Temwisheni Ing’anda ya Kwa Yehova!

“Nalitemwisha ing’anda yenu.”—YOH. 2:17.

1, 2. Finshi Yesu acitile pe tempele mu 30 C.E., kabili cinshi acitiile fyo?

ELENGANYENI icilecitika pano. Ni nshita ya mutebeto wa Ca Kucilila ca mu 30 C.E. Papita fye imyeshi 6 apo Yesu atendekele umulimo wakwe uwa pe sonde. Nomba aya ku Yerusalemu. Ilyo afika pe tempele mu Lubansa lwa Bena Fyalo, Yesu asanga “abaleshitisha ing’ombe ne mpaanga ne nkunda na balekaabula indalama nabekala.” Awe abuula icikoti ca myando no kutamfyamo inama shonse, pamo na baleshitisha. Apoosaika ne ndalama sha balekaabula no kupenuna amatebulo yabo. Aeba na baleshitisha inkunda ukusenda fyonse ifyabo no kufumamo.—Yoh. 2:13-16.

² Ifi Yesu acita filelanga fye ukuti alibika sana amano kwi tempele. Aeba abaleshitishamo ati: “Mwilacita ing’anda ya kwa Tata ing’anda ya makwebo!” Ilyo abasambi ba kwa Yesu bamona ifi fintu, baibukisha amashiwi yalembele Davidi kemba wa malumbo aya kuti: “Nalitemwisha ing’anda yenu.”—Yoh. 2:16, 17; Amalu. 69:9.

3. (a) Kuti mwalondolola shani ishiwi lya ukutemwisha? (b) Cipusho nshi twingaipusha?

³ Icalengele ukuti Yesu acite fyo mulandu wa kuti alibikile amano ku ng’anda ya kwa Lesa kabili ali-itemenwe sana. Ishiwi lya kuti ukutemwisha, “kubika sana amano ku cintu umuntu alefwaisha.” Ndakai, Abena Kristu ukucila pali 7 milioni balalanga ukuti balibika amano ku ng’anda ya kwa Lesa. Cila muntu kuti aipusha ati, ‘Kuti nacita shani pa kuti ntemwishe ing’anda ya kwa Yehova?’ Pa kuti twasuke bwino ici cipusho, natutale twishibe ing’anda ya kwa Lesa pali lelo. E lyo pa numa twalalanda pa baume ba cishinka, abalembwa mu Baibolo, abatemenwe nga nshi ing’anda ya kwa Lesa. Ifyo bacitile fyalembelwe “ku kutufunda” kabili kuti fyalenga na ifwe twatemwisha ing’anda ya kwa Lesa.—Rom. 15:4.

Ing’anda ya kwa Lesa—Iya Kale ne ya Lelo

4. Finshi fyalecitika pe tempele Solomone akuulile?

⁴ Ku bena Israele, ing’anda ya kwa Lesa yali litempele ilyali mu Yerusalemu. Lelo kwena te mo Yehova aleikala. Umwine atile: “Umuulu e cipuna candi ica bufumu, ne calo e cipuna ca makasa yandi. Nga kanshi ni ng’anda ya musango nshi mwingankuulila, kabili icifulo candi ica kutuushishapo cili kwi?” (Esa. 66:1) Na lyo line, itempele ilyakuulilwe mu nshita Solomone aleteka e cifulo abantu balepepelapo Yehova, e po abantu balepepela amapepo.—1 Isha. 8:27-30.

5. Bushe imipepele ya pe tempele lya kwa Solomone yaleimininako cinshi icabako muno nshiku?

⁵ Pali lelo, ing’anda ya kwa Yehova te cikuulwa ico twingatila caba mu Yerusalemu nangu ku ncende iili yonse imbi pano isonde. Lelo, ni nshila Lesa apekanya iya kuti tulemupepelamo ukupitila mwi lambo lya cilubula ilya kwa Kristu. Bonse ababomfi ba kwa Lesa aba cishinka pano isonde bapepela Yehova capamo muli ili tempele lya mampalanya.—Esa. 60:4, 8, 13; Imil. 17:24; Heb. 8:5; 9:24.

