Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

“Amuktʼañ horasa”

“Amuktʼañ horasa”

“Amuktʼañ horasa”

INTI jalsu tuqinkir markanakanxa, akham sañwa yatipxi: “Parlañax qullqimp sasiwa, ukat amuktʼañasti qurimp sasirakiwa” sasa. Ukat Santob sat chachan Glosas de sabiduría sat libropanxa akham sarakiwa: “Parlañax qullqimp sasiwa” sasa. Ukat Salomón reyix akham sasaw qillqarakitayna: “Aka uraqinxa taqi kunas horasanikiwa; taqi luräwinakatakisa mä horasaw utji: [...] amuktʼañ horasa, parlañ horasa” sasa (Ecl. 3:1, 7). Parlañax wakisirïkchisa amuktʼañaw jukʼampi wakiskirixa.

Ukhamasti, ¿kunapachas parlañat sipansa amuktʼañ horasäpacha? “Amuktʼaña” siski uka aruxa, patak kutits jilaw Biblian uñsti. Uka arunakax uñstki uka chiqanakanxa, kimsa tuqinakansa amuktʼañax askïkaspa ukhamawa. ¿Kunatsa amuktʼañax wali wakisirïpacha? Kunattix respeto, yatiñanïtasa ukat amuytʼasirïtaswa uñachtʼayi, ukatxa lupʼiñatakiw yanaptʼarakistaspa. Jichhax uka kimsa tuqit amuytʼañäni.

Amuktʼañax respet uñachtʼayi

Amuktʼañaxa, respetwa uñachtʼayi. Habacuc profetax akham sänwa: “[Jehová] Dios Tatitux qullan templopankaskiwa: ¡Jupa nayraqatanxa amukïpxam taqi akapachan jakir jaqinaka!” sasa (Hab. 2:20). Bibliax Jehová Diosan taqi luqtirinakaparux akham sasaw iwxtʼistu: “¡Taqi akapachankir jaqinaka amuktʼapxam [Jehová] Tatitun nayraqatapana, jupasti qullana jakäwipatpachwa jiwasanak taypiru jutaski!” sasa (Zac. 2:13). Ukat salmonak qillqirix akham sänwa: “Tatitun nayraqatapan amuktʼam; jupan yänapap llampʼu chuymamp suyam, ñanqha lurir jaqin atipjatapat jan qʼapisimti” sasa (Sal. 37:7).

¿Jan kun arsusax Jehová Diosar jachʼañchsnati? Chiqas kunapachatï Diosan luratanakap uñjtan ukhaxa, ¿janit amuk muspharktanxa? Ukat uka tuqinakat lupʼisaxa, ¿janit Diosar chuyma manqhasan jachʼañchktanxa? Salmonak qillqirix akham sasaw Diosan luratanakapat satayna: “Inti, phaxsi, kʼajkir warawaranaka, Tatitur jachʼañchapxam. Alaxpacha, Tatitur jachʼañcham, alaxpachankir umanaka, Tatitur jachʼañchapxam. Tatitun sutip jachʼar aptapxam, arupamp arsusakiw taqi kun utjayäna” sasa (Sal. 148:3-5).

Janiw Jehová Dios saparuki respetañasäkiti, jan ukasti arunakaparus respetañasarakiwa. Amuytʼañataki, kunapachatï Moisés profetax qhip qhipa arstʼäwip arstʼaskäna ukhaxa, akham sasaw sacerdotenakamp chika Israel markar säna: “Israelitanaka, jan uxupxamti, istʼapxam [...] [Jehová Diosaru] jaysapxam mandamiento arunakaparjama [...] sarnaqasa” sasa. Ukat Diosan kamachinakap liyiñataki markpacha tantachasipxäna ukhaxa, wawanakas wali sumwa istʼapxañapäna. “Taqpach markaw tantachasiñapa, taqi jaqinaka, warminaka, wawanaka, [...] ukhamat uka leyinak leetʼasiri istʼapxañapataki” sasaw sarakïna (Deu. 27:9, 10; 31:11, 12).

