Malaike Tiyo “Tich mar Konyo” Ji
Malaike Tiyo “Tich mar Konyo” Ji
“To donge malaika duto gin chuny mioro mondo oti tich mar konyo jo ma biro yudo warruok?”—HIB. 1:14.
1. En hoch mane mwanyalo yudo e Mathayo 18:10 kod Jo Hibrania 1:14?
YESU KRISTO nochiwo siem ne ng’ato ang’ata ma dibed ni nyalo chwanyo jolupne kowacho niya: “Neuru ni kik ucha achiel kuom jo matindogi, nikech awachonu ni, e polo malaika maggi neno wang’ Wuora me polo ndalo duto.” (Math. 18:10) Kowuoyo kuom malaike makare, jaote Paulo nondiko kama: “To donge malaika duto gin chuny mioro mondo oti tich mar konyo jo ma biro yudo warruok? ” (Hib. 1:14) Wechego jiwowa kendo gimiyowa geno, nimar ginyiso ni Nyasaye tiyo gi malaike e konyo dhano. Ang’o ma Muma wachonwa e wi malaike? Ere kaka gikonyowa? Ang’o mwanyalo puonjore kuom ranyisi ma giketonwa?
2, 3. Moko kuom migepe mag malaike manie polo gin mage?
2 Nitie tara gi tara mag malaike makare e polo. Giduto gin “jo man gi teko maduong’, ma timo kaka [Jehova] owacho.” (Zab. 103:20; som Fweny 5:11.) Malaikegi, nigi dwaro koda kido mopogore opogore, bende gin gi nyalo mar nyiso kido kaka mag Nyasaye, kendo gin gi thuolo mar yiero timo kaka gidwaro. Ochan-gi maber ahinya, kendo gin gi migepegi madongo e chenro mar Nyasaye, to malaika maduong’ en Mikael (nying’ Yesu ka en e polo). (Dan. 10:13; Juda 9) Jali e ‘chwech ma nokwongo betie,’ iluonge ni “Wach” tiende ni Jal mawuoyo e lo Nyasaye, kendo Jehova notiyo kode e chweyo gik mamoko duto.—Kol. 1:15-17; Joh. 1:1-3.
3 E bwo malaika maduong’, nitie malaike miluongo ni joserafi, malando ler mar Jehova ka gikonyo bende oganda mar joge odag kaluwore gi chikene. Bende nitie malaike miluongo ni jokerubi, matiyo kaka joriw lwedo ratiro ma Jehova nigodo mar bedo Jaloch e wi gik moko duto. (Chak. 3:24; Isa. 6:1-3, 6, 7) Malaike mamoko, mabende gin joote, nigi migepe mopogore opogore e chopo dwaro mar Nyasaye.—Hib. 12:22, 23.
4. Malaike nowinjo nade kane iketo mise mar piny, to tiyo maber gi thuolo mar timo yiero dine omiyo dhano obet nade?
4 Malaike duto nobedo gi mor ‘kane iketo mise mar piny,’ kendo ne gimor kuom tich ma ne omigi, kane iloso piny mondo obed kar dak mar dhano. (Ayub 38:4, 7) Jehova nochweyo dhano mi ‘otime bedo matin ne malaika,’ kata kamano nochweye e ‘kite,’ kendo mano miyo dhano nigi nyalo mar nyiso kido mabeyo chuth kaka mag Jachwech. (Hib. 2:7; Chak. 1:26) Dine bed ni Adam kod Hawa otiyo maber gi mich margi mar timo yiero, gin kaachiel gi kothgi dine gidak e ngima maber e paradis ka gin e achiel gi jood Jehova duto e polo koda piny.
5, 6. En tim mane mar ng’anjo ma notimore e polo, to Nyasaye notimo ang’o kuom wachno?
