عشق به کلام خدا
عشق به کلام خدا
پیامهای مهم اغلب به زبانهای بسیاری ترجمه میشود تا به گوش اکثر انسانها برسد. کتاب مقدّس که کلام خداست پیامی بسیار مهم برای بشر دارد. کتاب مقدّس در دوران باستان «برای تعلیم ما نوشته شد» تا ما را تسلّی دهد و به آینده امیدوار سازد. — رومیان ۱۵:۴.
پس منطقی است که کتاب مقدّس به زبانهای مختلف در دسترس مردم باشد. برخی در طول تاریخ برانگیخته شدند تا کتاب مقدّس را ترجمه کنند. آنها کار خود را تحت شرایطی بسیار سخت همچون بیماریهای وخیم، ممنوعیتهای دولتی یا حتی تهدید به اعدام انجام دادند. عشق به کلام خدا آنها را بر آن داشت تا در چنین شرایطی به ترجمه کتاب مقدّس که شامل تورات، زبور و انجیل میشود بپردازند. در ادامهٔ این مقاله قسمت کوچکی از تاریخ چشمگیر ترجمهٔ کتاب مقدّس را به طور مختصر بررسی میکنیم.
«مردم انگلستان شریعت مسیح را به زبان انگلیسی بهتر میآموزند»
جان ویکلیف در سال ۱۳۳۰ زمانی که مراسم کلیسا به زبان لاتین انجام میشد متولّد گشت. اما مردم عادی به زبان انگلیسی صحبت میکردند. آنها با همسایگان خود به انگلیسی گفتگو و حتی به این زبان دعا میکردند.
ویکلیف، این کشیش کاتولیکی، به زبان لاتین کاملاً مسلّط بود. ولی استفاده از زبان لاتین را برای تعلیم کتاب مقدّس صحیح نمیدانست، زبانی که مختص نخبگان آن زمان بود. او نوشت: «قوانین خدا میباید به زبانی تعلیم داده شود که به آسانی بشود آن را درک کرد، چون آنچه تعلیم داده میشود کلام خداست.» بنابراین، ویکلیف و همکارانش گروهی را تشکیل دادند تا کتاب مقدّس را به زبان انگلیسی ترجمه کنند. کار آنها تقریباً ۲۰ سال طول کشید.
کلیسای کاتولیک با کار این ترجمهٔ جدید مخالفت کرد: کتاب «سِرهای واتیکان» (انگل.) دلیل آن را توضیح میدهد: «مردم عادی با آن ترجمه توانستند تعالیم مسیحیت اوّلیه را که بسیار ساده بود با دین کاتولیک عصر خود مقایسه کنند . . . فرق بزرگ، میان تعالیم پایهگذار مسیحیت [یعنی عیسی] و تعالیم رهبرِ خود گماردهٔ مسیحیت [یعنی پاپ] برای اوّلین بار کاملاً مشهود شد.»
پاپ گرگوریوس یازدهم، پنج حکم را بر ضدّ ویکلیف صادر کرد. اما این مترجم به کار خود ادامه داد. او گفت: «مردم انگلستان شریعت مسیح را به زبان انگلیسی بهتر میآموزند. موسی شریعت خدا را به زبان خود شنید، رسولان عیسی نیز به زبان خود.» احتمالاً در سال ۱۳۸۲، کمی قبل از مرگ ویکلیف بود که تیم ترجمهاش کل کتاب مقدّس را برای اوّلین بار به زبان انگلیسی انتشار دادند. تقریباً ۱۰ سال بعد، یکی از همکارانش اصلاحشدهٔ آن ترجمه را با زبانی سلیستر انتشار داد.