Jichhürunakanx ukhamarakiw Jehová Diosan Qhanañchirinakapax tantachäwinakansa sum istʼapxañapa ukhamaraki jachʼa tantachäwinakansa. Arstʼirix wali suma yatichäwinak Bibliat nayraqatan arstʼaskipan parlañax janipuniw walïkaspati, janis respetksna ukhamäspawa. Chiqans tantachäwinakanktan ukhaxa, amuktʼaña ukat istʼañ horasawa.

Maynimp parlkasas sum istʼktan ukhaxa, respetwa uñachtʼaytanxa. Job tatax jupar istʼasipkäna ukanakarux akham sasaw säna: “Jichhax uñachtʼayapxita, kunas pantjasitaxax uka; ukatsti janiw nayax kunsa arskäti” sasa. Job tatax jupanakan parlañapkamasti amukiw istʼäna. Ukat jupax arstʼañap wakiskäna ukhaxa, akham sasaw säna: “amuktʼapxam, nayaw arsusirakï” sasa (Job 6:24; 13:13).

Amuktʼañax yatiñanïtasa ukat amuytʼasirïtaswa uñachtʼayi

Bibliax akham siwa: “Horasapar amuktʼañasti yatiñ kankañankiwa”. “Amuytʼani jaqixa amukïskiwa” sasa (Pro. 10:19; 11:12). Kunjamsa Jesusax jan kun arsusa wali yatiñanïtapa ukat amuytʼasirïtap uñachtʼayäna, uk jichhax uñjañäni. Amuytʼañataki, uñisirinakapax jupa contra jan walinak parlapkäna ukhaxa, “janiw kuns arskänti”, kunattix parlañax janiw wakiskaspati sasaw amuyäna (Mat. 26:63). Ukat qhiparusti, Pilaton ukar juchañchañatak apapxäna ukhaxa, Jesusax “amukïnwa; janiw kuns arskänti”. Jan ukasti, kuntï lurkäna ukanak uñjasa amuyasipxañapatakiw amuktʼäna (Mat. 27:11-14).

Kunapachatï jiwasar jan walinak jaqix parlkistani ukhaxa, ukhamarakwa amuktʼañasa. Bibliax akham siwa: “Wali llampʼu chuymanïñax wali chʼikhi kankañ uñachtʼayi; jan paciencianïñasti tʼaxmarätapwa uñachtʼayaraki” sasa (Pro. 14:29). Ukham jan wal parlatax jankʼak jan amuytʼasis arsna ukhax janiw walïkaspati, qhipatakwa amtassna. Ukhaman jikxatasisax inas luqhi chuymak kuns arsna, ukat uk lurasax janiw sum jikxatasksnati.

Kunapachatï Jehová Diosar jan luqtir jaqinakampïktan ukhaxa, kunsa sum amuyasisaw arsuñasa. Yatiyir sarkasax jan wali parlir jaqinakampi jikisiñäni ukhaxa, amuktʼañakiw wakisispa. Ukampisa, yatiqir masinakasa jan ukax irnaqir masinakas jan wali arunakampi sawkasipxani jan ukax qʼañu arunak parlasipkani ukhaxa, amuktʼañasawa. Parlsna ukhaxa, kunanaktï sapki ukax walikïskiw sissnas ukhamwa amuyaysna (Efe. 5:3). Salmo qillqirix akham sasaw qillqatayna: “Nayax sum sarnaqañatakiw arsta, laxraxamp kuna juchsa jan arsuñataki; lakaxar mä jarkʼa uchantañataki, uñisirixan nayraqatapana” sasa (Sal. 39:1).

Wali “amuytʼani jaqixa” maynit yatki ukxa janiw mayninakar arskiti (Pro. 11:12). Ukhamasti, chiqpach cristianonakaxa kunanaktï mayninakax jan yatipxañapäki ukxa, janiw arsupxañapäkiti. Chiqpachansa irpir chuymaninakaw uka tuqit jukʼamp amuyasipxañapa, jupanakatï khitirus kuns yatiyasipkakispa ukhax janiw jilat kullakanakax atinisxapxaspati.

