Jehová Diosan luratanakapax wali yatiñanïtapwa uñachtʼayistu

“Diosan jan uñjkay yänakapax jupan luratanakap tuqiw uñachtʼayasi.” (ROM. 1:20.)

1. ¿Jaqinakan yatiñaparjam sarnaqirinakax kunjamsa uñjasipxi?

 JICHHÜRUNAKANXA, “yatiñkankaña” siski uka arux wali uñtʼatawa. Jaqix kunaymaninaka yatisax wali yatiñanïpkaspas ukham amuyapxi. Ukampis jiwasatï kusisita jakañ munstan ukhaxa, janiw wali yatiñani tukut jaqinakan iwxanakapar istʼañax wakiskaspati. Khitinakatï uka iwxanakar istʼapki ukanakaxa, “kawksarus jankʼaki irpataki, kawkïri machaq yatichäwin thayampis apataki, ukhamarak sallqa jaqinakan luräwinakapar jalantasa” ukham uñjasipxi (Efe. 4:14).

2, 3. 1) Jehová Dios sapakiw wali “yatiñ kankañani” sasaxa, ¿kunatsa Bibliax sispacha? 2) Jaqin yatiñapat sipansa Diosan yatiñapaw wali askixa, ¿kunatsa ukham sissna?

² Ukampis khitinakatï Diosan yatiñkankañapa, mä arunxa, chiqpach yatiñäki uk jikxatapki ukanakax janiw ukhamäpkiti. Bibliax akham siwa: ‘Jupa sapakiw yatiñ kankañani Diosaxa’ sasa (Rom. 16:27). Uraqisa alaxpachasa kunjamas lurasiwayi ukat kunjam uttʼayatasa ukxa Jupakiw sum yati, uka luratanakap uñjasaw jaqinakax kunaymaninak yatxatapxaraki. Ukat kuntï jaqinakax uñstayapki ukat amuytʼapki ukanakax janiw Diosatakix kunäkisa. “Akapacha yatiñ kankañax Diosatakix luqhi kankañawa.” (1 Cor. 3:19.)

³ Jehová Diosax taqi luqtirinakaparuw ‘yatiñ churi’ sasaw Bibliax qhanañchi (Pro. 2:6). Jaqin yatiñapat sipansa, Diosan yatiñapaw wali askixa. Ukat kunatï chiqäki ukat askïki ukarjam sarnaqañatakiw yanaptʼistu (Santiago 3:17 liytʼasiñapawa). Pablox Jehová Diosan yatiñkankañapatxa walpun muspharäna, ukatwa akham sas qillqäna: “¡Kunja sumas Diosan yatiñ kankañapaxa, munañapasa, amuytʼapasa! Janiw jupan amtäwinakapxa qhanañchksnati, ni jupan thakipsa amuyksnati” sasa (Rom. 11:33). Jïsa, Jupa sapakiw wali yatiñan Diosaxa. Ukat kamachinakapax sum sarnaqañwa yanaptʼistu. Chiqansa, kunanakas kusisit jakasiñatakix munasi ukxa Jupa sapakiw yati (Pro. 3:5, 6).

Jehová Diosan yanapiripa

4. ¿Kunjamatsa Jehová Diosan yatiñkankañap amuysna?

⁴ Yatiñkankañanïtapa ukat kunjam Diosas ukxa luratanakap uñjasaw amuysna (Romanos 1:20 liytʼasiñapawa). Jiskʼa luratanakapasa jachʼa luratanakapasa, kunjam Diosas ukwa uñachtʼayistu. Alaxpacha ukhamarak aka Uraq uñjasaxa, Diosax wali yatiñanïtapa ukat munasirïtapwa amuytanxa. Ukhamax luratanakap uñjasax wal Jupat yatiqsna (Sal. 19:1; Isa. 40:26).

5, 6. 1) ¿Khitis Jehová Diosar taqi kun lurañ yanaptʼäna? 2) ¿Kuna tuqitsa yatxatañäni?

