Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Jiñi i qʼuiñilel Jehová lʌcʼʌlix: Laʼ lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal

Jiñi i qʼuiñilel Jehová lʌcʼʌlix: Laʼ lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal

Jiñi i qʼuiñilel Jehová lʌcʼʌlix: Laʼ lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal

«Laʼ lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal» (HEB. 6:1).

1, 2. ¿Bajcheʼ tsaʼ mejliyob tiʼ putsʼel ti wits jiñi xñoptʼañob añoʼ bʌ ti Jerusalén yicʼot ti Judea?

 TI JUMPʼEJL bʌ qʼuin, jiñi xcʌntʼañob i chaʼan Jesús tsiʼ lʌcʼtesayob i bʌ tiʼ tojel i tsiʼ cʼajtibeyob: «¿Chuqui tac mi caj i yʌcʼ ti cʌñol chaʼan wʌʼix añet yicʼot chaʼan lʌcʼʌlix i yorajlel i jilibal pañimil?». Jesús tiʼ subeyob jumpʼejl profecía tsaʼ bʌ ñaxan tsʼʌctiyi cheʼ ti ñaxam bʌ siglo. Ti jimbʌ ora jiñi yaʼ bʌ añob ti Judea yom miʼ putsʼelob majlel ti wits (Mat. 24:1-3, 15-22). ¿Muʼ ba caj i cʌñob jiñi xcʌntʼañob yicʼot mucʼʌch ba caj i jacʼob tsaʼ bʌ i subeyob Jesús?

2 Cheʼ bʌ ñumeñix lʌcʼʌl 30 jab, cheʼ ti jabil 61, jiñi apóstol Pablo tiʼ tsʼijbu jumpʼejl carta tiʼ tojlel jiñi xñoptʼañob hebreojoʼ bʌ añoʼ bʌ ti Jerusalén yicʼot tiʼ joytʌlel. ¿Chucoch? Chaʼan miʼ yʌqʼueñob i ñaʼtan bajcheʼ yilal añob. Mi jiñic Pablo yicʼot jiñi yambʌ xñoptʼañob yujilob chaʼan cojach yom joʼpʼejl jab chaʼan miʼ tsʼʌctiyel tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jesús i miʼ tejchel «cabʌl wocol» (Mat. 24:21). Cheʼ ti jabil 66, Cestio Galo yicʼot jiñi soldadojob romanojoʼ bʌ tsiʼ joy mʌctayob Jerusalén. Pero cheʼ bʌ joy mʌctʌbil i chaʼañob jiñi tejclum, Cestio Galo tiʼ sube jiñi soldadojob chaʼan miʼ loqʼuelob yaʼi, cheʼ bajcheʼ jiñi tsaʼ mejliyob ti putsʼel jiñi yaʼ bʌ chumulob.

3. ¿Chuqui ti ticʼojel tsiʼ yʌqʼue Pablo jiñi xñoptʼañob hebreojoʼ bʌ, i chucoch tsiʼ mele jiñi?

3 Jiñi xñoptʼañob yom añob i ñaʼtʌbal yicʼot pʼʌtʌlob tiʼ chaʼan bʌ Dios chaʼan miʼ mejlel i cʌñob jiñi woli bʌ ti ujtel i miʼ mejlelob ti putsʼel. Pero an mach bʌ ti orajic miʼ chʼʌmbeñob i sujm. Lajalob bajcheʼ alʌlob yomto bʌ miʼ yʌqʼuentelob leche (pejcan Hebreos 5:11-13). Anquese an añix bʌ ora añob tiʼ sujmlel tsaʼ caji i ñajtʼesañob i bʌ tiʼ tojlel jiñi «cuxul bʌ Dios» (Heb. 3:12). Jiñi qʼuin woliʼ ñumen lʌcʼtiyel, pero cabʌlob ñʌmʌl i cʌyob jiñi tempa bʌ (Heb. 10:24, 25). Jin chaʼan, Pablo tsiʼ yʌcʼʌ ili ticʼojel: «Come tsaʼix laj cʌñʌ jiñi ñaxan tac bʌ cʌntesa tiʼ tojlel Cristo, laʼ lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal» (Heb. 6:1).