6. Ni mfumu nshi isha mu Yuda ishalangile ukuti shalitemenwe nga nshi ukupepa kwa cine?

⁶ Ilyo uluko lwa bena Israele lwa-akanikene pabili mu 997 B.C.E., imfumu 4 pa mfumu 19 ishatekele mu Yuda, e kutila mu bufumu bwa ku kapinda ka ku kulyo, shalangile ukuti shalitemenwe nga nshi ukupepa kwa cine. Ishi mfumu ni Asa, Yehoshafati, Hisekia, na Yoshia. Finshi twingasambilila ku fyo bacitile?

 Ukubomba no Mutima Onse Kulaleta Amapaalo

7, 8. (a) Musango nshi uwa mulimo Yehova apaala? (b) Lisambililo nshi ilya kutusoka ilyo twingasambilila ku fyacitile Imfumu Asa?

⁷ Ilyo Imfumu Asa yaleteka, Yehova atumine bakasesema abakutungulula uluko lwakwe mu nshila yalungama. Ku ca kumwenako, tubelenga mu Baibolo ukuti Asa akutike kuli kasesema Asaria, mwana Odedi. (Belengeni 2 Imilandu 15:1-8.) Ifyo Asa ayalwile fyaikatenye abantu ba mu Yuda e lyo na bantu abengi aba mu bufumu bwa Israele abaishile ku kulongana kukalamba mu Yerusalemu. Bonse basosele ukuti bali no kulapepa fye Yehova epela. Tubelenga ati: “Balapile kuli Yehova ne shiwi ilikalamba no kupunda kwa kusekelela na mapenga ne ntandala. Kabili abena Yuda bonse balisekelele pa mulapo balapile; pantu balapile ne mitima yabo yonse kabili bali ne nsansa nga nshi pa kumufwaya, kabili balimusangile; kabili Yehova alebalenga ukutuusha mu calo conse.” (2 Imila. 15:9-15) Na ifwe bene Yehova akatupaala nga tulemubombela no mutima wesu onse.—Marko 12:30.

⁸ Icabipileko fye ca kuti, pa numa Asa aishilefulilwa Hanani kamona ilyo amulungike. (2 Imila. 16:7-10) Bushe tucita shani ilyo Yehova aletupanda amano nelyo ilyo atweba ifya kucita ukupitila muli baeluda? Bushe tulakonka apo pene ukufunda kwabo ukufuma mu Malembo no kutaluka cilya citeyo ca kupata ifyo baletufunda?

9. Cintu nshi icabipa icali no kuponena Yehoshafati na baYuda bonse, kabili cinshi bacitile?

⁹ Yehoshafati atekele mu Yuda mu myaka ya ba 900 B.C.E. Yehoshafati pamo na baYuda bonse balolenkene na bashilika bapuminkene aba mu bena Amone, mu bena Moabu, e lyo na bantu ba mu calo ca mpili ica Seiri abalefwaya ukubasansa. Nangu ca kuti imfumu Yehoshafati yaliketwe umwenso, cinshi yacitile? Iyi mfumu na baume ba iko, pamo na bakashi babo na bana, balongene pa ng’anda ya kwa Yehova ku kupepa. (Belengeni 2 Imilandu 20:3-6.) Yehoshafati apepele kuli Yehova ukulingana na mashiwi Solomone alandile pa bushiku bwa kupeela itempele kuli Lesa, ati: “Mwe Lesa wesu, bushe tamwabapingule? Pantu ifwe tatukwete amaka kuli ili bumba ilikalamba ilileisa mu kutulwisha; kabili ifwe tatwishibe ico twalacita, lelo twalosha amenso yesu kuli imwe.” (2 Imila. 20:12, 13) Ilyo Yehoshafati apwile ukupepa, umupashi wa kwa Yehova walengele Yahasiele, umwina Lebi, uwali “mu lukuta,” ukulanda amashiwi ya cisansamushi ayakoseleshe abantu.—Belengeni 2 Imilandu 20:14-17.

10. (a) Bushe Yehoshafati na ba mu Yuda bonse bapokelele shani ubutungulushi? (b) Kuti twalanga shani ukuti tulatasha pa butungulushi Yehova atupeela pali lelo?