⁵ Kunapachatï Jehová Diosax “alaxpacha, ukhamarak akapacha” lurkäna ukhaxa, janiw sapak lurkänti (Gén. 1:1). Janïr alaxpacha ukhamarak aka Uraqi lurkasaxa, Diosax mä angelwa luratayna sasaw Bibliax qhanañchi. Uka angelax jilïri Yuqapawa, “taqi kunatix utjki ukatxa nayrïriwa”, aka Uraqin “taqi kunatix” utjki ukanak lurañ jupaw yanapatayna, ukat juparuw Diosax aka Uraqir  khitanitayna, ukat sutipax Jesusänwa (Col. 1:15-17). Jesusax Awkipjam yatiñanirakiwa. Mä arunxa, jupas yatiñkankañäkaspa ukhamawa ukat Diosan suma phuqir yanapiripawa, sasaw Proverbios libron 8 jaljapan parli (Pro. 8:12, 22-31).

⁶ Ukhamax taqi kunas janiw Jehová Diosan yatiñkankañapak uñachtʼaykiti, jan ukasti Jesusan yatiñanïtapsa uñachtʼayarakistuwa. Walja tuqinakatwa uk amuysna. Proverbios 30:24-28 qillqatanxa wali yatiñampi lurat pusi laqʼunakatwa parli, kunsa Diosan uka luratanakapatxa yatiqassna uk jichhax yatxatañäni. *

Kʼisimirat yatiqasiñäni

7, 8. ¿Kuna luratanakapas kʼisimirat wal muspharaytamxa?

⁷ Aka Uraqinxa kunayman “jiskʼa animalanakaw utji” ukat wali suma lurtʼatäpxiwa, muspharkañanak lurapxaraki, ukhamasti jupanakatsa yatiqasiraksnawa. Uk sum amuytʼañatakix kʼisimirat parltʼañäni (Proverbios 30:24, 25 liytʼasiñapawa).

⁸ Sapa jaqitxa pä patak waranqa kʼisimiranakas utjkaspa ukhamawa sasaw yatxattʼatanakax sapxi. Mä kʼisimir putunxa, kimsa kastaw utji: kʼawna uchirinaka, urqunaka ukat irnaqirinaka, ukhamatwa taqinin sum jakasipxañapatakix sapa mayni yanaptʼasipxi. Laphinak khuchhuri mä kʼisimirat parltʼañäni. Uka jiskʼa laqʼuxa, yapuchkaspas ukhamwa manqʼa apthapiñ yati. Qhawqsa manqʼapxani ukarjamaw laphinak khuchhuri kʼisimirax manqʼa wakichañ yati, sasaw uka tuqit yatxattʼat jaqinakax sapxi. *

9, 10. ¿Kunsa kʼisimiranakat yatiqassna?

⁹ Ukhamax walja tuqitwa kʼisimirat yatiqsna. Amuytʼañataki, kun jikxatañ munasas irnaqañasawa. Bibliax akham sasaw iwxtʼistu: “Jayra jaqi, kʼisimiranakar uñjam; yatiqasirakim. Jupanakax janis jilïrinïpkchi ukasa, ukampis jupanakax manqʼañxa imkatasipxiwa, yapu apthapi pachana” sasa (Pro. 6:6-8). Ukat Jesusax akham sarakïnwa: “Awkixax jichhakamaw irnaqi, nayas uka pachparakiw irnaqtxa” sasa, ukhamasti Yuqasa Awkisa wali irnaqirïpxiwa (Juan 5:17).

