Landa na Kuyela Sambu ‘Kilumbu ya Nene ya Nzambi Mekuma Penepene’

“Bika beto landa na kuyela.”​—BAEB. 6:1, NW.

1, 2. Inki dibaku ya ‘kutina na bangumba’ kupesamaka na Bakristu ya mvu-nkama ya ntete yina vandaka kuzinga na Yeruzalemi mpi na Yudea?

NTANGU Yezu kuvandaka na ntoto, balongoki na yandi kupusanaka penepene na yandi mpi kuyulaka yandi nde: “Nki tavanda kidimbu ya kuvanda na nge mpi ya kemonisa nde ngidika yai ya bima kekwenda na nsuka?” (NW) Mbikudulu yina Yezu kupesaka bo sambu na kupesa mvutu na ngyufula na bo kulunganaka na mbala ya ntete na mvu-nkama ya ntete. Yezu kutubilaka dyambu mosi ya mesalamaka ntete ve yina zolaka kuvanda kidimbu yina zolaka kumonisa nde nsuka mekuma penepene. Ntangu bo tamona dyambu yina, yo talomba nde “bantu yina ta vanda na ntoto ya Yudea, mbote bo tina na ndambu yina kele bangumba.” (Mat. 24:1-3, 15-22) Keti balongoki ya Yezu zolaka kuzaba kidimbu yango mpi kusala na kuwakana ti bantuma na yandi?

² Kiteso ya bamvula makumi tatu na nima, na mvu 61 T.B., ntumwa Polo kusonikilaka Bakristu ya Ebreo yina vandaka kuzinga na Yeruzalemi mpi na nzyunga na yo nsangu mosi ya ngolo mpi ya mfunu. Polo mpi bampangi na yandi Bakristu vandaka kuzaba ve nde yo bikalaka kaka bamvula kiteso ya tanu sambu kitini ya ntete ya kidimbu yina zolaka kumonisa kubanda ya ‘mpasi ya ngolo’ kumonana. (Mat. 24:21) Na mvu 66 T.B., basoda ya Roma yina Cestius Gallus vandaka kutwadisa kunwanisaka Yeruzalemi mpi vandaka penepene ya kununga yo. Kansi na nima, yandi katukaka yandi mosi na kintulumukina, ebuna yandi pesaka bantu yina vandaka na kigonsa dibaku ya kutina na kisika ya lutaninu.

3. Inki ndongisila Polo kupesaka Bakristu ya Ebreo, mpi sambu na nki?

³ Bakristu yina kuvandaka ti mfunu ya luswasukusu ya ngolo mpi ya mayele ya kimpeve sambu na kubakisa mambu ya bo vandaka kumona mpi kutina. Kansi bankaka kumaka kubakisa “mambu kaka malembe-malembe.” Bo vandaka bonso bana ya fyoti na kimpeve yina vandaka na mfunu ya “mabele.” (Tanga Baebreo 5:11-13.) Ata nkutu bankaka na kati ya bayina kutambulaka na nzila ya kyeleka bamvula mingi vandaka kumonisa bidimbu ya bantu yina ‘kebuya Nzambi ya moyo.’ (Baeb. 3:12) Bankaka vandaka ‘kukwenda dyaka ve’ na balukutakanu ya Bukristu na ntangu yina kilumbu yai ya mpasi kukumaka penepene. (Baeb. 10:24, 25) Polo kupesaka bo ndongisila ya mefwana ntangu yandi tubaka nde: “Ntangu yai ya beto meyambula dilongi ya luyantiku ya metala Kristu, bika beto landa na kuyela.”​—Baeb. 6:1, NW.

4. Sambu na nki yo kele mfunu na kubikala meso ya kukangula na kimpeve, mpi nki tasadisa beto na kusala mutindu yina?

⁴ Beto kezinga na nsungi ya ntangu ya kulungana ya nsuka ya mbikudulu ya Yezu. ‘Kilumbu ya nene ya Nzambi,’ kilumbu yina tafwa ngidika ya mvimba ya Satana, “me kuma penepene.” (Sof. 1:14) Ntangu yai kuluta bantangu yankaka, beto fwete bikala ngolo mpi meso ya kukangula mpenza na kimpeve. (1 Pie. 5:8) Keti beto kesala yo mpenza? Kuyela ya kimpeve tasadisa beto na kulanda na kutula dikebi na nsungi ya ntangu yina beto kezinga.

Kuyela ya Kimpeve Ketendula Inki?

5, 6. (a) Kuyela na kimpeve ketendula inki? (b) Kulanda na kuyela na kimpeve kelomba kusala kikesa na nki mambu zole?

