Yak Ifịk Ufọk Jehovah Adia Fi Idem!
Yak Ifịk Ufọk Jehovah Adia Fi Idem!
“Ifịk ufọk fo ayadia mi idem.”—JOHN 2:17.
1, 2. Nso ke Jesus akanam ke temple ke isua 30 E.N., ndien ntak-a?
DA ENYỊN ikike fo se se iketịbede ke Passover isua 30 E.N. Ọfiọn̄ itiokiet edi emi tọn̄ọ Jesus ọkọtọn̄ọ utom ukwọrọikọ esie ke isọn̄. Idahaemi enye ọdọk aka Jerusalem. Do ke temple, enye okụt “mme anyam enan̄ ye erọn̄ ye ibiom ye mme okpụhọ okụk nte ẹtiede” ke Okụre Mme Gentile. Enye ada urụk anam ikpa ebịn kpukpru unam, ye mme anyamurua. An̄wan̄a okụk mme okpụhọ okụk ọduọn̄ọ onyụn̄ onụk mme okpokoro mmọ ọduọn̄ọ. Ekem, ọdọhọ mme anyam ibiom ẹtan̄ n̄kpọ mmọ ẹwọrọ.—John 2:13-16.
2 Se Jesus akanamde emi ama owụt ke enye ama enen̄ede ama temple oro. Enye owụk mmọ ete: “Ẹkûda ufọk Ete mi ẹnịm ufọk mbubịne!” Ke ini mbet Jesus ẹkụtde emi, mmọ ẹti ikọ David, andiwet psalm, oro ekewetde ke ediwak isua ikie emi ẹkebede ete: “Ifịk ufọk fo ayadia mi idem.”—John 2:16, 17; Ps. 69:9.
3. (a) Nso idi ifịk? (b) Mbụme ewe ke ikeme ndibụp idem nnyịn?
3 Jesus akanam emi sia enye akamade ufọk Abasi onyụn̄ ayakde ifịk ufọk emi adia enye idem. Ifịk ọwọrọ ndinen̄ede nnyene udọn̄ ke n̄kpọ nnyụn̄ mma n̄kpọ oro. Idahaemi, mme Christian oro ẹbede miliọn itiaba ẹwụt ke imenen̄ede ima ufọk Abasi. Nnyịn owo kiet kiet imekeme ndibụp idem nnyịn ite, ‘Didie ke n̄keme ndiyak ifịk ufọk Jehovah ọdọdiọn̄ adia mi idem?’ Man ibọrọ mbụme emi, ẹyak ibem iso idụn̄ọde se idide ufọk Abasi mfịn. Ekem iyeneme mme uwụtn̄kpọ Bible oro aban̄ade mme anam-akpanikọ iren oro ẹkeyakde ifịk ufọk Abasi adia mmọ idem. Ẹkewet mme uwụtn̄kpọ emi man ‘ẹda ẹnọ nnyịn item,’ ndien mmọ ẹkeme ndinam inen̄ede inyene ifịk.—Rome 15:4.
Ufọk Abasi—Eke Eset ye Eke Idahaemi
4. Nso ke ẹkesida temple oro Solomon ọkọbọpde ẹnam?
4 Ke Israel eset, Ufọk Abasi ekedi temple ke Jerusalem. Edi Jehovah ikodụn̄ke do. Enye ọkọdọhọ ete: “Enyọn̄ edi ebekpo mi, isọn̄ onyụn̄ edi udoriukot mi: nso ufọk ke mbufo ẹdibọp ẹnọ mi? nso ebiet ke mbufo ẹdinịm ke nduọk-odudu mi n̄ko?” (Isa. 66:1) Nte ededi, temple oro Solomon ọkọbọpde ke ini ukara esie ekedi akpan ebiet oro ẹkesituakde ibuot ẹnọ Jehovah, ẹnyụn̄ ẹsibọn̄de akam ẹnọ enye.—1 Ndi. 8:27-30.
5. Nso ke utuakibuot oro ẹkesituakde ke temple Solomon ada aban̄a mfịn?
5 Mfịn, ufọk Jehovah idịghe ufọk oro ẹdade itiat ẹbọp ke Jerusalem m̀mê ke ebiet en̄wen ekededi. Utu ke oro, enye edi ndutịm oro ẹnamde ẹnọ nnyịn man ituak ibuot inọ Abasi ebe ke uwa ufak Christ. Kpukpru mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi oro ẹdude ke isọn̄ ẹdiana kiet ẹtuak ibuot ẹnọ Jehovah ke temple eke spirit.—Isa. 60:4, 8, 13; Utom 17:24; Heb. 8:5; 9:24.
