Wakichikunachik ‘Diospa jatun pʼunchaynin qayllamuchkanña’

“Ñawpajman rina, wiñay tukusqa kananchejkama.” (HEB. 6:1, 2.)

1, 2. Jerusalenmanta, Judeamanta cristianos ‘urqusman ayqinankupaq’, ¿tiempo karqachu?

JUK kuti, Jesusta discipulosnin ajinata tapurqanku: “Ima señaltataj rikuchiwasqayku kutimunaykimanta, kay pachaj tukukuyninmantawan?”, nispa. Paytaq juk profeciata nirqa, chay profeciataq ñawpaq siglopi juntʼakurqa. Jesusqa, discipulosninman tukukuy pʼunchay qayllapiña kasqanta yachanankupaq imatachus rikunankuta nirqa. Chay pʼunchay chayamuptintaq, ‘Judeapi kaqkunaqa urqusman’ ayqinanku karqa (Mat. 24:1-3, 15-22). ¿Discipulosnin chay señalta reparankumanchu karqa, Jesús nisqanmanjinataqchu ruwankuman karqa?

² Yaqha kimsa chunka watanman, 61 watapi apóstol Pabloqa, Jerusalenmanta cristianosman, chay qayllaspi qutuchakuykunaman ima qillqarqa. ¿Imapaq? Imayna tiempopichus kawsakuchkasqankupi tʼukurichinanpaq. Jerusalenmanta cristianosqa, chay señal phichqa watamantawan juntʼakunanta, “manchay ñakʼariy[taq]” qallarinanta, mana yuyarqankuchu (Mat. 24:21). Chantá, 66 watapi Cestio galowan khuska romamanta soldados Jerusalenta muyuykurqanku. Llaqtata thuñinankupaqña kachkaptinkutaq, chayllapi Cestio Galo, tukuy soldadosta, ripunankuta kamachirqa, ajinamanta Jerusalenpi kaqkuna ayqinankupaq tiempo karqa.

3. Jerusalenpi cristianosman apóstol Pablo, ¿ima yuyaychaytataq qurqa, imaraykutaq?

³ Cristianosqa, Jesuspa profecianta sumaqta riqsinankupaq, allin yuyayniyuq, allin yachayniyuq ima kananku karqa, jinamanta maykʼaqchus ayqina kasqanta yachanankupaq. Chaywanpis wakinqa ‘mana usqhayllata entiendeyta atirqankuchu’. Diosta yupaychaypi, wawasjina ‘lechellapaqraq’ kasqankurayku (Hebreos 5:11-13, ñawiriy). Chayrayku unaytaña chiqa yachachiypi kaqkunapis, “kawsaj Diosmanta karunchaku[yta]” qallarirqanku (Heb. 3:12). Wakintaq, tantakuykunaman riytaqa saqillaq kanku, ñakʼariy “pʼunchay” qayllapiña kachkaptinpis (Heb. 10:24, 25). Chayrayku apóstol Pablo jinata yuyaycharqa: “Cristomanta qallariy yachachiykunata saqespa, ñawpajman rina, wiñay tukusqa kananchejkama”, nispa (Heb. 6:1, 2).

4. a) ¿Imaptintaq wakichisqapuni kananchik tiyan? b)  Wakichisqa kanapaq, ¿imatá ruwasunman?

⁴ Ñuqanchikpis, Jesús, profeciata nisqan juntʼakunan tiempopi kawsakuchkanchik. Imaptinchus, “[Jehová] Diospa jatun pʼunchaynenqa qayllamushanña”, chaypitaq Satanaspa saqra pachan chinkachisqa kanqa (Sof. 1:14). Chayrayku, mana jaykʼaqjina kallpachanakunachik, wakichisqataq kanachik (1 Ped. 5:8). Chaywanpis, ¿ajinatachu ruwachkanchik? Wiñay tukusqa kanapaq kallpachakullasunpuni chayqa, imayna tiempopichus kawsakuchkasqanchikta mana qunqasunchikchu.

¿Imataq cristianojina wiñay tukusqa kay?

5, 6. a) Wiñay tukusqa runa kay, ¿imatá niyta munan? b) Wiñay tukusqa cristianosjina kananchikpaq, ¿imastataq ruwananchik tiyan?

