MNGANDAK bôt i ntehe Trinitas kiki “biniigana bi tôbôtôbô bi base.” Inoñnaga ni biniigana bi, Isañ, Man ni mbuu mpubi ba yé bôt baa ba ba yé Nyambe wada. Cardinal John O’Connor a bi kal le “biniigana bi, bi yé biniigana bi ngui ngandak, bi mut a ta bé le a tibil nok.” Inyuki biniigana bi Trinitas bi nlet i nok?

Kaat i ndoñi bibuk yada i i mpôdôl mam ma Bibel (The Illustrated Bible Dictionary) i nti njom yada. Inyu jam li Trinitas i kaat i i nkal le: “Biniigana bi, bi ta bé ikété Bibel inyule di léba bé i buk i ikété Bibel.” Kiki Trinitas “i ta bé biniigana bi bi nlôl i Bibel,” i bet ba niiga yo ba bi yéñ ngim minlôñ i Bibel ba noode ki kôde nwo inyu nit biniigana gwap.

Nlôñ u Bibel wada bôt ba mbep nok u yé Yôhanes 1:1. Ikété Bibel ini le Kaat Nyambe, di ñañ ha nlôñ u le: “Bañga i ba bibéé, Bañga i ba ni Nyambe [ni Grikia, ton théôn], Bañga i ba ki Nyambe [théôs].” Nlôñ unu, u gwé bibuk bi Grikia biba théôs (djob). Buk bisu i mbôdôl ni i buk ini le ton, hala a nkobla le ini buk le théôn i mpôdôl Nyambe Nu ngui yosôna. Buk i nyônôs iba i yé théôs i gwé bé to yom bisu. Baa hala a nkobla le hihôha hi yé ha i homa nu?

Kaat Yôhanes i bi tilba ni hop u Koinè (hop u Grikia wada u u bé pôda ngandak) u u gwé mé matiñ i ngéda ba ntila. Nyimam wada le A. T. Robertson, a nkal le “ibale bibuk bini gwobiba bi mbôdôl ni i buk ini le ton ki wee bi mpôdôl nlélém mut.” Robertson a bi yoñ hihéga i kaat Matéô 13:38, i i nkal le: “Wom [ni Grikia, hô agrôs] u yé nkoñ ’isi [ni Grikia hô kôsmôs].” Ni maliga, ibale wom u yé nkoñ ’isi, hala nkobla le yak nkoñ ’isi u yé wom.

Nano kii di nla kal i ngéda buk i bisu i mbôdôl ni buk ini le ton, ndi i nyônôs iba i gwé bé ton kiki i kaat Yôhanes 1:1? Inyu pôdôl nlôñ kaat unu, i nyimam nunu le James Allen Hewett a nkal le: “I ngéda ba ntila haana, buk i bisu ni i yônôs iba bi ta bé nlélém uyom, ba nhégha bé to gwo.”

Inyu toñol i jam li, Hewett a ngwélél kaat i 1 Yôhanes 1:5, i i nkal le: “Nyambe a yé mapubi.” Ni hop u Grikia ba nkobol le “Nyambe” hô théôs, hô a bak buk i i mbôdôl. Ndi i buk ini phôs i i nkobla le “mapubi” i gwé bé buk to yada i bisu gwé. Jon “ibale ba nla kal le . . . Nyambe a yé mapubi, hala nkobla bé le ba nla kal le mapubi ma yé Nyambe.” Di nléba nlélém hihéga i kaat Yôhanes 4:24 “Nyambe a yé Mbuu,” i kaat i 1 Yôhanes 4:16, “Nyambe a yé gwéha.” Ni hop Grikia munu minlôñ mini nwo ima, “Nyambe” a gwé ngim buk bisu, ndi “Mbuu” ni “gwéha” ba gwé bé to yom. Jon bibuk bini le “Mbuu” ni “gwéha” ba nla bé nhéñha gwo ni “Nyambe.” Hala ha nkobla le, mu minlôñ mi, di nla bé kal le “Mbuu u yé Nyambe” tole “gwéha i yé Nyambe.”

Ngandak bayimam i loñ i Grikia ni bakobol Bibel ba nkal le Yôhanes 1:1 a mpôdôl bé njee a yé “Bañga” ndi lelaa “Bañga” i yé. Nkobol wada le William Barclay a nkal le: “Mu kiki [ñôma Paul] a bi ha bé ngim buk ha bisu bi buk ini le théôs, hala a ñunda le ndoñi ndik i . . . Hana, Yôhanes a ta bé kal le Bañga i yé Nyambe. Inyu tibil nok, a ta bé i kal le Yésu a yé Nyambe.” Yak nyimam wada le Jason David BeDuhn a nkal le: “Ni hop u Grikia, ibale ba nhéya buk ba nha ha bisu (ni Pulasi ba nsébél le article) bi théôs i ngim nlôñ kiki i kaat Yôhanes 1:1, i bet ba nsoñgol ba ga yi le ba mpôdôl ‘ngim nyambe.’ . . . Kiki i buk ini théôs i gwé bé ngim buk bisu, i yé mahéñha ni hô théôs, hala nyen ‘ngim nyambe’ ni ‘Nyambe’ ihopNgisi” Ba ta bé nlélém. BeDuhn a nkônde le: “I kaat Yôhanes 1:1, Bañga ba mpôdôl hana i ta bé mpom Nyambe, ndi ngim nyambe, tole hégél i i yé mbuu kiki Nyambe.” Nyimam wada le Joseph Henry Thayer, nu a bi sal mu i bibel ini le i American Standard Version a nkal ha i homa nu le: Logos [tole, Bañga] a bééna libak li Nyambe, he bé le a yé Nyambe nyemede.”

Baa i yi njee a a yé Nyambe i yé ‘jam li nlet nok’? Hala bé nyen Yésu nye a bi unda. Mu masoohe mé, Yésu a bé boñ maselna ipôla nye ni Isañ. A bi kal le: “I jam lini jon li nkena i niñ boga, le ba nigil i yi we, bañga mpom Nyambe wada, ni nu u bi ep le Yésu Kristô.” (Yôhanes 17:3) Ibale di nhémle Yésu, di tibil ki nok biniigana bi Bibel, di ga ti nye lipém inyule a yé Man Nyambe. Di ga bégés ki Yéhôva inyule nyen a yé “bañga mpom Nyambe.”