Ŵawukirano, Longorani Kuti Mukukura Mwauzimu
Ŵawukirano, Longorani Kuti Mukukura Mwauzimu
“Ughanaghanirepo vinthu ivi, utangwanikenge navyo, mwakuti ŵanthu wose ŵawone umo ukukulira.”—1 TIM. 4:15.
1. Kasi Ciuta wakuŵakhumbira vici ŵawukirano?
THEMBA lamahara Solomoni likalemba kuti: “Sekelera, wapungwe [muwukirano] iwe, mu uphya wako, na mtima wako usangwe mu mazuŵa gha uphya woko.” (Muph. 11:9) Yehova Ciuta, uyo wakatuma Solomoni kulemba mazgu agha, wakukhumba kuti imwe mwaŵawukirano musangwenge. Wakukhumba kuti mulutilire kuŵa ŵacimwemwe, kuti pa uwukirano winu pera yayi kweni kwa umoyo winu wose. Ndipouli pa msinkhu uwu, ŵawukirano ŵanandi ŵakupuvya pa vinthu vinandi, ndipo nyengo zinyake umoyo wawo wakunthazi ukukhwaskika. Nanga ni Yobu, munthu wakugomezgeka, wakaŵa na citima cifukwa ca “zakwananga za upungwe” wake. (Job 13:26) Panyengo ya uwukirano ndiposo para wakusendelera kuulara, muwukirano wakwenera kughanaghana makora kuti wacitenge vinthu mwamahara. Kusankha mwambura kwenelera panyengo iyi, kungapangiska kuti muwukirano wasuzgike maghanoghano kwa nyengo yitali, mutepanji kwa umoyo wake wose.—Muph. 11:10.
2. Kasi ŵawukirano ŵakwenera kulondezga ulongozgi wuli wa mu Baibolo kuti ŵaleke kupuvya para ŵakusankha cakucita?
2 Ŵawukirano ŵakwenera kucita vinthu mwamahara. Wonani ulongozgi uwo mpositole Paulosi wakaphalira Ŵakhristu ŵa ku Korinte. Iyo wakalemba kuti: “Mungaŵanga ŵana ŵacoko cara mu kapulikiskiro . . . mukure mufikepo mu kapulikiskiro.” (1 Kor. 14:20) Kulondezga ulongozgi uwu kovwirenge ŵawukirano kughanaghana nga mbalara, mwakuti ŵaleke kupuvya para ŵakusankha cakucita.
3. Kasi mungacitaci kuti muŵe ŵakukhwima mwauzimu?
3 Usange ndimwe muwukirano, manyani kuti mukwenera kufwilirapo kuti muŵe ŵakukhwima mwauzimu. Paulosi wakaphalira Timote kuti: “Munthu waleke kudelera uwukirano wako. Kweni, uŵe cakuwonerapo ku ŵakupulikana mu kayowoyero, mu makhaliro, mu citemwa, mu cipulikano, na mu utuŵa. . . . Lutilira kujipeleka pa kuŵazga pa wumba, kuciska na kusambizga. . . . Ughanaghanirepo vinthu ivi, utangwanikenge navyo, mwakuti ŵanthu wose ŵawone umo ukukulira.” (1 Tim. 4:12-15) Ŵawukirano ŵakwenera kulimbikira vinthu vyauzimu, mwakuti wose ŵawone umo ŵakukulira mwauzimu.
Kasi Kukura Mwauzimu Kukung’anamuraci?
4. Kasi kukura mwauzimu kukung’anamura vici?
4 Kukura kukung’anamura kwamba kucita makora. Paulosi wakaciska Timote kuti wajipelekenge mwakuti wacitenge makora mu kayowoyero, makhaliro, citemwa, cipulikano, mu utuŵa ndiposo kufiska uteŵeti wake. Wakeneranga kuyezgayezga kuti waŵe ciyelezgero ciwemi ku ŵanji. Ntheura, Timote wakeneranga kulutilira kukura mwauzimu.
5, 6. (a) Kasi ŵanthu ŵakamba pauli kuwona kuti Timote wakukura mwauzimu? (b) Kasi ŵawukirano ŵangasambirako vici kwa Timote pa nkhani ya kukura mwauzimu?
