Waar vindt u een praktische gids?

ALS u op zoek bent naar raad, is die ruimschoots te vinden. De zelfhulpbusiness is wereldwijd een van de snelst groeiende ondernemingen. In heel verschillende landen als Groot-Brittannië, Japan en de Verenigde Staten, maar ook in Latijns-Amerika, zijn boeken over zelfverbetering bestsellers. Video’s, seminars en tv-programma’s over zelfhulp worden eveneens steeds populairder. Het aantrekkelijke ervan schuilt in het idee dat u uw problemen zelf kunt oplossen, zonder een psycholoog, een huwelijksadviseur of een geestelijke te hoeven raadplegen. Welke terreinen bestrijken die gidsen?

Zelfontplooiing, een gelukkig huwelijksleven en de opvoeding van kinderen behoren tot de populairste thema’s. Omgaan met depressiviteit, verdriet en de gevolgen van een echtscheiding zijn andere veel voorkomende onderwerpen. Er is ook grote vraag naar adviezen in de strijd tegen te veel eten, roken en zwaar drinken. Zijn de adviezen praktisch? Soms wel, maar vaak niet. Het is dan ook verstandig de Bijbelse waarschuwing ter harte te nemen: „Iedereen die onervaren is, hecht geloof aan elk woord, maar de schrandere geeft acht op zijn schreden” (Spreuken 14:15).

Zelfhulpboeken zijn heel anders dan handleidingen die vaardigheden zoals fotografie, boekhouden of een taal onderwijzen. Zulke handboeken kunnen doelmatige en goedkope alternatieven zijn voor het volgen van een speciale cursus. Zelfhulpboeken — of ze nu gaan over zakendoen, het huwelijk, opvoeding of geestelijke gezondheid — zijn anders. Ze bevelen meestal een leefwijze aan of bepleiten bepaalde filosofieën. Het is dus verstandig ons af te vragen: Wie geeft de raad? Waaraan ontleent hij zijn informatie?

Deskundigen zullen hun opvattingen niet altijd op zorgvuldig verzameld bewijsmateriaal baseren. Sommigen zullen de raad geven  die het beste verkoopt, in de wetenschap dat er heel wat geld te verdienen valt door mensen te vertellen wat ze graag willen horen. In één land alleen al brengt de zelfhulpindustrie per jaar ruim acht miljard dollar in het laatje!

Hoe praktisch zijn zelfhulpgidsen?

Als u een zelfhulpgids raadpleegt, verwacht u praktische adviezen aan te treffen. Maar soms vindt u er alleen oppervlakkige of abstracte raad in. Typerend zijn teksten als: ’Met positief denken moet het u lukken. Wat u ook wenst, of het nu geld is, een goede gezondheid of een bevredigende relatie, u krijgt het als u positief denkt.’ Is dat soort raad praktisch? Wordt u erdoor geholpen met de realiteit en de teleurstellingen van het leven om te gaan?

Neem bijvoorbeeld boeken over relaties en het huwelijk, die tot de populairste behoren. Helpen ze mensen een gelukkig, stabiel gezin op te bouwen? Niet altijd. Volgens een recensente vertelt de schrijver van een zelfhulpboek over liefde dat in Latijns-Amerika onmiddellijk veel succes had de „lezers hoe ze gezonde relaties opbouwen en zelfrespect ontwikkelen”. De schrijver beweert dat iemand die in een relatie blijft die niet werkt, een soort verraad tegenover zichzelf pleegt. De onderliggende boodschap is, dat het belangrijk is om dingen te doen die je een goed gevoel geven in plaats van je problemen te erkennen en te proberen die op te lossen.

Natuurlijk kunnen zelfhulpgidsen best wat goede raad bevatten. Maar ze kunnen ook schadelijke raad geven. Zo kan het zijn dat een deskundige nuttige suggesties geeft over één onderwerp terwijl zijn raad over een ander onderwerp de dingen in feite erger zou maken. Het zou onmogelijk zijn de vele en vaak tegenstrijdige meningen in die gidsen te beoordelen. Wiens raad kunt u vertrouwen? Vraag u af: Is de raad zorgvuldig onderbouwd, of is het de arbitraire mening van de schrijver? In welke mate heeft het verlangen naar geld of aanzien de integriteit van de schrijver beïnvloed?

Eén gids die altijd nuttig is gebleken, is de Bijbel. Die biedt praktische raad over veel van de onderwerpen die in zelfhulpgidsen aan de orde komen, en daar blijft het niet bij. De Bijbel heeft miljoenen mensen ertoe bewogen de raad toe te passen: ’Word nieuw gemaakt in de kracht die uw denken aandrijft en doe de nieuwe persoonlijkheid aan’ (Efeziërs 4:23, 24). De Bijbel verschaft wijs inzicht in de oorzaak van onze problemen en leert ons hoe ze op te lossen. Het belangrijkste is nog dat de Bijbel krachtige en praktische redenen geeft om het goede te doen. In het volgende artikel wordt uitgelegd hoe dat komt.