Auraka Koe e Akangaropoina ia Iehova

KUA rave ana tetai aronga i roto i te ngati Iseraela i tetai mea mei teia rai i mua ana. No te maataanga ra, ko te taime mua rai teia i aere ei ratou ki tetai tua mai i te papa o te kauvai e kare i mau ana. Koi akaututua ua akera a Iehova i te vai o te Kauvai Ioridana. Teianei e mirioni ua atu te au ngati Iseraela e aere ra na runga i te papa o te kauvai ki roto i te Enua Taputouia. Mei to ratou ui tupuna rai e 40 mataiti i mua ana i ko i te Tai Muramura, kare e kore e e manganui te aere ra i tetai pae mai i Ioridana tei manako e, ‘Kare rava e ngaropoina iaku ta Iehova i rave i konei.’—Iosu. 3:13-17.

Inara, kua kite a Iehova e ka ‘ngaropoina vave ua tana angaanga’ i tetai pae o te ngati Iseraela. (Sala. 106:13) No reira kua akaue aia i te arataki o Iseraela ko Iosua, kia rave mai e 12 toka mei raro i te kauvai e kia tuku i te reira ei akamaaraanga, i te taime mua ka akanoo ei i to ratou puakapa. Kua akamarama atu a Iosua e: “Ei akakite oki teianei au toka ki te tamariki a Iseraela.” (Iosu. 4:1-8) Ka riro taua au toka ra ei akamaara i te iti tangata i ta Iehova au angaanga ririnui, e kia akamou ki roto ia ratou i te tumu ka tau ei kia tavini tiratiratu ua rai ratou iaia.

E puapinga ainei taua papaanga ra no te iti tangata o te Atua i teia tuatau? Ae. Auraka katoa tatou kia akangaropoina ia Iehova; e kia tavini ua atu rai tatou iaia ma te tiratiratu. Ka tau katoa etai atu au akamatakiteanga ke ki te iti tangata Iseraela no to Iehova au tavini i teia tuatau. Ka akamanako ana i te au tuatua a Mose e: “Kia matakite, ko te ngaropoina aea ia koe to Atua ra ko Iehova, i te akono kore i tana au akauenga, e tana au tuatua-tau e tana au akonoanga.” (Deu. 8:11) Te akaari maira te reira e ka taopenga mai te akangaropoina anga ia Iehova i te akarongo kore anga i te Atua. Ko teia kino e mea tika tikai te reira i to tatou nei tuatau. I te tata anga atu ki te au Kerititiano kua akamatakite atu te apotetoro ko Paulo ia ratou, ko te topa aea tetai “mei ia ratou i topa i te akarongo kore” tei akaariia e te ngati Iseraela i roto i te metepara.—Ebe. 4:8-11.

Ka akamanako ana tatou i tetai au mea tei tupu ana i roto i te tuatua enua o Iseraela te ka akaketaketa mai e auraka tatou kia akangaropoina i te Atua. Tetai, ka riro te au apiianga no runga i te oraanga o e rua nga tangata ngati Iseraela tiratiratu ei tauturu ia tatou kia tavini ia Iehova ma te akakoromaki e te akameitaki.

Au Tumu no te Akamaara ia Iehova

I te au mataiti pouroa i te ngati Iseraela i Aiphiti, kare rava a Iehova i akangaropoina ana ia ratou. Kua “maara te Atua i tana koreromotu ia Aberahama, ia Isaaka, e ia Iakoba.” (Exo. 2:23, 24) Ko tana i rave i taua taime ra ei akaora mai ia ratou mei te tuikaaanga, tikaanga kare rava e ngaropoina ia ratou.

