Ir al contenido

¿Jesús Dioschu?

¿Jesús Dioschu?

ASHKHA runasqa yuyanku “cristiana religión [Trinidadmanta] yachachinanpuni kasqanta”. Trinidadpi creejkunaqa yuyanku Tatawan, Wawawan, espíritu santowan kinsa runas kasqankuta, kinsantinkutaj uj Dioslla kasqankuta. John O’Connor sutiyoj cardenalqa Trinidad yachachiymanta nerqa: “Chay yachacheyqa mana sutʼinchanapaj jinachu, ni jaykʼaj entiendesunmanchu”, nispa. ¿Imaraykutaj Trinidad yachachiyta mana entiendeyta atikullanchu?

Uj libro nin: “Trinidad yachacheyqa mana Bibliapi kanchu”, nispa (Diccionario crítico de Teología, ediciones Akal). Chayrayku Trinidadpi creejkunaqa Bibliapi versiculosta maskʼarqanku, chay creesqanku Bibliapi kasqanta ninankupaj. Chayraykutaj wakin versiculosta qʼewerqanku.

¿Juan 1:1 Trinidadmantachu parlan?

Runasqa Juan 1:1 versiculota mana allintachu entiendeyta yachanku. Diosmanta Qhelqasqa Bibliapi chay versículo nin: “Qallariypeqa Palabraqa karqapuni. Chay Palabraqa Dioswan kasharqa [griegopi, ton theón], Palabrataj Diospuni karqa [griegopi, theós]”. Griego parlaypi ton theón chantá theós palabrasqa “dios” niyta munan. Ñaupajtaqa theón palabra rikhurin ton palabrawan khuska, ton palabrataj griegopi artículo definido, castellanopeqa el niyta munan. Chayrayku griegopi ton theón nispaqa tukuy atiyniyoj Diosmanta parlashan. Qhepapi rikhurej theós palabrataj mana ton palabrawan khuskachu kashan, ¿qonqaporqankuchu churaykuyta? Chayta yachakuna.

¿Imaraykutaj Trinidad yachachiyta mana entiendeyta atikullanchu?

Juan libroqa griego koiné parlaypi qhelqakorqa, nisunman aswan rejsisqa griego parlaypi. Chay parlaypitaj maykʼajchus artículo definido nisqata churana sutʼi yachakun. Archibald Thomas Robertson sutiyoj biblista sutʼinchan, uj oracionpi pimantachus (sujeto), imata ruwasqanmantachus (predicado) parlakojtin, iskaynin kutispi artículo nisqa rikhurejtenqa, “sutʼita yachakun iskaynin artículo definido kasqanta, nisunman chayllamanta palashasqanta, kikin imasllamanta. Chayrayku ujta, ujninpa cuentanmanta churakuyta atin”. Robertsonqa chayta sutʼinchanapaj Mateo 13:38 versiculota oqharin. Chaypi nin: “Jallpʼaqa [griegopi, ho agrós] kay mundo [griegopi, ho kósmos]”, nispa. Kay versiculopi ‘jallpʼa’, “mundo” palabraspa ñaupaqenpi ho palabra griegopi rikhurin. Chayrayku ninchej kay versiculopi “mundo” nispaqa ‘jallpʼallamantataj’ parlashasqanta.

Chanta pimantachus parlakushan (sujeto) chay palabrallapi artículo definido nisqa rikhurejtinrí, ¿imayná kanman? Juan 1:1 versiculopeqa ujllapi artículo definido rikhurin. Chaymanta parlaspa James Allen Hewett nin: “Ajina kajtenqa pimantachus parlakusqan (sujeto), imatachus nikusqanpis (predicado) mana kikillantajchu, mana rijchʼakunkuchu, mana chayllamantatajchu parlashanku, manapuni kikinchu”, nispa.