4. ¿Chucoch wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ chʌn yʌxʌl la co, i chuqui mi caj i coltañonla?

4 Joñonla chumulonla ti jiñi i yorajlel cheʼ bʌ mi caj i junyajl tsʼʌctiyel tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jesús. «Lʌcʼʌlix jini bʌbʌqʼuen bʌ qʼuin», cheʼ bʌ mi caj i jisʌbentel i pañimil Satanás (Sof. 1:14). Yom wen yʌxʌl la co yicʼot pʼʌtʌlonla tiʼ chaʼan bʌ Dios (1 Ped. 5:8). Pero ¿wolʌch ba lac mel? Cheʼ mi lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal mi caj i coltañonla chaʼan maʼañic miʼ ñajʌyel lac chaʼan baqui ora chumulonla.

¿Chuqui yom i yʌl cheʼ ñumen an lac ñaʼtʌbal?

5, 6. a) ¿Chuqui yom i yʌl cheʼ ñumen an lac ñaʼtʌbal? b) ¿Chuqui jiñi chaʼchajp yom bʌ mi lac mel chaʼan mi lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal?

5 Pablo tiʼ sube jiñi xñoptʼan hebreojoʼ bʌ chaʼan yomʌch miʼ ñumen tajob majlel i ñaʼtʌbal, pero tsaʼʌch i subeyob jaʼel chuqui yom i yʌl jiñi (pejcan Hebreos 5:14). Jiñi añoʼ bʌ i ñaʼtʌbal mach cojic jach tijicña miʼ yubiñob i bʌ cheʼ miʼ japob «leche», yom miʼ cʼuxob bʌlñʌcʼʌl. Jin chaʼan wen i cʌñʌyob jiñi cʌntesa tac am bʌ ti Biblia, jinto jaʼel jiñi ñumen wocol tac bʌ ti chʼʌmbentel i sujm (1 Cor. 2:10). I come mucʼʌch i melob jiñi woli bʌ i cʌñob, miʼ mejlel i cʼʌñob ti wen jiñi i ñaʼtʌbal, miʼ mejlel i cʌñob chuqui wem bʌ yicʼot chuqui mach bʌ weñic. I cheʼ bʌ an chuqui yom i melob miʼ chʼʌmob ti ñuc jiñi principio tac am bʌ ti Biblia muʼ bʌ i mejlel i coltañob.

6 Pablo tiʼ tsʼijbu: «Pejtelel jiñi tsaʼix bʌ la cubi yom mi lac ñumen ñaʼtan i mach cheʼic jach bajcheʼ ñʌmʌlonla chaʼan maʼañic mi laj cʌy jiñi lac ñopoñel» (Heb. 2:1). Cʼunteʼ cʼunteʼ miʼ mejlel ti cʼunʼan jiñi lac ñopoñel. Chaʼan mach cheʼic mi la cujtel yom mi lac wen chʼʌmben i sujm muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia. Laʼ laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Jasʌl ba mi cubin chaʼan jiñi cujilix bʌ? ¿Woli ba c melben i yeʼtel Jehová chaʼan jach mic tsʼʌctesan? ¿Chuqui yom mic mel chaʼan jiñi i sujmlel miʼ cʼotel tic pusicʼal i mic ñumen taj majlel c ñaʼtʌbal?». An chaʼchajp yom bʌ mi lac mel chaʼan mi lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal: Yom mi laj cʌn ti wen jiñi i Tʼan Dios yicʼot yom mi lac jacʼ tʼan.

Laʼ laj cʌn ti wen jiñi i Tʼan Dios

7. ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla cheʼ mi lac ñumen cʌn i Tʼan Dios?