5 Kuom adier, nyaka bed ni malaike makare nowuoro, kane gineno chakruok mar ng’anjo e kind jood Nyasaye manie polo. Pako Jehova ok noromo achiel kuomgi, kar mano, en bende nodwaro ni mondo olame. Notimore owuon Satan (tiende ni “Ja-Akwede”), kane oketo kiawa kuom ratiro ma Jehova nigo mar bedo Jaloch, kendo kuom temo chungo loch machielo ma piem gi mar Jehova. Kane Satan oriambo, ne owuondo dhano ariyo mokwongo mondo ong’anj bende ne Jachwechgi ma jahera.—Chak. 3:4, 5; Joh. 8:44.
6 Mapiyo nono, Jehova nong’ado ne Satan bura kowacho e weche ma ne okwong koro ei Muma niya: “Anaket sigu e kind in gi dhako, kendo e kind kothi gi kothe: enoketh wiyi, kendo in niketh ofunj tiende.” (Chak. 3:15) Siguno ne dhi siko e kind Satan kod “dhako,” ma en kaka chi Nyasaye. Ee, Jehova ne neno riwruok mar oganda mare me polo moting’o malaike makare, kaka chiege. Wach ma ne okorni nochiwo geno, kata obedo ni weche mamoko kuom wachno nodong’ kaka ‘wach ma ne oum’ ma ne idhi el mos, mos. Dwaro mar Nyasaye ne en ni, achiel kuom jokanyo mag bad-riwruok mar ogandane me polo, obi oketh jong’anjo duto, kendo kokalo kuom jalo “gik manie polo, kod gik manie piny” ne idhi riw kaachiel.—Efe. 1:8-10.
7. Malaike moko notimo ang’o e ndalo Noa, to Jehova notimonegi nade?
7 E ndalo mag Noa, malaike moko “noweyo kar dak ma nomigi,” mi giloso kendo rwako ringruok mar dhano mondo omi gimany mor margi giwegi e piny. (Juda 6; Chak. 6:1-4) Jehova nowito jong’anjogo e mudho mandiwa, omiyo ne giriwore gi Satan e bedo “lang chuny maricho,” kendo josigu maricho ahinya mag jotich Nyasaye.—Efe. 6:11-13; 2 Pet. 2:4.
Ere Kaka Malaike Konyowa?
8, 9. Ere kaka Jehova osetiyo gi malaike e konyo dhano?
8 Ibrahim, Jakobo, Musa, Joshua, Isaya, Daniel, Yesu, Petro, Johana, kod Paulo gin moko kuom jogo ma malaike nomiyo kony. Malaike makare ne kelo kum mag Nyasaye, kendo ne gichiwo ne ji weche mokor koda chike Nyasaye moriwo koda Chik Musa. (2 Ruo. 19:35; Dan. 10:5, 11, 14; Tich 7:53; Fwe. 1:1) To nikech koro wan gi Wach Nyasaye kaka en oduto, ok ochuno ahinya ni malaike nyaka kelnwa ote mag Nyasaye. (2 Tim. 3:16, 17) Kata kamano, malaike odich ahinya gi timo dwaro mar Nyasaye, kendo gikonyo jotichne, kata obedo ni dhano ok nyal neno gigi gi wengegi.
9 Muma singonwa kama: ‘Malaika mar Jehova otimo kambi mokiewo gi jogo moluore, kendo ogologi e chandruok.’ (Zab. 34:7; 91:11) Nikech Satan noketo kiawa kabe dhano nyalo chung’ motegno e bwo tem, Jehova osemiyo Satan thuolo mar kelonwa tembe mopogore opogre. (Luka 21:16-19) Kata kamano, Nyasaye ong’eyo maber sechego mwasenano ahinya e bwo tem, mi wanyiso ni wanyalo siko ka wachung’ motegno kode. (Som 1 Jo Korintho 10:13.) Kinde duto malaike oikore mar konyowa kaluwore gi dwaro mar Nyasaye. Ne gireso Shadrak, Meshak, Abednego, Daniel, kod Petro, to kata kamano ne ok gigeng’o tho mar Stefano kod Jakobo e lwet jowasigu. (Dan. 3:17, 18, 28; 6:22; Tich 7:59, 60; 12:1-3, 7, 11) Jogo ne nie chal mopogore opogore. Kamano bende, moko kuom owetewa ma ne nie kambe mag Jo-Nazi mag sando ji, ne onegi, to kata kamano Jehova nomiyo joma ng’eny kuomgi otony.