¹⁰ Pali ilya nshita, Yehoshafati no bufumu bwa Yuda bapokelele ubutungulushi ukufuma kuli Yehova ukupitila muli Yahasiele. Pali lelo, tupokelela amashiwi ya cisansamushi e lyo no butungulushi ukupitila mu musha wa cishinka kabili uwashilimuka. Kanshi tufwile lyonse ukulanakila no kulacindika baeluda, ababombesha ukulatucema kabili abakonka ubutungulushi bwa “musha wa cishinka kabili uwashilimuka.”—Mat. 24:45; 1 Tes. 5:12, 13.

11, 12. Finshi twingasambilila ku fyacitike kuli Yehoshafati na ku ba mu Yuda?

¹¹ Nga filya fine Yehoshafati na bantu bakwe balongene pamo pa kuti balombe ubutungulushi bwa kwa Yehova, na ifwe twilaba no mulele wa kulasangwa ku kulongana pamo na bamunyinefwe ne nkashi. Nga ca kuti inshita imo twaisanga mu mafya ayakalamba, ica kuti twabulwa ne ca kucita, lekeni tulecita filya fine Yehoshafati na bantu ba mu Yuda bacitile, e kutila ukupepa kuli Yehova ukwabula ukutwishika. (Amapi. 3:5, 6; Fil. 4:6, 7) Nangu ca kutila tuli fye fweka ku cifulo ca kutali sana, amapepo yesu kuli Yehova yalatwikatanya na “bamunyinefwe bonse pano calo.”—1 Pet. 5:9.

¹² Yehoshafati na bantu bakwe bakonkele ubutungulushi bwa kwa Yahasiele ubwafumine kuli Lesa. Cinshi cacitike ilyo bakonkele bulya butungulushi? Balicimfishe muli bulya bulwi no kubwelela ku Yerusalemu “balesekelela” uku ninshi balelisha “ifilimba fya nsale na bansango na mapenga ku ng’anda ya kwa Yehova.”  (2 Imila. 20:27, 28) Na ifwe bene tulacindika ubutungulushi bwa kwa Yehova ubo atupeela ukupitila mu baletutungulula kabili bonse tulamulumbanya.

Tulesunga Bwino Apo Tulonganina

13. Mulimo nshi Hisekia atendeke ilyo atampile ukuteka?

¹³ Mu mweshi wa kubalilapo uwa kuteka kwakwe, Hisekia alangile ifyo atemenwe nga nshi ukupepa Yehova pa kwisula cipya cipya itempele no kuliwamya. Ateyenye bashimapepo na bena Lebi ukuti basangulule ing’anda ya kwa Lesa. Babombele uyu mulimo mu nshiku 16. (Belengeni 2 Imilandu 29:16-18.) Uyu mulimo babombele utucinkulako ukuti tufwile ukulasunga bwino ififulo tupepelapo no kulawamya ifileonaika pa kuti cilemoneka ukuti twalitemwisha ukupepa Yehova. Bushe tamwaumfwapo amalyashi ayalanga ukuti abantu balatemwa sana nga bamona ifyo bamunyinefwe ne nkashi babombesha muli uyu mulimo? Ca cine, ukubombesha kwabo kulenga Yehova ukulumbanishiwa nga nshi.

14, 15. Mulimo nshi pali lelo uwalenga Yehova ukulumbanishiwa nga nshi? Shimikeni ifyo bamo bacita.

¹⁴ Mu musumba wabela ku kapinda ka kuso aka England, shikulubantu umo alikeene nga nshi umulimo bamunyinefwe balefwaya ukubomba uwa kuwamya Ing’anda ya Bufumu iyali mupepi ne cikuulwa cakwe. Imyasukile ya bamunyinefwe ne micitile yabo fyalangile ukuti bali ne cikuuku kuli uyu muntu. Ilyo bamwene ukuti icibumba icali pa kati ka Ng’anda ya Bufumu ne cikuulwa cakwe calekabilwa ukuwamya, babombele uyu mulimo ukwabula ukumwipusha ati alipilepo ishili shonse. Balibombeshe kabili mu ncende fye ishingi balibongolwele icibumba no kucikuula cipya cipya. Balibombele bwino ica kuti umutima wa ulya mwina mupalamano walyalwike. Pali nomba alafwilishako mu kusunga Ing’anda ya Bufumu.