Amuktʼañax wali wakiskiripuniwa. 1800 maranakan jakasiri Sydney Smith sat chachax akham sasaw mä masipat qillqatayna: “Parltʼasipkta ukhax awisax amukiw ischʼukitu, ukatwa jupamp parlañax khusaxa” sasa. Kunapachatï maynimp parlastan ukhax janiw maynik parlañapäkiti, jan ukasti purapatwa parltʼasipxañapa. Ukatwa maynir istʼañax wali wakiskirixa.

Salomón reyix akham sasaw iwxtʼäna: “Wali parlañanxa jucha lurañawa utji, ukampis horasapar amuktʼañasti yatiñ kankañankiwa” sasa (Pro. 10:19). Ukhamawa, jan añcha parlkäta ukhaxa, taqi kunsa sum amuytʼasisaw arsurakïta. Chiqasa, “jan amuytʼan jaqixa yatiñanïkaspas chʼikhïkaspas ukhamaw amuyasi, mäwjana amuki qhiparatapata” (Pro. 17:28). Ukhamaxa, Jehová Diosarux akham sas mayisiñaw wakisispa: “Lakax jarkʼañatak mä jarkʼir ucharapita, lakanakax jan jistʼarañatak mä uñjir uskurapita” sasa (Sal. 141:3).

Amuktʼañax lupʼiñatakiw yanaptʼistaspa

Suma amuytʼan jaqit parlkasaxa, akham sasaw Bibliax qhanañchi: “Jupan kusisiñapax Tatitun arupawa, uka arupatsti arumay uruw lupʼi” sasa (Sal. 1:2). ¿Kunapach lupʼiñas walïspa? Uka tuqit mä qhawqha uñachtʼäwinak uñjañäni.

Abrahaman Isaac yuqapaxa, “chʼamakthapipansti [‘pamparuw lupʼiñatak’, NM] saratayna” (Gén. 24:63). Kawkhantï sapakix sum lupʼiñjamäki uka chiqaruw Isaacax saräna. David reyix arumanakaw lupʼirakïna (Sal. 63:6). Ukat Jesusax sapaki lupʼiñatakix qullunakaru ukat wasar chiqanakaruw sarirïna (Mat. 14:23; Luc. 4:42; 5:16).

Chʼuju chiqanakan sapaki jikxatasiñax wal yanaptʼistaspa. Jumax kawkhansa juma pachpat amuykiptʼasisma ukar sarañamawa, ukham amuykiptʼasiñax suma jaqïñatakiw yanaptʼätamxa, ukhamatwa amuyunsa sum jikxatasirakisma. Sum jikxatasktan ukha lupʼiñaxa Dios nayraqatan sum sarnaqañataki ukat altʼat chuymanïñasatakiw yanaptʼistu, ukat kunatï jakäwin chiqpachapun wakiski uksa askit uñjañasatakiw yanaptʼarakistu.

Ukampis amuktʼañ horasax wali wakisirïkchisa, “parlañ horasa[x]” utjarakiwa (Ecl. 3:7). Jichhürunakanxa, Jehová Diosan Qhanañchirinakapax Jupan Apnaqäwipatwa “taqi markanakan” yatiyasipki (Mat. 24:14). Ukham yatiyapxatapatxa, sapürutjamaw jukʼamp jilxattasipki (Miq. 2:12). Ukhamaxa, Diosan Apnaqäwipat kusisita yatiyaskakiñamawa ukat Diosan luratanakapatsa parlaskakiñamarakiwa. Ukham yatiykasaxa, janiw ak armasiñamäkiti: Awisax “amuktʼañax qurimp sasiwa”.

[3 janan fotopa]

Tantachäwinkkasax istʼañasawa ukat yatiqañasawa

[4 janan fotopa]

Yatiyir sarktan ukhax jaqinakan tuqitax amuktʼxañasawa

[5 janan fotopa]

Amuktʼañaw lupʼiñatak yanaptʼistani