10. Kaachiel gi kony ma malaika chiwo, en kony mane mabende wanyalo yudo?
10 Ndiko ok puonj ni ng’ato ka ng’ato e piny nigi malaika moro makende ma rite. Kata kamano, walamo ka wan gadier ni, ‘kwakwayo gimoro kaka dwaro mar Nyasaye obet, owinjowa.’ (1 Joh. 5:14) En adier ni Jehova nyalo oro malaika moro mondo okonywa, kata kamano kony nyalo bironwa e yo mopogore. Nyasaye nyalo jiwo chuny Jokristo wetewa mondo gikonywa kendo gihowa. Nyasaye nyalo miyowa rieko koda teko mar nano e bwo ‘gino ma chwowo ringrewa’ machalonwa ka ‘jaote Satan ma monjowa.’—2 Kor. 12:7-10; 1 Thes 5:14.
Luw Ranyisi mar Yesu
11. Ere kaka ne oti gi malaike e konyo Yesu, to chung’ne motegno e nyim Nyasaye nonyiso ang’o?
11 Non ane kaka Jehova notiyo gi malaike kuom wach Yesu. Ne gilando wach nyuol koda chier mare, kendo ne gikonye kane en e piny. Malaike ne nyalo geng’o mondo kik make, kendo kik nege malit. Kata kamano, ne oor malaika mana mondo omiye teko. (Math 28:5, 6; Luka 2:8-11; 22:43) Kaluwore gi dwaro mar Jehova, Yesu ne otho tho mar misango, konyisogo ratiro ni dhano makare kaka Adam, nyalo chung’ motegno e nyim Nyasaye kata mana e bwo tem mager ahinya. Nikech mano, Jehova nochiero Yesu e ngima maok nyal kethi e polo, komiye “teko duto,” kendo kete e wi malaike. (Math. 28:18; Tich 2:32; 1 Pet. 3:22) Omiyo, Yesu nonyiso gadier ni en e bat-maduong’ mar ‘koth dhako,’ ma en dhako mar Nyasaye.—Chak. 3:15; Gal. 3:16.
12. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu kuom dak ka waritore maber?
12 Yesu nong’eyo ni ok en gima kare temo Jehova, kogeno ni malaike biro rese bang’ timo gima ok nyis rieko kata matin. (Som Mathayo 4:5-7.) Kuom mano, weuru waluw ranyisi mar Yesu kuom dak “kwaritore,” ka ok watim gik moko e yor jwang’ruok, to ka wanano gi chir e bwo sand.—Tito 2:12.
Gik Mwanyalo Puonjore Kuom Malaike Makare
13. En puonj mane mwanyalo yudo kuom ranyisi mar malaike makare miwuoyoe e 2 Petro 2:9-11?
13 Kochiwo siem ne jogo ma “yanyo” jotich mowal mag Jehova, jaote Petro wuoyo bende kuom ranyisi maber mar malaike makare. Kata obedo ni gin gi teko mang’eny, malaike nyiso bolruok nimar ok gisiki ka gidonjo ne ji, nikech ginyiso ni gimiyo Jehova luor. (Som 2 Petro 2:9-11.) Wan bende, weuru kik wabed joma ng’ado ne jomoko bura e yo maok kare, kendo wachiw luor ne jogo ma nigi migawo mar tayo kanyakla, ka waweyo weche duto e lwet Jehova, ma e Jang’ad-Bura Maduong’.—Rumi 12:18, 19; Hib. 13:17.