¹⁵ Abantu ba kwa Yehova balebomba umulimo wa makuule mu fyalo fye fyonse. Abaitemenwa ukwafwilishako babombela pamo na babomfi bafuma ku fyalo fimbi muli uyu mulimo wa kukuula Amayanda ya Bufumu e lyo ne fikuulwa fya kulonganinapo ukulongana kukalamba pamo na mayanda ya Bethel. Ba Sam basambilila sana umulimo wa kubika fimashini ifikafya no kutalalika mu mayanda. Bena pamo na bakashi babo, ba Ruth, balipita mu fyalo ifingi ifya mu Bulaya na mu Africa ku kwafwilishako mu mulimo wa makuule. Konse uko baya, balomfwa bwino ukubombela pamo ne filonganino  umulimo wa kushimikila. Ba Sam balondolola icalengele ukuti batendeke ukubombako uyu mulimo wa makuule, abati: “Mulandu wa fyo balenkoselesha ku babombela pa ma Bethel ya mu fyalo fyalekanalekana. Ukumona fye ukubombesha kwabo ne nsansa balesangamo fyanengele ukuti ntendeke ukubomba uyu mulimo.”

Muleumfwila Ifyo Lesa Aletweba

16, 17. Mulimo nshi uwaibela uo abantu ba kwa Lesa babomba no mutima onse, kabili finshi fifuma muli iyo mibombele?

¹⁶ Ukulunda pa kuwamya itempele, Hisekia abweseshe no kusefya kwa pa caka ukwa Ca Kucilila ico Yehova asosele ukuti cilesefiwa. (Belengeni 2 Imilandu 30:1, 4, 5.) Hisekia na bekashi ba mu Yerusalemu baitile uluko lonse—ukusanshako na ba mu bufumu bwa ku kapinda ka ku kuso—ukwisasangwa kuli uku kusefya. Inkombe shaile mu calo conse ukutwala bakalata ba kwitilapo abantu.—2 Imila. 30:6-9.

¹⁷ Ndakai, umulimo tulebomba walipalana no mulimo wa ishi nkombe. Tulabomfya utupepala utumoneka bwino utwa kwitilapo abantu mulya tushimikila ukuti bakesesangwako ilyo tukalasefya Umulaalilo wa kwa Shikulu, ukulingana ne fyo Yesu ashiile alanda. (Luka 22:19, 20) Pa Kulongana kwa Mulimo e po batweba ifya kubomba uyu mulimo kabili tulaubomba no mutima onse. Kabili Yehova alapaala nga nshi ukubombesha kwesu! Pantu na kuba, uyu mwaka wapwile, fwe baali mupepi na 7 milioni twasabankenye utu tupepala twa kwitilapo abantu, kabili abantu 17,790,631 balisangilweko kuli uku kusefya!

18. Mulandu nshi cacindamina ukuti mutemwishe ukupepa kwa cine?

¹⁸ Amashiwi yasoselwe pali Hisekia ya kuti: “Atetekele Yehova Lesa wa kwa Israele; kabili pa numa yakwe takwali nangu umo uwalingene nankwe pa shamfumu shonse isha mu Yuda, kumo ne shamutangilile. Kabili alambatile pe kuli Yehova. Talekele ukumukonka, lelo alesunga amafunde yakwe ayo Yehova aebele Mose.” (2 Isha. 18:5, 6) Shi na ifwe natulepashanya Hisekia. Ukutemwisha ing’anda ya kwa Lesa kukalenga ukuti ‘tukatwalilile ukulambatila kuli Yehova’ no kuba ne subilo lya mweo wa muyayaya.—Amala. 30:16.

Muleumfwila Ubutungulushi Apo Pene Fye

19. Tubombesha shani pa nshita ya Cibukisho?

¹⁹ Ilyo Yoshia aleteka, na o alipekenye bwino pa kuti bengasefya Ica Kucilila. (2 Isha. 23:21-23; 2 Imila. 35:1-19) Na ifwe bene tufwile ukupekanisha bwino ukulongana kwa citungu, ukwa muputule, ukwaibela, e lyo ne Cibukisho. Bamunyinefwe mu fyalo fimo balabikilapo no bumi bwabo mu busanso pa kuti fye basangwe ku kusefya imfwa ya kwa Kristu. Baeluda ababombesha balashininkisha ukuti takuli nangu umo uo balabileko mu cilonganino. Abakote na balwalilila balabafwilisha pa kuti na bo basangwe kuli uku kusefya.

