Nen video ma nwang'ere

Nyo Yesu tie Mungu?

Nyo Yesu tie Mungu?

DHANU dupa ging’eyo nia Trinita tie “ukungu mi yiyo mi dini mi Jukristu.” Nimakere ku ponji mi Trinitane, Wego, Wod man tipo ma leng’ utie dhanu adek ma gin’i Mungu acel. Kardinal John O’Connor uwacu pi Trinita kumae: “Wang’eyo nia etie lempandi ma iye thuc dit, ma jucopo nyang’ i iye yot yot ungo.” Dong’ pirang’o etie lembe ma tek dit ninyang’ i Trinita?

Diksioner moko m’ukoro i wec mi Biblia (The Illustrated Bible Dictionary) umiyo thelembe acel m’uketho nyang’ i Trinita tie tek. Buku maeno uwacu kumae: “Etie ngo ponji mi Biblia, pilembe giragora acel de mbe i Biblia m’uweco pire.” Calu ma Trinita tie “ngo ponji mi Biblia,” ju ma giyiyo ponji maeno gisayu verse mi Biblia ku kero pi nicwaku ponji migine, man saa moko giwilo thelembe mi verse ma ginwang’une.

Nyo verse pa Yohana 1:1 ucwaku Trinita?

I kind verse ma jubed jutiyo ko akeca pi nicwaku ponji mi Trinita, acel utie Yohana 1:1. I Biblia mi dhu Alur (Lembagora maleng’ pa Mungu ma julwong’o Biblia), verse maeno uyero kumae: “Ku kwong’a Lembe nuti, Lembe de bedo ku Mungu [i dhu Jugiriki, ton theon], Lembene de en e Mungu [theos].” I verse maeno, jukiewo nying’ ma nia the·os (mungu) i ayi ario i dhu Jugiriki. Thenge ma kwong’a jucaku ku ton (ma tie article défini); etie wec mi dhu jugiriki ma konyojo ning’iyo gin moko kunoke ng’atu moko kamaleng’. Pieno, wec mi kwong’o ma theon, ma jucaku kiewne ku ton, ubenyutho Mungu ma Jategokpo. I thenge mir ario lundo, wec ma nia theos umbe kud article i wang’e. Nyo wijo uwil awila kud article ne?

Pirang’o ninyang’ i ponji mi Trinita tie tek akeca?

Jukiewo Injili pa Yohana i dhu Jugiriki ma julwong’o nia Koine, ma dhanu ma pol ubed uweco; i dhu Jugiriki maeno, jubed jutiyo kud article défini, i ayi ma segi. Jararieko moko m’uponjo lembe iwi Biblia, ma nyinge Thomas Robertson uyero nia, ka tekene wec ma nyutho gin moko kunoke ng’atu moko (niwacu sujet), karacelo ku wec m’ulube (niwacu attribut) gicaku zoo kud article, “gin ario ceke ginyutho gin ma rom, man ka juwilo kakagi de, thelembe migi dong’ asu rom.” Robertson umaku lapor pa Matayo 13:38, pi nikoro i lembe maeno. Versene uyero kumae: “Podho [I dhu Jugiriki, ho agros] tie ng’om [I dhu Jugiriki, ho kosmos].” Ayi ma jupangu ko wecne uketho wanyang’ nia podho ubenyutho bende ng’om.

Dong’ ka sujet ucaku kud article défini, ento wec m’ulube ucaku ko ngo, calu m’i Yohana 1:1 ke? Jararieko mange m’uponjo lembe iwi Biblia, ma nyinge James Allen Hewett de umaku lapor mi verse maeno, man eyero kumae: “Tekene wec upangere i ayi ma kumeno, sujet karacelo ku wec m’ulube ginyutho ngo gin ma rom, man nwang’u aromba de girombo ngo.”

Kara junyang’ i paru maeno, Allen Hewett umaku lapor pa 1 Yohana 1:5, m’uyero kumae: “Mungu en e der.” I dhu Jugiriki, “Mungu” utie ho theos, niwacu etie kud article i wang’e. Ento phos ma juloko nia “der” ucaku ngo kud article. Hewett udok umedo kumae: “Jucopo yero . . . nia Mungu en e der, ento juromo yero ngo nia der utie Mungu.” Kit lapor ma kumeno nwang’ere bende i Yohana 4:24 m’uyero nia “Mungu en e Tipo,” man i 1 Yohana 4:16, m’uwacu, “Mungu en e mer.” I dhu Jugiriki, verse ario maeno zoo sujet migi ucaku kud article, ento wec m’ulubogi, ma nia “Tipo” man “mer,” umbe kud article. Pieno, jucopo dwoko ngo sujet mi versenegi kaka wec m’ulubogi. Verse ario maeno umito yero ngo nia “Tipo tie Mungu” kunoke nia “mer tie Mungu.”

Dong’ “Lembe” ubenyutho ng’a?

Jururieko dupa ma giponjo lembe iwi dhu Jugiriki, karacelo ku julok Biblia bende giyiyo nia Yohana 1:1 unyutho ngo nia “Lembe” utie ng’a, ento enyutho kite pa Lembe. Jalok Biblia moko ma nyinge William Barclay uyero kumae: “Calu ma [jakwenda Yohana] uketho ngo article i wang’ wec ma theos, edoko ni gin ma jubekoro pire akora . . . Kakeni Yohana ubenyutho ngo nia Lembe tie Mungu. I adundo, Yohana uyero ngo nia Yesu tie Mungu.” Jararieko ma kucelo ma nyinge Jason David BeDuhn de uyero kumae: “I dhu jugiriki, kan ikiewo ngo article i wang’ theos i wec ma ve mi Yohana 1:1 thenge ma tokcen, ju ma bisome gibinyang’ nia ibemito yero ‘mungu.’ . . . Kan article ho umbe ci, nwang’u theos ukoc bor ku ho theos, tap calu ma ‘mungu’ ma jukiewo kud arufu ma nok ukoc ko bor ku ‘Mungu’ ma kud arufu ma dit i dhok mir Anglais (I dhu Alur de).” BeDuhn umedo kumae: “I Yohana 1:1, Lembe utie ngo Mungu ma Jategokpo, ento etie . . . calu Mungu, kunoke ayi pa Mungu.” Lembuno urombo ku wec pa Joseph Henry Thayer m’ugam udikere i tic mi loko Biblia moko (American Standard Version). Eyero kumae: “Logos [kunoke Lembe] ubino i ayi pa Mungu, ento ebino ngo Mungune ku kume.”

Yesu unyutho tung’ tung’ ma n’i kindgi ku Won kamaleng’

Nyo ning’eyo Mungu utie “lempandi ma nyang’ i iye teki”? Yesu ubino ngo ku paru maeno nyanok de. Saa m’eberwo i bang’ Won, enyutho kamaleng’ tung’ tung’ ma n’i kindgi ku Won, kinde m’ewacu kumae: “Maeni en e kwo ma rondo ku rondo, nia giponj ning’eyo in m’i Mungu mandha i kendi, ku ng’atu m’ioro ma Yesu Kristu.” (Yohana 17:3) Ka wayiyo gin ma Yesu uyero man wanyang’ cuu i ponji mi Biblia, wabimiyo woro ni Yesu i kadhiri m’uromo kude calu Wod Mungu. Ento wabiworo Yehova, niwacu wabitimo thier ire, pilembe en kende re m’etie “Mungu mandha.”