E ne kota Moïse
E ne kota Moïse
“Fade Jéhovah Nzapa ayeke soro teti ala na popo ti aita ti ala mbeni prophète tongana mbi. A yeke nzoni ala mä lo.”—KUS. 3:22.
1. Nyen la afa so Jésus Christ asara ye mingi na ndo ti azo?
A SARA ngu saki use awe so dungo mbeni molenge ti koli apusu gbâ ti a-ange na yayu ti sepela Nzapa na mê ti ambeni berger (Luc 2:8-14). Ngu bale-ota na pekoni, tongana molenge ni aga kota awe, lo to nda ti mbeni kusala so aninga gi ngu ota na ndambo me so achangé ye mingi na yâ ti mbaï ti azo. Mbeni wasungo mbaï so iri ti lo ayeke Philip Schaff atene ândö na ndo ti maseka-koli so, lo tene: “Atâa so lo wani lo sû mbeni tënë na ndo ti lo pëpe, azo asû atënë mingi na ndo ti lo, ala zia atënë ti lo mingi na yâ ti adiskur ti ala, ti alisoro ti ala, ti akpengba buku; ala sara adessin ti lo, ala zia tënë ti lo na yâ ti abia ti sepelango Nzapa, na a sara aye so na ndo ti lo ahon ti aturugu kue ti akota zo ti giriri nga na ti laso.” Kpengba maseka-koli so ayeke Jésus Christ.
2. Bazengele Jean atene nyen na ndo ti Jésus na kusala so lo sara?
2 Bazengele Jean asû atënë na ndo ti kusala ti Jésus, na lo tene na nda ni: “Ti tâ tënë ni, ambeni ye mingi nga ayeke dä so Jésus asara lani, so tongana a sû fade anzene nzene ye ni kue na mbeti, mbi bâ ti mbi so ambeti ni so a sû, dunia so alingbi ti wara ndo ti zia ni kue dä pëpe.” (Jean 21:25). Jean ahinga so lo lingbi ti sû tënë gi na ndo ti kete mbage ti aye mingi mingi so Jésus atene nga lo sara na yâ ti angu ota na ndambo so. Ye oko, atënë so Jean asû na yâ ti Évangile ti lo ayeke kota ye mingi teti e.
3. Na lege wa e lingbi ti hinga ye mingi na ndo ti kusala ti Jésus na yâ ti ye so Nzapa aleke ti sara?
3 Na ndo ti akpengba Évangile osio, ambeni mbeti ti Bible afa ambeni nzene nzene ye na ndo ti Jésus so akpengba mabe ti e. Na tapande, na yâ ti atënë so a sû na yâ ti Bible na ndo ti ambeni koli so ayeke be-ta-zo, so aduti na fini kozo ti Jésus, e yeke wara asango so amû lege na e ti hinga ye mingi na ndo ti kusala ti Jésus na yâ ti ye so Nzapa aleke ti sara. Zia e bâ ambeni tënë so Bible atene na ndo ti akoli so.
Awakua ti Nzapa ti ândö so aduti fä ti Christ
4, 5. Azo wa aduti lani fä ti Jésus? Na alege wa?
4 Jean na tanga ti azo ti sungo Évangile ota afa so Moïse, David na Salomon asara ambeni kua so aye ti gue oko na ti Jésus so Nzapa asoro lo ti sara kua ti lo na ti duti Gbia. Na lege wa awakua ti Nzapa ti giriri so aduti fä ti Jésus? Ye wa e lingbi ti manda na yâ ti atënë so a sû na ndo ti ala?