⁵ Apóstol Pabloqa, Jerusalenmanta cristianosman wiñay tukusqa runa kanankupaq kallpachakunankuta nirqa, chantá imatachus chay ninayasqanta sutʼinchallarqataq (Hebreos 5:14, ñawiriy). Wiñay tukusqa runasqa, manaña ‘lechellawanchu’ kayta munanku, manaqa ‘khamuna mikhunata munanku’. Chayrayku, Diospa Palabranmanta ‘qallariy yachachiykunata’,  “taripay mana atina” yachachiykunata ima, sumaqta riqsinku (1 Cor. 2:10). Chantapis yachakusqankumanjina ruwasqankurayku, allin kaqta mana allin kaqta reparanankupaq sumaq wakichisqa kanku. Jinamanta, imatachus ruwanankuta akllachkaspa, Biblia chaymanta imatachus nisqanpi tʼukurinku, chaymanjinataq ruwanku.

⁶ Apóstol Pablo nin: “Chay uyarisqanchejta tukuy sonqo kasunanchej, ama chaymanta karunchakunanchejpaj”, nispa (Heb. 2:1). Kay nisqanmanjina mana ruwasunchik chayqa, mana reparakuspalla Diosmanta karunchakusunman. Mana chay pasanawanchikpaqtaq Bibliap nisqanta ‘tukuy sunqu kasukunallachikpuni’. Chayrayku tapurikunachik: “¿Bibliamanta taripay mana atina yachachiykunatachu mana entiendeyta atichkani? ¿Imatapis tanqasqajinallachu, chayri juntʼanayraykullachu ruwani? ¿Imatataq chiqa kaq, sunquypi kananpaq, wiñay tukusqa cristianojinataq kanaypaq, ruwayman?”. Wiñay tukusqa cristianojina kanapaqqa, Bibliata sumaqta ukhuchananchikpaq, kasukuqkuna kananchikpaq ima, allinta kallpachakunanchik tiyan.

Bibliap yachachiyninta sumaqta riqsina

7. Bibliata sumaqta ukhuncharinanchik, ¿imaraykutaq may allin?

⁷ Apóstol Pablo nin: “Pichus lechellawanraj kawsajqa wawallaraj kasqanrayku, mana yachanchu imachus Diospa cheqan kaj yachachiynin kasqanta”, nispa (Heb. 5:13). Wiñay tukusqa cristianos kananchikpaqqa, Diospa Palabranta, ‘allin kamachi, yuyayniyuq’ publicacionesta quwasqanchikwan, sumaqta ukhuncharinanchik tiyan (Mat. 24:45-47). Jinamanta Diospa yuyasqanta yachasunchik, imachus chiqan kaqta, imachus mana chiqan kaqtapis sumaqta akllayta atisunchik. Rosap kawsayninmanta parlarina. * Kay cristianaqa jinata nin: “Bibliata sapa pʼunchay ñawirisqayqa, kawsayniypi sumaqta yanapawarqa. Bibliata ñawiriytataq iskay watapipuni tukurqani, chaywanpis Ruwawaqniy imaynachus kasqanta, imachus paypa qhawasqanmanjina allin, mana allin kasqanta, imayna atiyniyuqchus, imayna yachayniyuqchus kasqanta ima, sumaqta riqsisqayta repararqani. Bibliata sapa pʼunchay ñawirisqayqa, ima llakiypipis sinchita sayanaypaq yanapawarqa”.

8. ¿Imaraykutaq Diospa Palabranta ñawirinallanchikpuni tiyan?

⁸ Diospa Palabranta sapa pʼunchay ñawirillasunpuni chayqa, sunqunchik ukhukama chay yachachiynin chayanqa (Hebreos 4:12, ñawiriy). Ajinamantataq kawsayninchiktapis astawan allinchasunchik, Jehovap ñawpaqinpitaq astawan allinpaq qhawasqa kasunchik. Chayrayku, Bibliata ñawirinapaq, chaypitaq tʼukurinapaq, ¿astawanchu tiempochakuna kanman?

