Un Rowere​—⁠Weuru Dongruok Maru Onere

“Par wechegi, ket chunyi kuomgi chuth, mondo ji one dongo mari e yore duto.”—1 TIM. 4:​15.

1. En dwaro mane ma Nyasaye nigo kuom rowere?

‘IN WUOWI, mor amora, kuom wuowini! Chunyi mondo obed mamor e ndalo mag wuowini.’ (Ekl. 11:9) Kamano e kaka Suleman, ruodh Israel machon nondiko. Kuom adier, Jehova Nyasaye, ma e Wuon wechego, dwaro ni un rowere ubed mamor. To maloyo mano, Jehova dwaro ni ubed mamor ok mana e kinde ma un rowere kende. Kata kamano, mago e kinde ma rowere hinyo timoe yiero maok kare manyalo miyo ndalogi mabiro ok bed gi mor. Kata mana Ayub ng’at makare, noywago ang’e kuom wach ‘richo ma notimo ka podi en rawera.’ (Ayub 13:26) E kinde ma Jakristo en rawera, koda e higini mago maluwo, kinde mang’eny chuno ni nyaka otim yiero kuom weche moko madongo. Timo yiero maok kare nyalo weye gi mbala maduong’ ei chunye, kendo nyalo nyuolone chandruok manyalo siko kode e ndalo mag ngimane duto.—Ekl. 11:10.

2. Ere kaka Muma nyalo konyo rowere mondo kik gitim yiero manyalo hinyogi?

² Dwarore ni rowere otim yiero makare. Non  ane puonj ma jaote Paulo nomiyo Jo-Korintho. Nondiko kama: “Kik ubed nyithindo e parou. . . . To e parou beduru jo madongo.” (1 Kor. 14:20) Winjo puonjno, ma en puonj madwaro ni rowere omany bedo joma parogi otegno kaka joma dongo, en gima biro konyogi mondo kik gitim yiero manyalo kelonegi hinyruok.

3. Ang’o minyalo timo mondo ibed motegno?

³ Ka in rawera, ng’e ni, bedo motegno kaka Jakristo dwaro kinda. Paulo nowacho ne Timotheo niya: ‘Ng’ato kik chayi nikech itin. To bed ranyis ni jo moyie, kuom wach, kuom tim, kuom hera, kuom chuny, kuom yie, kuom bedo maler. Ketri ne somo ne ji wach Nyasaye, koda yalo wach, koda puonjo. Par wechegi, ket chunyi kuomgi chuth, mondo ji one dongruok mari e yore duto.’ (1 Tim. 4:​12-​15) Dwarore ni rowere ma Jokristo otim dongruok, mondo dongruokgi onere maler ne jomoko.

Dongruok En Ang’o?

4. Timo dongruok kaka Jakristo oriwo timo ang’o?

⁴ Dongruok en “timo lokruok mondo ng’ato omed bedo maber moloyo.” Paulo ne jiwo Timotheo mondo odhi nyime timo dongruok kuom wuoyo, kuom tim, kuom hera, kuom yie, koda kuom bedo maler, kaachiel gi kaka ne ochopo tije mar lendo. Ne onego otem matek mondo odag e ngima maketo ranyisi maber. Kuom mano, ne dwarore ni Timotheo odhi nyime timo dongruok e kit ngimane kaka Jakristo.

5, 6. (a) Karang’o ma dongruok mar Timotheo nochako nenore maler? (b) Kuom wach timo dongruok, ere kaka rowere mandalogi nyalo luwo ranyisi mar Timotheo?

⁵ Kane Paulo ondiko puonjni, dibed ni e kind higa 61 kod 64 E Ndalowa, Timotheo noyudo osebedo jaduong’-kanyakla kuom ndalo mogwaro. Ok ni koro eka nochako timo dongruok kaka Jakristo. E higa 49 kata 50 E Ndalowa, kane Timotheo en jahigini 20 kama, ne oyudo “pak e kind owete man Lustra gi Ikonio,” ma ne oseneno dongruok ma ne otimo. (Tich 16:​1-5) E kindeno, Paulo nokawo Timotheo modhi kode e wuodhe mar misonari. Bang’ neno dongruok ma Timotheo nomedo timo bang’ dweche moko, Paulo noore Thessalonika mondo odhi oho kendo otieg Jokristo ma ne ni dalano. (Som 1 Jo Thessalonika 3:​1-3, 6.) Kuom adier, Timotheo nochako miyo dongruok mare onenre ne jomoko kane pod en ng’at ma rawera.