5 Na nduru tënë, Bible afa na e so Moïse ayeke prophète, walekengo-songo nga na zo ti zingo azo. A yeke aye so Jésus nga asara. David ayeke berger na gbia so ahon awato ti Israël na ngangu. Jésus nga ayeke berger na gbia so ayeke hon na ngangu (Ézéch. 37:24, 25). Na ngoi so Salomon angbâ lani be-ta-zo, lo yeke mbeni gbia ti ndara nga na gbe ti komandema ti lo, azo ti Israël aduti na siriri (1 aGbia 4:25, 29). Jésus nga ayeke na ndara mingi na a iri lo “Mokonzi Ti Siriri.” (És. 9:5). A yeke polele so akusala ti Jésus aye ti gue oko na ti akoli ti giriri so, me kusala ti Jésus na yâ ti ye so Nzapa aleke ti sara ayeke ti lo kota mingi ahon ti ala. Kozoni, zia e haka Jésus na Moïse na e bâ tongana nyen hakango ye so ayeke mû maboko na e ti ne ahon ti kozo kusala ti Jésus na yâ ti ye so Nzapa aleke ti sara.
Moïse ayeke lani fä ti Jésus
6. Na lege wa bazengele Pierre afa so a yeke kota ye ti tene azo amä Jésus?
6 Kete na peko ti Pentecôte ti ngu 33, bazengele Pierre atene peko ti atënë ti Moïse so aga lani tâ tënë na ndo ti Jésus Christ. Pierre ayeke luti lani na devant ti gbâ ti azo so ayeke voro Nzapa na yâ ti temple. “Li ti ala akpe kue” na ngoi so Pierre na Jean asava mbeni zo ti hundango ye so tere ti lo anze ngbene ye na ngoi so a dü lo; na ala pusu nduru ti hinga ye na ndo ti ye so asi. Pierre atene so a yeke na lege ti Jésus Christ la yingo vulu ti Jéhovah amû lege na ala ti sara ye ti dongo bê so. Na pekoni, lo tene peko ti atënë ti mbeni versê ti mbage ti Bible so a sû ândö na yanga ti Hébreu, lo tene: “Biani, Moïse atene lani: ‘Fade Jéhovah Nzapa ayeke soro teti ala na popo ti aita ti ala mbeni prophète tongana mbi. A yeke nzoni ala mä lo alingbi na aye kue so lo yeke sara tënë ni na ala.’ ”—Kus. 3:11, 22, 23; diko Deutéronome 8:15, 18, 19.
7. Ngbanga ti nyen azo so ayeke mä lani Pierre alingbi ti gbu nda ti tënë ti lo na ndo ti mbeni prophète so ayeke kota ahon Moïse?
7 Kite ayeke dä pëpe so azo so ayeke mä Pierre ahinga nzoni mingi atënë ti Moïse so. Teti so ala yeke aJuif, ala ne Moïse mingi (Deut. 34:10). Ala yeke ku lani kungo gango ti prophète so ayeke kota ahon Moïse. Prophète ni so ayeke duti ande gi mbeni messie pëpe, mbeni zo so Nzapa a soro lo tongana ti Moïse; me lo yeke Messie ni, “Christ ti Nzapa, Lo so [Jéhovah] asoro lo”.—Luc 23:35; aHéb. 11:26.
Aye so ague oko na yâ ti fini ti Jésus na ti Moïse
8. Aye wa ague oko na yâ ti fini ti Moïse na ti Jésus?
8 Ambeni ye so asi na yâ ti fini ti Jésus na sese ague oko na ambeni ye so asi na yâ ti fini ti Moïse. Na tapande, na ngoi so Moïse na Jésus angbâ bébé, ala sigigi na lê ti kuâ na yâ ti maboko ti agbia so ayeke sara ye ti ngangu mingi na ndo ti azo ti ala (Ex. 1:22–2:10; Mat. 2:7-14). Na ndo ni, ala use kue, ‘a iri ala ti sigigi na sese ti Égypte.’ Prophète Osée atene: “Tongana Israël ayeke molenge, Mbi ndoye lo, na Mbi iri molenge ti Mbi ti sigigi na sese ti Égypte.” (Os. 11:1). Ge, Osée asara tënë ti ngoi so Nzapa amû lani Moïse ti sigigi na azo ti Israël na Égypte (Ex. 4:22, 23; 12:29-37). Ye oko, Osée asara gi pëpe tënë ti ye so ahon awe, me lo sara nga tënë ti ye so angbâ lani ti ga. Atënë so aga tâ tënë na ngoi so Joseph na Marie alondo na Égypte ala kiri na Jésus na sese ti Israël na peko ti kuâ ti Gbia Hérode.—Mat. 2:15, 19-23.