⁵ Polo kusyamisaka kaka ve Bakristu ya Ebreo ya mvu-nkama ya ntete na kulanda na kuyela, kansi yandi songaka bo mpi dyambu yina kuyela ya kimpeve ketendula. (Tanga Baebreo 5:14.) Bantu  ya kuyela kesepelaka ve na kunwa kaka “mabele.” Bo kedyaka “madia ya ngolo.” Yo yina, bo mezaba “mambu ya ntete-ntete” mpi mambu “yina me bumbanaka mpenza” ya kyeleka. (1 Kor. 2:10) Dyaka, bo kelongaka mayele na bo ya kuyindula na ntangu bo kesadilaka yo, disongidila ntangu bo kesadilaka mambu ya bo mezaba, mpi yo kesadisaka bo na kuswasisa mambu ya mbote ti mambu ya mbi. Ntangu yo kelombaka nde bo baka desizio, kulonguka yai kesadisaka bo na kuswasukisa minsiku ya Masonuku yina bo fwete sadila mpi mutindu ya kusadila yo.

⁶ Polo kusonikaka nde: “Beto fweti simba mbote-mbote mambu ya kieleka yina ya beto me waka; kana ve beto ta vila nzila.” (Baeb. 2:1) Beto lenda vila nzila ya lukwikilu mutindu yai na ntwala nde beto bakisa yo. Beto lenda buya nde dyambu ya mutindu yai kukumina beto kana beto “simba mbote-mbote” bakyeleka ya kimpeve na ntangu beto kelonguka. Yo yina, konso muntu na kati na beto fwete kudiyula nde: ‘Keti mono kelandaka na kulonguka kaka mambu ya ntete-ntete? Keti mu kesalaka kaka mambu na zulu-zulu mpi kukonda kuyindula, mpi mu ketulaka ve mpenza ntima na mono ya mvimba na kyeleka? Inki mutindu mu lenda yela na kimpeve na masonga yonso?’ Sambu na kulanda na kuyela, yo kelombaka nde beto sala kikesa na mambu zole. Beto fwete yikana mbote mpenza ti Ndinga ya Nzambi. Mpi beto fwete longuka bulemfu.

Yikana Mbote Mpenza ti Ndinga

7. Inki mutindu beto lenda baka mambote kana beto yikana mbote mpenza ti Ndinga ya Nzambi?

⁷ Polo kusonikaka nde: “Muntu yina ke nwaka kaka mabele, yandi kele kaka mwana ya fioti, yandi me baka ntete ve mayele ya kuzaba malongi ya kikristo.” (Baeb. 5:13) Sambu na kuyela, beto fwete yikana mbote mpenza ti Ndinga ya Nzambi, disongidila nsangu yina yandi mepesaka beto. Sambu nsangu yai kele na kati ya Ndinga na yandi, Biblia, beto fwete vanda balongoki ya mbote ya Masonuku mpi ya mikanda ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” (Mat. 24:45-47, NW) Kulonguka mabanza ya Nzambi mutindu yai lenda sadisa beto na kulonga mayele na beto ya kuyindula. Beto tadila mbandu ya mpangi-nkento mosi ya Mukristu na zina ya Orchid. * Yandi ketuba nde: “Ngibusa yina kuvandaka na bupusi ya kuluta ngolo na luzingu na mono kele ngibusa ya metala kutanga Biblia mbala na mbala. Yo lombaka mono bamvula kiteso ya zole sambu na kumanisa Biblia ya mvimba, kansi yo monanaka bonso nde yo vandaka mbala ya ntete ya mu vandaka kuzaba Ngangi na mono. Mu longukaka banzila na yandi, mambu yina yandi kezolaka ti yina yandi kezolaka ve, kiteso ya ngolo na yandi, mpi mudindu ya mayele na yandi. Kutanga Biblia konso kilumbu kusadisaka mono na bantangu ya kuluta mpasi ya luzingu na mono.”

8. Inki ngolo Ndinga ya Nzambi lenda vanda na yo na luzingu na beto?

⁸ Kutanga mbala na mbala kitini mosi ya Ndinga ya Nzambi kepesaka nsangu yina kele na kati na yo nzila ya ‘kusala konso ntangu’ na luzingu na beto. (Tanga Baebreo 4:12.) Kutanga ya mutindu yai lenda wumba kimuntu na beto ya kati mpi kusala nde Yehowa kusepela mingi ti beto. Keti nge kele ti mfunu ya kubumba ntangu mingi sambu na kutanga Biblia mpi kuyindulula mambu yina yo ketubaka?