7 Pablo tiʼ tsʼijbu: «Jiñi lecheto bʌ woliʼ jap mach i cʌñʌyic jiñi i tʼan Dios muʼ bʌ i pʌsbeñonla chuqui toj, come alʌto» (Heb. 5:13). Chaʼan mi lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal yom mi lac wen cʌn jiñi wen tʼan tsaʼ bʌ i yʌqʼueyonla Dios. Jin chaʼan, yom mi lac pejcan jiñi Biblia yicʼot jiñi lac jun tac am bʌ i yʌqʼueyonla jiñi «xucʼul bʌ xyaj eʼtel wen am bʌ i ñaʼtʌbal» (Mat. 24:45-47). Cheʼ bajcheʼ jiñi, mi caj lac chʼʌmben i sujm bajcheʼ miʼ ñaʼtan Dios i mi caj i mejlel laj cʼʌn ti wen jiñi lac ñaʼtʌbal. Laʼ laj qʼuel tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Rosa. * Ili hermana miʼ yʌl: «Jiñi ñumen am bʌ i coltayon jiñʌch cheʼ mic pejcan jiñi Biblia ti jujumpʼejl qʼuin. Chaʼpʼejl jab tsaʼ jalʼa chaʼan mic pejcan, pero tsaʼʌch i coltayon chaʼan mic ñumen cʌn jiñi tsaʼ bʌ i meleyon: Bajcheʼ yilal i melbal, chuqui miʼ mulan, chuqui maʼañic bʌ miʼ mulan, bajcheʼ cʼamel i pʼʌtʌlel yicʼot chaʼan wen an i ñaʼtʌbal. Cheʼ mic pejcan jiñi Biblia ti jujumpʼejl qʼuin jiñʌch am bʌ i coltayon cheʼ bʌ wen wocol woli c ñusan».

8. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i coltañonla jiñi i Tʼan Dios?

8 Mi mucʼʌch lac pejcan jiñi i Tʼan Dios ti jujumpʼejl qʼuin, mi caj i mel i yeʼtel ti lac tojlel (pejcan Hebreos 4:12). Mi caj i mejlel lac pʌs wem bʌ lac melbal i cheʼ bajcheʼ jiñi utsʼat mi caj i qʼuelonla Jehová. ¿Muʼ ba i mejlel a ñumen aqʼuen i yorajlel chaʼan maʼ pejcan jiñi Biblia yicʼot maʼ wen ñaʼtan?

9, 10. ¿Chuqui yom i yʌl cheʼ laj cʌñʌ i Tʼan Dios? Alʌ jumpʼejl ejemplo.

9 Tsiquilʌch chaʼan yomʌch mi laj cʌn ti wen jiñi i Tʼan Dios. Jiñi xñoptʼañob tsaʼ bʌ i taja ti tʼan Pablo, lajaloʼ bʌ bajcheʼ alʌlob i cʌñʌyobʌch jiñi Biblia. Pero maʼañic tsiʼ meleyob cheʼ bajcheʼ woliʼ cʌñob, maʼañobic cabʌl i ñaʼtʌbal come maʼañic miʼ chʼʌmob ti ñuc jiñi ticʼojel tac am bʌ ti Biblia cheʼ bʌ an chuqui mi caj i melob.

