Kɔ no mu nsɛm no do

Aso Jesus Noara Nye Nyankopɔn?

Aso Jesus Noara Nye Nyankopɔn?

NYIMPA pii bu Baasakor nkyerɛkyerɛ no dɛ ɔno nye nkyerɛkyerɛ tsitsir wɔ Christiansom mu. Baasakor nkyerɛkyerɛ no kyerɛ dɛ Egya no, Ɔba no, nye sunsum krɔnkrɔn no nyina ka bɔ mu yɛ Nyankopɔn kor. Roman Catholic Sɔfopanyin bi a wɔfrɛ no John O’Connor kãa Baasakor nkyerɛkyerɛ no ho asɛm dɛ: “Ɔyɛ nkyerɛkyerɛ bi a yerunntum nntse ase ara da, ntsi yɛnnhaw hɛnho mpo dɛ yɛbɛtse ase.” Ebɛnadze ntsi na ɔyɛ dzen dɛ yɛbɛtse Baasakor nkyerɛkyerɛ no ase?

Nwoma bi a ɔkyerɛkyerɛ Bible mu nsɛm ase a wɔfrɛ no The Illustrated Bible Dictionary kãa siantsir kor a iyi tse dɛm. Nwoma yi kã Baasakor nkyerɛkyerɛ no ho asɛm dɛ: “Ɔyɛ nkyerɛkyerɛ bi a onngyina Bible do, kyerɛ dɛ kyerɛwsɛm biara nnyi Bible no mu a ɔkyerɛkyerɛ dɛm.” Osiandɛ Baasakor nkyerɛkyerɛ no “nngyina Bible do” ntsi, hɔn a wɔgye dzi no abɔ mbɔdzen biara dɛ wɔbɔhwehwɛ Bible mu nsɛm bi dze afoa do ɔmmfa ho dɛ iyi ma wokyinkyim Bible mu nsɛm ahorow bi mpo no.

Aso John 1:1 Foa Baasakor Nkyerɛkyerɛ No Do?

Dɛ mfatoho no, kyerɛwsɛm kor a wɔtaa kyinkyim no dze foa dɛm nkyerɛkyerɛ yi do nye dza ɔwɔ John 1:1 no. Wɔ King James Version Bible no mu no, hɔ kã dɛ: “Ahyɛse no na Asɛm no wɔ hɔ, na Asɛm no nye Nyankopɔn [Greek, ton the·onʹ] wɔ hɔ, na Asɛm no yɛ Nyame [the·osʹ].” Greek dzin the·osʹ (nyame) n’ahorow ebien na opue wɔ kyerɛwsɛm yi mu. Dza odzi kan no, Greek kasafua ton (no) a wɔdze si dzin pi na odzi enyim, na iyi ma yehu dɛ kasafua the·onʹ a ɔwɔ ha no gyina hɔ ma adze nyina do Tumfo Nyankopɔn. Naaso Greek kasafua a wɔdze si dzin pi nndzi dzin the·osʹ a otsĩa ebien no enyim. Aso enyimpado bi ntsi na ɔmaa wɔammfa kasafua a wɔdze si dzin pi no ammba wɔ ha?

Ebɛnadze ntsi na ɔyɛ dzen dɛ yɛbɛtse Baasakor nkyerɛkyerɛ no ase?

Wɔdze Koine anaa Greek kasa a nna nyimpadodow no ara kã na wɔdze kyerɛɛw John Asɛmpa no. Wɔ dɛm kasa yi mu no, wɔwɔ kasa ho mbra pɔtsee a ɔfa mbrɛ wɔdze nkasafua a wɔdze si dzin pi dzi dwuma no ho. Bible ho ɔbemfo bi a wɔfrɛ no A. T. Robertson ma yehu dɛ, wɔ Greek mu no sɛ ɔyɛfo na nkasaho a ɔwɔ asɛntɔw bi mu no nyina wɔ nkasafua a wɔdze si hɔn pi a, nna ɔkyerɛ dɛ “ɔyɛfo na nkasaho no nyina yɛ pɛr, wobotum edzi dwuma kor, wɔyɛ adze kor na hɔn mu biara botum esi ɔfofor so ananmu.” Robertson dze asɛm a ɔwɔ Matthew 13:38 no yɛɛ mfatoho, hɔ kã dɛ: ‘Kwaa no [Greek, ho a·grosʹ] nye wiadze [Greek, ho koʹsmos].’ Kasa ho mbra a wɔdze dzii dwuma wɔ ha no ma yehu dɛ wiadze na kwaa no nyinara yɛ adze kor.

Naaso sɛ ɔba dɛ ɔyɛfo no wɔ kasafua a wɔdze si no pi na nkasaho no nnyi bi dɛ mbrɛ ɔtse wɔ John 1:1 no so ɛ? Ɔbemfo James Allen Hewett faa dɛm kyerɛwsɛm yi dɛ mfatoho dze sii do dua dɛ: “Wɔ asɛntɔw a ɔtse dɛm mu no, ɔyɛfo no na nkasaho no nnyɛ adze kor, wɔnnyɛ pɛr anaa wonnyi ebusuabɔ biara a ɔtse dɛm.”