¹⁰ Ukhamax Jehová Diosampit Jesucristompitxa taqiniw yatiqasiñasa. Diosan markapanxa, kunansay irnaqchiñäni, ukan “irnaqasipkaki[ñäni] jukʼampi jukʼampi Tatitun luräwipanxa” (1 Cor. 15:58). Jiwasax Pablon aka iwxtʼanakapar istʼañasarakiwa, akham sasaw Romankir cristianonakarux säna: “Chʼamachasipxam, janipun jayrasipxamti, [Jehová] Tatiturusti taqi chuyma servipxam” sasa (Rom. 12:11). Diosar luqtañax janiw inamayäkiti, Bibliax akham siwa: “Diosasti askiwa,  janiw armaskaniti kuntix lurapkta, ukhamarak munasiñanakamsa uñachtʼayapxarakta Diosankir jilatanakar yanaptʼasina ukanakatxa. Jichhakamas ukx lurasipkaktawa” sasa (Heb. 6:10).

Jan walinakat amuyasipxañäni

11. Damán sat wankʼux kunjamasa, uka tuqit arstʼma.

¹¹ Jichhax damán sat mä animalat yatxatarakiñäni (Proverbios 30:26 liytʼasiñapawa). Damanax mä jachʼa wankʼur uñtatawa, jiskʼa kayitunakani ukat jiskʼa jiñchuniraki. Ukat wali ari nayraniwa. Kawkhantï jachʼa qalanakax utjki uka chiqanakanwa jakapxi, ukat kunapachatï aycha manqʼan animalanakax jutki ukhax uka qala manqhanakaruw imantasipxi. Uka wankʼunakax wali jakʼapuraw jakañ yatipxi, ukhamat juyphipachan jan thayat jiwarañataki. *

12, 13. ¿Kunanaksa damán sat wankʼut yatiqassna?

¹² ¿Kunsa uka wankʼut yatiqassna? Amuytʼañataki, uka wankʼux aycha manqʼani animalanakatxa wal amuyasi. Ari nayritapampix jayaruw uñji ukat imantasiñatakixa, mä qarqa jan ukax putu jakʼankapuniwa. Jiwasax ukhamäñasarakiwa, Supayan apnaqat akapachat jarkʼaqasiñatakix ari nayraniksnas ukham wal amuyasiñasawa. Apóstol Pedrox akham sasaw cristianonakarux iwxtʼäna: “Wali amuytʼasirïpxam, jankʼakïpxarakim, jumanakar uñisir Supayasti mä leonar uñtataw warartʼasisa sarnaqaski khitiru manqʼantañatakisa” sasa (1 Ped. 5:8). Kunapachatï Jesusax aka Uraqinkkäna ukhaxa, Diosat jithiqtayañ muniri Supayan sipitanakapatxa wal amuyasirïna (Mat. 4:1-11). Ukhamax jupat yatiqasiñasawa.

¹³ ¿Kunas uka sipitanakat amuyasiñ yanaptʼistaspa? Jehová Diosan iwxanakapar istʼañaw yanaptʼistaspa. Ukatwa Biblia liyiñsa tantachäwinakar sarañsa jan armasiñasäkiti (Luc. 4:4; Heb. 10:24, 25). Jïsa, kunjamtï wankʼunakax jakʼapura jakapkixa, ukhamarakiw jiwasax jilat kullakanakasat jan jithiqtañasäkiti, ukham lurañäni ukhaxa, ‘maynit mayniruw’ yanaptʼasiñäni (Rom. 1:12). Ukham phuqañäni ukhaxa, salmonak qillqir Davitjamaw sañäni: “Jumaw arxatirixätaxa, imantasiñaxätasa, jumaw qhispiyirixätasa, Diosaxätasa, nayar imantir qarqaxätasa,  imir jarkʼaqasiñaxätasa, qhispiyir chʼamaxätasa” sasa (Sal. 18:2).

