Ku Tlangela Muxe Lonkulu

“Yehovha Xikwembu u ta mi yimisela muprofeta wo fana na mina exikarhi ka vamakwenu. Mi fanele ku n’wi yingisa.”—MINT. 3:22.

1. Xana Yesu Kreste u ma khumbe njhani matimu ya vanhu?

EMALEMBENI ya magidi mambirhi lama hundzeke, ku velekiwa ka n’wana un’wana wa mufana ku endle leswaku tintsumi etilweni ti dzunisa Xikwembu varisi van’wana va ri karhi va yingiserile. (Luka 2:8-14) Endzhaku ka malembe ya 30, loko n’wana yoloye se a kurile, u sungule ntirho wa yena lowu heteke malembe manharhu ni hafu, kambe wu cince matimu ya vanhu. N’wamatimu la tivekaka wa lembe-xidzana ra vu-19, Philip Schaff u boheke ku vula marito lawa hi jaha rero: “Hambileswi yena a nga tsalangiki nchumu, kambe u endle leswaku ku tsariwa marungula yo tala a tlhela a pfuna leswaku vanhu va kuma tinhloko-mhaka loko va tsala tidyondzo, tinkulumo, mabulo, tibuku to dyondzisa, swifaniso ni tinsimu to dzunisa, ku tlula mavuthu hinkwawo ya vavanuna va khale ni va manguva lawa, lava dumeke.” Jaha rero leri hlamarisaka a ku ri Yesu Kreste.

2. I yini leswi muapostola Yohane a swi vuleke malunghana na Yesu ni ntirho wa Yena?

² Muapostola Yohane u tsale hi ta ntirho wa Yesu kutani loko a gimeta a ku: “Entiyisweni, ku ni swilo swin’wana swo tala leswi Yesu a swi endleke, leswi, loko a swi lo tsariwa hi vuxokoxoko lebyi heleleke, ndzi ehleketa leswaku misava a yi nga ta ti tamela tibuku-nsongwa leti a ti ta tsariwa.” (Yoh. 21:25) Yohane a a swi tiva leswaku a nge swi koti ku tsala hinkwaswo leswi Yesu a swi vuleke ni ku swi endla hi nkarhi wolowo wa swiendlakalo swa nkoka, lowu tekeke malembe manharhu ni hafu. Hambiswiritano, swiendlakalo leswi Yohane a swi tsaleke eka Evhangeli ya yena i swa nkoka swinene.

3. Hi nga endla yini leswaku hi wu twisisa kahle ntirho wa Yesu eka xikongomelo xa Xikwembu?

³ Handle ka rungula ra Tievhangeli ta nkoka ta mune, ku ni rungula rin’wana ra Bibele leri nyikaka vuxokoxoko lebyi tiyisaka ripfumelo malunghana ni vutomi bya Yesu. Hi xikombiso, marungula ya le Bibeleni ya vavanuna vo karhi vo tshembeka, lava hanyeke loko Yesu a nga si ta laha misaveni, ma endla leswaku hi wu twisisa kahle ntirho wa Yesu eka xikongomelo xa Xikwembu. A hi kambisiseni man’wana ya wona.

Vavanuna Lava Chavaka Xikwembu Lava A Va Fanekisela Kreste

4, 5. I vamani lava a va fanekisela Yesu naswona va n’wi fanekisele hi tindlela tihi?

⁴ Yohane ni vatsari lavan’wana vanharhu va Tievhangeli, va vula leswaku Muxe, Davhida na Solomoni a va ri vavanuna lava a va fanekisela Yesu tanihi Mutotiwa wa Xikwembu tlhelo Hosi ya le nkarhini lowu taka. Xana malandza wolawo ya khale ya Xikwembu ma n’wi fanekisele hi ndlela yihi Yesu naswona hi nga dyondza yini eka marungula lama vulavulaka hi wona?