Kua papa a Iehova ia Aiphiti ki te au mate e iva. Kare rava i rauka ana i te kau taunga purepure o Pharao kia arai i taua au mate ra. Noatu ra, kua patoi rai a Pharao ia Iehova, kare i tuku i te ngati Iseraela kia aere. (Exo. 7:14–10:29) Inara, kua riro te kino ta te ngauru o te mate i akatupu, ei maro i taua tutara nengonengo ra kia akarongo ki te Atua. (Exo. 11:1-10; 12:12) I raro i te aratakianga a Mose, kua akaruke iora te iti tangata o Iseraela e te au tangata ke ke katoa, mei te 3,000,000 tangata i te enua ko Aiphiti. (Exo. 12:37, 38) Kare i roa to ratou akaruke anga, kua taui a Pharao i tona manako. Kua akaue aia i tona au kariota tamaki e tona au vaeau—te nuku ririnui roa atu i te enua nei i taua taime ra—kia akaoki akaou mai i taua au tuikaa ra nana. I taua taime ra, kua akakite a Iehova kia Mose kia apai i te ngati Iseraela ki tetai ngai i rotopu i te Tai Muramura e te au tuaivi maunga tei karangaia e ko Pihahirota, i te akaraanga kua piritia ratou e kare e mataara ki vao.—Exo. 14:1-9.

Kua irinaki a Pharao e kua aere tika atu te ngati Iseraela ki roto i tetai ereere, e te aere ra tona nuku ka ta ia ratou. Inara kua arai a Iehova i te nuku o Aiphiti na te tuku anga i te pou tumurangi e te pou ai ki rotopu ia ratou e te ngati Iseraela. I reira kua vee te Atua i te Tai Muramura, i te akatuera  anga i tetai ara ki raro i te papa o te moana e nga patu vai mei te 15 mita te teitei i tetai tua e tetai tua. I reira kua akamata to Iseraela i te aere ki tetai tua mai i te tai na runga i te one maro. Kare i roa kua tae te nuku o Aiphiti ki te pae tai, e kua akara ua i te ngati Iseraela e aere atura ki tetai tua mai.—Exo. 13:21; 14:10-22.

Naringa ko tetai arataki matakite kare aia e arumaki atu rai—inara kare a Pharao i akapera ana. No te maata o tona irinaki iaia uaorai, kua akaue aia i tona au kariota e tona au vaeau kia arumaki ia ratou ki raro i te papa o te moana. Kua arumaki ua atu rai te nuku o Aiphiti. Inara i mua ake ka rokonaia ai e ratou te vaeau ngati Iseraela e paruru maira ia muri, kua akamutu pu ua ratou. Kare te au kariota o te nuku o Aiphiti e taka akaou ana! Kua tarataraia e Iehova te uira.—Exo. 14:23-25; 15:9.

I te nuku o Aiphiti e putakaiti ra i te rapu i to ratou au kariota i atiati, kua tae pouroa to Iseraela ki te tua itinga. Teianei, kua akatika atu a Mose i tona rima ki runga i te Tai Muramura. I reira, kua akaoki akaou mai a Iehova i te tai ki raro. E mirioni ua atu te au tane tai tei popokiia mai ki runga ia Pharao e tona au vaeau, e maremo atura ratou. Kare okotai o taua au enemi ra i ora mai. Kua ora to Iseraela!—Exo. 14:26-28; Sala. 136:13-15.

Kua riro te rongo o tei tupu ei matakuanga no te pa enua takapini ia ratou. (Exo. 15:14-16) E a ngauru mataiti i muri mai, kua akakite a Rahaba no Ieriko ki nga tangata ngati Iseraela e rua e: “Kua rokoia oki matou e te mataku ia kotou, . . . kua akarongo ana oki matou e, kua tamarōia e Iehova te Tai Muramura ia kotou, ia kotou i aere mai mei Aiphiti ra.” (Iosu. 2:9, 10) Kare roa i ngaropoina ana i taua pa enua etene ra e i akapeea a Iehova i te akaora anga i tona iti tangata. Te taka ua ra e, e maata atu te au tumuanga tau no Iseraela kia akamaara iaia.