10 Cheʼ bajcheʼ ujtel laj qʼuel, maʼañic miʼ mejlel la cʌl chaʼan wen laj cʌñʌyix jiñi i Tʼan Dios mi maʼañic mi lac mel cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl. Laʼ laj qʼuel tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel juntiquil hermana i cʼabaʼ Kyle. Ili hermana tsiʼ chaʼle leto yicʼot juntiquil i piʼʌl bʌ ti eʼtel, pero yom i tojʼesan jiñi wocol. ¿Chuqui tsiʼ mele? Jiñi hermana miʼ yʌl: «Jiñi texto tsaʼ bʌ ñaxan tili tic jol jiñʌch Romanos 12:18 baqui miʼ yʌl: ‹Mi mucʼʌch i mejlel, yaʼ baqui chilil ti laʼ tojlel, ajñenla ti ñʌchʼtʌlel laʼ wicʼot yambʌlob›. Jin chaʼan, tsaʼ c sube jiñi c piʼʌl ti eʼtel chaʼan com c chaʼlen tʼan yicʼot cheʼ mi cujtel lojon ti eʼtel». Wen jach tsiʼ chaʼleyob tʼan, i jiñi i piʼʌl ti eʼtel Kyle tsaʼ toj sajti i pusicʼal. Miʼ bej al: «Tsaʼ j cʌñʌ chaʼan mi mucʼʌch lac jacʼ jiñi principio tac am bʌ ti Biblia, pejtelel muʼ bʌ lac mel wen mi caj i loqʼuel».

Laʼ laj cʌn lac jacʼ tʼan

11. ¿Chuqui ti ejemplo miʼ pʌs chaʼan mach cʼuñic chaʼan mi lac jacʼ tʼan cheʼ woli lac ñusan wocol?

11 Mach cʼuñic mi lac jacʼ jiñi ticʼojel tac am bʌ ti Biblia ñumento cheʼ bʌ wocol woli lac ñusan. Laʼ laj qʼuel tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel jiñi israelitajob. Maxto añic cabʌl ora cheʼ bʌ Jehová tsiʼ locʼsayob ti Egipto, pero tsaʼ caji i yʌʼleñob Moisés yicʼot i yilʌbeñob i pusicʼal Jehová. ¿Chucoch cheʼ tsiʼ meleyob? Tiʼ caj maʼañic jaʼ (Éx. 17:1-4). Cheʼ jaʼel, tsiʼ ñusayob ti pʼis jiñi mandar muʼ bʌ i yʌl chaʼan mach yomic miʼ chʼujutesañob melbil jach bʌ dios, anquese ñumen jaxto chaʼpʼejl uw cheʼ tsiʼ yʌcʼʌyob i tʼan tiʼ tojlel Jehová chaʼan mi caj i melob pejtelel muʼ bʌ i yʌl (Éx. 24:3, 12-18; 32:1, 2, 7-9). ¿Chucoch tsiʼ ñusayob tʼan? ¿Chaʼan ba tsaʼ wen jalʼa Moisés yaʼ ti wits Horeb i tsiʼ ñaʼtayob chaʼan an majqui mi caj i cʼotel i contrajiñob? Junsujtel jiñi amalequitajob tsaʼ cʼoti i contrajiñob, i Moisés tsiʼ coltayob chaʼan miʼ mʌlbeñob cheʼ tsiʼ chʼuyu i cʼʌb. Pero ti jimbʌ ora mach yaʼic an yicʼotob. ¿Chuqui mi caj i melob mi tsaʼ chaʼ cʼotiyob ti contrajintel? (Éx. 17:8-16). Mach yʌlʌyic chuqui jiñi woli bʌ i bʌcʼñañob, maʼañic tsiʼ jacʼʌyob tʼan (Hech. 7:39-41). Ti wiʼil, tsiʼ ñusʌbeyob i tʼan Jehová cheʼ bʌ maʼañic tsiʼ jacʼʌyob ochel ti jiñi Lum tsaʼ bʌ wʌn subentiyob tiʼ caj woliyob ti bʌqʼuen. Jin chaʼan, Pablo tiʼ subeyob jiñi xñoptʼañob chaʼan maʼañic miʼ melob cheʼ bajcheʼ tsiʼ meleyob jiñi israelitajob (Heb. 4:3, 11).

12. ¿Bajcheʼ tsiʼ cʌñʌ Jesús i jacʼ tʼan, i bajcheʼ tsiʼ colta jiñi?

