Mogani

Ko Yesu ni Mulungu?

Ko Yesu ni Mulungu?

WANTHU azinji awona kuti “Mkhrisitu chaiye afunika kumbakhulupirira kuti milungu yaliko yatatu.” Iwo apfunzisa kuti Ababa, Mwana na nzimu wochena ni Mulungu m’bodzi. Munthu munango dzina yake John O’Connor pakulewa va nkhani mweyi adati: “Nkhani yakuti pali milungu yatatu ni yoshupa maninge kuibvesa.” Ndawa chani vimwevi ni voshupa kubvesa?

Bukhu yakuti The Illustrated Bible Dictionary idafotokoza chifukwa chobveka. Iyo idati: “Baibolo ifotokozakolini nkhani mwiyi ndawa yakuti palibe vesi yomwe ilewa kuti pali Milungu itatu.” Pakuti nkhani mwiyi m’Baibolo mulibe, wanthu omwe akhulupirira vimwevi ayesesa kufagafaga mavesi mpakana kuchinja yanango kuti yabverane na vomwe achakhulupirira.

Vesi yomwe alewa kuti ipfunzisa kuti pana milungu yatatu

Vesi ibodzi yomwe aiphatisa basa mophonyeka ni ya Yohane 1:1. M’Baibolo ya King James vesi mwiyi ilewa kuti: ‘Pakuyamba penze Mawu, ndipo Mawu yenze kwa Mulungu [Muchigiriki ni ton the·ón], ndipo Mawu ndiye Mulungu [the·ós].’ Vesi mwiyi ina mawu Yachigiriki yakuti the·ós (mulungu). Mawu yoyambirira yankuyamba na kamawu kakuti ton, pofuna kubvekesa kuti ankutanthauza Mulungu Wamphanvuzose. Koma mawu yachiwiri yakuti the·ós yalibe mawu yotomolera dzina. Ko pamawu yachiwiri aya adachita kuyebwa kunembapo mawu yotomolera dzina yakuti ton?

Ndawa chani chipfunziso cha utatu ni choshupa kubvesa?

Bukhu ya Yohane idanembewa mu Chigiriki chomwe wanthu azinji ambachiyankhula ndipo chimbadziwika pomwe kuti Koine. Ndipo chenze pomwe na malamulo yobveka bwino ya kaphatisidwe basa ka mawu yotomolera dzina. Katswiri munango dzina yake A. T.Robertson adafotokoza kuti, peno munikachiro nkhani komasoti wofotokoza anamawu yolewera dzina, ndiye kuti “munichiro nkhani na wofotokoza akhala wolingana ndipo achaphata basa mochinjana.” Katsiwi muyo adafotokozasoti kuti chitsanzo chabwino ni lemba ya Mateyu 13:38, yomwe ichati: “Munda [m’chigiriki ho a·grosʹ] ndiyo dziko [m’Chigiriki ho koʹsmos].” Pamwapa tingakwanise kuchinja kulewa kuti dziko ndiyo munda.

Manje tani peno munikachiro nkhani anamawu yotomola dzina pomwe ofotokoza alibe ninge mwaviriri pa Yohane 1:1? Pakulewa vesi mwiyi ninge chitsazo, katswiri munango wa Baibolo, dzina yake James Allen Hewett adati: “Muchiganizo chatene, munichiro nkhani komasoti wofotokoza ni wosalingana ndipo aphatiralini basa mochinjana.”

