil Jéeoba
12. ¿Bix úuchik u tsʼáaik Jéeoba tiʼ Israel «le baʼax utiaʼal kaʼach le j-maʼ oksaj óoloʼoboʼ»?
12 «Tu yeʼesaj tiʼ u kaajal u páajtalil u meyajoʼob ikil tu tsʼáajilak tiʼobeʼ le baʼax utiaʼal kaʼach le j-maʼ oksaj óoloʼoboʼ.» (Sal. 111:6.) Maʼ xaaneʼ le salmistaoʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ le nojoch milagro tu beetaj Jéeoba úuchik u jáalkʼabtik le israelitaʼob Egiptooʼ. Le ka aʼalaʼab tiʼ le israelitaʼob tumen Jéeoba ka okokoʼob teʼ Luʼum Aʼalaʼan u Tsʼaʼabaltiʼoboʼ, béeychaj u xuʼulskoʼob le kaajoʼob yanoʼob kaʼach tu kaʼa tséelil u áalkab jaʼi le Jordanoʼ (xokaʼak Nehemías 9:22-25). Bey úuchik u tsʼáaik tiʼ Israel «le baʼax utiaʼal kaʼach le j-maʼ oksaj óoloʼoboʼ». Tuláakal lelaʼ tu yeʼesaj le nojoch páajtalil yaan tiʼ Jéeobaoʼ.
13, 14. 1) Maʼ xaaneʼ, ¿tiʼ baʼax táan kaʼach u tuukul le salmista le ka tʼaanaj tiʼ u páajtalil Jéeobaoʼ? 2) ¿Bix uláakʼ tsʼoʼok u meyaj tiʼ Jéeoba u páajtalil?
13 Kex yaʼab baʼaloʼob tu beetaj Jéeoba tu yoʼolal le judíoʼoboʼ, letiʼobeʼ maʼ tu yeʼesoʼob tsiikil tiʼiʼ, mix tiʼ Abraham, Isaac yéetel Jacob, u úuchben chʼiʼilankabiloʼob. Yaʼab utéenel tu beetoʼob baʼax maʼ maʼalobiʼ, le oʼolal Dioseʼ tu chaʼaj u bisaʼaloʼob palitsiltbil tu kaajil Babilonia (2 Cró. 36:15-17; Neh. 9:28-30). Maʼ xaaneʼ le máax tsʼíibt le Salmo 111 kuxlaj le ka tsʼoʼok u jáalkʼabtaʼal le israelitaʼob tu kaajil Babilonia, jeʼex u yaʼalik le máaxoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼoboʼ. Le oʼolaleʼ maas unaj kaʼach u nojbeʼenkúuntkoʼob Jéeoba, tumen maʼ tu tuʼubsaj le baʼax u yaʼalmoʼ yéetel tu yeʼesaj u nojoch páajtalil le ka tu jáalkʼabtoʼob tiʼ Babilonia, le kaaj maʼatech u jáalkʼabtik kaʼach palitsiloʼoboʼ (Isa. 14:4, 17).
14 Ka máan óoliʼ quinientos jaʼaboʼob úuchuk lelaʼ, Jéeobaeʼ maas nojoch bix úuchik u yeʼesik u páajtalil le ka tu jáalkʼabtaj wíinik tiʼ le kʼeban yéetel tiʼ le kíimloʼ (Rom. 5:12). Lelaʼ tu tsʼáaj u páajtalil u yéeyaʼal 144,000 máakoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan. Yéetel tu jaʼabil 1919, Jéeobaeʼ tu jáalkʼabtaj tiʼ le maʼ jaajil religión le u yalab tiʼ le máaxoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ. Tuláakal le baʼaxoʼob tsʼoʼok u beetik le sukuʼunoʼobaʼ chéen tsʼoʼok u béeytal yoʼolal u yáantaj Jéeoba bey xan yoʼolal u nojoch páajtalil. Wa ku chúukpajal u yóoloʼob tak ken kíimikoʼobeʼ yaan u binoʼob kaʼan utiaʼal u gobernarkoʼob le Luʼum yéetel Cristooʼ; lelaʼ yaan u taasik yaʼab utsiloʼob tiʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ (Apo. 2:26, 27; 5:9, 10). Le baʼax ken u kʼamoʼoboʼ maas maʼalob tiʼ le baʼax tsʼaʼab tiʼ le israelitaʼoboʼ (Mat. 5:5).
U tsolnuʼukoʼob Dioseʼ maʼatech u kʼexpajloʼob yéetel mantatsʼ ku taaskoʼob utsil
15, 16. 1) ¿Máakalmáak jujumpʼéel tiʼ le baʼaloʼob tsʼoʼok u beetik Jéeobaoʼ? 2) ¿Baʼax leyiloʼob tu tsʼáaj Jéeoba tiʼ u kaajil Israel?
15 «Baʼax ku beetikeʼ u tojil yéetel u jaajil; jeʼel u páajtal u yoksaj óoltaʼal u yaʼalmajtʼaanoʼobeʼ tumen jejetsʼki[loʼob] utiaʼal mantatsʼ, beetaʼanoʼob yéetel jaajil yéetel tojil.» (Sal. 111:7, 8.) Ichil le baʼaxoʼob tsʼoʼok u beetik Jéeobaoʼ táakaʼan le kaʼapʼéel táax tuunich tuʼux tu tsʼíibtaj le diez leyoʼob tu tsʼáaj tiʼ u kaajil Israeloʼ (Éxo. 31:18). Le diez leyoʼob yéetel le uláakʼ tsʼaʼab tiʼ le israelitaʼoboʼ láayliʼ jeʼel u yáantkoʼon bejlaʼeʼ tumen tiʼ Dios u taaloʼob.