Hewett dze 1 John 1:5 yɛɛ mfatoho, hɔ kã dɛ: “Nyankopɔn yɛ kan.” Wɔ Greek mu no, ho the·osʹ kyerɛ “Nyankopɔn,” ne dɛm ntsi na kasafua a osi dzin pi dzi enyim no. Naaso, phos a ɔkyerɛ “kan” no, kasafua biara nndzi enyim a osi no pi. Hewett kãa dɛ: “Obi botum akã no aber biara dɛ . . . wɔdze kan gyina hɔ ma Nyankopɔn; naaso nnyɛ aber nyina na obi botum akã dɛ kan yɛ Nyankopɔn.” Yehu nhwɛdo afofor so wɔ John 4:24 a hɔ kã dɛ “Nyankopɔn yɛ Sunsum” nye 1 John 4:16 a hɔ so kã dɛ “Nyankopɔn nye dɔ.” Wɔ kyerɛwnsɛm ebien yi mu no, ɔyɛfo no nyina wɔ nkasafua a osi hɔn pi, naaso nkasaho ebien a ɔnye “Sunsum” nye “dɔ” no nnyi nkasafua biara a osi hɔn pi. Dɛm ntsi yerunntum mmfa ɔyɛfo no nnsi nkasaho no ananmu, na dɛmara so na yerunntum mmfa nkasaho no nnsi ɔyɛfo no ananmu. Dɛm kyerɛwnsɛm yi runntum nnkyerɛ dɛ “sunsum yɛ Nyankopɔn” anaa “dɔ nye Nyankopɔn.”

“Asɛm No” Nye Woana?

Greek nwomanyimfo na hɔn a wɔkyerɛ Bible no ase kɔ kasa afofor mu pii gye to mu dɛ, asɛm a ɔwɔ John 1:1 no fa su a “Asɛm no” wɔ ho na mbom ɔmmfa onyii kor a “Asɛm no” yɛ ho. Bible asekyerɛfo William Barclay kãa dɛ: “Osiandɛ [ɔsomafo John] ammfa kasafua a wɔdze si dzin pi annhyɛ theos n’enyim ntsi, nna ɔrekã dɛm theos yi ho asɛm ara . . . Wɔ ha no, nnyɛ dza John rekã nye dɛ Asɛm no na Nyankopɔn nyina yɛ pɛr.” Ntsi asɛm no nyina nye dɛ, nna John rennkã dɛ Jesus noara nye Nyankopɔn. Ɔbemfo bi a wɔfrɛ no Jason David BeDuhn so kãa dɛ: “Wɔ Greek kasa mu no, sɛ ammfa kasafua a wɔdze si dzin pi annka theos ho wɔ asɛntɔw bi a ɔtse dɛ dza ɔwɔ John 1:1 n’ewiei no ho a, hɔn a wɔbɛkenkan w’asɛm no bɛtse ase dɛ erekã ‘nyame bi’ ho asɛm. . . . Kasafua a wɔdze si dzin pi a onnyi theos enyim no ma yehu dɛ ɔyɛ soronko kakra fi ho theos ho, dɛ mbrɛ asɛmfua ‘nyame bi’ yɛ soronko fi ‘Nyankopɔn’ ho wɔ Borɔfo kasa mu no.” BeDuhn dze kaa ho dɛ: “Wɔ asɛm a ɔwɔ John 1:1 no mu no, Asɛm no nnyɛ Nyankopɔn kortoo no, mbom ɔyɛ nyame bi, anaa sunsum bi a ɔtse dɛ Nyankopɔn.” Anaaso dɛ, dɛ mbrɛ Joseph Henry Thayer, ɔbemfo bi a ɔka ho ma wɔyɛɛ American Standard Version Bible no kãe no: “Asɛm no yɛ sunsum bi a ɔtse dɛ Nyankopɔn mbom ɔnnyɛ Nyankopɔn nankasa.”

Jesus maa sorbi a ɔda ɔno na n’Egya ntamu no mu daa hɔ

Onyii kor a Nyankopɔn yɛ no, “aso yerunntum nntse ase ara da”? Nna ɔnntse dɛm wɔ Jesus n’afamu. Wɔ mpaa a ɔbɔɔ n’Egya no mu no, Jesus maa sorbi a ɔda ɔno na n’Egya ntamu no mu daa hɔ aber a ɔkãa dɛ: “Na iyi nye onnyiewiei nkwa, dɛ wobohu ɔwo, nokwar Nyame kor no, nye nyia esomaa no, mekyerɛ Jesus Christ.” (John 17:3) Sɛ yɛgye Jesus dzi na yɛtse Bible mu nkyerɛkyerɛ a no mu da hɔ no ase a, yebobu no dɛ ɔyɛ Nyankopɔn ne Ba. Afei so, yɛbɔsom Jehovah dɛ “nokwar Nyame kor no.”