20. (a) Finshi fyacitike ilyo Imfumu Yoshia yaleteka, kabili finshi yacitilepo? (b) Lisambililo nshi tufwile ukulaibukisha lyonse?

²⁰ Muli ilya nshita balebomba umulimo wa kuwamya uo Imfumu Yoshia yateyenye, Shimapepo Mukalamba Hilkia “asangile ibuuku lya mafunde ya kwa Yehova ilyalembelwe na Mose.” Alipeele kuli Shafani kalemba wa kwi sano kabili na o atendeke ukubelengela Yoshia ifyali muli ilyo buuku. (Belengeni 2 Imilandu 34:14-18.) Cinshi cacitike pa numa ya kuumfwa ifyalembelwemo? Apo pene fye imfumu yalepwile ifya kufwala fya iko pa mulandu wa bulanda no kweba aba baume ukuti bepushe kuli Yehova. Ukupitila muli kasesema mwanakashi Hulda, Lesa alandile amashiwi ya kusuusha ifyo abaYuda balecita mu mipepele yabo. Lelo, ukubombesha kwa kwa Yoshia ukwa kufumya imipepele  ya tulubi kwalimwenwe, kabili atwalilile ukutemwikwa kuli Yehova te mulandu ne fintu ifyabipa ifyasobelwe ukuti fikaponena uluko lonse. (2 Imila. 34:19-28) Cinshi tulesambililako? Kwena na ifwe tufwaya ukucita nga filya Yoshia acitile. Tufwaya ukwangufyanya ukukonka ubutungulushi bwa kwa Yehova e lyo no kutontonkanyapo sana pa fingacitika nga twaleka ubusangu no kubulwa icishinka fyapumfyanya ukupepa kwesu. Kabili tatuletwishika ukuti Yehova alasekelela ukumona ifyo twatemwisha ukupepa kwa cine, nga filya fine fye asekelele mu fyacitile Yoshia.

21, 22. (a) Mulandu nshi tufwile ukutemwisha ing’anda ya kwa Yehova? (b) Finshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo?

²¹ Ishi mfumu 4 isha mu Yuda—Asa, Yehoshafati, Hisekia, na Yoshia—shacitile ifintu ifisuma nga nshi ifyo tufwile ukupashanya nga tulefwaya ukutemwisha ing’anda ya kwa Lesa no kupepa kwakwe. Uyu wine umusango wa kutemwa ufwile ukutulenga ukutetekela Yehova no kutulenga ukubombesha mu mulimo wakwe. Ukumfwila amafunde ya kwa Lesa e cintu ca mano ico twingacita kabili e cingatuletela insansa kabili tufwile no kulanakila baeluda e lyo no kulaumfwila ifyo baletufunda.

²² Icipande cikonkelepo cikatulondolwela ifyo tufwile ukutemwisha umulimo wa kushimikila kabili cikakoselesha imisepela ukubombela Shifwe uwa kutemwa no mweo onse. Na kabili tukasambilila ifyo twingataluka itunko lyaseeka ilya kwa Satana. Ilyo twabika umutima pa kukonka ifi fyonse ifyo Yehova atucinkulako, ninshi tukalapashanya Yesu, umwana wa kwa Yehova, pali uyo casoselwe ati: “Nalitemwisha ing’anda yenu.”—Amalu. 69:9; 119:111, 129; 1 Pet. 2:21.

Bushe Muleibukisha?

• Musango nshi uwa mulimo Yehova apaala, kabili mulandu nshi?

• Kuti twalanga shani ukuti twalicetekela Yehova?

• Bushe ukutemwisha ukupepa kwa cine kuti kwatulenga shani ukumfwila ifyo Lesa aletweba?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 9]

Bushe Asa, Yehoshafati, Hisekia, na Yoshia balangile shani ukuti balitemwishishe ing’anda ya kwa Yehova?