9, 10. Bibliata, ¿riqsinallanchikchu tiyan? Sutʼinchariy

⁹ Rikunchikjina, Bibliataqa mana riqsinallanchikchu tiyan manaqa ukhunchananchik tiyan. Apóstol Pabloqa, ‘wawajinallaraq’ kaqkunaman qillqarqa, imaraykuchus paykunaqa pisillata Bibliamanta yacharqanku. Chantapis, Bibliap nisqanta mana jatunpaqchu qhawaq kanku, imaraykuchus mana yachakusqankumanjinachu ruwaq kanku. Mana allin yuyayniyuqchu kasqankuraykutaq,  mana Bibliap nisqanmanjinachu imatapis ruwanankuta akllaq kanku.

¹⁰ Chaywanpis, mana Bibliata allinta ukhunchayllachu, manaqa yachakusqanchikmanjina kawsayninchikpi ruwananchik tiyan. Chaytataq, Kylep kawsayninpi rikusunchik. Kyleqa, llamkʼayninpi compañeranwan phiñanakurqa. Chaywanpis payqa, compañeranwan allinyakuyta munarqa. Chaypaq ¿imatá ruwarqa? Pay nin: “Imatachus Romanos 12:18 pʼiti nisqanta yuyarikurqani, chaypi nin: “Atisqaykichejman jina tukuy runaswan allimpi kausakuychej”, nispa. Chayrayku compañerayta, llamkʼayta tukuytawan paywan parlariyta munasqayta nirqani”. Parlarisqankutaq may allin karqa, chayrayku Kylep compañeran mayta tʼukurqa. Kyle nillantaq: “Bibliap nisqanmajina ruwaptinchikqa may allinpuni riwanchik”, nispa.

Kasukuyta yachana

11. Chʼampaykunapi rikukuspa, ¿Diosta kasukuy atikullanchu? Sutʼinchariy

¹¹ Chʼampaykunapi kachkaspa Bibliap nisqanta kasukuyqa, mana atikullanchu. Sutʼincharinapaq, Jehová, israelitasta Egiptomanta urqhumusqanmanta pisi tiemponman israelitasqa, ‘Moisespaq phiñakurqanku’, ‘Jehová Diostapis yaku mana kasqanrayku pruebaman churarqanku’ (Éxo. 17:1-4). Chantapis, Jehovawan tratota ruwachkaspa israelitasqa, Jehovallata kasukunankuta nirqanku, chay nisqankumanta, iskay killanmantaq lantista yupaychayta qallarirqanku (Éxo. 24:3, 12-18; 32:1, 2, 7-9). Israelitas, ¿imaraykutaq chayta ruwarqanku? ¿Moisés Horeb urqupi unayta kasqanraykuchu, pillapis chaypi kachkaptinku wañuchinankuta yuyasqankuraykuchu? Paykunataqa juk kutiña amalequitas, wañuchiyta munarqanku, Moisestaq makisninta pataman uqharispa, atipanankupaq yanaparqa. Chaywanpis kay kutipi Moisesqa, mana paykunawanchu kachkarqa (Éxo. 17:8-16). Israelitastaq, ‘mana kasuyta munarqankuchu’ (Hech. 7:39-41). Astawan qhipamantaq Israel llaqtaqa, Sumaq Jallpʼaman mana yaykuyta atirqachu manchachikusqankurayku. Chayrayku apóstol Pabloqa, cristianosta mana israelitasjina kanankupaq yuyaycharqa (Heb. 4:3, 11).

12. ¿Imaynatataq Jesús astawan kasukuyniyuq kayta yachakurqa, chaytaq ima kananpaqtaq wakichirqa?

¹² Wiñay tukusqa cristianojina kanapaqqa, Jehovata tukuy imapi kasukunanchik tiyan. Chaywanpis ñakʼarisparaq kasukuq kayta yachakusunman, imaraykuchus Jesuspis kay pachapi kachkaspa, ñakʼarisqanrayku astawan sumaqta kasukuyta yachakurqa (Hebreos 5:8, 9, ñawiriy). Janaqpachapi kachkaspa Jesusqa, Tatanta tukuy imapi kasukuq. Kay Jallpʼaman jamuspataq, Tatanpa munayninta ruwayqa mana atinanpaqjinallachu karqa, chayrayku mayta ñakʼarirqa. Ñakʼarichkaspapis Diosta kasukusqanqa, Reyjina, Kuraq Sacerdotejina kananpaq wakichirqa.