9, 10. Kuyikana ti Ndinga ya Nzambi ketendula inki? Pesa mbandu.

⁹ Kuyikana ti Biblia kelombaka kaka ve kuzaba mambu yina yo ketubaka. Yo fwete vanda nde bana ya fyoti na kimpeve ya ntangu ya Polo vandaka ti ndambu ya nzayilu ya Ndinga ya kupemama ya Nzambi. Kansi, bo sadilaka yo ve na luzingu na bo yo yina bo bakaka ve mambote na yo. Bo yikanaka ve ti nsangu yina na kupesaka yo nzila nde yo twadisa bo na kubaka badesizio ya mayele na luzingu na bo.

¹⁰ Kuyikana ti Ndinga ya Nzambi ketendula kuzaba mambu yina yo ketubaka mpi kusadila nzayilu yina. Dyambu yina kukuminaka mpangi-nkento mosi ya Mukristu na zina ya Kyle kemonisa mutindu beto lenda sala yo. Kyle kuswanaka ti nduku na yandi mosi ya kisalu. Inki yandi salaka sambu na kuyidika dyambu yina? Yandi ketendula nde: “Verse yina kwisilaka mono mbala mosi na mabanza vandaka Roma 12:18 yina ketuba nde: ‘Beno tula ngolo mpenza na kuzinga na ngemba ti bantu yonso.’ Yo yina mu pesaka nduku yina dilaka nde beto solula na nima ya kisalu.” Disolo yina kulutaka mbote mpenza, mpi nduku yina ya kisalu kuyitukaka ngolo na dyambu yina Kyle kusalaka. Kyle ketuba nde: “Mu longukaka  nde beto lenda sala ve ata kifu mosi kana beto kesadila minsiku ya Biblia.”

Longuka Bulemfu

11. Inki kemonisa nde bulemfu na bantangu ya mpasi lenda vanda mpasi?

¹¹ Yo lenda vanda mpasi na kusadila mambu ya beto melongukaka na Masonuku, mingi-mingi na bantangu ya mpasi. Mu mbandu, ntangu Yehowa kugulusaka bana ya Izraele na kimpika ya Ezipte, ntangu fyoti na nima bo “yantikaka kuyangisa Moize” mpi kulandaka na ‘kumeka Mfumu Nzambi.’ Sambu na nki? Sambu bo kondaka masa ya kunwa. (Kub. 17:1-4) Bangonda zole lungaka ve na nima ya kusala kuwakana ti Nzambi mpi ya kundima na kusala “mambu yonso ya Mfumu Nzambi [tubaka],” bo fwaka nsiku na yandi yina vandaka kutubila lusambu ya biteki. (Kub. 24:3, 12-18; 32:1, 2, 7-9) Keti bo salaka yo sambu Moize kusukininaka mingi ntangu Nzambi vandaka kupesa yandi malongi na Ngumba ya Orebi kisika yandi kwendaka mpi yo salaka nde bo wa boma? Keti bo yindulaka mbala yankaka nde bantu ya Amaleki zolaka kunwanisa bo dyaka mpi nde bantu ya Izraele zolaka kununga ve kukonda lusadisu ya Moize, yina maboko na yandi ya bo sadisaka na kutedimisa kusadisaka bo na kununga na mbala ya ntete? (Kub. 17:8-16) Yo lenda vanda mutindu yina, kansi ata kikuma ya kupusaka bo na kusala mutindu yina kuvandaka inki, bantu ya Izraele buyaka “kulemfuka.” (Bis. 7:39-41) Polo kulongisilaka Bakristu na ‘kusala ngolo mpenza’ sambu na kulanda ve “mbandu ya bantu” ya Izraele yina ‘kulemfukaka na Nzambi ve’ ntangu bo waka boma na kukota na Ntoto ya Lusilu.​—Baeb. 4:3, 11.

12. Inki mutindu Yezu kulongukaka bulemfu, mpi inki mambote yo natilaka yandi?

¹² Kulanda na kuyela kelomba nde beto sala ngolo mpenza sambu na kulemfukila Yehowa. Mutindu yo kemonana na mbandu ya Yezu Kristu, beto kelongukaka bulemfu mbala mingi na bampasi yina beto kemonaka. (Tanga Baebreo 5:8, 9.) Na ntwala ya kukwisa na ntoto, Yezu vandaka kulemfukila Tata na yandi. Kansi, sambu na kusala luzolo ya Tata na yandi na ntoto yo lombaka nde yandi mona mpasi na nitu mpi na mabanza. Sambu yandi lemfukaka ata na nsi ya mpasi ya ngolo, Yezu kukumaka “muntu ya mbote mpenza” sambu na kiyeka ya mpa yina Nzambi vandaka kuyindula sambu na yandi, disongidila kuvanda Ntotila mpi Nganga-Nzambi ya Nene.