5 Apo Paulosi wakalemba ulongozgi uwu, pakati pa 61 na 64 C.E., Timote wakaŵa kuti ni mulara wa mpingo. Wakaŵa kuti wakwamba waka yayi kukura mwauzimu. Mu 49 panji 50 C.E., apo Timote wakaŵa na vilimika pafupifupi 20, “wakalumbikanga comene na ŵabali ŵa ku Lisitira na Ikoniya,” awo ŵakawona kuti wakukura mwauzimu. (Mil. 16:1-5) Panyengo iyo, Paulosi wakatora Timote pa ulendo wake wa umishonale. Pakati pajumpha myezi yinandiko, wati wawona kuti Timote wakulirako mwauzimu, Paulosi wakamutuma ku Tesalonika, mwakuti wakakhozge ŵabali ŵa mu msumba uwu. (Ŵazgani 1 Ŵatesalonika 3:1-3, 6.) Nchakuwonekerathu kuti Timote wakalongora kuti ni mulara mwauzimu apo wakaŵa kuti wacali muwukirano.
6 Ŵawukirano imwe muli mu mpingo, fwiliranipo sono kuti muŵe na mikhaliro Yacikhristu, mwakuti ŵanji ŵawone kuti mukukura mwauzimu ndiposo mu kasambizgiro kinu. Kufuma apo wakaŵa na vilimika 12, Yesu “wakalutilira kukura mu vinjeru.” (Luka 2:52) Sono tiyeni tisande umo mungalongolera kuti mukukura mwauzimu mu vigaŵa vitatu ivi. Cakwamba, para mwasangana na suzgo, caciŵiri, para mukunozgekera nthengwa ndipo cacitatu, apo mukuyezgayezga kuti muŵe “muteŵeti muwemi.”—1 Tim. 4:6.
Citani ‘Mwamahara’ Pakulimbana na Masuzgo
7. Kasi ŵawukirano ŵakukhwaskika wuli para ŵakusuzgika?
7 Mudumbu Carol, uyo wali na vilimika 17 wakati: “Nyengo zinyake nkhasuzgikanga comene maghanoghano, mwakuti nkhakhumbanga yayi kuwuka para kwaca.” * Cifukwa wuli wakasuzgikanga nthena? Apo Carol wakaŵa na vilimika 10, ŵanyina na ŵawiske nthengwa yikamara, ndipo wakamba kukhala na ŵanyina awo ŵakasuskanga ivyo Baibolo likusambizga. Nga ni Carol, panji namwe mukukumana na masuzgo ghanandi, mwakuti muli na mwaŵi ucoko comene wa kukura mwauzimu.
8. Kasi Timote wakasuzgikanga na vici?
8 Apo Timote wakakuranga mwauzimu nayo wakasuzgikanga. Mwaciyelezgero nyengo zinandi munthumbo mukamusuzganga. (1 Tim. 5:23) Apo Paulosi wakatuma Timote ku Korinte kuti wakacite mulimo wakukhwaskana na ŵanthu awo ŵakayuyuranga ivyo ŵapositole ŵakasambizganga, Paulosi wakaciska ŵabali kuti ŵakolerane na Timote mwakuti “waŵe wambura wofi.” (1 Kor. 4:17; 16:10, 11) Vikuwoneka kuti Timote wakaŵa wasoni, panji wakajikayikiranga.
9. Kasi mahara ghakung’anamuraci, ndipo ghakupambana wuli na wofi?
9 Kuti wawovwire Timote, Paulosi wakamukumbuska, wakati: “Ciuta wakatipa mzimu wa wofi cara, kweni wa nkhongono na wa citemwa ndiposo wa mahara.” (2 Tim. 1:7) “Mahara” ghakung’anamura kughanaghana makora. Ghakung’anamuraso kuzizipizga nanga ni para vinthu vili makora yayi. Ŵawukirano ŵanji awo ŵakukura yayi mwauzimu mbawofi, ndipo ŵakuyezgayezga kucimbira masuzgo mwa kumwa munkhwala wakuzweteska wongo, kuloŵera, kutandara mu viphikiro, kucita uzaghali, kugona na kuwonelera TV mwakujumphizga. Ŵakhristu ŵakukhuŵilizgika ‘kuti ŵakane kususkana na khumbo la Ciuta na makhumbiro gha caru, kuti ŵaŵenge ŵamahara, ŵarunji ndiposo ŵakusopa Ciuta mwakujipeleka pakati pa mgonezi uwu.’—Tito 2:12.
