Skip to content

Skip to table of contents

“Ciindi Cakuumuna”

“Ciindi Cakuumuna”

“Ciindi Cakuumuna”

KAAMBYO kamwi ikazwa kumasi aa Kujwe kalo ikatondezya kuti kuumuna kulainda kugwasya kwiinda kwaambaula, kaamba kuti: “Ikuti kwaambaula nokwali nsiliva nkokuti kuumuna nokwali ngolida.” Kalyaamba kujatikizya kaambyo kamu Chihebrayo ikakozyenye akaaka, bbuku limwi ilitegwa Brewer’s Dictionary of Phrase and Fable, lyaamba kuti: “Ikuti ijwi nolyali kuulwa syekeli lyomwe, nkokuti kuumuna nokwali kuulwa masyekeli obile.” Mwami musongo Solomoni wa Israyeli yansiku wakalemba kuti: “Zintu zyoonse zilijisi ciindi cazyo . . . ciindi cakuumuna aciindi cakwaamba.”—Muk. 3:1, 7.

Aboobo, ino ndilili notweelede kuumuna muciindi cakwaambaula? Ibbala lyakuti “kuumuna” lijanika ziindi zinji mu Bbaibbele. Zibalo molijanika bbala eeli zitondezya kuti kuumuna kulayandika mumbazu zyotatwe mubuumi bwamuntu. Atulange-lange kuumuna mbokutondezya kuti tujisi bulemu, busongo abupampu alimwi ambokukonzya kutugwasya ciindi notuzinzibala kuyeeya.

Citondezyo Cakuti Tujisi Bulemu

Kuumuna ncitondezyo cakuti tujisi bulemu. Musinsimi Habakuku wakaamba kuti: “Jehova mwaali muntempele yakwe iisalala. Umuna kubusyu bwakwe, O nyika yoonse.” (Hab. 2:20) Bakombi bakasimpe beelede “[kuumuna] akulindila lufutuko lwa-Jehova.” (Malo. 3:26) Sintembauzyo wakaimba kuti: “Ulitontozye kuli-Jehova, komulindila. Utalipenzyi nkaambo kayooyo uujene coolwe, uucita milimo mibi njaakanza.”—Int. 37:7.

Sena inga twamutembaula Jehova kakunyina kwaambaula? Zimwi ziindi notweebelela zyintu nzyaakalenga Leza, sena tatugambwi kubona mbozili zibotu zyintu eezyi cakuti tulabula acakwaamba? Sena kuziyeeyela akaambo kabubotu oobu tiili nzila imwi yakumutembaula Mulengi wesu mumoyo? Sintembauzyo Davida wakatalika nyimbo zyakwe kwiinda mukwaamba kuti: “Kutembaulwa kuleelede nduwe, O Leza, mu-Zioni; azyalo zikonkezegwa ziyoozuzikizigwa kulinduwe.”—Int. 65:1.

Mbubwenya mbuli mbwayandika kulemekwa Jehova, amajwi aakwe aalo ayelede kulemekwa. Mucikozyanyo, ciindi musinsimi wa Leza Musa naakali kwaamba majwi aakulaya kucisi ca Israyeli, walo abapaizi bakaambila bantu boonse ibakajanika kuti: “Amuumune . . . , amuswiilile ijwi lya-Jehova Leza wanu.” Kuswiilila kwakali kuyandika kapati nokuba kubana babo ciindi bana Israyeli nobakali kubungana kutegwa babale Mulawo wa Leza. Musa wakaamba kuti: “Amubunganye bantu boonse, baalumi abanakazi abana . . . kuti baswiilile, baiye.”—Dt. 27:9, 10; 31:11, 12.

Amumazuba eesu, cilayandika kapati kuti bakombi ba Jehova kabaswiilila cabulemu kumalailile ngobapegwa kumiswaangano ya Bunakristo. Ciindi kasimpe kamu Bbaibbele nokali mukubandikwa kucibumbili, inga twatondezya kuti tatulemeki Jwi lya Leza alimwi ambunga yakwe ikuti katwaambaula muciindi cakuswiilila. Ciindi camiswaangano, nciindi cakuumuna alimwi akuswiilila.

Nociba ciindi notubandika abeenzuma, kuswiilila ncitondezyo cakuti tujisi bulemu. Mucikozyanyo, syaanene Jobu wakaambila bantu bakali kumupa milandu kuti: “Kamundiisya, inga ndaumuna.” Jobu wakalilisungwide kuswiilila kaumwine ciindi balo nobakali kwaambaula. Lino nocakasika ciindi cakwe cakwaambaula, wakabalomba kuti: “Amuumune, mundileke ŋambe mebo.”—Job. 6:24; 13:13.

Citondezyo Cakuti Tuli Basongo Alimwi Tujisi Bupampu

Ibbaibbele lyaamba kuti: “Oyo uukasya milomo yakwe musongo.” “Muntu musongo ulaumuna buyo.” (Tus. 10:19; 11:12) Amubone Jesu mbwaakatondezya busongo alimwi abupampu kwiinda mukuumuna. Naakabona kuti kuvwiila basinkondonyina, balo ibakali basilunya taakwe nokwakali kukonzya kugwasya, “Jesu wakaumuna buyo.” (Mt. 26:63) Nokwakainda kaindi kasyoonto, naakali kubetekwa a Pilato, Jesu “teewakamuvwiila.” Cabupampu wakasala kuti mpuwo yakwe mbotu ilyaambilile iini.—Mt. 27:11-14.