13. Inki kemonisaka kana beto melongukaka bulemfu to ve?

¹³ Ebuna beto? Keti beto kele ti lukanu ya kulemfukila Yehowa ata na ntangu beto kekutanaka ti bampasi ya ngolo? (Tanga 1 Piere 1:6, 7.) Bandongisila ya Nzambi ya ketadila bikalulu ya mbote, masonga, kusadila ludimi mbote, kutanga mpi kulonguka Masonuku beto mosi, kukwenda na balukutakanu ya Bukristu, mpi kusala kisalu ya kusamuna kele pwelele. (Yoz. 1:8; Mat. 28:19, 20; Ef. 4:25, 28, 29; 5:3-5; Baeb. 10:24, 25) Keti beto kelemfukilaka Yehowa na mambu yai ata na ntangu beto kekutana ti mpasi ya ngolo? Bulemfu na beto kele kidimbu ya kemonisa nde beto meyela na kimpeve.

Sambu na Nki Kuyela ya Kimpeve Kele Mfunu?

14. Pesa mbandu ya kemonisa mutindu kulanda na kuyela lenda vanda lutaninu.

¹⁴ Kuvanda ti mayele ya kuyindula yina melongama mbote sambu na kuswasisa mambu ya mbote mpi ya mbi na nsi-ntoto yai ya bantu “ke waka diaka nsoni ve” kele lutaninu ya kyeleka sambu na Mukristu. (Ef. 4:19) Mu mbandu, mpangi-bakala mosi na zina ya James, yina ketangaka mbala na mbala mikanda yina ketendulaka  Biblia mpi kesepelaka na yo mingi, kundimaka kisalu mosi na kisika yina banduku na yandi yonso ya kisalu kuvandaka bankento. James ketuba nde: “Ata mingi na kati na bo kumonisaka pwelele nde bo vandaka ve ti bikalulu ya mbote, mosi na kati na bo vandaka kumonana muntu ya mbote mpenza mpi kumonisaka nde yandi vandaka kusepela ti kyeleka ya Biblia. Kansi, ntangu beto vandaka kaka beto zole na kati ya suku mosi ya kisalu, yandi yantikaka kuleba mono sambu beto vukisa nitu. Mu yindulaka nde yo vandaka nsaka kansi yo vandaka mpasi sambu mu songa yandi na kusala ve mutindu yina. Kaka na ntangu yina, mu yibukaka eksperiansi mosi ya bo tubilaka na Nzozulu ya Nkengi ya metala mpangi-bakala mosi yina kukutanaka ti dyambu ya mutindu mosi na kisika na yandi ya kisalu. Disolo yango vandaka kutubila mbandu ya Yozefi ti nkento ya Potifare. * Mu pusaka mwana-nkento yango kukonda kusukinina, mpi yandi basikaka na nganda.” (Kuy. 39:7-12) James kumonisaka ntonda na mutindu ata kima mosi ve kusalamaka dyaka mpi na mpila yandi taninaka kansansa ya mbote.​—1 Tim. 1:5.

15. Inki mutindu kulanda na kuyela kekumisaka ntima na beto ya kifwani ngolo?

¹⁵ Kuyela kele mpi mfunu na mutindu yo kekumisaka ntima na beto ya kifwani ngolo mpi ketaninaka beto sambu ‘malongi ya mutindu na mutindu ti ya nzenza yo bwisa beto na mfinda ve.’ (Tanga Baebreo 13:9.) Ntangu beto kesalaka kikesa sambu na kuyela na kimpeve, mabanza na beto kebikalaka kaka na “mambu yina ya kuluta mfunu.” (Filp. 1:9, 10) Yo yina, beto keyedisaka ntonda na beto sambu na Nzambi mpi sambu na bangidika yonso yina yandi mebakaka sambu na mambote na beto. (Roma 3:24) Mukristu yina kele ‘mbuta na mabanza na yandi’ keyedisaka ntonda ya mutindu yai mpi kevandaka na bangwisana ya ngolo ti Yehowa.​—1 Kor. 14:20.