⁶ Un rowere manie kanyakla, tiuru matek mondo ubed gi kido mago madwarore gie sani, mondo omi dongruok maru e kit ngimau kaka Jokristo, koda e nyalo maru kuom puonjo adiera mag Muma, onenre maler. Chakre kane Yesu en jahigini 12, “riekone nomedore.” (Luka 2:​52) Kuom mano, weuru wanon ane kaka unyalo miyo dongruok maru onenre e yore adek mag ngima: (1) sama un e chandruok moro, (2) sama uikoru ne kend, koda (3) sama utemo matek mondo ubed ‘jotich mabeyo’ mag Nyasaye.​—⁠1 Tim. 4:6.

 Nyagreuru gi Chandruok ‘Kuritoru’

7. Ere kaka chandruok mag paro nyalo chando joma rowere?

⁷ Jakristo moro ma jahigini 17, ma nyinge Carol nowacho kama: “Nitie kinde ma chunya jachandore mi awinj ka denda koda pacha ool ahinya, maok adwar kata chiewo gokinyi.” * Ang’o momiyo nowinjo kochandore ahinya kamano? Kane Carol en jahigini apar, jonyuolne ne owere mi giketho kend margi, kendo gikone ne odhi odak gi min mare, ma ne ok en ng’at maluwo puonj koda chike mag Muma. Mana kaka Carol, nyalo bedo ni in gi chandruok moko manyoso chunyi ahinya.

8. Gin chandruoge mage ma Timotheo ne kedogo?

⁸ E kinde ma ne otimo dongruok kaka Jakristo, Timotheo bende ne kedo gi chandruoge mapek. Kuom ranyisi, ne obedo gi ‘midekre mapile’ nikech tuwo mar ich. (1 Tim. 5:​23) Kane Paulo oore Korintho mondo odhi olos wach chandruoge moko ma ne ikelo gi jogo ma ne kwedo teko mar jaoteno, Paulo nojiwo kanyaklano mondo owinj Timotheo, mondo omi obed ‘ka oonge luoro’ e kindgi. (1 Kor. 4:​17; 16:​10, 11) Nenre ni Timotheo ne en ng’ama jabedo gi luoro kata ma wiye ja kuot.

9. Tiende ang’o bedo jo moritore, to ere kaka mano opogore gi bedo joma nigi chuny mar luoro?

⁹ Mondo omi okony Timotheo, Paulo noparone bang’e kama: ‘Nyasaye ne ok omiyowa chuny mar bedo ngoro, to nomiyowa bedo jo man gi teko, jo man gi hera, kendo jo moritore.’ (2 Tim. 1:7) Bedo “jo moritore” en gima dwaro ni wapar e yo maber kendo wati gi pachwa e yo makare. Ritruok dwaro bende ni wabed joma neno gik moko kaka gin gadier—to ok kaka wagombo ni mondo gigo obed. Rowere moko mapok obedo Jokristo motegno nyiso chuny mar luoro, ka gitemo golo e pachgi chandruok ma gin-go, kuom nindo ahinya, kata rango televison ahinya, tiyo gi yedhe mamero kata kong’o, donjo ahinya e tuke mag manyo mor kata e timbe mag anjawo. Ijiwo Jokristo ni mondo ‘gidagi richo gi gombo mag piny, giwuoth ka giritore, kendo gibed makare, ka giluoro Nyasaye e piny mar ndaloni.’—Tito 2:​12.

10, 11. Ere kaka bedo jo moritore konyowa geno kuom teko ma Nyasaye chiwo?

¹⁰ Muma jiwo “yawuowi mondo gibed moritore.” (Tito 2:6) Luwo puonjno dwaro ni mondo inyagri gi chandruoge ka iwuoyo gi Nyasaye e lamo, kendo geno kuom teko ma ochiwo. (Som 1 Petro 4:7.) Kuom mano, ibiro geno gi chunyi duto, kuom “teko ma Nyasaye chiwo.”—1 Pet. 4:​11.

¹¹ Gima nokonyo Carol ne en bedo gi paro moritore, kaachiel gi lamo. Nowacho kama: “Kawo okang’ mar kwedo kit ngima mar anjawo ma minwa ne luwo, ne en okang’ matek kendo maduong’ ahinya.” Omedo wacho ni: “Kata kamano, wuoyo gi Nyasaye e lamo nokonya ahinya. Ang’eyo ni Jehova nikoda, omiyo ok aluor ngang’.” Ng’e ni, chandruok nyalo tegi kendo miyo ibed ng’at maber moloyo. (Zab. 105:​17-​19; Yua. 3:​27) Kata bed mana ni iyudo chandruok machalo nade, Nyasaye ok nojwang’i ngang’. Kuom adier, obiro ‘konyi.’—Isa. 41:10.