10, 11. Kasi mahara ghakutovwira wuli kuti tiŵe ŵakukhora mwauzimu?
10 Baibolo likuciska “ŵanyamata kuti ŵaŵenge ŵamahara.” (Tito 2:6) Kulondezga ulongozgi uwu kukung’anamura kuti para mukulimbana na masuzgo mulombenge kwa Yehova ndiposo kugomezga nkhongono zake. (Ŵazgani 1 Petrosi 4:7.) Para mukucita nthena ndikuti mukugomezga “nkhongono izo Ciuta wakupeleka.”—1 Pet. 4:11.
11 Mahara ndiposo lurombo ndivyo vikawovwira Carol. Iyo wakati: “Cikaŵa cinthu cakusuzga comene kuzizipizga nkharo yambura kwenelera ya ŵamama. Kweni lurombo lukanovwira comene. Nkhumanya kuti Yehova wali nane, ntheura nkhopa cilicose yayi.” Kumbukani kuti masuzgo ghangamuzgorani kuti muŵe munthu muwemi na kumukhozgani. (Sal. 105:17-19; Cit. 3:27) Kwali mukumane na masuzgo wuli, Ciuta wamulekaninge yayi. ‘Wamovwiraninge’ nadi.—Yes. 41:10.
Kunozgekera Makora Nthengwa
12. Cifukwa wuli Mkhristu uyo wakughanaghana za kunjira mu nthengwa wakwenera kulondezga fundo ya pa Zintharika 20:25?
12 Ŵawukirano ŵanyake ŵacimbilira nthengwa cifukwa ca kughanaghana kuti ŵaŵenge ŵakukondwa, ŵamazgenge phukwa na masuzgo. Ndipouli, vilapo vya nthengwa ni vyamaseŵera yayi. Mu nyengo yakale, ŵanji ŵakapanga vilapo mwambura kughanaghanirapo comene ivyo ŵakeneranga kucita pamasinda pake. (Ŵazgani Zintharika 20:25.) Nyengo zinyake ŵawukirano awo ŵafika pa msinkhu wa kunjira mu nthengwa ŵakughanaghanirapo comene yayi ivyo vikukhumbikwa mu nthengwa. Pamasinda ŵakuwona kuti nthengwa yikukhumba vinandi kuluska ivyo ŵakaghanaghananga.
13. Kasi awo ŵakughanaghana kunjira mu nthengwa ŵakwenera kujifumba mafumbo wuli, ndipo pali wovwiri wuli?
13 Ntheura, pambere mundambe kusonga panji kusongeka jifumbani kuti: ‘Cifukwa wuli nkhukhumba kunjira mu nthengwa? Kasi nkhwenera kulindizga vici para nanjira mu nthengwa? Kasi munthu uyu ngwakwenelera kuti nitorane nayo? Kasi nanozgeka kucita vyose ivyo vikukhumbikwa mu nthengwa?’ “Muzga wakugomezgeka na wakucenjera” walemba nkhani zakudunjika zakuti zimovwirani kusankha makora pa nkhani iyi. * (Mat. 24:45-47) Wonani nkhani izi kuŵa ulongozgi uwo Yehova wamupani. Musande makora ivyo vili mu nkhani izi na kuvilondezga. Mungaŵanga nga ni “ŵakavalo, panji nesi nga ndi myulu ivyo vilije vinjeru” cara. (Sal. 32:8, 9) Manyani makora ivyo vikukhumbikwa mu nthengwa. Usange mukuwona kuti mwanozgeka kunjira mu nthengwa, ŵani “cakuwonerapo . . . mu utuŵa.”—1 Tim. 4:12.