Chʼamachtʼasipxañäni

14. Mä sapa tʼiju tʼijux janiw axsaraykistuti ukampis waltʼatäpxi ukhaxa, ¿kamsasïspasa?

¹⁴ Tʼiju tʼijunakatsa yatiqasiraksnawa. Phisqa centimetroni mä jiskʼa tʼiju tʼijux janiw sustjkistaspati, ukampis waljäpxaspa ukhaxa, sustjistaspawa (Proverbios 30:27 liytʼasiñapawa). Tam tama walja tʼiju tʼijunkax mä suma yapxa jankʼakiw tukjapxaspa. Bibliax uka tʼiju tʼijunakatxa parliwa, jakʼachasinipki ukhax guerrar sarir carronakjamawa ukat waña laphinakax ninan nakhantatax tʼaqarixa ukhamapxiw siwa (Joel 2:3, 5). Awisax ninampiw uka tʼiju tʼijunakar jarktʼañ munapxi, ukampis janiw ninampis jarkʼtʼañjamäkiti. Niyakixay waljtʼatapunïchixa, nayr puririnakax ninar jalxatasin nin jiwarayapxi, ukhamata mayninakan pasapxañapataki. Ukat jan reyinïkasinsa, tam tamawa sarantapxi ukat ukham sarantasaxa, kunarus atipasipkakiwa (Joel 2:25). *

15, 16. Diosan apnaqäwipat yatiyirinakaxa, ¿kunatsa tʼiju tʼijunakamp sasiw sasax sissna?

¹⁵ Diosan markapax tʼiju tʼijunakjamaw luqtapxi sasaw Joel profetax säna. Ukat akham qillqäna: “Guerrana jan axsariri jaqinakjamaw jalapxi, pirqanaksa thuqhukipapxaraki, nayraqataruw sarantapxi, jan maynis thak pantjasa. Janirakiw jupanakkamax takxatasipkiti, sapa maynis thakip saraskaraki, flechanak taypsa sarantasipkakiwa formtʼatpacha, jan tʼunjasaraki” sasa (Joel 2:7, 8).

¹⁶ Chiqpachansa, Jehová Diosan markapax tʼiju tʼijunakar uñtatäskapuniwa. Kunattix janipuniw “khitis” ni kuna jan waltʼäwis Diosan Apnaqäwipat yatiyañxa jarkʼkaspati. Jaqinakan uñisitpachasa, Jesusat yatiqasisaw Diosar taqi chuyma luqtasipki (Isa. 53:3).  Chiqas Diosan arup yatiyañ laykux waljaniw jiwayat uñjasiwayapxi. Ukampis yatiyäwix nayrar sarantaskakiwa, ukat Diosar luqtirinakas jilxattaskarakiwa. Kunapachatï arknaqata uñjasipxi ukhaxa, jukʼampwa Diosan arunakapat yatiyapxi, ukhamatwa Diosar jan uñtʼapki ukanakarus yatichapxi (Hech. 8:1, 4). Jan waltʼäwinakana ukat uñisita jikxatasta ukhasa, ¿tʼiju tʼijunakjamat nayrar sarantaskakta? (Heb. 10:39.)

‘Sumäkis uk lurapxañäni’

17. ¿Kunjamsa geco sat jiskʼa jararankhux llustʼa chiqanakan sarnaqpacha?

¹⁷ Geco sat mä jiskʼa jararankhut parlarakiñäni, uka jararankhusti wali muspharkañawa (Proverbios 30:28 liytʼasiñapawa). Pirqanakana ukat llustʼa techonakanwa sarnaqañ yati, uk uñjasax wali muspharataw ciencia tuqit yatxattʼat jaqinakax jikxatasipxi. ¿Kunjamsa ukham sarnaqpacha? Ukham sarnaqañatakix kayunakapax janiw kunamp lipʼxatayatäkiti. Jan ukasti sapa lukʼananakapax tʼixintatäkaspas ukhamawa. Uka tʼixitansti ñikʼutar uñtat waranq waranqa hilonakampjam sukʼantatawa. Ukat sapa hilonakansti walja puntanakanirakiwa. Ukanakaw vidriot lurat llustʼa techonakan sarnaqañatakis yanaptʼi, ukatx uka laqʼitux qhawqha jathïkitï ukxa sum katxäsi. Uk uñjasaxa, yatxatat jaqinakax walpun muspharapxi ukat akham sasaw sapxaraki: “Aka jiskʼa jararankhun kayupar uñtata, ukham suma lipʼkattir yänak lursna ukhaxa, wali askipunïspawa” sasa. *

18. ¿Diosar “sirviñatakix” kun lurañas wakisispa?

