“Upallakuna tiempo”

“RIMAYQA qolqe hinan, upallaytaq qori hina”, nispan ñawpaq tiempopi Asia ladomanta runakuna niqku. Hukkunataq ninku: “Rimayqa huk dólar hinan valen upallaytaq iskay dólar hina”, nispa. Yachayniyoq rey Salomonmi qelqaran: “Kay pachapiqa imaymanapaqmi tiempo kan, tukuypas maychus kananpin suceden [...] kanmi upallakuna tiempo, rimana tiempopas”, nispa (Ecl. 3:1, 7).

Ichaqa ¿hayk’aqmi upallana tiempo kanman? “Upallay”, “ch’inlla” simikunaqa askha kutitan Bibliapi rikhurin. Bibliapi chay simikunata imayna utilizakusqanmi rikuchin ch’inlla kay allinpuni kasqanta. Qhawarisunchis imaynapi. Hukkaqpi, respetoyoq kasqanchistan rikuchin. Iskaykaqpi, allin yuyaykuq, reparaq kasqanchista. Kinsakaqpi, yanapawanchismi yuyaymanananchispaq.

Respetoyoq kasqanchistan rikuchin

Upallakuspaqa respetoyoq kasqanchistan rikuchinchis. Profeta Habacuc kayta niran: “Señor Diosmi [...] ch’uya wasinpi kashan, paypa qayllanpiqa kay pachantin runakuna upallachun”, nispa (Hab. 2:20). Biblian lliw Dios serviqkunata nin: “Señor Diospa qespichiyninta ch’inlla suyakuymi aswan allinqa”, nispa (Lam. 3:26). Salmo qelqaqpas niranmi: “Señor Diospa qayllanpi ch’inlla tiyakuy, paytaqa suyakullay. Ama llakikuychu kawsayninkupi t’ikariqtinku”, nispa (Sal. 37:7).

¿Hatunchasunmanchu Jehová Diosta mana imatapas rimaspa? Diospa kamasqankunata qhawarispa, ¿manachu ch’inlla admirakunchis? Paypa kamasqankuna ancha sumaqllaña kasqanpi yuyaymanaspapas, ¿manachu Jehová Diosta sonqonchis ukhullapi hatunchanchis? Davidmi qelqaran: “Diosniyku, qanllan Sionpi [ch’inlla] yupaychanaqa kanki, qanman prometekusqaykutaqa hunt’asaqkupunin”, nispa (Sal. 65:1).

Ichaqa manan Jehová Diosllatachu respetananchis yachachikuyninkunatapas respetananchismi. Profeta Moisés  despedikunanpaq rimaspan sacerdotekunapiwan Israel runakunata niranku: “Ch’inyaykuychis, Israel runakuna, uyariwaychis. Kunanmi [...] Diosniykichis Señor Diosta kasunkichis”, nispa. Chay tiempopiqa wawakunapas tukuy yuyaywanmi uyarinanku karan llaqtantin Diospa kamachikuyninkunata uyarinankupaq huñukuqtinku. Moisesmi kamachiran: “Llapan qharikunata, warmikunata, wawakunata, [...] huñunkichis, kamachikuy simi leesqata uyarinankupaq. Ahinapin [...] yachanqaku”, nispa (Deu. 27:9, 10; 31:11, 12).

Kay tiempopipas cristianokunaqa respetowanmi huñunakuykunapi asambleakunapipas Bibliamanta yachachikuykunata uyarinanku. Chay huñunakuykunapi yanqa rimaspaqa mana respetoyoq kasqanchistan rikuchisunman. Arí, huñunakuy horaqa upallana, uyarina tiempon.

Piwanña rimaspapas tukuy yuyaywan uyarispaqa respetoyoq kasqanchistan rikuchillanchistaq. Jobmi huchachaqninkunata niran: “Imallatapas yachaykachiwaychis, ch’inllan uyariykusqaykichis”, nispa. Jobqa ch’inllan rimasqankuta uyarinan karan. Payman rimananpaq tupaqtintaq niran: “¡Kunanqa upallaychis! Ñoqapas rimaytan munani”, nispa (Job 6:24; 13:13).

Allin yuyaykuq, reparaq kasqanchistan rikuchin

Biblian nin: “Upallakuqmi [...] allin yuyayniyoq”; “allin reparaq runan [...] upallakun”, nispa (Pro. 10:19; 11:12). Qhawarisunchis imaynata Jesús ch’inlla kasqanwan rikuchiran allin yuyayniyoq, reparaq kasqanta. Enemigonkuna contranpi millayta rimaqtinkun payqa yacharan chay ratopi rimasqan yanqa kananta, chayraykun “ch’inlla kakurqan” (Mat. 26:63). Qhepaman Pilatoq ñawpanpi huchachaqtinkupas “mana imatapas kutichikurqanchu”. Aswanmi payqa allin yuyayniyoq kaspa ñawpaqpi imaymana ruwasqanta yuyarinankuta munaran, chhaynapi pichus kasqanta yachanankupaq (Mat. 27:11-14).