⁵ Hi ku komisa, Bibele yi vula leswaku Muxe a a ri muprofeta, muvulavuleri ni mukutsuri. Swi tano na hi Yesu. Davhida a a ri murisi ni hosi leyi hluleke valala va Vaisrayele. Yesu na yena i murisi tlhelo hosi leyi hlulaka. (Ezek. 37:24, 25) Loko Solomoni a ha tshembekile, a a ri hosi leyi tlhariheke naswona vanhu va Israyele lava a a va fuma a va tihanyela hi ku rhula. (1 Tih. 4:25, 29) Yesu na yena u ni vutlhari lebyi nga pimanisiwiki na nchumu naswona u vuriwa “Hosana ya Ku Rhula.” (Esa. 9:6) Swi le rivaleni leswaku ntirho wa Kreste Yesu wu fana ni wa vavanuna volavo va khale kambe ntirho wa yena eka xikongomelo xa Xikwembu i wa nkoka swinene. A hi rhangeni hi ku pimanisa Yesu na Muxe kutani hi vona ndlela leyi sweswo swi nga hi pfunaka ha yona leswaku hi wu tlangela ngopfu ntirho wa Yesu eka xikongomelo xa Xikwembu.

Muxe U Rhange A Hanya eMisaveni Yesu A Nga Si Ta

6. Xana muapostola Petro u swi hlamusele njhani leswaku i swa nkoka ku yingisa Yesu?

⁶ Endzhakunyana ka Pentekosta ya 33 C.E., muapostola  Petro u tshahe vuprofeta bya Muxe lebyi hetisekeke eka Yesu Kreste. Petro a a yime emahlweni ka ntshungu lowu a wu te etempeleni leswaku wu ta gandzela. Vanhu a va ‘hlamarile swinene’ loko Petro na Yohane va tshungula wanuna loyi a a hanya hi ku kombela, loyi a velekiweke a lamarile, hiloko wu tsutsumela ku ya vona leswi endlekeke. Petro u vule leswaku va kote ku endla xiendlo xexo lexi hlamarisaka hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima wa Yehovha lowu va wu kumeke eka Yesu Kreste. Loko a tshaha eMatsalweni ya Xiheveru, u te: “Entiyisweni, Muxe u te, ‘Yehovha Xikwembu u ta mi yimisela muprofeta wo fana na mina exikarhi ka vamakwenu. Mi fanele ku n’wi yingisa hi ku landza swilo hinkwaswo leswi a mi byelaka swona.’”—Mint. 3:11, 22, 23; hlaya Deteronoma 18:15, 18, 19.

7. Ha yini vayingiseri va Petro va twisise leswi a swi vuleke malunghana ni muprofeta lonkulu eka Muxe?

⁷ Swi nga endleka leswaku vayingiseri va Petro a va ma tiva marito wolawo ya Muxe. Leswi a va ri Vayuda, a va n’wi xixima swinene Muxe. (Det. 34:10) A va ku langutele hi mahlo-ngati ku ta ka muprofeta lonkulu eka Muxe. Muprofeta yoloye a a nga ta va mutotiwa wa Xikwembu ku fana na Muxe kambe a a ta va Mesiya, ‘Kreste wa Xikwembu loyi a nga Muhlawuriwa’ wa Yehovha.—Luka 23:35; Hev. 11:26.

Leswi Yesu A Fanaka Ha Swona Na Muxe

8. Hi swihi swin’wana leswi Muxe na Yesu va fanaka ha swona?

⁸ Vutomi bya Yesu bya laha misaveni byi fana ni bya Muxe hi tindlela to karhi. Hi xikombiso, loko va ha ri tincece, Muxe na Yesu va pone ku dlayiwa hi vafumi lava nga ni tihanyi. (Eks. 1:22–2:10; Mat. 2:7-14) Nakambe, havumbirhi bya vona va ‘vitaniwe va huma aEgipta.’ Muprofeta Hosiya u te: “Loko Israyele a ha ri mufana, ndzi n’wi rhandzile, kutani ndzi vitane n’wana wa mina a huma aEgipta.” (Hos. 11:1) Marito ya Hosiya a ma vulavula hi nkarhi lowu tiko ra Israyele ri humeke aEgipta ri kongomisiwa hi Muxe tanihi murhangeri la hlawuriweke hi Xikwembu. (Eks. 4:22, 23; 12:29-37) Hambiswiritano, marito ya Hosiya a ma nga vulavuli hi nkarhi lowu hundzeke ntsena kambe a ma vulavula ni hi nkarhi lowu taka. Marito ya yena a ma ri vuprofeta lebyi hetisekeke loko Yosefa na Mariya va huma aEgipta na Yesu endzhaku ka loko Hosi Heroda a file.—Mat. 2:15, 19-23.

