Nahibalo Ka Ba?

Nganong gitawag ni Jesus si Jehova ug “Abba, Amahan” diha sa iyang pag-ampo?

Ang Aramaikong pulong ʼab·baʼʹ mahimong magkahulogang “ang amahan” o “O Amahan.” Sa tulo ka higayon nga gihisgotan kini sa Bibliya, kini gilitok diha sa pag-ampo ug nagtumong sa langitnong Amahan, si Jehova. Unsay kahulogan niining pulonga sa dinhi pa si Jesus sa yuta?

Ang The International Standard Bible Encyclopedia miingon: “Sa panahon ni Jesus, ang ʼabbāʼ maoy inato apan matinahoron nga pagtawag sa mga anak sa ilang amahan.” Kini maoy mabinationg pagtawag sa usa ka anak sa iyang amahan ug usa sa unang mga pulong nga makat-onan sa usa ka bata. Kining pulonga gigamit ni Jesus sa iyang kinasingkasing nga pag-ampo sa iyang Amahan. Sa dihang si Jesus nag-ampo didto sa tanaman sa Getsemane, pipila ka oras una siya mamatay, siya nagtawag kang Jehova pinaagi sa mga pulong “Abba, Amahan.”—Marcos 14:36.

Ang maong ensiklopedia nagpadayon sa pag-ingon: “Ang paggamit sa pulong ʼAbbāʼ sa pag-ampo sa Diyos talagsa ra kaayong mabasa diha sa basahon sa mga Hudiyo sa Grego-Romanong panahon, tungod kay ang inato nga paagi sa pagtawag sa Diyos nagpakita konog kawalay pagtahod kaniya.” Apan, ‘ang paggamit ni Jesus niining pulonga maoy dugang pamatuod sa iyang pangangkon nga siya anak sa Diyos.’ Ang duha pa ka teksto sa Bibliya diin mabasa ang pulong “Abba” maoy diha sa mga sulat ni apostol Pablo, ug kini nagpakita nga ang unang-siglong mga Kristohanon naggamit usab nianang pulonga diha sa ilang mga pag-ampo.—Roma 8:15; Galacia 4:6.

Nganong ang usa ka bahin sa Bibliya gisulat diha sa Gregong pinulongan?

Si apostol Pablo miingon nga ang “sagradong mga pahayag sa Diyos” gipiyal sa mga Hudiyo. (Roma 3:1, 2) Busa ang unang bahin sa Bibliya kasagarang gisulat diha sa Hebreohanon, ang pinulongan sa mga Hudiyo. Apan ang Kristohanong Kasulatan gisulat diha sa Grego. a Ngano?

Sa ikaupat nga siglo B.C.E., ang mga sundalo nga sakop ni Alejandrong Bantogan nagsulti ug lainlaing diyalekto sa karaang Gregong pinulongan, nga niadtong panahona nagkasagol ug sa ulahi nahimong Koine, o komon nga Grego. Ang pagpanakop ni Alejandro nakaamot sa pagkahimong internasyonal nga pinulongan sa Koine niadtong panahona. Sa maong mga panahon, nagkatibulaag ang mga Hudiyo. Sila nadestiyero sa Babilonya sa 607 B.C.E., apan dihang sila nakaangkon ug kagawasan, daghan ang wala na mamalik sa Palestina. Tungod niana, daghang Hudiyo ang dili na makamaong mosulti ug Hebreohanon, ug Grego na ang ilang pinulongan. (Buhat 6:1) Aron matabangan sila, gihimo ang Septuagint, usa ka Koine o komon nga Grego, nga hubad sa Hebreohanong Kasulatan.

Ang Dictionnaire de la Bible nag-ingon nga “Gregong pinulongan ang kinadaghanag bokabularyo nga daling masabtan ug malitok sa mga tawo sa daghang kanasoran.” Busa niadtong panahona, kini nga pinulongan ang kaylap nga gigamit sa tibuok imperyo sa pagpakaylap ug tukma nga impormasyon ngadto sa mga tawo. Ug mao gayod kini ang pinulongan nga gikinahanglan sa mga Kristohanon sa pagpakaylap sa ilang mensahe. Busa haom lamang nga Gregong pinulongan ang gigamit sa pagsulat sa Kristohanong Kasulatan.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 13]

Bahin sa manuskrito nga Gregong Septuagint

[Credit Line]

Courtesy of Israel Antiquities Authority