‘Tiaki Anga ia Ratou mei Tona Uaorai Koringo Mata’

Muri ake i te na raro anga i te Tai Muramura, kua tomo atu a Iseraela ki roto i te Metepara i Sinai, e “medebara maata mataku” oki. Ia ratou e aaere ra ki tetai tua mai i taua ‘ngai papa marō e te vai kore’—e kare e kai no tetai urupu mei te reira te maata—kua akono mari rai a Iehova ia ratou. Kua akamaara a Mose e: “Kua kite [a Iehova ia Iseraela] i te enua medebara, i te ngai motutaa rikarika ra: kua arataki aia iaia, kua ako aia iaia: kua  tiaki aia iaia mei tona uaorai koringo mata.” (Deu. 8:15; 32:10) I akapeea te Atua i te akono anga ia ratou?

Kua oronga a Iehova na ratou “i te kai no runga i te rangi,” tei karangaia e e mana, tei rauka mai na roto i te temeio mei ‘raro i te one o taua medebara ra.’ (Exo. 16:4, 14, 15, 35) Kua tuku katoa mai a Iehova i te vai “no roto i te toka tama.” No te akameitakianga a te Atua, kare to ratou kakau i piro ana, e kare katoa to ratou vaevae i akaea ana i te au mataiti e 40 ia ratou i roto i te metepara. (Deu. 8:4) Eaa ra tei tika ia Iehova kia tapapa atu mei ia ratou? Kua akakite a Mose ki to Iseraela e: “E akono meitaki ra ia koe uaorai, e e tiaki i toou uaorai vaerua, ko te ngaropoina aea ia koe te au mea i akaraia e toou uaorai mata, ko te riro ke ua atu aea oki taua mea nei i roto i to ngakau i te au rā katoa o toou ora anga na.” (Deu. 4:9) Mei te mea e akamaara te ngati Iseraela i ta Iehova au angaanga akaora ma te akameitaki, ka tavini ua rai ratou iaia e ka tauta ua rai i te akono i tana au ture. Eaa ra ta Iseraela ka rave?

Akatupu te Tu Akangaropoina i te Tu Akameitaki Kore

Kua akakite a Mose e: “Ko te Mato i anau ei koe ra, kua maara kore koe iaia; ko te Atua i anga ia koe ra, kua akapoina koe iaia.” (Deu. 32:18) Ta Iehova au angaanga i te Tai Muramura, tana au ravenga tei riro ei ora no te iti tangata i roto i te metepara, e te au mea memeitaki pouroa ta Iehova i rave, kare i roa ana kua kopaeia e kua akangaropoinaia. Kua riro maira te ngati Iseraela ei iti tangata meameaau.

I tetai atianga, kua akakino te ngati Iseraela ia Mose no te mea kua manako ratou e kare e vai e rauka. (Nume. 20:2-5) No runga i te mana tei riro ei ora no ratou, kua kopekope ratou e: “Kua iu matou i teianei kai māmā ua.” (Nume. 21:5) Kua akaapa ratou i ta te Atua tukuanga tika e kua kopae atura ia Mose ei arataki, i te na ko anga e: “Naringa matou i mate i te enua ra i Aiphiti e! e teianei oki medebara kia mate ua atu matou i ko nei rai! . . . E akataka ana tatou i tetai arataki ia tatou, e oki tatou ki Aiphiti.”—Nume. 14:2-4.

Mei teaa ra to Iehova manako i te tu akarongo kore o Iseraela? Te akamanako anga no runga i taua au tupuanga ra, kua tata te tata taramo i muri mai e: “Te putuputu o ta ratou meameaau anga atu iaia i te medebara e! ta ratou akaongoongo anga atu iaia i te ngai motutaa e! Koia ïa, kua na rungao na rungao ratou i te akakoko i te Atua, e kua akaongoongo atu i Tei Tapu i Iseraela nei. Kare ratou i manako i tona rima, e te rā i akaoraʼi aia ia ratou i te enemi: Te au akairo tana i rave i Aiphiti.” (Sala. 78:40-43) Ae, kua riro to Iseraela tu akangaropoina ei akamamae maata ia Iehova.