9. (a) Hi wahi masingita lawa Muxe na Yesu va ma endleke? (b) Vula swilo swin’wana leswi Muxe na Yesu va fanaka ha swona. (Vona bokisi leri nge  “Tindlela Tin’wana Leti Yesu A A Fana Ha Tona Na Muxe,” eka tluka 26.)

⁹ Muxe na Yesu va endle masingita kutani va kombisa leswaku Yehovha wa va seketela. Entiyisweni, Muxe u ve munhu wo sungula ematin’wini ku endla masingita. (Eks. 4:1-9) Hi xikombiso, Muxe u endle masingita lama khumbaka mati loko a lerisa leswaku mati ya nambu wa Nayili ni swidziva swa wona leswi nga ni tinhlanga ma hundzuka ngati, Lwandle ro Tshwuka ri avanile naswona u be ribye ri huma mati ekwandzasini. (Eks. 7:19-21; 14:21; 17:5-7) Yesu na yena u endle masingita hi mati. Eka singita ra yena ro sungula u hundzule mati ma va vhinyo enkhubyeni wa vukati. (Yoh. 2:1-11) Hi ku famba ka nkarhi u miyete Lwandle ra Galeliya leri a ri karihile. Naswona siku rin’wana u fambe ehenhla ka mati. (Mat. 8:23-27; 14:23-25) Swilo swin’wana leswi Muxe a fanaka ha swona na Muxe Lonkulu, ku nga Yesu, swi nga voniwa  ebokisini leri nga eka tluka 26.

Teka Kreste Tanihi Muprofeta

10. Xana hi wihi ntirho wa muprofeta wa xiviri naswona ha yini Muxe a a ri muprofeta wo tano?

¹⁰ Vanhu vo tala va anakanya leswaku muprofeta i munhu la vulaka leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka ntsena, kambe muprofeta a nga endli sweswo ntsena. Muprofeta wa xiviri i munhu loyi a vulaka marito lama humaka eka Yehovha, loyi a vulavulaka hi “swilo leswikulu ngopfu swa Xikwembu.” (Mint. 2:11, 16, 17) Ntirho wun’wana wa yena i ku profeta leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka, ku paluxa timhaka leti khumbaka swikongomelo swa Yehovha kumbe ku twarisa ku avanyisa ka Xikwembu. Muxe a a ri muprofeta wo tano. U profete hi ta rin’wana ni rin’wana ra Makhombo ya Khume lama hlaseleke tiko ra Egipta. U byele vanhu ntwanano wa Nawu eNtshaveni ya Sinayi. Naswona u lerise tiko leswi Xikwembu xi swi languteleke eka rona. Kambe a ku ta hetelela ku te muprofeta lonkulu eka Muxe.

11. I yini leswi Yesu a swi endleke ku kombisa leswaku i muprofeta lonkulu ku tlula Muxe?

¹¹ Hi ku famba ka nkarhi, Zakariya u profetile  hi lembe-xidzana ro sungula loko a paluxa xikongomelo xa Xikwembu malunghana ni n’wana wa yena Yohane. (Luka 1:76) N’wana yoloye u ve Yohane lowo Khuvula, loyi a twariseke ku ta ka muprofeta lonkulu eka Muxe, loyi a ku ri khale a languteriwile, ku nga Yesu Kreste. (Yoh. 1:23-36) Yesu tanihi muprofeta u vule swilo swo tala leswi a swi nga si endleka. Hi xikombiso, u vulavule hi rifu ra yena, a vula ndlela leyi a nga ta fa ha yona, laha a a ta fela kona ni vanhu lava a va ta n’wi dlaya. (Mat. 20:17-19) Yesu u tlhele a hlamarisa vayingiseri va yena hi ku vula ka ha ri emahlweni leswaku tempele ya le Yerusalema yi ta lovisiwa. (Mar. 13:1, 2) Vuprofeta bya yena byi khumbe ni nkarhi lowu hi hanyaka eka wona.—Mat. 24:3-41.