13. Kasukuyta yachakusqanchikta, ¿imaynatá rikuchisunman?

¹³ ¿Imatá ñuqanchikmanta nisunman? ¿Jatun chʼampaykunapi kaspapis Jehovata kasukunapaq, wakichisqachu kachkanchik? (1 Pedro 1:6, 7, ñawiriy.) Jehovap yuyaychasqanqa, khuchichakuymanta, mana llullakuspa parlaymanta, imatachus ñawirinamanta, Bibliata ukhunchanamanta, tantakuykunaman rinamanta, willaq rinamanta ima, sutʼi (Jos. 1:8; Mat. 28:19, 20; Efe. 4:25, 28, 29; 5:3-5; Heb. 10:24, 25). ¿Tukuy kaykunapi Diosta kasukunchikchu, chʼampaykuna kaptinpis? Kasukusunchik chayqa, wiñay tukusqa cristiano kasqanchikta rikuchisunchik.

Cristianojina wiñay tukusqa kay, ¿imaraykutaq may allin?

14. Juk hermanota wiñay tukusqa cristianojina kasqan, ¿imamantá jarkʼarqa?

¹⁴ Juk cristianopaq, chiqa kaqta, mana chiqa kaqta ima, sumaqta riqsisqanqa may allin, imaraykuchus “manaña imamanta pʼenqakuspa” kawsaqkuna chawpipi kachkaspapis, kawsayninta jarkʼan (Efe. 4:19). Sutʼincharinapaq, Jamesmanta parlarina, payqa Bibliamanjina wakichisqa publicacionesta ñawiriq, chaytataq may jatunpaq qhawaq, chantá maypichus achkha warmis llamkʼanku chaypi, juk llamkʼayta tarirqa. Pay nin: “Chaypi llamkʼaq warmisqa khuchichakuq warmis karqanku, jina kasqankutataq mana manchachikuspa parlaq kanku; paykunamanta jukninkutaq, allin warmiman rikchʼakurqa, Bibliamantapis astawan yachakuyta munarqa. Chaywanpis, juk kuti payllawan juk wasi ukhupi kachkaptiyku, uqllaykuyta, muchʼakuyta ima munachkawarqa. Qallariypiqa pukllapayachkallawasqanta yuyarqani, chaywanpis uqllaykukuytapuni munawaptin, mana ni imata ruwayta atirqanichu. Chayllapi, imaynatachus juk hermano llamkʼayninpi, kikin chʼampayta atipasqanmanta juk revistapi ñawirisqayta yuyarikurqani. Chay yachaqanapiqa, José, Potifarpa warminmanta ayqisqanmanta parlachkallarqataq. * Chayrayku jukllata tanqarparirqani, paytaq mancharikuspa ayqirqa” (Gén. 39:7-12). Jamesqa, mana khuchichakuypi urmasqanmanta, yuyaynintapis mana chʼichichasqanmanta ima, kusikurqa (1 Tim. 1:5).

15. Wiñay tukusqa cristianojina kanapaq tukuy atisqanchikmanjina ruwasqanchik, ¿imaynatá sunqunchikta kallpachan?

¹⁵ Wiñay tukusqa cristianojina kanapaq tukuy atisqanchikmanjina ruwasqanchikqa, sunqunchikta kallpachan, chaytaq ni “imaymana llulla yachachiykunawan” apachikunapaq yanapawanchik (Hebreos 13:9, ñawiriy). Wiñay tukusqa cristianosjina kanapaq kallpachakullasunchikpuni chayqa, yuyayninchik “aswan allin kajta” ruwanapaq yanapawasunchik (Fili. 1:9, 10). Chaytaq Jehovata astawan jatunpaq qhawananchikpaq, tukuy quwasqanchikmantataq agradecenanchikpaq yanapawasunchik (Rom. 3:24). ‘Yuyayninkupi machu runasjina kaqkunaqa’, Jehovata mayta agradecenku, paypa ñawpaqinpitaq allinpaq qhawasqa kanku (1 Cor. 14:20).

16. ‘Sunqunta kallpachananpaq’, ¿imataq juk hermanata yanaparqa?