Payqa chayta astawan entiendechinanpaj 1 Juan 1:5 versiculomanta parlan. Chaypi nin “Diosqa kʼanchaymin”, nispa. Griegopeqa “Dios” palabrapaj ho theós palabrasta oqharikun, reparanchej jina theós palabraj ñaupaqenpeqa ho palabra rikhurin (chaytaj artículo definido). Jinapis “kʼanchaymin” palabraj ñaupaqenpeqa mana ho palabra griegopi rikhurinchu, nitaj chayman rijchʼakoj palabraspis, astawanpis fos nillan. Chayrayku Hewett nin: “Kaypi niyta atikun Diosqa kʼanchay kasqanta, pero mana nisunmanchu kʼanchayqa Dios kasqanta”, nispa. Kikillantaj Juan 4:24 chantá 1 Juan 4:16 versiculoswanpis. Chay versiculospi nin: “Diosqa uj espíritu”, “Diosqa munakuymin”, nispa. Griegopeqa iskaynin versiculospi “Dios” palabraj ñaupaqenpi uj palabra rikhurin (artículo definido). Jinapis “espíritu”, “munakuymin” palabraspa ñaupaqenpeqa mana artículo definido nisqa rikhurinchu. Chayrayku chay palabrastaqa mana ujta, ujninpa cuentanmanta churakuyta atinchu. Chayrayku mana niyta atikunchu “Espiritoqa uj Dios” chayri “munakuymin Diosqa” nispa.

¿Imataj “Palabra”?

Griego parlaymanta yachaj runas, jinallataj Bibliata traducejkunapis Juan 1:1 versiculomanta ninku, chay versiculopi mana pichus “Palabra” kasqanmantachu parlakushasqanta, manaqa imatachus “Palabra” ruwasqanmanta. Bibliata traducej William Barclay nin: “[Apóstol Juanqa] qhelqasqanpi theós palabraj ñaupaqenpi mana churarqachu ton, ho chayri chayman rijchʼakoj waj palabrasta (artículo definido). [...] Juanqa kaypi mana nishanchu Palabraqa Diospuni kasqanta. Payqa mana nishanchu Jesusqa Dios kasqanta”, nispa. Religionmanta yachaj Jason David BeDuhn sutiyoj runapis kikillantataj nin: “Griego parlaypi theós palabralla rikhurejtin, kay Juan 1:1c versiculopi jina, leejkunaqa entiendenqanku chay palabra “uj dios” niyta munasqanta. [...] Kaypi theós palabra sapallan rikhurejtintaj leejkunaqa sutʼita yachanku mana ho theós palabraswan kikinchu kasqanta, ho theós palabrasqa Diosmantapuni parlanapaj oqharikun”, nispa. Chantá pay nillanpuni: “Juan 1:1 versiculopi Palabraqa mana tukuy atiyniyoj Dioschu, manaqa uj dios, nisunman Diosman rijchʼakoj espíritu”, nispa. Joseph Henry Thayer sutiyoj runapis chaymanta parlallantaj, payqa American Standard Version nisqa Bibliata traducispa yanapakorqa. Pay nin: “Logosqa [nisunman Palabraqa] Diosman rijchʼakorqa, manataj Diospunichu karqa”, nispa.

Jesusqa sutʼita rikucherqa paywan Tatanwan mana ujllachu kasqankuta

Chayrayku, ¿nisunmanchu pichus Dios kasqanqa “mana sutʼinchanapaj jinachu” kasqanta? Jesusqa mana ajinatachu yuyarqa. Payqa uj mañakuypi sutʼita rikucherqa paywan Tatanwan mana ujllachu kasqankuta. Pay nerqa: “Kaymin wiñay kausayqa: Qan kʼata cheqa Diosta rejsisunanku, kachamusqayki Jesucristotapis”, nispa (Juan 17:3). Kay nisqanpi creesun chayqa, Jesusta jatunpaj qhawasun Diospa Wawanta jina, Diosman rijchʼakoj espirituta jinataj. Chantapis Jehovallata “kʼata cheqa Diosta” jina yupaychasun.