9. (a) Amiracle wa Moïse na Jésus asara lani? (b) Fa ambeni ye so ague oko na popo ti Jésus na Moïse. (Bâ encadré “Ambeni ye so ague oko na popo ti Jésus na Moïse,” na lembeti 26.)
9 Moïse na Jésus kue asara amiracle, na ye so afa so Jéhovah ayeke mû maboko na ala. Ti tâ tënë ni, Moïse ayeke kozo zo so Bible asara tënë ti amiracle ti lo (Ex. 4:1-9). Na tapande, Moïse asara amiracle so andu ngu na ngoi so lo mû yanga, na ngu ti Nil na akete ngu so asua atï na yâ ni aga mênë; lo mû yanga, na yâ ti Ngu Bengba akangbi use, nga lo mû yanga, na ngu asigigi gbani gbani na yâ ti mbeni kota tênë na yando (Ex. 7:19-21; 14:21; 17:5-7). Jésus nga asara lani amiracle so andu ngu. Kozo miracle ti lo ayeke so lo sara si ngu aga vin na ngoi ti mbeni matanga ti mariage (Jean 2:1-11). Na pekoni, lo kaï kota pupu so aya ngangu na ndo ti Kota Ngu ti Galilée. Nga mbeni lâ, lo tambela même na ndo ti ngu! (Mat. 8:23-27; 14:23-25). E lingbi ti bâ ambeni ye so ague oko na popo ti Moïse na Jésus, Kota Moïse na yâ ti encadré so ayeke na lembeti 26.
Ne Christ tongana prophète
10. Akusala wa tâ prophète ayeke sara? Ngbanga ti nyen Moïse ayeke mbeni tâ prophète?
10 Mingi ti azo apensé so prophète ayeke mbeni zo so kua ti lo ayeke ti fa kozoni awe ye so ayeke si ande, me so ayeke gi mbeni mbage ti kua ti prophète la. Tâ prophète ayeke wayanga ti Jéhovah, mbeni zo so ayeke sara tënë ti “apendere ye so Nzapa asara.” (Kus. 2:11, 16, 17). Na popo ti aye so mbeni prophète ayeke fa, lo lingbi ti fa kozoni awe aye so ayeke si ande, aye nde nde so andu ye so Jéhovah aleke ti sara wala lo lingbi ti fa tënë ti ngbanga ti Nzapa so ayeke ga. Moïse ayeke mara ti prophète tongaso. Lo fa oko na oko kozoni awe tënë ti aye ti ngangu bale-oko so asi na azo ti Égypte. Na lege ti lo, Nzapa asigigi na mbele ti Ndia na Hoto ti Sinaï. Nga lo fa na mara ni ye so bê ti Nzapa aye. Ye oko, a ku lani ti tene mbeni prophète so ayeke kota ahon Moïse aga.
11. Na lege wa akusala ti Jésus afa so lo yeke mbeni prophète so ayeke kota ahon Moïse?
11 Ngu mingi na pekoni, na ngoi ti akozo Chrétien, Zacharie atene prophétie na lege so lo fa ye so Nzapa aleke ti sara, so andu molenge ti lo Jean (Luc 1:76). Molenge so aga Jean Baptiste, so afa tënë ti gango ti prophète so ayeke kota ahon Moïse, so a ku lo na yâ ti ngu mingi. Prophète ni so ayeke Jésus Christ (Jean 1:23-36). Teti so Jésus ayeke prophète, lo fa kozoni awe tënë ti aye mingi so na pekoni aga tâ tënë. Na tapande, lo sara tënë ti kuâ ti lo, lo fa kozoni awe tongana nyen lo yeke kui, ndo so lo yeke kui dä nga na azo so fade afâ lo (Mat. 20:17-19). Mbeni ye so ahon gbungo li ti azo so ayeke mä lo ayeke so lo fa nga kozoni awe tënë ti futingo Jérusalem na temple ni (Marc 13:1, 2). Aprophétie ti lo abâ même ngoi ti e laso.—Mat. 24:3-41.