14. En puonj mane ma malaike miyowa kuom tiyo tijewa gi bolruok?
14 Malaike mag Jehova ketonwa ranyisi maber mar nyiso tiyo tijgi e yor bolruok. Nitie malaike moko ma ne ok ohulo nyingegi ne dhano. (Chak. 32:29; Bura 13:17, 18) Kata obedo ni nitie malaike tara gi tara, Muma fwenyonwa mana nyinge ariyo kende, ma gin Mikael kod Gabriel. Mani nyalo konyowa ng’eyo ni ok onego wami malaike duong’ maok margi. (Luka 1:26; Fwe. 12:7) Kane jaote Johana opodho piny mondo olam malaika moro, ne okwere kama: “Ngang’! Kik itim kamano! An jatich wadu ma tiyo kodi, gi jonabi weteu.” (Fwe. 22:8, 9) Kit lamowa, kaachiel gi kwayowa e lamo, onego odhi ne Nyasaye kende.—Som Mathayo 4:8-10.
15. Ere kaka malaike ketonwa ranyisi kuom wach horruok mos?
15 Malaike bende noketo ranyisi maber kuom horruok mos. Kata obedo ni gigombo ahinya ng’eyo weche mopondo kata moum mag Nyasaye, ok ging’eyo wechego duto. Muma wacho ni, “wechego e ma malaika dwaro nono ahinya.” (1 Pet. 1:12) Kuom mano, ang’o ma gitimo? Girito ka gihore mos nyaka chop kindego ma Nyasaye ‘elo riekone mang’eny kuom’ kanyakla.—Efe. 3:10, 11.
16. Timbewa nyalo miyo malaike owinj nade?
16 Jokristo manie bwo tem gin ‘gir ng’icho ne malaika.’ (1 Kor. 4:9) Malaike winjo maber sama gineno ka wachung’ motegno, kendo gibedo mamor sama jaricho achiel olokore. (Luka 15:10) Malaike neno timbe mag luoro Nyasaye mitimo gi mon ma Jokristo. Muma nyiso ni “dhako onego oum wiye, ma en ranyis ni en e bwo loch, nikech malaika.” (1 Kor. 11:3, 10) Ee, malaike bedo mamor neno ka mon ma Jokristo kaachiel gi jotich Nyasaye duto manie piny, luwo chenro ma Nyasaye oketo mar wich. Luwo chenro makamano en gima bedo kaka rapar ne yawuot Nyasaye manie pologi.
Malaike Konyo Ahinya e Tij Lendo
17, 18. Ang’o momiyo wanyalo wacho ni malaike konyowa e tijwa mar lendo?
17 Nitie tije moko madongo ma malaike tiyo e kinde mar “chieng’ Ruoth.” Mago oriwo gik moko kaka nyuol mar Pinyruoth e higa 1914, koda wito Satan kod jochiendene a e polo, ma “Mikael gi malaikane” ne otimo. (Fwe. 1:10; 11:15; 12:5-9) Jaote Johana noneno ‘malaika moro ka huyo e kor polo, ka en gi wach maber mochwere moyalo ni jo modak e piny.’ Malaikano ne okok kama: “Luoruru Nyasaye, kendo miyeuru duong’, nikech sa mong’adoe bura osechopo; kendo lamuru jachuech polo gi piny gi nam gi sokini.” (Fwe. 14:6, 7) Kuom mano, jotich Jehova mandalogi nyalo bedo gadier ni malaike konyogi sama gilando wach maber mar Pinyruoth mosechungi, kata bed mana ni Jachien kelonegi akwede mager nade.—Fwe. 12:13, 17.
18 Kindegi, malaike ok terwa ir joma chunygi tir kokalo kuom wuoyo kodwa kaka malaika moro nowuoyo gi Filipo, kochike mondo odhi ir Ja-Ethiopia moro. (Tich 8:26-29) Kata kamano, nitie gik mang’eny mosetimore manyiso maler ni malaike konyowa e tij lando wach Pinyruoth kata obedo ni ok wanyal nenogi, kendo gitayowa e yudo jogo “ma chunygi oikore ne ngima mochwere.” * (Tich 13:48, NW) Mano kaka dwarore ahinya mondo wadhi e tij lendo maok wabare, mondo omi wachop migawo marwa mar yudo jogo magombo ‘lamo Wuoro e chuny, kendo e adiera’!—Joh. 4:23, 24.