14. Kasi kuŵa wakukhwima mwauzimu kungamovwirani wuli para mwanjira mu nthengwa?
14 Para munthu ngwakukhwima mwauzimu vikovwira kuti mu mbumba yake muzakaŵe cimwemwe. Munthu uyo ngwakukhwima nadi mwauzimu wakuyezgayezga “kufika pa msinkhu wakuyana na uzali wa Khristu.” (Efe. 4:11-14) Wakuyezgayezga kuti waŵe na wunthu wakuyana na wa Khristu. Pakuŵa Ciyelezgero cithu, “Khristu wakajikondweska iyomwene cara.” (Rom. 15:3) Para waliyose mu nthengwa wakucita vinthu vyakukondweska munyake, kuti vyake pera cara, wose ŵakuŵa pa mtende ndipo ŵakuwona kuti mbakuvikilirika. (1 Kor. 10:24) Ntheura mfumu watemwenge comene muwoli wake ndipo muwoli wajilambikenge comene kwa mfumu wake uyo ni mutu wake, nga umo Yesu waliri Mutu wa mfumu wake.—1 Kor. 11:3; Efe. 5:25.
‘Fiskani Uteŵeti Winu Mwakukwana’
15, 16. Kasi mungalongora wuli mu uteŵeti kuti ndimwe ŵakukhwima mwauzimu?
15 Pakughanaghanira za mulimo wakuzirwa wa Timote, Paulosi wakalemba kuti: “Nkhukulangura panthazi pa Ciuta na Khristu Yesu, . . . pharazga mazgu, ucite mwaluŵiro.” Wakatiso: “Ucite mulimo wa mupharazgi, ufiske uteŵeti wako mwakukwana.” (2 Tim. 4:1, 2, 5) Kuti wafiske mulimo uwo wakapika, Timote wakeneranga ‘kulereka na mazgu gha cipulikano.’—Ŵazgani 1 Timote 4:6.
16 Kasi ‘mungalereka wuli na mazgu gha cipulikano’? Paulosi wakalemba kuti: “Lutilira kujipeleka pa kuŵazga pa wumba, kuciska na kusambizga. Ughanaghanirepo vinthu ivi, utangwanikenge navyo.” (1 Tim. 4:13, 15) Kuti munthu wacitenge makora mwauzimu, wakwenera kuŵa na sambiro la iyomwene. Mazgu ghakuti ‘kutangwanika’ ghakupeleka ghanoghano la kufwilirapo pa mulimo. Kasi mukucita wuli pa nkhani ya kuŵazga vinthu vyauzimu? Kasi mukufwilirapo kuŵazga “vinthu vyakunyang’amira vya Ciuta”? (1 Kor. 2:10) Panji mukufwilirapo viŵi yayi? Kughanaghanirapo pa ivyo mukuŵazga kumovwiraninge kuti mukure mwauzimu.—Ŵazgani Zintharika 2:1-5.
17, 18. (a) Kasi mukwenera kuyezgayezga kuti muŵe na maluso wuli? (b) Kasi kuŵa na maghanoghano ghakuyana na gha Timote kumovwiraninge wuli mu uteŵeti?
17 Mudumbu Michelle uyo ni mupayiniya wakati: “Nkhucita makora mu uteŵeti wa m’munda cifukwa cakuti nili na sambiro la namwene ndiposo nkhusangika pa maungano nyengo zose. Cifukwa ca kucita nthena nkhukulirakulira mwauzimu.” Kucita upayiniya kumovwiraninge comene kuti musambizgenge makora Baibolo m’munda ndiposo kuti mukure mwauzimu. Yezgayezgani kuti para mwapika nkhani ya kuŵazga pawumba muŵazgenge mwakupulikikwa makora ndipo muzgorengepo mwakukhorweska pa maungano. Pakuti ndimwe ŵakukhwima mwauzimu, munozgekerenge makora para mwapika nkhani zakuti mukayowoye mu Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta, ndipo muyowoyenge ivyo mwapika mu nkhani yinu.