12 Chaʼan mi lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal, yom mi lac chaʼlen wersa chaʼan mi lac jacʼben i tʼan Jehová. Tiʼ sujm, chaʼan mi lac jacʼ tan an qʼuiñil mi lac ñusan wocol, cheʼ bajcheʼ tsiʼ ñusa Jesús (pejcan Hebreos 5:8, 9). Yaʼ ti panchan, Jesús tsaʼʌch i jacʼʌ pejtelel tsaʼ bʌ i sube i Tat. Pero cheʼ bʌ tsaʼ tili ila ti pañimil mach cʼuñic tsiʼ yubi come tsaʼʌch i ñusa cabʌl wocol. Cheʼ tsaʼʌch i jacʼʌ tʼan cheʼ bʌ woliʼ ñusan wocol, jiñʌch tsaʼ bʌ i colta chaʼan jiñi eʼtel chajpʌbil bʌ i chaʼan Dios: Chaʼan miʼ yochel bajcheʼ Rey yicʼot Ñumen ñuc bʌ Sacerdote.

13. ¿Bajcheʼ mi caj lac pʌs chaʼan xjacʼtʼañoñixla?

13 ¿I chuqui miʼ mejlel la cʌl ti lac tojlel? ¿Mucʼʌch ba caj lac jacʼben i tʼan Jehová anquese mi lac ñusan wocol? (Pejcan 1 Pedro 1:6, 7). Jiñi ticʼojel muʼ bʌ i yʌqʼueñonla Jehová wen tsiquilʌch, mach yʌlʌyic mi woliʼ taj ti tʼan lac melbal, bajcheʼ mi lac chaʼlen tʼan, i pejcʌntel jiñi Biblia, cheʼ mi lac tempan lac bʌ o jiñi subtʼan (Jos. 1:8; Mat. 28:19, 20; Efes. 4:25, 28, 29; 5:3-5; Heb. 10:24, 25). ¿Mucʼʌch ba lac jacʼ chuqui miʼ yʌl Dios chaʼan pejtelel ujtel bʌ la cʌl anquese mi lac ñusan wocol? Mi mucʼʌch lac mel, mi caj lac pʌs chaʼan woli lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal.

¿Bajcheʼ miʼ coltañonla cheʼ ñumen añix lac ñaʼtʌbal?

14. ¿Bajcheʼ tsiʼ colta juntiquil hermano cheʼ ñumen añix i ñaʼtʌbal tiʼ chaʼan bʌ Dios?

14 Tiʼ tojlel juntiquil xñoptʼan wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ wen miʼ cʼʌn jiñi i ñaʼtʌbal, chaʼan miʼ mejlel i cʌn chuqui wen yicʼot mach bʌ weñic ti jumpʼejl pañimil baqui maʼañobix i quisin (Efes. 4:19). Jumpʼejl ejemplo, Jorge, juntiquil xñoptʼan ñʌmʌl bʌ i pejcan jiñi jun tac yicʼot miʼ qʼuel ti ñuc, tsaʼ caji ti eʼtel baqui an cabʌl xʼixicob. Jorge miʼ yʌl: «Cabʌl c piʼʌlob ti eʼtel xʼixicoʼ bʌ miʼ chaʼleñob tsʼiʼlel i maʼañic miʼ mucob, pero juntiquil wen i melbal i tsaʼto caji i poj pʌs chaʼan yom i ñumen cʌn chaʼan bʌ Biblia. Pero ti jumpʼejl bʌ qʼuin c bajñel jach tsaʼ cʌyleyon lojon i cabʌl chuqui tsaʼ caji i subeñon yicʼot lecoj bajcheʼ tsaʼ caji i mel. Ti ñaxan tsaʼ c ñaʼta chaʼan woli jach ti alas tʼan, pero tsaʼ caji i ñumen lʌcʼtesan i bʌ tic tojlel i joñon mach cujilic chuqui yom mic mel. Ti jimbʌ ora tsaʼ cʼajtiyi c chaʼan jumpʼejl experiencia ti La Atalaya i chaʼan juntiquil hermano cheʼ bʌ tsiʼ ñusa jaʼel ti jiñi i yeʼtel. Jiñi artículo miʼ taj ti tʼan tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel José yicʼot jiñi i yijñam Potifar. * Jin chaʼan, tsaʼ c tʌtsʼʌ loqʼuel c bʌ tiʼ tojlel, i jiñi c piʼʌl ti eʼtel tsiʼ cʌyʌ i mel bajcheʼ jiñi i tsaʼ majli» (Gn. 39:7-12). Jorge tijicña tsiʼ yubi i bʌ come maʼañic chuqui tsaʼ ujti i sʌc tsaʼ ajñi jiñi i conciencia (1 Tim. 1:5).