12. (a) Na lege wa Jésus azia na sese gere ti mbeni kapa ti fango ye na ndo ti sese kue? (b) Ngbanga ti nyen e yeke mû tapande ti Jésus laso?
12 Na ndo ti so Jésus ayeke prophète, lo yeke nga lani wafango tënë nga na wafango ye. Lo fa nzoni tënë ti Royaume ti Nzapa, na mbeni zo ti sarango tënë na bê kue tongana lo ayeke dä pëpe (Luc 4:16-21, 43). Lo yeke mbeni wafango ye so mbeni zo ti lingbi na lo ayeke pëpe. Ambeni zo so amä lani lo atene: “Mbeni zo asara tënë tongaso lâ oko pëpe.” (Jean 7:46). Jésus ayapu lani mingi na fango nzoni tënë, na tapande ti lo apusu adisciple ti lo ti yapu na kua ti Royaume. Tongaso, lo zia na sese gere ti mbeni kota kapa ti fango tënë nga na ti fango ye na ndo ti sese kue, na kusala so angbâ ti gue juska na ngoi ti e laso (Mat. 28:18-20; Kus. 5:42). Na ngu so ahon, adisciple ti Christ kutu mbasambala tongaso amû angbonga 1 500 000 000 tongaso ti fa nzoni tënë ti Royaume nga ti fa atâ tënë ti Bible na azo so asara nzara ti hinga ni. Mo yeke mû mbage nzoni na yâ ti kusala so?
13. Ye wa ayeke mû maboko na e ti “zia lê ti e angbâ na zingo ni”?
13 Kite ayeke dä pëpe so Jéhovah asara ye alingbi na prophétie so lo tene ti sigigi na mbeni prophète so ayeke tongana Moïse. Hingango ye so andu mo tongana nyen? A pusu mo ti zia bê ti mo kue na gango tâ tënë ti aprophétie so andu kekereke ti e? Biani, tongana a ndu ye so Nzapa ayeke sara ande na yâ ti kete ngoi, gbungo li na ndo ti tapande ti Kota Moïse ayeke sara si e “zia lê ti e angbâ na zingo ni na e zia li ti e kpô.”—1 aThes. 5:2, 6.
Ne Christ tongana walekengo-songo
14. Na lege wa Moïse ayeke mbeni walekengo-songo na popo ti azo ti Israël na Nzapa?
14 Jésus ayeke nga walekengo-songo tongana ti Moïse. Kua ti walekengo-songo ayeke ti sara si azo amä tere. Moïse ayeke walekengo-songo ti mbele ti Ndia na popo ti Jéhovah na azo ti Israël. Tongana amolenge ti Jacob abata andia ti Nzapa, ala yeke ngbâ lakue ti duti azo so ayeke ti Nzapa, congrégation ti lo (Ex. 19:3-8). A te mbele so na ngu 1513 kozo ti Christ, na a ngbâ na ngangu juska na ngoi ti akozo Chrétien.