19, 20. Malaike nigi migawo mane e kinde mag “giko mar ndalo”?
19 Kowuoyo kuom ndalowa, Yesu nowacho ni e “giko mar ndalo,” malaike ne dhi pogo “jo maricho kod jo makare.” (Math. 13:37-43, 49) Malaike nigi migawo e tij choko ji e ndalo mag giko, koda e tij keto kido kuom Jokristo mowal kuom roho. (Som Mathayo 24:31; Fwe. 7:1-3) E wi mano, malaike nobed kod Yesu e sama opogo “rombe kod diek.”—Math. 25:31-33, 46.
20 “Ka Ruoth Yesu ofwenyore, koa e polo gi malaika mage man gi teko,” ji duto ‘ma dagi ng’eyo Nyasaye, kendo ma ok oyie winjo wach maber mar Ruodhwa Yesu’ ibiro kethi. (2 Thes. 1:6-10) Kane Johana bende oneno fweny manyiso wachni, nowuoyo kuom Yesu koda oganda lweny mag malaike me polo, kolero ni giidho ambuoche ma rochere mondo omi gikedi e lweny makare.—Fwe. 19:11-14.
21. Malaika ‘moting’o rayaw mar bur matut gi ratego maduong’ e lwete’ biro kawo okang’ mane ne Satan kod jochiendene?
21 Johana noneno bende ‘malaika moro koa e polo koting’o rayaw mar bur matut gi ratego maduong’ e lwete.’ Jali en Mikael, malaika maduong’, mabiro tweyo Jachien kendo wite—nenore ni kaachiel gi jochiende—e bur matut. Ibiro gonygi kuom kinde machuok e giko Loch Kristo mar Higini Gana Achiel, e kinde ma dhano makare nokal e tem mogik. Bang’ mano, Satan koda jong’anjo mamoko duto ibiro kethi. (Fwe. 20:1-3, 7-10; 1 Joh. 3:8) Mano biro bedo giko mar ng’anjo duto e nyim Nyasaye.
22. Malaike nigi migawo mane kuom gik machiegni timore, to onego wawinj nade kuom wach migawo margi?
22 Nyasaye chiegni kelo warruok maduong’ ne joge kuom piny marach ma Satan oteloeni. Malaike biro bedo gi migepe madongo e kinde mago ma ratiro mar Jehova mar bedo Jaloch biro nyisore maler, ma gin kinde bende ma dwaro mar Nyasaye ne piny koda dhano biro chopo chuth. Kuom adier, malaike makare gin chwech “mioro mondo oti tich mar konyo jo ma biro yudo warruok.” Kuom mano, weuru wadwok ne Jehova Nyasaye erokamano kuom yo motiyogo gi malaike e konyowa timo dwarone, kendo mondo wayud ngima mochwere.
[Weche moler piny]
^ par. 18 Ne bug Mashahidi wa Yehova—Wapiga-Mbiu wa Ufalme wa Mungu, ite mag 549-551.
Inyalo Dwoko Nade?
• Ere kaka ochan malaike e polo?
• Malaike moko ne otimo ang’o e ndalo mag Noa?
• Ere kaka Nyasaye osetiyo gi malaike e konyowa?
• Malaike makare chopo migawo mage e ndalowa?
[Penjo mag Puonjruok]
[Picha manie ite mar 22]
Malaike mor gi timo dwaro mar Nyasaye
[Picha manie ite mar 24]
Mana kaka notimore ne Daniel, kinde duto malaike oikore mar konyowa kaluwore gi dwaro mar Nyasaye
[Piche manie ite mar 25]
Bed gi chir, nimar malaike siro tij lando wach Pinyruoth!
[En mar manie ite mar 25]
Globe: NASA photo