18 ‘Kucita mulimo wa mupharazgi’ kukung’anamura kuyezgayezga kuti musambizgenge mwaluso mu uteŵeti na kovwira ŵanji kuti ŵazakapone. Kuti mupharazgenge makora mukwenera kuŵa na “luso lwa kusambizga.” (2 Tim. 4:2) Kupharazga na awo ŵazgoŵera kucita mulimo uwu, kumovwiraninge kuti muŵe na maluso agho iwo ŵali nagho nga ni umo Timote wakacitira cifukwa ca kuteŵetera lumoza na Paulosi. (1 Kor. 4:17) Pakuyowoya za ŵanthu awo wakaŵawovwira, Paulosi wakati wakaŵapharazgira waka yayi, kweni wakaŵapa nanga ni ‘umoyo wake’ wuwo, panji kuti wakaŵawovwira na umoyo wake wose, cifukwa wakaŵatemwa comene. (1 Tes. 2:8) Kuti namwe mucitenge nga ni Paulosi mukwenera kuŵa na maghanoghano ghakuyana na agho ghakaŵa na Timote, uyo wakaghanaghaniranga nadi ŵanji ndiposo ‘kuteŵetera pakuthandazga makani ghawemi.’ (Ŵazgani Ŵafilipi 2:19-23.) Kasi namwe mukujipeleka mu upharazgi?
Ŵakukhwima Mwauzimu Ŵakuŵa Ŵakukhora Nadi
19, 20. Cifukwa wuli tingati kukura mwauzimu kukwiziska cimwemwe?
19 Kuŵa wakukhwima mwauzimu kukukhumba kufwilirapo. Para muyezgeyezgenge kukuzga luso lwa kusambizga, munthazi muzamuŵa na mwaŵi wa “kuzgora ŵanandi kuŵa ŵasambazi” mwauzimu ndipo ŵazamuzgoka “cimwemwe panji mphumphu [yinu] yakuthumbwira.” (2 Kor. 6:10; 1 Tes. 2:19) Fred, uyo ni mupayiniya wa nyengo zose, wakalongosora kuti: “Pasono nkhumalira nyengo yinandi kusambizga ŵanji unenesko. Mbunenesko nadi kuti munthu wakuŵa wakukondwa comene para wakupa kuluska para wakupokera.”
20 Mudumbu Daphne, uyo ni mupayiniya wakati: “Nkhamba kutemwa comene Yehova nati namanya vinandi vyakukhwaskana na iyo. Para ukukondweska Yehova, ukuŵa wakukhorwa nadi.” Nangauli nyengo zinyake ŵanthu ŵangawona yayi kuti takura mwauzimu, kweni Yehova wakuwona, ndipo wakuwonga comene. (Heb. 4:13) Nchakukayikiska yayi, imwe mwaŵawukirano mungacindika Ŵadada ŵithu ŵakucanya. Lutilirani kumukondweska peneapo mukulongora kuti mukukura mwauzimu.—Zinth. 27:11.
[Mazgu ghamusi]
^ ndime 7 Mazina ghanyake ghasinthika.
^ ndime 13 Nkhani yakuti, “Kasi Munthu Uyu Ngwakwenelera Kuti Nitorane Nayo?” yikusangika mu buku la Mayankho a Zimene Achinyamata Amafunsa 2; ya “Ulongozgi wa Ciuta Pakusankha Munyinu wa mu Nthengwa,” mu Gongwe la Mulinda la Juni 1, 2001; ya “Kasi Nchamahara Kunjira mu Nthengwa Ticali Ŵana Ŵacoko?” mu Galamukani! ya Cingelezi ya Seputembala 22, 1983.
Kasi Mwasambiraci?
• Kasi kukura mwauzimu kukung’anamuraci?
• Mungalongora wuli kuti ndimwe ŵakukhwima mwauzimu . . .
para mukusuzgika?
para mukunozgekera nthengwa?
para muli mu uteŵeti?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 15]
Lurombo lungamovwirani kuzizipizga masuzgo
[Cithuzithuzi pa peji 16]
Kasi ŵapharazgi awo mbawukirano ŵangacita wuli kuti ŵasambizgenge mwaluso?