15. Na lege wa Jésus ayeke mbeni walekengo-songo so ayeke kota ahon Moïse?
15 Na ngu 33, Jéhovah ate mbeni mbele so ayeke nzoni ahon ti kozo ni na mbeni fini mara ti Israël, “Israël ti Nzapa”, so aga mbeni congrégation so amû ndo ti sese kue, so na yâ ni a yeke wara aChrétien so a soro ala ti gue na yayu (aGal. 6:16). Mbele so Moïse ayeke walekengo-songo ni, Nzapa asû ambeni ndia ni na ndo ti tênë; me mbele so Jésus ayeke walekengo-songo ni ayeke kota mingi ahon kozo mbele. Nzapa asû andia ni na ndo ti bê ti azo. (Diko 1 Timothée 2:5; aHébreu 8:10.) Tongaso, “Israël ti Nzapa” ayeke fadeso azo so ayeke ti Nzapa wani, ‘mbeni mara so ayeke lë alengo’ ti Royaume ti Messie (Mat. 21:43). Amembre ti mara so ayeke na yâ ti fini mbele so. Ye oko, a yeke gi ala oko pëpe si ayeke bâ nzoni na lege ti mbele so. Mbeni wungo ti gbâ ti azo so a fa ni pëpe, même azo mingi so laso akui awe, ayeke wara ande aye ti nzoni teti lakue lakue ndali ti kota mbele so.
Ne Christ tongana zo ti zingo zo
16. (a) Na alege wa Jéhovah asara kusala na Moïse ti zi azo ti Israël? (b) Ti gue oko na Exode 14:13, zo wa la azi azo ti Israël?
16 Na ndangba bï so aga kozoni na sigingo ti azo ti Israël na Égypte, ambeni molenge ti Israël ayeke na yâ ti kota kpale. Na yâ ti kete ngoi, ange ti Nzapa ayeke hon na yâ ti sese ti Égypte kue ti fâ akozo molenge ni kue. Jéhovah atene na Moïse so akozo molenge ti Israël ayeke ngbâ na fini tongana ala zia mênë ti ngasangbaga ti Pâque na ndo ti yanga-da ti ala nga na tere ni mbage na mbage (Ex. 12:1-13, 21-23). Na a yeke ye so asi. Na pekoni, mara ni kue atingbi na mbeni kota kpale. Ngu Bengba ayeke na devant ti ala na azo ti Égypte ayeke tomba peko ti ala na ndo ti apuse ti mbarata, tongaso ala hinga pëpe ye ti sarango ni! Jéhovah akiri azi ala na lege ti Moïse, so na lege ti miracle asara si yâ ti Ngu Bengba akangbi use.—Ex. 14:13, 21.
17, 18. Na alege wa Jésus ayeke kota zo ti zingo zo ahon Moïse?
17 Atâa so aye so Jéhovah asara ti zi azo ti Israël ayeke kota, ye so Jéhovah asara na lege ti Jésus ti zi azo ayeke kota mingi ahon ti so. A yeke na lege ti Jésus si a yeke zi ande na gbe ti ngbâa ti siokpari azo so amä yanga (aRom. 5:12, 18). Na ndo ni, a yeke “zi e teti lakue lakue.” (aHéb. 9:11, 12). Nda ti iri ti Jésus aye ti tene “Jéhovah Ayeke Salut.” Jésus so ayeke Zo ti zingo e wala Zo ti songo e azi e na gbe ti asiokpari so e sara ândö nga lo zi lege na e ti wara mbeni nzoni kekereke. Na zingo adisciple ti lo na gbe ti ngbâa ti siokpari, Jésus asö ala na yâ ti ngonzo ti Nzapa na lo sara si ala lï na yâ ti songo ti ndoye na Jéhovah.—Mat. 1:21.