دستگاه چاپ در آن زمان هنوز اختراع نشده بود و هر نسخه با دقت تمام دستنویسی میشد. این کار تقریباً ده ماه طول میکشید! با این حال، مقامات کلیسا میترسیدند کتاب مقدّس در بین مردم پخش شود. به همین دلیل، اُسقف اعظم تهدید کرد هر کس آن را بخواند کافر و محکوم است. چهل سال پس از مرگ ویکلیف به دستور شورای کاتولیکی، کشیشان استخوانهای او را از قبر بیرون کشیدند و سوزاندند و خاکسترش را در رود سؤیْفت ریختند. با تمام این مخالفتها، جویندگان حقیقت در جستجوی ترجمهٔ ویکلیف بودند. پروفسور ویلیام بْلَکبرن اظهار میدارد: «تعداد بیشماری از ترجمهٔ ویکلیف تهیه و در میان مردم پخش شد.»
ترجمهای قابل فهم برای عموم
پس از گذشت دویست سال، ترجمهٔ ویکلیف دیگر زبان روزمرهٔ مردم انگلستان نبود. واعظ جوانی به نام ویلیام تیندِل نزدیک شهر بریستول واقع در انگلستان از این که بسیاری مفهوم کتاب مقدّس را درک نمیکردند به شدّت ناراحت بود. او روزی شنید که مردی تحصیلکرده میگوید بهتر است مردم قانون پاپ را داشته باشند تا قانون خدا را. ویلیام تیندِل به او گفت که اگر خدا بخواهد، کاری میکند که در مدتی کوتاه نوجوانی روستایی بیشتر از شخصی تحصیلکرده در بارهٔ کتاب مقدّس بداند.
ویکلیف از کتاب مقدّس لاتینِ وُلگیت استفاده کرده بود تا کتاب مقدّس خود را به انگلیسی ترجمه کند. اما تیندِل در ترجمهٔ خود از زبانهای اصلی کتاب مقدّس یعنی عبرانی و یونانی استفاده کرد. برای این منظور، تیندِل در سال ۱۵۲۴ انگلستان را به قصد آلمان ترک کرد. سپس در شهر کُلن دستگاه چاپی در اختیار گرفت تا ترجمهاش را چاپ کند. دیری نگذشت که دشمنان تیندِل متوجه این موضوع شدند و مجلس شهر کُلن را متقاعد ساختند تا ترجمهٔ وی را توقیف کند.
تیندِل مجبور شد به شهر وُرمز آلمان فرار کند و کار چاپ را در آنجا ادامه دهد. مدتی نگذشت که قسمت یونانی کتاب مقدّس با کشتی به انگلستان فرستاده شد. در طی شش ماه به قدری از این ترجمه فروخته شد که
اُسقفهای انگلیس برای گردهمایی اضطراری فراخوانده شدند و در آن نشست دستور سوزاندن کتاب مقدّس را صادر کردند.اُسقف لندن برای آن که مانع پخش و خواندن کتاب مقدّس تیندِل شود، شخصی به نام سِر توماس مور را مأمور کرد تا تیندِل را به شدّت بکوبد. سِر توماس مور به ویژه از ترجمهٔ تیندِل در استفاده از کلماتی نظیر، «جماعت» به جای «کلیسا،» «ریش سفید» و «پیر» به جای «کشیش» بسیار عصبانی بود، چرا که استفاده از این واژهها، اختیارات پاپ و تفاوت طبقاتی بین کشیشان و عموم مردم را زیر سؤال میبُرد. تیندِل همچنین واژهٔ یونانی آگاپه را «محبت» ترجمه کرده بود و سِر توماس از این موضوع نیز ناراحت بود چون واژهٔ «محبت» به جای واژهٔ «خیریه» قرار گرفته بود. در کتاب «اگر خدا بخواهد زنده بمانم» (انگل.) چنین آمده است: «این واژه نیز تهدیدی برای کلیسا بود. چرا که با تضعیف اهمیت خیریه ممکن بود اهدای اعانه کم شود، درآمد از طریق عفو گناهان از دست برود و ایمانداران از اهدای اموال خود برای رسیدن به بهشت اجتناب نمایند.»
