Neke ki te tumu manako rikiriki

Ko Iesu Ainei te Atua?

Ko Iesu Ainei te Atua?

IRINAKI te manganui e ko te Toru Tai “te apiianga tumu a te akonoanga Kerititiano.” Kia tau ki teia apiianga, ko te Metua, te Tamaiti e te vaerua tapu, e toru tangata i roto i te Atua okotai. Akakite te Orometua Maata ko John O’Connor no runga i te apiianga Toru Tai: “Kua kite matou e mea ngaro, muna e te oonu te reira, e kare e rauka kia mārama.” Eaa te tumu i ngata ai kia mārama i te apiianga Toru Tai?

Ka kitea tetai tumu i roto i te puka The Illustrated Bible Dictionary. Akakite te reira no runga i te apiianga Toru Tai: “Kare teia i te apiianga pipiria i te mea e kare e irava i roto i te Pipiria ei akamārama i te reira.” No te mea “kare [te apiianga Toru Tai] i te apiianga Pipiria,” kua kimi matatio te aronga irinaki Toru Tai i te au irava Pipiria​—pera katoa kua taui i te reira​—ei turu i ta ratou apiianga.

E Irava Ainei Tei Apii i te Toru Tai?

Tetai irava Pipiria tei taangaanga putuputuia, ko Ioane 1:1. I roto i te Pipiria, te karanga ra teia irava: “I vai ana te Logo i muatangana, i te Atua [reo Ereni, ton the·onʹ] ra oki te Logo, e ko te Atua oki [the·osʹ] te Logo.” I roto i te irava, e rua tuatua Ereni ko the·osʹ (atua). Te tuatua i mua ake i te taiku anga mua ko ton (te), e kupu Ereni teia, e ko teia tuatua the·onʹ ko te Atua Mana Katoatoa. Inara, i te rua o te taiku anga, kare teia kupu Ereni koia oki ‘te’ i mua ake i te tuatua the·osʹ. E mea akakoro ainei kia kore e tauruia teia kupu Ereni ‘te’?

Eaa te tumu i ngata ai kia mārama i te apiianga Toru Tai?

Kua tataia te Evangelia a Ioane i te reo Koine, koia oki te reo Ereni tei matauia, e e au ture taka meitaki tetai no te taangaanga i te kupu Ereni koia oki ‘te.’ Karanga te tangata kite Pipiria ko A. T. Robertson e me taikuia te kupu Ereni koia oki ‘te’ i mua ake i te tumu tuatua e te tuatua akataka, “e mea mou tikai raua roa ai, aiteite, okotai o raua aiteanga, e ka mono i tetai e tetai.” Taiku mai a Robertson i tetai akaraanga i roto ia Mataio 13:38, karanga ra: “Te kainga ra [reo Ereni, ho a·grosʹ], koia teianei ao [reo Ereni, ho koʹsmos].” Ka tauturu katoa te aerenga tuatua ia tatou kia mārama e ko teianei ao, koia te kainga.

Akapeea ra me kua taikuia te kupu Ereni koia ‘te’ i mua ake i te tumu tuatua, kare ra i mua ake i te tuatua akataka, mei ia Ioane 1:1? Te taiku anga i teia irava ei akaraanga, akamārama te tangata kite ko James Allen Hewett: “I roto i teia irava kare te tumu tuatua e te tuatua akataka i aiteite, e kare o raua pirianga.”

Ei akaraanga, taangaanga a Hewett ia 1 Ioane 1:5, te na ko ra: “E mārama te Atua.” I roto i te reo Ereni, ko ho the·osʹ “te Atua” e no reira kua taikuia te kupu Ereni koia oki ‘te’. Kareka te phos koia “e mārama,” kare te kupu Ereni ‘te’ i taikuia i mua ake. Akakite mai a Hewett: “Ka rauka i te karanga . . . no runga i te Atua e te akataka ra te mārama i Tona tu; inara kare e rauka i te karanga no runga i te mārama e ko te Atua ïa.” Ka kitea te au akaraanga ke ia Ioane 4:​24, “E Vaerua te Atua,” e ia 1 Ioane 4:​16, “Ko te Atua te aroa.” I roto i teia nga irava, kua taikuia te kupu Ereni koia ‘te’ i mua ake i “te Atua,” kare ra i mua ake i te au tuatua akataka, “Vaerua” e te “aroa.” No reira kare te tumu tuatua e te tuatua akataka e mono i tetai e tetai. Kare te aiteanga o teia nga irava e “e Atua te Vaerua” me kore “ko te aroa te Atua.”

Koai “te Logo”?

E maata te aronga kite i te reo Ereni e te aronga uri Pipiria tei karanga no runga ia Ioane 1:1 e kare teia i akakite mai koai “te Logo,” mari ra te akataka ra i tona tu. Karanga tetai tangata uri Pipiria ko William Barclay: “No te mea kare [te apotetoro ko Ioane] i tata i te kupu Ereni koia ‘te’ i mua ake ia theos, ka riro te reira ei akatakaanga . . . kare a Ioane i karanga e e aiteite te Logo ki te Atua. Te akataka meitaki maira teia e te karanga ra aia kare ko Iesu te Atua.” Mei te reira katoa, karanga te tangata kite ko Jason David BeDuhn: “I te reo Ereni, me kare koe e tauru i te kupu Ereni ‘te’ i mua ake ia theos mei tei raveia ia Ioane 1:1ng, ka mārama ua te aronga tatau e tona aiteanga ‘e atua.’ . . . No te mea kare teia kupu Ereni i tauruia ki roto, e tuke te aiteanga o theos ki te tuatua ho theos, e tuke mei te tuatua ‘e atua’ ki ‘te Atua’ i te reo Papaa.” Karanga katoa a BeDuhn: “Ia Ioane 1:1, kare ko te Logo te Atua mou anake, mari ra e atua, me kore e tu atua tona.” Mei ta te tangata kite ko Joseph Henry Thayer i tuatua, tei tauturu i te uri i te American Standard Version: “E tu atua to te Logo, kare ra koia te Atua.”

Akakite a Iesu e e tuke raua ko te Metua

E “mea ngaro, muna e te oonu” ainei i te kite koai te Atua? Kare. Akakite a Iesu i roto i tana pure ki tona Metua e e tuke raua ko te Metua i te na ko anga: “Teia oki te ora mutu kore, kia kite ratou ia koe i te Atua mou ra, e ia Iesu i te Mesia, i taau i tono maira.” (Ioane 17:3) Me irinaki tatou ia Iesu e me mārama i teia apiianga māmā ua o te Pipiria, ka akangateitei tatou iaia ei Tamaiti na te Atua. Pera katoa ka akamori tatou ia Iehova “te Atua mou.”