Andiswe tweelede kuumuna, kwaambisya ciindi nobatunyemya bantu. Kasimpi kamwi kamu Bbaibbele kaamba kuti: “Uumuka kukalala ulicenjede loko, pele oyo uufwamba kunyema ulasumpula bufubafuba.” (Tus. 14:29) Kwiingula cakufwambaana mubukkale ibukatazya inga kwapa kuti tubelesye majwi aatali kabotu alo aakonzya kutupa kuusa twaakuliyeeya. Aboobo, majwi eesu alakonzya kuboneka kuba aabufwubafwuba alimwi akaambo kaceeci, luumuno lwesu lulakonzya kunyonganyizyigwa.

Tutondezya kuti tuli basongo ikuti katusala zyakwaamba ciindi notuli abantu basizibi. Ciindi bantu nobatusampaula mumulimo wamumuunda, inga cabota kuumuna buyo. Kunze lyaboobo, ikuti basicikoloma naa bantu mbotubeleka limwi baamba masesya aakutukila, tweelede kuumuna muciindi cakuseka kutegwa tutondezye kuti masesya aali boobu taatukkomanisyi. (Ef. 5:3) Sintembauzyo wakalemba kuti: “Nsinke mulomo wangu acisinsyo, basizibi nibacili kubusyu bwangu.”—Int. 39:1.

“Muntu musongo” ulasyomeka. (Tus. 11:12) Munakristo wakasimpe takonzyi kwaambila bamwi makani aamaseseke kwiinda mukwiide kwaamba kufwumbwa cazya kumoyo. Baalu Banakristo beelede kukabikkila kapati maanu kaambo aaka kutegwa bantu ibali mumbungano bazumanane kubasyoma.

Nokuba kuti kunyina majwi aamvwika ciindi muntu naumwine, kuumuna kulakonzya kugwasya kapati. Mulembi wa Chingisi uutegwa Sydney Smith iwakali kupona mumwaanda wamyaka wa 19 naakali kwaamba kujatikizya umwi wabasaanyina, wakalemba kuti: “Ciindi nabandika ulayandisisya kuumuna ciindi aciindi alimwi eeci cipa kuti mubandi wakwe kaunonezya kuswiilila.” Masimpe, mumibandi yabuzuba abuzuba, bantu bobile ibabandika beelede kupana ciindi cakwaambaula. Muntu uucizyi kubandika weelede kucizyiba kuswiilila.

Solomoni wakacenjezya kuti: “Mukuvula kwamajwi tamubuli mulandu, pele oyo uukasya milomo yakwe musongo.” (Tus. 10:19) Aboobo, ciindi notwaamba majwi masyoonto, tulakweeleba kwaamba zyintu zitayi koomoonga. Masimpe ngakuti “naba mufubafuba uumuna ulayeeyegwa kuti musongo; na wasinka milomo yakwe, ulicenjede.” (Tus. 17:28) Atumulombe Jehova mumupailo kuti ‘ajate mulyango wamilomo yesu.’—Int. 141:3.

Lugwasyo Ciindi Notuzinzibala Kuyeeya

Kujatikizya muntu weenda munzila yabululami, Magwalo atwaambila kuti “mulao wa [Leza] ulauyeeya lyoonse masiku asikati.” (Int. 1:2) Ino mbukkale buli buti ibukonzya kugwasya kuzinzibala kuyeeya munzila eeyi?

Izaka, imwana wasyaanene Abrahamu, “wakali kuya bweendeenda musokwe ciindi cagoko [kutegwa azinzibale kuyeeya, NW].” (Matl. 24:63) Wakasala ciindi cibotu alimwi abusena buumwine kuti azinzibale kuyeeya. Mwami Davida awalo wakali kuzinzibala kuyeeya ciindi camasiku nokwakaumwine. (Int. 63:6) Naba muntu uulondokede Jesu wakasolekesya kwiinka kubusena buumwine, mbuli kumalundu, munkanda alimwi amumasena aambi nkwaakali kukonzya kuba alikke buyo kutegwa akazinzibale kuyeeya.—Mt. 14:23; Lk. 4:42; 5:16.

Kuumuna kulakonzya kutugwasya kapati mubuumi bwesu. Kuumuna kulakonzya kutupa bukkale bubotu bwakuti inga twacikonzya kulilingula tobeni—cintu ciyandika kapati mukuyaambele kwesu. Kuumuna kulakonzya kutupa luumuno lwamizeezo. Kuzinzibala kuyeeya ciindi nokutakwe cintu cisabila kulakonzya kutugwasya kuba amuuya wakulicesya alimwi inga kwatupa kuti katubikkila maanu kuzyintu ziyandika kapati mubuumi.

Nokuba kuti kuumuna nkubotu, pele alimwi nkocili “aciindi cakwaamba.” (Muk. 3:7) Bakombi bakasimpe mazuba aano bajisi bubi kukambauka makani mabotu aa Bwami bwa Leza “munyika yoonse.” (Mt. 24:14) Coongo iciboola akaambo kamulimo ooyu, cilamvwika ciindi mweelwe wabakambausi nouyaabukomena. (Mik. 2:12) Atusoleke kuba akati kabaabo ibaambilizya makani mabotu aa Bwami alimwi akwaamba bubotu bwamilimo ya Leza cabusungu. Ciindi notutola lubazu mumulimo ooyu uuyandika kapati, atubone masimpe kuti bukkale mbotupona butondezya kuti tulizyi mbociyandika kuumuna zimwi ziindi.

[Cifwanikiso icili apeeji 3]

Ciindi camiswaangano ya Bunakristo, tweelede kuswiilila alimwi akwiiya

[Cifwanikiso icili apeeji 4]

Kuumuna kulakonzya kuba nenzila yakwiingula bantu nobatutukila mumulimo wakukambauka

[Cifwanikiso icili apeeji 5]

Kuumuna kulagwasya mukuzinzibala kuyeeya