15. ¿Bajcheʼ miʼ pʼʌtʼesan lac pusicʼal cheʼ mi lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal?

15 Yambʌ wenlel muʼ bʌ i mejlel lac taj cheʼ ñumen añix lac ñaʼtʌbal jiñʌch cheʼ miʼ pʼʌtʼan lac pusicʼal tiʼ chaʼan bʌ Dios, i jiñi miʼ coltañonla chaʼan maʼañic mi lac «lotintel ti baqui jach bʌ cʌntesa yicʼot mach bʌ cʌmbilic» (pejcan Hebreos 13:9). Mi mucʼʌch lac chaʼlen wersa lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal, yaʼ jach mi caj la cʌcʼ lac pensar ti ñumen ñuc bʌ i cʼʌjñibal (Filip. 1:9, 10). Jiñi mi caj i coltañonla lac ñumen qʼuel ti ñuc Jehová yicʼot mi la cʌqʼuen wocolix i yʌlʌ chaʼan pejtelel am bʌ i yʌqʼueyonla (Rom. 3:24). Jiñi xñoptʼañob muʼ bʌ i ñaʼtañob bajcheʼ jiñi, añobix i ñaʼtʌbal i lʌcʼʌl miʼ yajñelob tiʼ tojlel Jehová (1 Cor. 14:20).

16. ¿Chuqui tsiʼ colta juntiquil hermana chaʼan miʼ xucʼchocon i pusicʼal?

16 Juntiquil hermana i cʼabaʼ Luisa tsaʼ cʼoti i cʌn chaʼan ti ñaxan mucʼʌch i melben i yeʼtel Jehová, pero mucʼ jach i mel chaʼan jiñi hermanojob wen chuqui miʼ yʌlob tiʼ tojlel. Luisa miʼ yʌl: «Maʼañic woli c mel mach bʌ weñic, pero tiʼ sujm maʼañic woli c melben i yeʼtel Jehová tiʼ pejtelel c pusicʼal. Ti wiʼil tsaʼ cʼoti j cʌn chaʼan mi com cʌqʼuen Jehová jiñi ñumen wem bʌ, añʌch chuqui yom mij qʼuextan. Jiñi tsaʼ bʌ c mele jiñʌch cheʼ tsaʼ caji c chaʼlen wersa c melben i yeʼtel Jehová tiʼ pejtelel c pusicʼal». Luisa tsaʼʌch mejli i xucʼchocon i pusicʼal i jiñʌch tsaʼ bʌ i colta cheʼ bʌ ti wiʼil tsiʼ taja jumpʼejl tsʌts bʌ cʼamʌjel (Sant. 5:8). Luisa miʼ yʌl: «Wocolʌch tsaʼ c ñusa, pero tsaʼ cubi chaʼan lʌcʼʌlʌch añon ti Jehová».

Yom mi lac jacʼ tʼan ti jumpʼej lac pusicʼal

17. ¿Chucoch wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ tsiʼ jacʼʌyob tʼan jiñi xñoptʼañob ti ñaxam bʌ siglo?