¹⁸ ¿Kunsa geco sat jiskʼa jararankhut yatiqsna? Bibliax akham sasaw iwxtʼistu: “Jan wali lurañanakarusti uñisipxarakim, sumäkis ukrak lurapxam” sasa (Rom. 12:9). Kuntï Bibliat yatiqktan ukanakat jithiqtañatakiw Supayan apnaqat akapachax wiytistaspa. Ukhamax escuelana, irnaqäwina jan ukax jan wali kʼuchirtʼäwinakan Diosar jan luqtirinakampi sarnaqsna ukhaxa, Diosatwa jithiqtayistaspa. Janipuniw ukhaman jikxatasiñ munktanti. Bibliax akham siwa: “Jan amuyasimti sinti yatiñanïtama” sasa (Pro. 3:7). Kuntï Moisesax israelitanakar siskänxa uka iwxanakar istʼañaw askïspa, akham sänwa: “Diosamarux jachʼañchapxam, yupaychapxarakim jupa saparuki servipxam” sasa (Deu. 10:20). Jehová Diosar jakʼachasiñax Jesusatsa yatiqassna ukhamawa, ukat Jesusatxa akham sasïnwa: “Kunatix chiqäki ukwa muntax, jan walïki uksti uñistawa” sasa (Heb. 1:9).

¿Kunsa Diosan luratanakapax yatichistu?

19. 1) Diosan luratanakap uñjasaxa, ¿kunjam Diosätapsa jumax amuyta? 2) ¿Kunjamsa Jehová Diosan yatiñkankañapax yanapistu?

¹⁹ Kunjamtï uñjktanxa, luratanakapax kunjam Diosasa ukwa uñachtʼayistu, ukat walja tuqitwa yaticharakistu. Jiwasatï uka luratanakapat jukʼampi yatxatañänixa, Diosax wali yatiñkankañanïtapwa amuyañäni. Ukat sum yatxatañäni ukhaxa, jichhas jutïrinsa wali kusisitaw jakasiñäni, ukatwa Jehová Diosar istʼañax wali wakiskirixa (Ecl. 7:12). Ukhamtï lurañäni ukhaxa, jiwas pachpaw kuntï Proverbios 3:13, 18 qillqatan siski uk amuyañäni, ukan akham siwa: “Kusisiñaniwa khititix yatiña kankañ jikxatki ukaxa, ukhamarak chʼikhi kankaña katuqki ukasa; Yatiñ kankañax jikxatiripatakix jakañawa; ¡kusisiñaniwa uka yatiña katxäsipki ukanakaxa!” sasa.

[Qhanañchäwinaka]

¿Amttati?

• ¿Kunsa kʼisimirat yatiqsna?

• ¿Kunsa damán sat wankʼut yatiqsna?

• ¿Kunsa tʼiju tʼijunakat yatiqsna?

• ¿Kunsa geco sat jararankhut yatiqsna?

[Jisktʼanaka]

[16 janan fotopa]

¿Laphinak khuchhuri kʼisimirjamat irnaqtanxa?

[17 janan fotonakapa]

Damán sat wankʼux tamjamaw jan jiwañatakix sarnaqapxi. Jiwasax ukhamäñasarakiwa

[18 janan fotonakapa]

Diosan luqtirinakapax tʼiju tʼijunakjamaw nayrar sarantapxi

[18 janan fotopa]

Kamisatï geco sat jiskʼa jararankhux llustʼa pirqanakan sarnaqasax jan jalaqtkixa, ukhamarakiw cristianonakax kunatï askïki ukarjam jan jithiqtas sarnaqapxi

[Fotox khitin apsutasa]

Stockbyte/Getty Images