12. (a) I yini lexi Yesu a xi endleke leswaku ntirho wo chumayela wu endliwa emisaveni hinkwayo? (b) Ha yini hi landzela xikombiso xa Yesu namuntlha?

¹² Handle ko va muprofeta, Yesu a a ri muchumayeri ni mudyondzisi. U chumayele mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu naswona a nga kona loyi a a vulavula hi xivindzi ku fana na yena. (Luka 4:16-21, 43) Nakambe a nga kona loyi a a dyondzisa ku fana na yena. Van’wana lava n’wi tweke loko a dyondzisa va te: “Ku hava munhu un’wana la tshameke a vulavula hi ndlela leyi.” (Yoh. 7:46) Yesu a a hisekela ku chumayela mahungu lamanene naswona u endle leswaku valandzeri va yena va hisekela ntirho wa Mfumo ku fana na yena. Hikwalaho u endle leswaku ntirho wo chumayela ni ku dyondzisa wu ya emahlweni  wu endliwa emisaveni hilaha wu endliwaka hakona ninamuntlha. (Mat. 28:18-20; Mint. 5:42) N’wexemu, valandzeri va Kreste va kwalomu ka timiliyoni ta nkombo va hete tiawara ta 1 500 000 000 va ri karhi va chumayela mahungu lamanene ya Mfumo ni ku dyondzisa vanhu lava tsakelaka leswi Bibele yi swi dyondzisaka. Xana u hlanganyela hi xitalo entirhweni wolowo?

13. I yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi ‘hiteka’?

¹³ A swi kanakanisi leswaku Yehovha u hetisise vuprofeta bya leswaku a ku ta va ni muprofeta la fanaka na Muxe. Xana sweswo swi ku khumba njhani? Xana swi endla leswaku u va ni ntshembo lowu tiyeke wa leswaku vuprofeta lebyi huhuteriweke, byi ta hetiseka hakunene ku nga ri khale? Ina, ku anakanyisisa hi xikombiso xa Muxe Lonkulu swi hi pfuna leswaku hi ‘hiteka hi hlayisa mianakanyo ya hina yi hlutekile’ leswaku hi ta vona leswi Xikwembu xi nga ta swi endla ku nga ri khale.—1 Tes. 5:2, 6.

Tlangela Ntirho Wa Kreste Tanihi Muvulavuleri

14. Xana Muxe a a ri muvulavuleri wa Vaisrayele ni Xikwembu hi ndlela yihi?

¹⁴ Yesu a a ri muvulavuleri ku fana na Muxe. Yehovha u tirhise Muxe loko a simeka ntwanano wa Nawu ni Vaisrayele. Loko vana va Yakobe a va yingise milawu ya Xikwembu, a va ta tshama va ri ndzhaka yo hlawuleka ya Xikwembu ni vandlha ra xona. (Eks. 19:3-8) Ntwanano wolowo wu tirhe ku sukela hi 1513 B.C.E. ku fikela hi lembe-xidzana ro sungula C.E.