Ikruok ne Kend Mabiro Dhi Maber

12. Ang’o momiyo Jakristo madwaro donjo e kend onego oti gi puonj manie Ngeche 20:25?

¹² Nitie rowere moko ma oserikini donjo e kend, ka giparo ni mano biro miyogi mor kendo tiekonegi kuyo koda chandruok ma gin-go pacho. Kata kamano, singruok mag kend en gima duong’ maok onego okaw kaka tugo. Ne nitie jomoko e kinde ma ne indiko Muma, ma norikini timo singruok ne Nyasaye kapok giparo matut kuom weche duto ma ne dwarore. (Som Ngeche 20:25.) Seche moko, rowere ok par matut kuom gigo madwarore mondo omi kend odhi maber. Bang’e giyudo ni nitie gik mang’eny madwarore ma ne ok giparo motelo.

13. Gin penjo mage ma jogo madwaro donjo e kend onego openjre, to gin puonj mage ma ginyalo yudo?

 ¹³ Omiyo, kapok ichako osiep mar kisera, penjri ane niya: ‘Ang’o momiyo adwaro donjo e ngima mar kend? Gin ang’o ma ageno yudo? Be jalo e ng’at mowinjore koda? Be aikora maber mar chopo ting’na e ngima mar kend? ’ Mondo omi iyud kony mar nonri e yo makare, “jatichno mogen, kendo mariek” osegoyo buge koda gasede moting’o weche mawuoyo abidha kuom wachni. * (Math. 24:​45-​47) Kaw wechego kaka puonj ma Jehova ema miyi. Non mos weche milero e bugego, kae to iti kodgi e ngimani. Kik iyie ngang’ bedo “kaka ambuor, kata kaka nyumbu ma weche ok donjnigi.” (Zab. 32:​8, 9) Bed gi paro motegno kuom gigo madwarore e ngima mar kend. Ka ineno ni iseikori mar timo osiep mar kisera mondo ikend, kinde duto ng’e ni dwarore ibed “ranyis . . . kuom bedo maler.”—1 Tim. 4:​12.

14. Ere kaka nyago kido kaka mar Kristo biro konyi kapo ni idonjo e kend?

¹⁴ Bedo Jakristo motegno bende miyo ngima dhi maber bang’ donjo e kend. Jakristo motegno temo matek mondo ochop e okang’ “moromo rapor mogik ma en Kristo.” (Efe. 4:​11-​14) Otemo matek mondo obed gi kido kaka mar Kristo. Kaka Jaketnwa ranyisi monego waluw, “Kristo bende ne ok otimo gi ma nohero,” tiende ni gik mamore en owuon. (Rumi 15:3) Sama joma okendore temo manyo, ok mana gigo mamoro ng’ato ka ng’ato owuon kende, to gigo mamoro nyawadgi, ngima mar joot biro bedo gi kuwe kendo gibiro winjo maber. (1 Kor. 10:24) Dichwo biro chiwore chuth e nyiso chiege hera, kendo dhako biro bolore ne chwore mana kaka Yesu bende bolore ne Jal ma en Wiye.—1 Kor. 11:3; Efe. 5:​25.

“Chop Tich Duto ma Omiyi”

15, 16. Ere kaka inyalo miyo dongruok mari onenre e tij lendo?

¹⁵ Kowuoyo kuom tich maduong’ ma ne omi Timotheo, Paulo nondiko niya: ‘Achiki e nyim Nyasaye gi Kristo Yesu, yal wach Nyasaye, kendo dhi mana kode nyime kinde duto.’ Nomedo kama: ‘Ti tich mar lando wach maber, kendo chop tich duto ma omiyi.’ (2 Tim. 4:​1, 2, 5) Mondo omi ochop migawoni, nochuno ni Timotheo nyaka ne “pidhore gi weche mag yie.”—Som 1 Timotheo 4:6.

¹⁶ Ere kaka inyalo pidhori “gi weche mag yie”? Paulo nondiko ni: ‘Ketri ne somo ne ji wach Nyasaye, kod yalo wach, kod puonjo. Par wechegi, ket chunyi kuomgi chuth.’ (1 Tim. 4:⁠13, 15) Timo dongruok dwaro kinda kuom  puonjruok mwatimo wan wawegi. Wacho ni “ket chunyi kuomgi chuth” en wach manyiso ni ng’ato onego oketre kuom tich gi chunye duto. In gi chuny machalo nade korka puonjruok? Be iketo chunyi chuth kuom “gik matut mag Nyasaye”? (1 Kor. 2:​10) Koso itimo kamano mana wiyewiye? Paro matut kuom gigo misepuonjri biro jiwo chunyi.—Som Ngeche 2:⁠1-5.

