Перейти к основным материалам

Иисус Христос Худай ба?

Иисус Христос Худай ба?

КӦП кізі Троицадаңар ӱгредіг христианствоның ӧӧн ӱгредіглернің пірсі тіп санапча. Троицадаңар ӱгредіг хоостыра, ӱс оонаң личность — Пабазы, Оолғы паза ызых хут — пір Худай полчалар. Кардинал Джон О’Коннор Троицадаңар піди теен: «Ол улуғ чазыт полчатханын піс пілчебіс. Піс ол чазытты пір дее оңнап полбинчабыс». Ноға Троицадаңар ӱгредігні піліп аларға андағ сидік?

Пу сурыға пір сӧстік піди нандырча: «Библияда Троицадаңар пір дее ниме пазылбинча, аннаңар ол Библия ӱгредии нимес» (The Illustrated Bible Dictionary). Андағ даа полза, Троицаның саринда турчатхан кізілер, ол ӱгредіг орта полчатханын кӧзіт пирер ӱчӱн, Библияда килістіре стихтарны таап аларға кӱстенчелер паза Библиядағы стихтарның смыслын алыстырчалар.

Иоанн 1:1 Троицаны киречілепче бе?

Троицадаңар ӱгредіг сын полчатханын кӧзідер ӱчӱн, піреелері Иоанн 1:1-нең тузаланчалар. Синод тілбестеенінде анда піди пазылча: «Иң пастап Сӧс полған. Сӧс Худайнаң [греческай тон тео́н], хада полған, Сӧс Худай [тео́с] полған». Пу стихта тео́с («худай») тіп грек сӧзінің ікі формазы учурапча. Тео́н тіп существительнай алнында тон тіп артикль турча, аннаңар тео́н тіп сӧс Прай ниме ит полчатхан Худайдаңар чоох парчатханын таныхтапча. Тео́с сӧстің алнында артикль чоғыл. Ол, алҷаастап, турғызылбаан ма?

Ноға Троицадаңар ӱгредігні піліп аларға андағ сидік?

Иоанның Чахсы Хабары койне тіп грек тілінең пазылған. Ол тілде артикллернең хайди тузаланарға кӧні правилолар полғаннар. Библеист Арчибальда Робертсон сӧстері хоостыра, подлежащай паза сказуемай алнында артикль турза, ол сӧстер пір нимені таныхтапчалар. Матфей 13:38-ті ол кӧзідімге пирче. Анда чоохталча: «Хыра [греческай о агро́с] — чир ӱстӱ [греческай о ко́смос]». «Хыра» паза «чир ӱстӱнің» алнында о тіп артикль турча. Ол грамматика хоостыра, олар пір нимені таныхтапчалар.

Иоанн 1:1-гі чіли, подлежащай алнында артикль турчатса, сказуемай алнында артикль турбинчатса чи? Пу стихха тӧстеніп, учёнай Джеймс Хьюетт пасча: «Предложение піди пӱдірілчетсе, подлежащай паза сказуемай тиң ниместер. Оларнаң аразында тиң полчатханын кӧзітчеткен танығ турғыс полбас алай хайдағ-да пасха оңдайнаң оларны тиң ит полбас».

Пу стихта Хьюетт 1 Иоанның 1:5-нең тиңнестірче. Анда пазылча: «Худай – Чарых». Грек тілінде «Худай» мында о тео́с. Тео́с алнында о артикль турча, че фос («чарых») тіп сӧстің алнында артикль чоғыл. Хьюетт піди чарыда чоохтапча: «Худайны хаҷан даа чарых тиирге чарир, че чарых хаҷан даа Худай полча тіп полбас». Ағаа тӧӧй кӧзідімнер: Иоанн 4:24 («Худай — Хут полча») паза 1 Иоанның 4:16 («Худай — хыныс»). Пу стихтарда «Худай» тіп подлежащай алнында артикль турча, «хут» паза «хыныс» тіп сӧстернің алнында артикль чоғыл. Аннаңар пу стихтарда подлежащайның орнына сказуемай турғызарға чарабас. «Хут — Худай полча» паза «хыныс — Худай» тіп полбас.

«Сӧс» — кем ол алай хайдағ ол?

Библияның кӧп тілбесчілері паза пурунғы грек тілінең специалисттері Иоанн 1:1-гі «Сӧс» кем полчатханын нимес, че хайдағ полчатханын кӧзітче тіпчелер. Уильям Баркли тілбесчі чоохтапча: «Мында Иоанн илҷі теос сӧсті артикль чох пасханы аның хайдағ полчатханын кӧзітче... Иоанн мында Сӧс Худай тіп паспинча. Пасха сӧстернең чоохтаза, Иоанн „Иисус — Худай“ тібеен». Андағох сағыс Джейсон Бедун чоохтаан: «Иоанн 1:1-гі чіли, теос грек сӧзінің алнында артикль чох полза, хығырчатхан кізі худай осхастардаңар чоох парчатханын пілче». Теос сӧс алнында артикль полза, хакас тілінде Худай улуғ букванаң пазылча, артикль чох полза, худай кічіг букванаң пазылча. Анаң ол мындағ сағысха килче: «Иоанн 1:1-де Сӧс Прай ниме ит полчатхан Худайны нимес, че худай осхастарны таныхтапча». «Американскай стандартнай тілбестегні» тілбестеенінде араласхан Джозеф Тайер піди тіпче: «Логос [алай Сӧс] Худай полбаан, че худай осхас полған».

Иисус Худай полбинчатханын кӧні чоохтаан

Худай кем полчатханы сынап «улуғ чазыт» па? Иисус іди санабаан. Худайға пазырчатханда, ол Худай полбинчатханын кӧні чоохтаан. «Мӧгі чуртас Сині — чалғыс сын Худайны — паза Син ысхан Иисус Мессий-Христос полчатханын пілчеткені полча» (Иоанн 17:3). Иисустың сӧстеріне киртінчетсебіс паза Библиядағы пу сынны пілчетсебіс, піс Иисусты Худай Оолғына санирбыс, Иегованы, тізең, «чалғыс Худайға» санап, саблирбыс.