Pakufuna kubvekesa mpfundo mweyi, Hewett adaphatisa basa mpfundo ya pa 1 Yohane 1:5, yomwe ichati, “Mulungu ndiye kugaka.” Muchigiriki, dzina yakuti “Mulungu” ni ho the·os ndipo ichakhala na mawu yotomola dzina. Koma mawu yakuti phos yomwe yakuthandauza “kugaka” yalibe mawu yotomola dzina. Mwakuchita teno katswiri muyo adati: “Munthu angalewe kuti Mulungu ndiye kugaka, koma osati kugaka ndiko Mulungu.” Chitsanzo chinango ni lemba ya Yohane 4:24, yomwe ichati: “Mulungu ni nzimu,” komasoti lemba ya 1 Yohane 4:16, yomwe ichati, “Mulungu ni chikondi.” M’mavesi yose mwaya, madzina yachigiriki yadamasuliriwa kuti Mulungu, yanamawu yotomolera dzina, pomwe mawu yakuti “Nzimu,” komasoti “chikondi” yalibe. Ndipomwapa m’mavesi mwaya munikachiro nkhani na wofotokoza akuphatalini basa mochinjana. Pa mavesi mwaya tingakwaniselini kulewa kuti “Nzimu ndiye Mulungu” panango “chikondi ndiye Mulungu.”

Ko “Mawu” ni mbani makamaka?

Akatswiri azinji wamapfunziro yachigiriki komasoti wanthu anango womasulira Baibolo, adadawikiza kuti lemba ya Yohane 1:1 itanthauzalini kuti “Mawuyo” ni Mulungu koma iwonesa kuti anamakhalidwe yolingana na Mulungu. Wotsumbudzulira Baibolo munango dzina yake William Barclay adati: “Pomwe [ntumi Yohane] anganemba mawu yakuti theos alibe kuyanemba ninge mawu yotomolera dzina. Ndipomwapa pa lemba mweyi akundofotokoza makhalidwe ya “Mawuyo” basi. . . . Pamwapa Yohane, alibe kutanthauza kuti “Mawuyo” ni Mulungu”. Tingalewesoti kuti, iye alibe kutanthauza kuti Yesu ni Mulungu.” Katswiri munango dzina yake jason David BeDhn adalewa kuti: Mu Chigiriki, mukaleka kunemba mawu yotomolera dzina pa mawu yakuti theos ninge momwe viriri pa Yohane 1:1, ndiye kuti olewenga angadziwe kuti mukutanthauza ‘mulungu’ [osati Mulungu].” Katswiri moyu adapitiriza kulewa kuti: “Pakuti mawu yakuti theos yalibe mawu yotomola dzina, ndiye kuti akutanthawuza ‘mulungu,’ vomwe vikusiyana na mawu yakuti ho theos, yomwe yakutanthawuza ‘Mulungu.” BeDuhn adalewasoti kuti: “Pa lemba ya Yohane 1:1, “Mawu” yakutanthauzalini Mulungu wamphanvuzose koma yakutanthauza ‘mulungu’ panango kuti cholengewa chawuzimu.” Tingakwanise pomwe kubvesa mpfundo mweyi tikawona vomwe adalewa katswiri munango yemwe adatsumbudzulira Baibolo ya American Standard Version dzina yake Joseph Henry Thayer. Iye adati: “Logos [panango kuti mawu] ni cholengewa chauzimu osati Mulungu wa mphanvuzose.”

Yesu adabvekesa bwino kusiyana komwe kulipo pakati pa iye na Ababa wake

Ko ni shuwadi kuti wanthu ise tingakwaniselini kubvesa momwe Mulungu alili? Neye, ndawa Yesu adawonesa kuti ni vokwanisika. Mu pemphero yoyenda kwa Ababa wake, iye adabvekesa bwino kusiyana komwe kulipo pakati pa iye na Ababa wake. Iye adati: ‘Pakuti moyo wosapera adzaugumane akambapfunzira na kudziwa va imwepo Mulungu chaiye na va Yesu Khrisitu yemwe imwepo mudamutuma.’ (Yohane 17:3) Peno tichakhupirira Yesu komasoti peno tichabvesa vipfunziso vosashupa kubva va m’Baibolo, tidzamulemekeze maninge Mwana wauzimu wa Mulungu. Komasoti tidzatumikire Yahova, yemwe ni “Mulunngu chaiye.”