16. Inki kusadisaka mpangi-nkento mosi na kuyedisa “kikesa mingi” na ntima?

¹⁶ Mpangi-nkento mosi na zina ya Louise kundimaka nde ntangu fyoti na nima ya mbotika na yandi, susi na yandi ya ntetentete kuvandaka ya kuzaba mutindu bantu yankaka vandaka kumona yandi. Yandi tubaka nde: “Mu vandaka kusala ve ata kima mosi ya mbi, kansi mu vandaka ve ti mpusa ya ngolo ya kusadila Yehowa na ntima na mono. Mu bakisaka nde mu fwete sala bansoba sambu na kuwa nde mu kepesa Yehowa yonso yina mu lendaka kupesa yandi. Nsoba ya kuluta nene vandaka ya kutula ntima na mono ya mvimba na lusambu na yandi.” Ntangu yandi salaka kikesa ya mutindu yina, Louise kuyedisaka “kikesa mingi” na ntima, mpi yo sadisaka yandi mingi mpenza ntangu yandi belaka maladi mosi ya ngolo. (Yak. 5:8) Louise kutubaka nde: “Ata yo lombaka nde mu nwana ngolo, mu pusanaka mpenza penepene ti Yehowa.”

‘Beno Kuma na Bulemfu ya Kekatuka na Ntima’

17. Sambu na nki bulemfu vandaka mfunu mingi mpenza na mvu-nkama ya ntete?

¹⁷ Ndongisila ya Polo ya ‘kulanda na kuyela’ kugulusaka luzingu ya Bakristu ya mvu-nkama ya ntete yina vandaka kuzinga na Yeruzalemi mpi na Yudea. Bantu yina kutulaka dikebi na ndongisila yango kuvandaka ti luswasukusu ya ngolo ya kimpeve sambu na kuzaba kidimbu yina Yezu kupesaka sambu bo ‘banda kutina na bangumba.’ Ntangu bo monaka “kima ya mvindu yina kenataka mpasi . . . metelama na kisika ya santu,” disongidila,  basoda ya Roma kezyunga mpi kekota na Yeruzalemi, bo zabaka nde ntangu ya kutina melunga. (Mat. 24:15, 16, NW) Sambu bo zitisaka lukebisu yina Yezu kupesaka, Bakristu kutinaka mbanza ya Yeruzalemi na ntwala nde bo fwa yo, mpi na kutadila Eusèbe, muntu ya vandaka kulonguka istware ya mabundu, bo kwendaka kuzinga na mbanza ya Pella, na ntoto ya bangumba ya Gileadi. Na kusalaka mutindu yina, bo gulukaka na mosi ya bampasi ya kuluta ngolo yina kubwilaka Yeruzalemi.

18, 19. (a) Sambu na nki bulemfu kele mfunu mingi na bilumbu na beto? (b) Inki beto tatadila na disolo yina kelanda?

¹⁸ Bulemfu yina beto kevandaka na yo ntangu beto kelandaka kuyela tagulusa beto mpi na ntangu ya kulungana ya nene ya mbikudulu ya Yezu ya metala ‘mpasi ya nene’ yina mesalamaka ntete ve. (Mat. 24:21) Keti beto talemfuka na konso lutwadisu yina nsadi ya kwikama mpi ya mayele lenda pesa beto na bilumbu kekwisa sambu na kusala mambu nswalu-nswalu? (Luka 12:42) Yo kele mpenza mfunu nde beto longuka na ‘kukuma ti bulemfu ya kekatuka na ntima’!​—Roma 6:17, NW.

¹⁹ Sambu na kuyela yo kelomba nde beto longa mayele na beto ya kuyindula. Beto kesalaka yo ntangu beto kesalaka kikesa sambu na kuyikana mbote ti Ndinga ya Nzambi mpi ntangu beto kelongukaka bulemfu. Baleke kekutanaka ti bampasi mingi ntangu bo keyelaka na kimpeve. Disolo yina kelanda ketadila mutindu bo lenda nunga bampasi yango.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Inki Mambu Nge Melonguka

• Kuyela ya kimpeve kele inki, mpi nki mutindu beto keyelaka na kimpeve?

• Kuyikana ti Ndinga ya Nzambi kevandaka ti nki bupusi na kuyela na beto?

• Inki mutindu beto kelongukaka bulemfu?

• Kuyela kenatilaka beto mambote na nki mitindu?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 15]

Kusadila bandongisila ya Biblia kesadisaka beto na kuyidika makambu bonso bantu ya kuyela

[Kifwanisu ya kele na lutiti 15, 16]

Kulanda ndongisila ya Yezu kugulusaka luzingu ya Bakristu ya ntete