Cristianokunapas upallakunchismi pipas k’amiwaqtinchisqa. Proverbios 14:29 texton nin: “Mana usqhay phiñakuqqa allin yuyayniyoqmi, saltaq sonqon ichaqa mana yuyayniyoq”, nispa. Pipas phiñachiwaqtinchis usqhaylla kutichispaqa comuntan imatapas rimarparisunman, chaymantataq nishasunman ¡ay, amapas chaytaqa niymanchu karan! nispa.

Diosta mana kasukuq runakunawan kashaspaqa cuidakunanchismi imatapas mana comunta rimananchispaq. Chayrayku predicacionpi burlakuqkunawan tupaqtinchisqa ch’inlla kaymi aswan allinqa. Sichus llank’aqmasinchiskuna otaq estudiaqmasinchiskuna qhelli simikunata rimaspa millay chistekunata ruwanku chayqa, allinmi ch’inlla kay, chhaynapin rikuchinchis rimasqankuta mana allinpaq qhawarisqanchista (Efe. 5:3). Salmistan qelqaran: “Senq’apawanmi simiyta  senq’apakusaq millay runakunaq qayllanpi kashaspa”, nispa (Sal. 39:1).

“Allin reparaq runa[qa]” paypi confiaspa imatapas willasqankutaqa manan hukkunaman willakachakunkuchu (Pro. 11:12). Chayrayku huk allin cristianoqa mana pimanpas willananchu mana piqpa yachanan asuntokunamanta. Aswantaqa congregacionpi umalliqkunan chaymanta cuidakunanku, chhaynapi iñiqmasinchiskuna paykunapi confianankupaq.

Ch’inlla kayqa ancha allinpunin. Sydney Smith runan reqsisqan runamanta niran: “Payqa rimashaqtiykun mayninpi ch’inlla uyarin, chayrayku paywan rimayqa ancha sumaqpuni”, nispa. Amigontin rimaspankuqa iskayninkun rimananku manan hukllachu. Chayrayku, hukkunawan allinta parlanapaqqa allin uyariq kananchis.

Rey Salomonmi niran: “Askha rimasqapiqa kallanpunin pantayqa, upallakuqmi ichaqa allin yuyayniyoq”, nispa (Pro. 10:19). Arí, pisillata rimaspaqa manan nishutachu rimasqanchispi pantasun. Chaymi Biblia nin: “Mana yuyayniyoq upallakuqtinqa, yachayniyoqpaq hap’isqan kanqa, upallakuqqa yuyayniyoqpaq hap’isqan kanqa”, nispa (Pro. 17:28). Chayrayku Jehová Diosmanta mañakusun ‘siminchista waqaychananpaq’ (Sal. 141:3).

Ch’inpi kayqa yuyaymananapaqmi yanapawanchis

Chanin ñanpi puriq runamantan Biblia nin: “Señor Diospa kamachikuy siminwanmi kusikun, chaytan tutapas p’unchaypas yuyaymanan”, nispa (Sal. 1:2). ¿Ima ratokunan allin kanman yuyaymananapaq? Qhawarisunchis ejemplokunata.

Huk kutinmi Abrahampa churin Isaac “tardeyaykuyta campota lloqsisqa [‘yuyaymanananpaq’, NM]” (Gén. 24:63). Isaacqa allin horatan akllasqa sapallan campopi yuyaymanananpaq. Rey Davidtaq tutapi yuyaymanaq (Sal. 63:6). Jesuspas mana huchayoq ch’uya runaña karan chaypas orqoranmi tiempota sapallan yuyaymanananpaq, chayraykun payqa orqokunata ch’inneq cheqaskunata ima riq (Mat. 14:23; Luc. 4:42; 5:16).

Ch’inpi yuyaymanayqa allinninchispaqmi. Chhaynapin qhawarikunchis imakunapi allinyananchista, chaytaq yanapawanchis aswan allin runa kananchispaq. Chaymantapas thakpin sientekunchis. Yuyaymanayqa yanapawasunmi allin kaqta ruwananchispaq, huch’uyaykuq kananchispaq ima, chaymantapas astawanmi valorasun kawsayninchispi aswan importante ruwaykunata.

Ichaqa allinña ch’inlla kay chaypas kallantaqmi “rimana tiempopas” (Ecl. 3:7). Kay tiempopi Jehová Dios serviqkunaqa Reinomanta allin willakuykunatan “pachantinpi” predicashanku (Mat. 24:14). Yapakusqankuman hinan predicasqankuqa aswan kallpawanraq uyarikun (Miq. 2:12). Chhaynaqa, predicashallay tukuy sonqo Reinomanta willakuykunata Diospa ancha sumaq ruwasqankunamantapas. Chayta ruwashaspaykiqa ama qonqaychu, mayninpi ‘upallay qori hina’ kasqanta.

[3 paginapi foto]

Huñunakuykunapiqa tukuy yuyaywanmi uyarinanchis yachananchispaq

[4 paginapi foto]]

Pipas predicacionpi k’amiwanchis chayqa upallakuymi aswan allinqa

[5 paginapi foto]]

Ch’inpi kayqa yuyaymanananchispaqmi yanapawanchis