16 Upʼéel tiʼ le diez leyoʼoboʼ ku yaʼalik: «Teen Jéeoba a Dioseʼ juntúul Diosen ku kʼáatik chéen letiʼ ka adorartaʼak», tsʼoʼoleʼ ku yaʼalik xan: «Kin weʼesik in yaakunaj tiʼ mil chʼiʼibaloʼob tiʼ le máaxoʼob u yaabiltmajenoʼob yéetel ku tsʼoʼokbesikoʼob in waʼalmajtʼaanoʼob[oʼ]». Le leyoʼobaʼ ku taasik uláakʼ tsolnuʼukoʼob jeʼex: «Tsik a taata, tsik xan a maama» yéetel «Maʼ a wookol». Tsʼoʼoleʼ ku yaʼalik xan maʼ unaj u tsʼíiboltik máak baʼax maʼ utiaʼaliʼ. Le baʼaloʼobaʼ ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ u yojel tiʼ baʼaxoʼob unaj k-kanáantikba (Éxo. 20:5, 6, 12, 15, 17).
Le Máax jáalkʼabtoʼonoʼ kiliʼich yéetel unaj u chʼaʼabal maʼalob saajkil tiʼ
17. Le israelitaʼoboʼ, ¿baʼaxten unaj kaʼach u tsʼáaikoʼob cuenta u kʼaabaʼ Dioseʼ kiliʼich yéetel ku náajmatik u yeʼesaʼal tsiikil tiʼ?
17 «Tu tsʼáaj jáalkʼabil tiʼ u kaajal, yéetel tu jetsʼkúuntaj u núuptʼaan utiaʼal mantatsʼ. Yuum [Dioseʼ] kiliʼich yéetel sajbeʼentsil.» (Sal. 111:9.) Maʼ xaaneʼ le salmistaoʼ táan kaʼach u tuukul xan tiʼ bix úuchik u tsʼoʼokbesik Jéeoba u núuptʼaan yéetel Abraham. Jéeobaeʼ maʼ tu tuʼubsaj le baʼax u yaʼalmoʼ le oʼolal tu jáalkʼabtaj u kaajal tiʼ Egipto bey xan tiʼ Babilonia. Le kaʼapʼéel bix úuchik u yeʼesik Jéeoba u nojoch páajtaliloʼ unaj kaʼach u péeksik le judíoʼob utiaʼal ka u tsʼaʼob cuenta u kʼaabaʼeʼ kiliʼich yéetel ku náajmatik ka eʼesaʼak tsiikil tiʼ (xokaʼak Éxodo 20:7 yéetel Romailoʼob 2:23, 24).
18. Techeʼ ¿baʼaxten ka tuklik upʼéel nojoch baʼal a bisik u kʼaabaʼ Jéeoba?
18 Toʼon k-meyajtik Jéeoba teʼ kʼiinoʼobaʼ tsʼoʼok k-jáalkʼabtaʼal tiʼ le kʼeban yéetel le kíimiloʼ. Le oʼolal unaj k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-kuxtal jeʼex u yaʼalik u jaats tiʼ u payalchiʼi le padrenuestrooʼ: «Kiliʼichkúunsaʼak a kʼaabaʼ» (Mat. 6:9). Wa k-tuukul tiʼ baʼax jach u kʼáat u yaʼal le kiliʼich kʼaabaʼaʼ, yaan k-chʼaʼik upʼéel maʼalob saajkilil tiʼ Dios. Le máax tsʼíibt le Salmo 111, u yojel jach baʼax u kʼáat u yaʼal u chʼaʼabal upʼéel maʼalob saajkilil tiʼ Dios, leʼ oʼolal tu yaʼalaj: «U nojoch ojéelajileʼ ku chúunul tiʼ u tsiʼikil [wa u chʼaʼabal maʼalob saajkil tiʼ, NM] Yuumtsil; le máakoʼob tsikikeʼ, maʼalob u tuukuloʼob» (Sal. 111:10).
19. ¿Baʼax ken k-xakʼalt teʼ tuláakʼ xookoʼ?
19 Wa k-chʼaʼik maʼalob saajkil tiʼ Dioseʼ yaan k-pʼektik le baʼax kʼaasoʼ. Yaan xan u yáantkoʼon k-eʼes u jatsʼuts modos Dios ku chʼaʼachiʼitaʼaloʼob teʼ Salmo 112, lelaʼ le ken k-xakʼalt teʼ tuláakʼ xookoʼ. Le salmoaʼ ku yeʼesik baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-antal ichil le u millonesi máakoʼob ken u nojbeʼenkúuntoʼob Jéeoba utiaʼal mantatsʼoʼ. Lelaʼ upʼéel baʼal jach ku náajmatik Jéeoba. Le salmistaoʼ tu yaʼalaj: «[¡Dioseʼ] mantatsʼ yaan u kiʼikiʼtʼantaʼal!» (Sal. 111:10).
Kʼáatchiʼob utiaʼal u tuukul máak
• ¿Baʼaxten Jéeobaeʼ ku náajmatik ka nojbeʼenkúuntaʼak?
• ¿Máakalmáak tiʼ u jatsʼuts modos Jéeoba ku chíikpajal tiʼ le baʼaxoʼob u beetmoʼ?
• Techeʼ, ¿baʼaxten ka tuklik upʼéel nojoch baʼal a bisik u kʼaabaʼ Jéeoba?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 20]
Toʼoneʼ mantatsʼ k-bin teʼ muchʼtáambaloʼob yéetel teʼ asambleaʼob utiaʼal k-nojbeʼenkúuntik Jéeoba
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 23]
U tsolnuʼukoʼob Dioseʼ maʼatech u kʼexpajloʼob yéetel mantatsʼ ku taaskoʼob utsil