17 Jiñi ticʼojel tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ Pablo chaʼan miʼ ñumen tajob i ñaʼtʌbal tsaʼʌch i colta jiñi xñoptʼañob chumuloʼ bʌ ti Jerusalén yicʼot ti Judea. I jiñi tsaʼ bʌ i jacʼʌyob tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo, tsaʼ mejli i cʌñob baqui ora yom miʼ putsʼelob majlel ti wits. Cheʼ bʌ tsiʼ qʼueleyob chaʼan yaʼix waʼal ti chʼujul bʌ ajñibʌl jiñi wen bibiʼ jax bʌ yicʼot yujil bʌ jisaya, yom i yʌl, cheʼ bʌ Jerusalén joymʌctʌbilix ti jiñi soldadojob romanojoʼ bʌ yicʼot wolix i yochelob ti jiñi tejclum, tsiʼ ñaʼtayob chaʼan tsaʼix cʼoti i yorajlel (Mat. 24:15, 16). Tsiʼ cʼajtesayob tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jesús, tsaʼ putsʼiyob loqʼuel ti Jerusalén cheʼ bʌ maxto i jisayob, i cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl jiñi historiador Eusebio, tsaʼ majliyob ti chumtʌl ti Pela am bʌ ti jiñi wits tac ti Galaad. Cheʼ bajcheʼ jiñi, jiñi xñoptʼañob tsaʼ mejli i ñusañob jiñi ñumen tsʌts bʌ wocol tsaʼ bʌ i ñusa Jerusalén.

18, 19. a) ¿Chucoch wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ mi lac jacʼ tʼan ili ora? b) ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti yambʌ tema?

18 Jiñi xñoptʼañob ñumen añoʼ bʌ i ñaʼtʌbal miʼ jacʼob tʼan i jiñʌch muʼ bʌ caj i coltañob cheʼ baʼ ora miʼ tsʼʌctiyel jiñi tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jesús chaʼan «mi caj i tilel i yorajlel cabʌl wocol» cheʼ bajcheʼ maʼañic ujtem (Mat. 24:21). ¿Mucʼʌch ba caj lac jacʼ muʼ bʌ caj i subeñonla jiñi xucʼul bʌ xyaj eʼtel? (Luc. 12:42). ¡Wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ mucʼʌch lac jacʼ tʼan ti jumpʼejl lac pusicʼal! (Rom. 6:17).

19 Chaʼan mi lac ñumen taj majlel lac ñaʼtʌbal yom mi laj cʌn ti wen jiñi i Tʼan Dios yicʼot yom mi lac jacʼ tʼan. Tajol jiñi xcolelob wocol miʼ yubiñob chaʼan miʼ melob iliyi. Ti jiñi yambʌ tema mi caj i yʌjlel chuqui miʼ mejlel i melob.

[Nota tac]

^ An cʼabaʼʌl tac tsaʼ bʌ qʼuextʌyi.

¿Chuqui tsaʼ cʌñʌ?

• ¿Chuqui yom i yʌl cheʼ ñumen an lac ñaʼtʌbal, i bajcheʼ miʼ mejlel lac taj?

• ¿Chucoch yomʌch mi lac ñumen cʌn jiñi Biblia mi la com lac ñumen taj lac ñaʼtʌbal?

• ¿Bajcheʼ miʼ mejlel la cʌn chaʼan xjacʼtʼañoñʌchla?

• ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla cheʼ ñumen añix lac ñaʼtʌbal?

[Cʼajtiya tac chaʼan estudio]

[Foto]

Cheʼ mucʼʌch lac jacʼ jiñi ticʼojel am bʌ ti Biblia miʼ coltañonla lac lʌtʼ jiñi wocol tac

[Foto]

Tsaʼ bʌ i jacʼʌyob tsaʼ bʌ i wʌn alʌ Jesús maʼañic tsaʼ chʌmiyob