¹⁶ Juk cristiana Luisa sutiyuq, bautizakusqanmanta qhipaman, hermanos paymanta imatachus yuyasqankupi tʼukurisqanrayku mayta llakikusqanta sutʼinchan, pay nin. “Mana ima saqratapis ruwachkarqanichu, chaywanpis Jehovapaq mayta llamkʼayta munasqay mana sunquypi karqachu. Tiempo pasasqanmanjinataq, Jehovata allinta yupaychayta munaspaqa, kawsayniyta tikrachinay kasqanta repararqani, chayraykutaq chiqamanta Jehová Diosta allinta yupaychanayta nikurqani.” Chayta ruwasqantaq Luisataqa, ‘sunqunta kallpachananpaq, astawan qhipamanpis unqusqa kasqanrayku llakiyninta atipananpaq yanaparqa (Sant. 5:8). Pay  nin: “Mayta ñakʼarispapis astawan Jehovap qayllanpi kasqayta reparakurqani”, nispa.

‘Tukuy sunqu kasukuna’

17. ¿Imaptintaq ñawpaq siglopi tiyakuqkuna kasukunanku karqa?

¹⁷ Apóstol Pablo, Jerusalenmanta cristianosta, wiñay tukusqa cristianosjina kanankupaq kallpachakunankuta nisqanqa, Jerusalenmanta, Judeamanta ima, cristianos kawsayninkuta salvanankupaq yanaparqa. Chay tiempopi Jesuspa nisqanta kasukuqkunaqa ‘urqusman’ ayqinankupaq Jesuspa nisqanta repararqanku. “Chay chejnina millay millachikunata Diospa Templompi” rikuspa, nisunman Romamanta soldados Jerusalenta muyuykusqankuta rikuspa, israeliatasqa ñakʼariy pʼunchʼay chayamusqanta yacharqanku (Mat. 24:15, 16). Jerusalenmanta cristianosqa, Jesusta kasukuspa, niraq chay llaqta thuñikuchkaptin ayqirqanku. Juk historiador Eclesiástico Eusebio nisqanmanjinataq, Jerusalén llaqtapi tiyakuqkunaqa, Galaad urqusnin chaypi, Pella llaqtapi qhipakurqanku. Ajinamanta cristianosqa, Jerusalén ni jaykʼaqjina llakiypi chinkananmanta, ayqirqanku.

18, 19. a) ¿Imaraykutaq kunan tiempopi kasukuy may allin? b) ¿Imamantá qhipan yachaqanapi sutʼinchakunqa?

¹⁸ Wiñay tukusqa cristianosqa, kasuq runas kanku, chay kasukuyninkutaq “manchay ñakʼariy” pʼunchaypi salvakunankupaq yanapanqa (Mat. 24:21). Chayrayku, “allin yuyayniyoj juntʼaj mayordomo”, ¿imatachus usqhayta ruwanata niwasqanchikta kasukusunchu? (Luc. 12:42). ‘Tukuy sunqu kasukunachik’, imaptinchus kawsayninchikqa chaymanta kachkan (Rom. 6:17).

¹⁹ Wiñay tukusqa cristianojina kanapaqqa, yuyayninchikta allinta wakichinanchik tiyan, chaypaqtaq Diospa Palabranta sumaqta ukhunchananchik tiyan, kasukuytataq yachananchik tiyan. Waynuchu cristianospaqqa, wiñay tukusqa cristiano kay mana atikullanchu. Qhipan yachaqanapiqa, imaynatachus waynas wiñay tukusqa cristianosjina kayta atisqankumanta sutʼinchakunqa.

[Sutʼinchaykunasnin]

¿Imatá yachakunki?

• Wiñay tukusqa runa kay, ¿imatá niyta munan, chantá imaynatataq wiñay tukusqa runa kasunman?

• Wiñay tukusqa cristianosjina kananchikpaq, ¿imaptintaq Bibliata sumaqta ukhunchananchik tiyan?

• ¿Imaynatá kasukuq kayta yachakusunman?

• Wiñay tukusqa cristianojina kay, ¿imaynasmantataq yanapawasunman?

[Tapuykuna]

[10 paginapi dibujo/foto]

Bibliap yuyaychasqanmanjina ruwaspaqa, wiñay tukusqa cristianojina chʼampaykunata allinchayta atisunchik

[12, 13 paginaspi dibujo/foto]

 Jesuspa nisqanta kasukuqkunaqa, kawsayninkuta salvarqanku