Inda koshikalimo

Mbela Jesus oye Kalunga?

Mbela Jesus oye Kalunga?

OVANHU vahapu ova tala ko ehongo lOukwatatu “la fimana melongelokalunga lOukriste.” Ova itavela kutya Xe, Omona nosho yo omhepo iyapuki ove li ovanhu vatatu muKalunga umwe. Cardinal John O’Connor okwa popya kombinga yOukwatatu a ti: “Otu shii kutya ou li oshinima shomoule osho itatu dulu okuuda ko noupu.” Omolwashike Oukwatatu u li oshinima shidjuu okuuda ko?

O-The Illustrated Bible Dictionary oya yandja etomheno limwe. Oshishangomwa osho osha popya kombinga yOukwatatu sha ti: “Kali fi ehongo lopaMbiibeli meityo olo kutya kape na omushangwa mOmbiibeli tau yelifa kombinga yaasho.” Molwaashi ehongo lOukwatatu “kali fi lopaMbiibeli,” ovo va itavela mOukwatatu ova kendabala okukonga omishangwa mOmbiibeli noku di pengifa nokuli, opo va yambidide ehongo lavo.

Omushangwa oo vati tau hongo kombinga yOukwatatu

Oshihopaenenwa shomushangwa umwe mOmbiibeli oo hau pengifwa luhapu oJohannes 1:1. Mo-King James Version, ovelishe oyo otai ti: “Pehovelo opa li Ondjovo, nOndjovo oya kala puKalunga [mOshigreka, ton theon], nOndjovo ei oya li Kalunga [theos].” Movelise oyo omu na oityadina ivali yOshigreka theos (kalunga). Shotete oshi na okatetekeli ton, osho mOshigreka ngeenge shi li pamwe na-theon tashi ulike kuKalunga Omunaenghono adishe. Oshitivali theos, kashi na okatetekeli ton. Mbela ova ninga epuko eshi inava tula po okatetekeli oko?

Ongeleka koTagnon, moFrance

Evangeli laJohannes ola li la shangwa mOshikoine, ile tu tye mOshigreka osho sha li hashi popiwa kovanhu vahapu, osho sha li shi na eemhango dokondadalunde di na sha nokulongifa outetekeli. Omuhongwanhu umwe wOmbiibeli A.  T. Robertson okwa didilika kutya “ngeenge oshikundafanwa (omuningi metumbulo) nosho yo oshitomoni aishe ivali oya kala i na outetekeli, ohai talika ko ya faafana, tai ti shimwe, notai dulu okulipingena po metumbulo.” Robertson okwa yandja oshihopaenenwa osho li muMateus 13:38, oo ta ti: “Epya [mOshigreka, hoagros] olo ounyuni [mOshigreka, ho kosmos].” Omhango yelaka otai tu kwafele tu ude ko kutya oshitya ounyuni nosho yo epya otai ti shimwe.

Ndele ongahelipi ngeenge oshikundafanwa oshi na okatetekeli, ndele oshitomoni shasho kashi na okatetekeli, ngaashi muJohannes 1:1? Pashihopaenenwa, omuhongwanhu James Allen Hewett okwa popya shi na sha naJohannes 1:1, ta divilike kutya: “Momutungilo wovelishe oyo, oshikundafanwa noshitomoni inai faafana, kai fike pamwe, itai ti shimwe nandenande.”

Oku shi yelifa, Hewett okwa longifa 1 Johannes 1:5, oo ta ti: “Kalunga oye ouyelele.” MOshigreka, “Kalunga” oye ho theos, noshitya osho oshi na okatetekeli. Ashike phos osho tashi ti “ouyelele” kashi na okatetekeli. Hewett okwa yelifa oshitwa shaye a ti: “Omunhu ota dulu alushe . . . okufaafanifa Kalunga nouyelele, ashike ita dulu alushe okutya ouyelele oKalunga.” Sha faafana, oihopaenenwa imwe otai hangwa muJohannes 4:24 oo ta ti, “Kalunga oye Omhepo” nosho yo mu 1 Johannes 4:16 oo ta ti, “Kalunga oye ohole.” Meevelishe adishe odo, oshikundafanwa oshi na okatetekeli, ashike “Omhepo” ‘nohole’ kai na sha. Onghee hano, Kalunga, omhepo nosho ohole kai fi oshinima shimwe. Eevelishe odo itadi dulu okutya ‘Omhepo oyo Kalunga,’ ile ‘ohole oyo Kalunga.’

“Ondjovo” oyo olyelye naanaa?

Ovahongwanhu vamwe Ovagreka nosho yo ovatoloki vOmbiibeli ova dimina kutya Johannes 1:1 ina divilika kutya “Ondjovo” oyo lyelye, ndele ota popi oukwatya wayo. Omutoloki wOmbiibeli William Barclay okwa ti: “Molwaashi [omuyapostoli Johannes] ina longifa okatetekeli komesho ya-theos, osha ninga oshitya tashi yelifa . . . Johannes ita popi kutya Ondjovo oya faafana naKalunga. Oku shi popya paunafangwa, ina popya kutya Jesus oye Kalunga.” Omuhongwanhu Jason David BeDuhn okwa popya sha faafana a ti: ‘MOshigreka, ngeenge owa fiye ko okatetekeli koshitya theos ngaashi metumbulo olo li li muJohannes 1:1c, ovaleshi ohava diladila kutya owa yukifa ‘kukalunga.’ . . . Molwaashi theos ke na okatetekeli okwa yooloka ko koshitya ho theos, ngaashi ashike hapa kala pe na eyooloko ngeenge Kalunga a shangwa nondada inini, ile yakula.’ BeDuhn okwa weda ko a ti: ‘MuJohannes 1:1, Ondjovo oyo ya popiwa mo inai yukifwa kuKalunga oo a shangwa nondada yakula, ndele omwa popiwa kalunga a shangwa nondada inini, ile oo e na omaukwatya a fa aKalunga.’ Ile ohatu dulu oku shi popya ngaashi omuhongwanhu Joseph Henry Thayer oo a kufa ombinga mokutoloka Ombiibeli yo-American Standard Version a ti: “Logos [ile Ondjovo] oya li kalunga, ndele haKalunga ye mwene.”

Omolwashike shidjuu okuuda ko ehongo lOukwatatu?

Mbela okushiiva kutya Kalunga oye lyelye oshi li “oshinima shomoule”? Jesus hasho a li e shi tala ko ngaho. Eshi Jesus a li ta ilikana kuXe, okwa yelifa eyooloko olo li li pokati kaye naXe, eshi a ti: “Opo ovanhu va ka mone omwenyo waalushe, ove na okushiiva kutya oove auke Kalunga kashili naau wa tuma, Jesus Kristus.” (Johannes 17:3) Ngeenge otwa itavela Jesus nokuuda ko ehongo lOmbiibeli lashili, ohatu ke mu fimaneka e li Omona waKalunga. Ohatu ka longela yo Jehova e li oye ‘aeke Kalunga kashili.’