Nga Tangata tei Kore i Akangaropoina

Inara, kare tetai au ngati Iseraela i akangaropoina ana ia Iehova. E rua kare i akangaropoina ia Iehova, ko Iosua raua ko Kaleba. Ko raua tetai i roto i te pupu o te aronga tutaka e 12 tei tonoia  atu mei Kadesa-barenea kia tutaka aere i te Enua Taputouia. E tai ngauru i tuku mai i tetai ripoti ekoko, kareka ra kua akakite a Iosua raua ko Kaleba ki te tangata e: “Ko te enua ta matou i tutaka aere ra, e enua meitaki maata roa ïa. Kia mareka mai a Iehova ia tatou nei, nana tatou e arataki ki taua enua ra, e nana e oronga mai no tatou; e enua taʼe a vai ua ïa te u e te meli. Auraka ra kotou e kaitamaki atu kia Iehova.” I te akarongo anga te tangata i taua au tuatua ra, kua karanga ratou e e pepei ia Iosua raua ko Kaleba ki te toka. Inara kua vai ngaueue kore rai taua nga tangata ra ma te irinaki papu tikai ki roto ia Iehova.—Nume. 14:6-10.

I te au mataiti i muri mai, kua akakite a Kaleba kia Iosua e: ‘Kua tono te tavini o Iehova ra ko Mose iaku mei Kadesa-barenea atu e tutaka aere i te enua; e kua apai mai au i te tuatua kiaia ra, ko te manako ïa o toku ngakau. Kareka toku au taeake, tei aere katoa matou ra, kua akataitaia ïa i te ngakau o te tangata: kua aru totomapu tikai ra au i toku Atua ra ia Iehova.’ (Iosu. 14:6-8) Ma te irinaki i roto i te Atua, kua akakoromaki ua a Kaleba raua ko Iosua i te au turanga ngata tukeke. Kua akakoro ngaueue kore rai raua kia akamaara ia Iehova i te au ra katoa o to raua oraanga.

Kua akaari katoa a Kaleba raua ko Iosua i te tu akameitaki, i te mea kua kite raua e kua akatupu a Iehova i tana taputou no tetai enua uua no tona iti tangata. Ae, tikaanga ka akameitaki te ngati Iseraela ia Iehova no tei akaora ua rai ia ratou. Kua tata a Iosua e: “Kua oronga mai a Iehova i te enua katoa no Iseraela tana i taputou mai ki to ratou ai metua . . . Kare rava tetai mea meitaki ta Iehova i tuatua mai ki te ngutuare o Iseraela i poka: ope rava akera i te tupu.” (Iosu. 21:43, 45) Ka akapeea ra tatou i teia tuatau i te akaari anga i te tu akameitaki mei to Kaleba rai raua ko Iosua?

Kia Akameitaki

Kua ui ana tetai tangata mataku Atua e: “Eaa ra taku e apai atu na Iehova, i te au takinga-meitaki katoa nona iaku nei?” (Sala. 116:12) E maata tikai ta tatou kaiou ki te Atua no te au akameitakianga i te pae materia, tana aratakianga pae vaerua, e tana au ravenga no te ora i te tuatau ki mua, e noatu e ka akameitaki ua rai tatou ia Iehova e tuatau ua atu, kare rai te reira e rava. Ko te tika, kare rava e rauka ia tatou kia akaoki i ta Iehova. Inara, ka rauka ia tatou pouroa i te akaari i te tu akameitaki.

Kua riro ainei ta Iehova akoanga ei tauturu ia koe kia kopae i te au manamanata? Kua riro ainei tana akakore mai anga i te ara ei tauturu ia koe kia rauka te akava ngakau ma? Ka vai rai te au puapinga no taua au angaanga ra a te Atua no tetai  tuatau roa, e tau ei e kia akapera toou tu akameitaki iaia. Kua aro atu tetai tamaine e 14 ona mataiti ko Sandra tona ingoa i tetai au manamanata kino, inara kua tauturu a Iehova iaia kia autu i te reira. Karanga aia e: “Kua pure au kia Iehova kia tauturu mai, e kua umere tikai au i te mataara i tauturu mai ei aia. Te kite nei au e eaa toku papa i tuatua putuputu mai ei kiaku no runga ia Maseli 3:5, 6: ‘E irinaki kia Iehova ma to ngakau katoa ra; auraka ra e irinaki ki toou uaorai kite. Auraka e akangaropoina iaia i toou katoa ra au aerenga; e nana e akakite kia koe i toou ra au arataa.’ Kua papu iaku e mei ta Iehova rai i tauturu mai iaku e tae ua mai ki teianei, ka akapera ua atu rai aia i te tauturu mai iaku.”