15. Xana Yesu i muvulavuleri la tlakukeke hi ndlela yihi?

¹⁵ Hi lembe ra 33 C.E., Yehovha u endle ntwanano lowu antswaka na Israyele lontshwa, ku nga “Israyele wa Xikwembu,” la kuleke a va vandlha ra misava hinkwayo leri vumbiwaka hi Vakreste lava totiweke. (Gal. 6:16) Ntwanano lowu Muxe a veke muvulavuleri wa wona a wu katsa milawu leyi tsariweke hi Xikwembu eribyeni kambe wa Yesu wa wu tlula. Milawu ya wona yi tsariwe hi Xikwembu etimbilwini ta vanhu. (Hlaya 1 Timotiya 2:5; Vaheveru 8:10.) Kutani “Israyele wa Xikwembu” i ndzhaka ya Xikwembu yo hlawuleka naswona i ‘tiko leri humesaka mihandzu’ ya Mfumo lowu lawuriwaka hi Mesiya. (Mat. 21:43) Swirho swa tiko rero ro fanekisela swa katseka eka ntwanano wolowo lowuntshwa. Kambe a hi vona ntsena lava nga ta vuyeriwa. Ku ni magidi-gidi ya vanhu lava sweswi va feke, lava nga ta kuma mikateko leyi nga heriki hikwalaho ka ntwanano wolowo lowu tlulaka wo sungula.

Teka Kreste Tanihi Mukutsuri

16. (a) Yehovha u n’wi tirhise njhani Muxe leswaku a kutsula Vaisrayele? (b) Hi ku ya hi Eksoda 14:13, ku ponisa ku huma eka mani?

¹⁶ Hi vusiku byo hetelela loko Vaisrayele va ri aEgipta, vutomi bya vana van’wana va vona a byi ri ekhombyeni lerikulu. Ku nga ri khale, ntsumi ya Xikwembu a yi ta hundza etikweni ra Egipta kutani yi dlaya vana hinkwavo va mativula. Yehovha u byele Muxe leswaku vana va mativula va Vaisrayele a va ta pona loko Vaisrayele va teka ngati ya xinyimpfana lexi nga ta dlayiwa hi Paseka, va yi xuva ehenhla ni le tlhelo ka marimba ya tinyangwa ta tiyindlu ta vona. (Eks. 12:1-13, 21-23) Hakunene va endle tano. Ku nga ri khale tiko hinkwaro ri tikume ri ri ekhombyeni lerikulu. A ri siveleriwe hi Lwandle ro Tshwuka naswona a ri hlongorisiwa hi makalichi ya vuthu ra le Egipta. Yehovha u tlhele a ri ponisa hi ku tirhisa Muxe, loyi hi singita a endleke leswaku mati ya lwandle ma avana.—Eks. 14:13, 21.

17, 18. Xana Yesu i mukutsuri lonkulu ku tlula Muxe hi tindlela tihi?

¹⁷ Hambileswi swiendlo sweswo swa ku kutsuriwa a swi ri swikulu, a hi nchumu loko swi pimanisiwa ni ndlela leyi Yehovha a tirhiseke Yesu ha yona leswaku a va mukutsuri. Hinkwavo lava yingisaka va kutsuriwa evuhlongeni bya xidyoho ni rifu ha Yesu. (Rhom. 5:12, 18) Naswona ku kutsuriwa koloko i ku “kutsuriwa loku nga heriki.” (Hev. 9:11, 12) Vito ra Yesu ri vula leswaku “Yehovha i Nkutsulo.” Yesu tanihi Mukutsuri wa hina kumbe  Muponisi, u hi kutsula eka swidyoho swa hina swa le nkarhini lowu hundzeke a tlhela a hi pfuna leswaku hi va ni vumundzuku lebyinene. Hi ku va kutsula evuhlongeni bya xidyoho, Yesu u ponisa valandzeri va yena evukarhini bya Yehovha kutani a endla leswaku A va rhandza.—Mat. 1:21.

¹⁸ Hi ku famba ka nkarhi nkutsulo wa xidyoho lowu humaka eka Yesu wu ta ntshunxa vanhu eka vuvabyi ni rifu. Leswaku u swi vona hi mahlo ya mianakanyo leswi sweswo swi vulaka swona, anakanya leswi endlekeke loko Yesu a ya ekaya ra wanuna un’wana la vuriwaka Yayiro, loyi n’wana wa yena wa nhwanyana wa malembe ya 12 a a file. Yesu u byele Yayiro a ku: “U nga chavi, ntsena kombisa ripfumelo, kutani yena u ta ponisiwa.” (Luka 8:41, 42, 49, 50) Hakunene nhwanyana yoloye u pfukile eku feni! Anakanya ndlela leyi vatswari va yena a va tsake ha yona! Kutani u kota ku vona ndlela leyi hi nga ta tsaka ha yona loko “hinkwavo lava nga eka masirha-bako ya xitsundzuxo va nga ta twa rito ra [Yesu] kutani va huma” emasirheni. (Yoh. 5:28, 29) Hakunene, Yesu i Muponisi ni Mukutsuri wa hina!—Hlaya Mintirho 5:31; Tito 1:4; Nhlav. 7:10.