17, 18. (a) Gin ang’o monego item matek mondo imed lonyie? (b) Ere kaka bedo gi paro kaka ma Timotheo ne nigo biro konyi e tij lendo?

¹⁷ Painia moro ma rawera miluongo ni Michelle nowacho kama: “Mondo omi achop tij lendo kaka dwarore gadier, an gi chenro maketo maber mar puonjra an awuon, kendo adhi e chokruoge maok abara. To nikech mano, kinde duto amedo timo dongruok kaka Jakristo.” Bedo painia biro konyi medo lony e tiyo gi Muma e lendo, koda timo dongruok kaka Jakristo. Tim kinda mondo ing’e somo maber, kendo item chiwo paro majiwo jomoko e chokruoge mag Jokristo. Kaka Jakristo motegno mapod rawera, ber kinyiso dongruok mari kuom iko twege mag jopuonjre e Skul mar Tij Nyasaye, kimakori chuth gi weche mondiki mag twak.

¹⁸ Tiend ‘tiyo tich mar lando wach maber’ en temo matek mondo ichop tiji mar lendo e yo madwarore, ka ikonyo jomoko yudo warruok. Mani dwaro ni item “lony e puonjo.” (2 Tim. 4:⁠2, NW ) Kuom timo chenro mar lendo kanyachiel gi jogo molony e tijni, ibiro puonjori kuom yore ma gipuonjogo, mana kaka Timotheo nopuonjore ka gitiyo gi Paulo. (1 Kor. 4:​17) Kowuoyo kuom jogo ma nosekonyo, Paulo nowacho ni ok nolandonegi mana wach maber kende, to bende nochiwonegi ‘chunye,’ tiende ni ne otiyo gi ngimane wuon e konyogi nimar noherogi ahinya. (1 Thes. 2:8) Mondo iluw ranyisi ma Paulo noketo e tij lendo, nyaka ibed gi paro kaka ma Timotheo ne nigo, nimar noparo dwaro koda weche mamulo jomoko gadier, kendo ne otiyo matek e ‘lando wach maberno.’ (Som Jo Filipi 2:​19-​23.) Be inyiso chuny mar chiwruok kaka mano e tiji mar lendo?

Timo Dongruok Kelo Mor Madier

19, 20. Ang’o momiyo timo dongruok kaka Jakristo kelo mor?

¹⁹ Timo dongruok kaka Jakristo en gima dwaro kinda. Kata kamano, kitimo kinda kuom lony e puonjo, bang’ ndalo ibiro bedo gi thuolo mar miyo “ji mathoth bedo gi mwandu” kuom puonjogi adiera, kendo gibiro bedo ‘morni, kata osimbo ma ipakorigo.’ (2 Kor. 6:​10; 1 Thes. 2:​19) Fred, ma en jal matiyo ne Nyasaye kuom thuolone duto nolero kama: “Maloyo kinde moro amora mosekalo, atiyo gi thuolona e konyo jomoko.” Kendo nowacho kama: “En adier ni chiwo kelo mor moloyo nwang’o.”

²⁰ Kowuoyo kuom mor gi ilo ma noyudo kuom timo dongruok kaka Jakristo, rawera moro ma japainia miluongo ni Daphne nowacho kama: “Nabedo gi winjruok machiegni ahinya gi Jehova nimar namedo ng’eye maber moloyo. Sama itimo kar nyalo mari mondo imor Jehova, iwinjo maber—iwinjo ka imor! ” Kata obedo ni kinde duto dhano ok bi kawo dongruok mitimo kaka Jakristo gi pek madwarore, Jehova to neno kendo omor gi dongruokno. (Hib. 4:​13) Maonge riwo gi kiawa, un rowere ma Jokristo unyalo kelo duong’ gi pak ne Wuonwa me polo. Dhiuru nyime miyo chunye mor, sama umedo nyiso gadier ni umiyo dongruok maru kaka Jokristo onenre.—Nge. 27:11.

[Weche moler piny]

Ang’o Misepuonjri?

• Timo dongruok kaka Jakristo dwaro ni watim ang’o?

• Ere kaka inyalo miyo dongruok mari onenre . . .

sama in e chandruok moro?

sama iikori donjo e kend?

ka in e tij lendo?

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha manie ite mar 18]

Wuoyo gi Nyasaye e lamo nyalo konyi nyagri gi chandruok

[Picha manie ite mar 20]

Ere kaka jolendo ma rowere nyalo medo ng’eyo yore mago matiyo maber e puonjo?