18 Jésus azi e na gbe ti siokpari awe; na ngoi so alingbi, lo yeke zi e nga na yâ ti asioni ye so siokpari aga na ni: kobela nga na kui. Ti bâ ye so tënë so aye ti tene, bâ ye so asi na ngoi so Jésus ague na da ti mbeni koli so iri ti lo ayeke Jaïrus, so molenge ti lo ti wali ti ngu 12 akui. Jésus adë bê ti Jaïrus, lo tene: “Sara mbeto pëpe. Duti gi na mabe, na fade a sö molenge-wali ni.” (Luc 8:41, 42, 49, 50). Tënë so lo tene ayeke tâ tënë ndali ti so molenge-wali so azingo na kuâ! Mo tara ti bâ ngia ti babâ na mama ti molenge-wali so? Ye so alingbi ti pusu mo ti bâ kota ngia so e yeke wara ande na ngoi so “ala kue so ayeke na yâ ti asende ti kuâ ayeke mä ande go ti [Jésus] na ala yeke sigigi.” (Jean 5:28, 29). Biani, Jésus ayeke Zo ti songo e na Zo ti zingo e!—Diko Kusala 5:31; Tite 1:4; Apoc. 7:10.
19, 20. (a) Gbungo li na ndo ti kusala ti Jésus tongana Kota Moïse andu bê ti e tongana nyen? (b) E yeke bâ ande nyen na yâ ti article ti peko?
19 Ti hinga so e lingbi ti mû maboko na azo ti wara aye ti nzoni na lege ti aye so Jésus ayeke sara ti sö azo ayeke pusu e ti fa tënë nga ti fa ye na azo (És. 61:1-3). Na ndo ni, ti gbu li na ndo ti kusala ti Jésus tongana Kota Moïse ayeke sara si e hinga na bê ti e kue so Jésus ayeke zi ande adisciple ti lo na ngoi so lo yeke ga ande ti fâ ngbanga na ndo ti azo ti sioni.—Mat. 25:31-34, 41, 46; Apoc. 7:9, 14.
20 Biani, Jésus ayeke Kota Moïse. Lo sara lani apendere ye mingi so Moïse alingbi pëpe ti sara. Atënë so Jésus atene tongana prophète nga na akusala so lo sara tongana walekengo-songo andu azo kue. Jésus so ayeke Zo ti zingo azo ayeke zi ala gi teti kete ngoi pëpe, me lo yeke sö ande azo teti lakue lakue. Me, e yeke na ye mingi ti manda na ndo ti Jésus na lege ti akoli ti giriri so ayeke be-ta-zo. Na yâ ti article ti peko, e yeke bâ ande tongana nyen Jésus ayeke Kota David nga Kota Salomon.
Mo lingbi ti fa nda ni?
Na lege wa Jésus ayeke kota ahon Moïse na kua so lo sara tongana
• prophète?
• walekengo-songo?
• zo ti zingo zo?
[Ahundango tënë ti manda na ye]
[Encadré/Foto na lembeti 26]
Ambeni ye so ague oko na popo ti Jésus na Moïse
◻ Ala use kue azia akota ndo ti ala ti sara na Jéhovah na azo ti lo.—2 aCor. 8:9; aPhil. 2:5-8; aHéb. 11:24-26.
◻ Jéhovah asoro ala use kue, wala lo mû ala ti ga ‘achrist.’—Marc 14:61, 62; Jean 4:25, 26; aHéb. 11:26.
◻ Ala use kue aga na iri ti Jéhovah.—Ex. 3:13-16; Jean 5:43; 17:4, 6, 26.
◻ Ala use kue asara ye na ngangu pëpe.—Nom. 12:3; Mat. 11:28-30.
◻ Ala use kue amû kobe na azo mingi ti tene ala te.—Ex. 16:12; Jean 6:48-51.
◻ Ala use kue ayeke awafango ngbanga nga na azo ti lungo ndia.—Ex. 18:13; Mal. 4:4; Jean 5:22, 23; 15:10.
◻ A zia ala use kue na ndo ti da ti Nzapa.—Nom. 12:7; aHéb. 3:2-6.
◻ A fa so ala use kue ayeke atémoin ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo.—aHéb. 11:24-29; 12:1; Apoc. 1:5.
◻ Na peko ti kuâ ti Moïse nga na ti Jésus, Nzapa azi kuâ ti ala.—Deut. 34:5, 6; Luc 24:1-3; Kus. 2:31; 1 aCor. 15:50; Jude 9.