19, 20. (a) Xana ku anakanyisisa hi ntirho wa Yesu tanihi Muxe Lonkulu swi hi khumba njhani? (b) Xana xihloko lexi landzelaka xi ta vulavula hi yini?

¹⁹ Ku tiva leswaku hi nga hoxa xandla eku pfuneni vanhu leswaku va vuyeriwa eka swiendlo swa Yesu swa ku hi kutsula, swi hi susumetela leswaku hi hlanganyela entirhweni wo chumayela ni ku dyondzisa. (Esa. 61:1-3) Nakambe, ku anakanyisisa hi ntirho wa Yesu tanihi Muxe Lonkulu swi tiyisa ntshembo wa hina wa leswaku u ta kutsula valandzeri va yena loko a ta avanyisa lavo homboloka.—Mat. 25:31-34, 41, 46; Nhlav. 7:9, 14.

²⁰ Ina, Yesu i Muxe Lonkulu. U endle swilo swo tala leswi hlamarisaka, leswi Muxe a a nga ta pfuka a swi endlile. Leswi Yesu a swi vuleke tanihi muprofeta ni leswi a swi endleke tanihi muvulavuleri swi khumba vanhu hinkwavo. Tanihi Mukutsuri, Yesu u ta tisa nkutsulo lowu nga ta pfuna vanhu hilaha ku nga heriki, ku nga ri swa xinkarhana. Hambiswiritano, ka ha ri ni swo tala leswi hi nga swi dyondzaka ha Yesu eka vavanuna va khale vo tshembeka. Xihloko lexi landzelaka xi ta hlamusela ndlela leyi a a ri Davhida Lonkulu na Solomoni Lonkulu ha yona.

Xana U Nga Hlamusela?

Xana Yesu hi lonkulu eka Muxe hi ndlela yihi tanihi

• muprofeta?

• muvulavuleri?

• mukutsuri?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

  Tindlela Tin’wana Leti Yesu A A Fana Ha Tona Na Muxe

□ Havumbirhi bya vona va tshike swikhundlha leswi tlakukeke leswaku va ya tirhela Yehovha ni vanhu va yena. —2 Kor. 8:9; Filp. 2:5-8; Hev. 11:24-26.

□ Havumbirhi bya vona va ve vatotiwa kumbe ku hlawuriwa hi Yehovha.—Mar. 14:61, 62; Yoh. 4:25, 26; Hev. 11:26.

□ Havumbirhi bya vona va te hi vito ra Yehovha. —Eks. 3:13-16; Yoh. 5:43; 17:4, 6, 26.

□ Havumbirhi bya vona a va rhurile. —Tinhl. 12:3; Mat. 11:28-30.

□ Havumbirhi bya vona va phamele mintshungu. —Eks. 16:12; Yoh. 6:48-51.

□ Havumbirhi bya vona va ve vaavanyisi ni vanyiki va nawu.—Eks. 18:13; Mal. 4:4; Yoh. 5:22, 23; 15:10.

□ Havumbirhi bya vona va rhangele vanhu va yindlu ya Xikwembu. —Tinhl. 12:7; Hev. 3:2-6.

□ Havumbirhi bya vona va vuriwa timbhoni to tshembeka ta Yehovha. —Hev. 11:24-29; 12:1; Nhlav. 1:5.

□ Endzhaku ka rifu ra Muxe ni ra Yesu, Xikwembu xi teke mintsumbu ya vona.—Det. 34:5, 6; Luka 24:1-3; Mint. 2:31; 1 Kor. 15:50; Yudha 9.