Akaari e te Akamaara ra Koe ia Iehova na te Akakoromaki Anga

Te akaketaketa maira te Pipiria i tetai tu ke mai e piri atura ki te akamaara anga ia Iehova: “E tuku atu i ta te akakoromaki ra angaanga kia tika rava, kia meitaki rava kotou, ma te apa kore, auraka e ape toe.” (Iako. 1:4) Eaa ra te o maira ki te ‘meitaki rava anga, ma te apa kore’? Te o maira te akatupu anga i te au tu te ka tauturu ia tatou kia aro atu i te au manamanata ma te irinaki ki roto ia Iehova e kia autu i te reira ma te tu ngaueue kore. Ka apai mai taua tu akakoromaki ra i te merengo maata me ope te timataanga. E, e ope ua ana rai te reira.—1 Kori. 10:13.

Te akamarama maira tetai tavini roa o Iehova tei aro atu ana i te au akaaoanga pakari i te pae o te oraanga kopapa e eaa tei tauturu iaia kia akakoromaki: “E tauta ana au i te akamanako e eaa ta Iehova e rave ra, eiaa ra i taku e inangaro ra. Te aiteanga o te apa kore koia oki kia akamou i toku mata ki runga i to te Atua au akakoroanga, eiaa i toku au anoano. Me aro atu i te au manamanata, kare au e karanga ana e, ‘Eaa ra teia i tupu ei kiaku e Iehova?’ Taku i rave, kua tavini ua atu rai au iaia e te akavaitata atu rai kiaia noatu me tupu mai tetai au manamanata kare i manakoia ana.”

Teia tuatau te akamori nei te putuputuanga Kerititiano ia Iehova “ma te vaerua e te tuatua-mou.” (Ioa. 4:23, 24) Ei iti tangata, kare rava te au Kerititiano mou e akangaropoina i te Atua mei ta te iti tangata Iseraela i rave. Inara, kare te riro anga ei mema no te putuputuanga e riro ei akapapuanga e ka vai apa kore ua rai tatou. Mei ia Kaleba rai raua ko Iosua, ka anoanoia tatou ravarai kia akaari i te tu akameitaki e te akakoromaki i roto i ta Iehova angaanga. E tumuanga tau to tatou kia akapera, no te mea te arataki e te akono ua atu nei rai a Iehova ia tatou tataki tai i roto i teia tuatau ngata e ope atura.

Mei te au toka akamaaraanga rai ta Iosua i apapa, te akapapu maira te rekoti o ta te Atua au angaanga akaora ia tatou e kare aia e akaruke i tona iti tangata. No reira kia aite rai to tatou manako mei to te tata taramo ko tei tata e: “E akamaara ana au i te angaanga a Iehova: ka akamaara rai au i taau ra angaanga taka ke i taito ra. Ka akamaaraara rai au i taau ra au angaanga katoa, ka tuatua rai au i taau i rave ra.”—Sala. 77:11, 12.

[Tutu i te kapi 7]

Kua aaere te iti tangata katoa ki tetai tua mai i te “ngai papa marō”

[Akameitakianga]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Tutu i te kapi 8]

I to Iseraela e puakapa ra i Kadesa-barenea, kua tonoia te aronga tutaka ki roto i te Enua Taputouia

[Akameitakianga]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Tutu i te kapi 9]

I muri ake i te au mataiti e manganui i roto i te metepara, tikaanga ka akameitaki te ngati Iseraela i te enua uua ko te Enua Taputouia

[Akameitakianga]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Tutu i te kapi 10]

Ka riro te akamou ki runga i to Iehova au akakoroanga ei tauturu ia tatou kia akakoromaki i tetai ua atu au akaaoanga e aro atura tatou