توماس مور سوزاندن اشخاصِ به اصطلاح «مرتد» را ترویج داد. این کار باعث شد که در اکتبر ۱۵۳۶ تیندِل را خفه کنند و سپس جسدش را بر دار بسوزانند. عاقبتِ توماس مور چه بود؟ او با پادشاه انگلستان درگیر شد و پادشاه دستور داد گردنش را بزنند. کلیسای کاتولیک در سال ۱۹۳۵ رسماً توماس مور را قِدّیس نامید و در سال ۲۰۰۰ پاپ ژان پل دوّم با دادن عنوان «پدر قِدّیسان سیاستمدار» به او حرمت گذاشت.
اما کلیسای کاتولیک هیچ گونه احترامی برای تیندِل قائل نشد. دوست تیندِل به نام مایلْز کاوِردِل، قبل از مرگ تیندِل، ترجمهٔ کتاب مقدّس او را تکمیل کرد و با این کار به او احترام گذاشت. این اوّلین ترجمه از زبان اصلی به انگلیسی بود. بدین شکل هر نوجوان روستایی قادر بود که کلام خدا را بخواند. حال، ترجمهٔ کتاب مقدّس به زبانهای دیگر چگونه صورت گرفته است؟
کاری غیرممکن
میسیونری بریتانیایی به نام رابرت موریسون با وجود مخالفت خانواده و دوستان مصمم شد که کل کتاب مقدّس را به زبان چینی ترجمه کند. پس در سال ۱۸۰۷ با کشتی راهی سرزمین چین شد. کاری که او در پیش گرفت آسان نبود. چارلز گرانت، مدیر شرکت هند شرقی آن زمان اظهار داشت: «انجام این کار غیرممکن بود.»
وقتی رابرت موریسون به چین رسید متوجه شد که کسی اجازه ندارد زبان چینی را به بیگانگان بیاموزاند و تخطّی از این قانون مجازات مرگ را در پی دارد. او برای حفاظت از جان خود و کسانی که به او چینی را میآموختند برای مدتی مخفیانه زندگی کرد. در گزارشی آمده است: «موریسون پس از دو سال آموزش در صحبت، خواندن و نوشتن به زبان ماندرین و بیش از یک زبان
محلّی تسلّط یافت.» همزمان، امپراتور چین قانونی صادر کرد که چاپ کتابهای مسیحی جرم است و متخلّفان محکوم به مرگ میباشند. برخلاف تهدیدات، موریسون در ۲۵ نوامبر ۱۸۱۹ ترجمهٔ کتاب مقدّس را به زبان چینی تکمیل کرد.تا سال ۱۸۳۶، حدود ۲۰۰۰ نسخهٔ کامل کتاب مقدّس، ۱۰٬۰۰۰ نسخه از قسمت یونانی کتاب مقدّس و ۳۱٬۰۰۰ نسخه از قسمتهای مختلف آن به زبان چینی چاپ شد. عشق به کلام خدا «کاری غیرممکن» را ممکن ساخت.
کتاب مقدّس در بالشی
میسیونری آمریکایی به نام ادونیرام یُدسن با همسرش آنا دو هفته بعد از ازدواجشان در فوریهٔ سال ۱۸۱۲ راهی سفری طولانی شدند. بالاخره در سال ۱۸۱۳ در سرزمین برمه اقامت گزیدند. * آنها بلافاصله شروع به آموختن زبان برمهای کردند که یکی از سختترین زبانهای دنیاست. پس از چند سال آموزش، یُدسن نوشت: «ما زبانی را انتخاب کردیم که زبان مردم آن سوی دنیاست و افکارشان با افکار ما کاملاً متفاوت است . . . هیچ لغتنامه یا مترجمی وجود ندارد که یک کلمه را به ما بفهماند.»
دشواریهای زبان برمهای، یُدسن را از ادامهٔ هدف خود دلسرد نکرد. او ترجمهٔ قسمت یونانی کتاب مقدّس را در ژوئن سال ۱۸۲۳ تکمیل نمود. مدتی بعد، سرزمین برمه دچار جنگ شد. در آن زمان بود که یُدسن را به عنوان جاسوس به زندان انداختند و برای جلوگیری از فرارش با سه جفت غُل و زنجیر آهنی به ستونی بستند. در زندگینامهٔ یُدسن به قلم فرانسیس ویلند در سال ۱۸۵۳ آمده است: «پس از آن که اجازه داده شد آقا و خانم یُدسن با یکدیگر ملاقات و به زبان انگلیسی صحبت کنند، اوّلین چیزی که یُدسن از خانمش سؤال کرد در بارهٔ ترجمهاش از عهد جدید کتاب مقدّس به زبان برمه بود.» آن دستنوشته در زیر خانه دفن شده بود. آنا از ترس آن که در اثر رطوبت و کپک از بین رود آن را در درون بالشی پنهان کرد و به دست همسرش که در زندان بود سپرد. با همهٔ این وقایع آن دستنوشته از بین نرفت.
پس از ماهها، یُدسن از زندان آزاد شد. اما شادی او دیری نپایید چرا که همسرش را در اثر تبی کشنده از دست داد. شش ماه پس از آن، دخترش ماریا که کمتر از دو سال سن داشت در اثر بیماریای علاجناپذیر جان سپرد. یُدسن گرچه داغدیده بود به کار ترجمهاش ادامه داد. بالاخره ترجمهٔ کل کتاب مقدّس در سال ۱۸۳۵ تکمیل شد.
چقدر به کلام خدا عشق میورزید؟
نه تنها این مترجمان بلکه اشخاص بسیاری در طول تاریخ به کلام خدا عشق ورزیدند. در اسرائیل باستان، مزمورنویس برای یَهُوَه خدا چنین سرود: «شریعت تو را چقدر دوست میدارم. تمامی روز تفکّر من است.» (مزمور ۱۱۹:۹۷) کتاب مقدّس نه فقط یک شاهکار ادبی است بلکه حاوی پیامی بسیار مهم نیز میباشد. مطمئناً اگر شما هم کلام خدا را مرتباً بخوانید نشان میدهید که به آن عشق میورزید. چنانچه کتاب مقدّس را بخوانید و به نصایح آن عمل کنید مطمئناً «در عمل خود مبارک» خواهید بود. — یعقوب ۱:۲۵.
[پاورقی]
^ بند 22 سرزمین برمه و زبان برمهای اکنون به سرزمین میانمه و زبان میانمهای معروف است.
[نکتهٔ برجستهشده در صفحهٔ ٨]
«مردم انگلستان شریعت مسیح را به زبان انگلیسی بهتر میآموزند.» — جان ویکلیف
[تصاویر در صفحهٔ ٩]
ویلیام تیندِل و یک صفحه از ترجمهٔ تیندِل
[سطر اعتبار]
Tyndale: From the book The Evolution of the English Bible
[تصاویر در صفحهٔ ١٠]
رابرت موریسون و ترجمهٔ وی به چینی
[سطرهای اعتبار]
In the custody of the Asian Division of the Library of Congress
Robert Morrison, engraved by W.Holl, from The National Portrait Gallery Volume IV, published c.1820 (litho), Chinnery, George (1774-1852) (after)/Private Collection/Ken Welsh/The Bridgeman Art Library International
[تصاویر در صفحهٔ ١١]
ادونیرام یُدسن و ترجمهٔ وی به برمهای
[سطر اعتبار]
Judson: Engraving by John C. Buttre/Dictionary of American Portraits/Dover
[صاحب امتیاز تصویر در صفحهٔ ۸]
Wycliffe: From the book The History of Protestantism (Vol.1); Bible: Courtesy of the American Bible Society Library, New York