6. Ewe ndidem Judah ẹkenen̄ede ẹsịn ifịk ke n̄kpọ Abasi?
6 Ke ẹma ẹkebahade obio ubọn̄ Israel ke itie iba ke isua 997 M.E.N., ke otu ndidem 19 oro ẹkekarade Judah, kpa obio ubọn̄ edem usụk, ndidem 4 ẹkenen̄ede ẹsịn ifịk ke n̄kpọ Abasi. Mmọ ẹkedi Asa, Jehoshaphat, Hezekiah, ye Josiah. Nso akpan n̄kpọ ke ikeme ndikpep nto uwụtn̄kpọ mmọ?
Utom Ofụri Esịt Esida Mme Edidiọn̄ Edi
7, 8. (a) Nso orụk utom ke Jehovah esidiọn̄? (b) Nso ke ikeme ndikpep nto uwụtn̄kpọ Edidem Asa?
7 Ke ini ukara Edidem Asa, Jehovah ama emek mme prọfet man ẹkpep ikọt Esie nte ẹkpesan̄ade ke usụn̄ edinen ido. Ke uwụtn̄kpọ, Bible asian nnyịn ke Asa ama anam se prọfet Azariah eyen Obed ọkọdọhọde enye anam. (Kot 2 Chronicles 15:1-8.) Mme ukpụhọde oro Asa akanamde ama anam mbon Judah ẹdiana kiet ye akwa otuowo oro ẹketode obio ubọn̄ Israel ẹdi ndidụk akamba mbono oro ẹkenịmde ke Jerusalem. Kpukpru mmọ ẹma ẹdian uyo ẹbiere ke iyatuak ibuot inọ Jehovah inyụn̄ inam akpanikọ inọ enye. N̄wed Abasi ọdọhọ ete: “Mmọ ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ Jehovah ke ọkpọsọn̄ uyo, ye ke n̄kpo, ye ke ukotowo, ye ke obukpon̄. Ndien ofụri Judah ẹdat esịt ẹban̄a un̄wọn̄ọ oro: koro mmọ ẹken̄wọn̄ọde ke ofụri esịt mmọ, ẹnyụn̄ ẹyomde enye ke ofụri itọn̄ mmọ; ndien mmọ ẹkot enye; Jehovah onyụn̄ anam mmọ ẹtie sụn̄ ke edem kpukpru.” (2 Chron. 15:9-15) Ke ini inamde n̄kpọ inọ Jehovah ke ofụri esịt, enye ọyọdiọn̄ nnyịn kpasụk ntre.—Mark 12:30.
8 Edi Asa ama ayat esịt ke ini Hanani emi ekedide okụt-n̄kukụt, ekenen̄erede enye. (2 Chron. 16:7-10) Didie ke nnyịn isinam n̄kpọ ke ini Jehovah adade mbiowo ọnọ nnyịn item m̀mê ndausụn̄? Nte imesisọp ida item N̄wed Abasi oro ẹnọde nnyịn isịn ke edinam inyụn̄ itre ndiyat esịt?
9. Nso ikanam Jehoshaphat ye Judah ẹkop ndịk, ndien nso ke mmọ ẹkenam?
9 Jehoshaphat akakara Judah ke n̄kpọ nte tọsịn isua ita oro ẹkebede. Enye ye kpukpru mbon Judah ẹma ẹkop ndịk ndin̄wana ekọn̄ ye mbuaha udịmekọn̄ Ammon, Moab, ye mme andidụn̄ Obot Seir. Okposụkedi emi edidem emi okokopde ndịk, nso ke enye akanam? Enye, mme asan̄autom esie, iban ye nditọ mmọ ẹma ẹsop idem ke ufọk Jehovah ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam. (Kot 2 Chronicles 20:3-6.) Ikọ oro Solomon eketịn̄de ke ini oro ẹkeyakde temple ẹnọ Abasi ama anam Jehoshaphat ekpe Jehovah ubọk ete: “O Abasi nnyịn, nte afo udukpehe ikpe ye mmọ? koro nnyịn mînyeneke odudu ke iso akwa otu owo emi ẹdide ndin̄wana ekọn̄ ye nnyịn? nnyịn inyụn̄ ifiọkke se nnyịn idinamde: edi nnyịn idot enyịn ke afo.” (2 Chron. 20:12, 13) Ke Jehoshaphat ama ọkọbọn̄ akam “ke otu mbon esop,” spirit Jehovah ama anam Jahaziel eyen Levi etịn̄ ikọ ndọn̄esịt oro akanamde mme owo ẹbuọt idem ye Abasi.—Kot 2 Chronicles 20:14-17.
10. (a) Didie ke ẹkenọ Jehoshaphat ye obio ubọn̄ Judah ndausụn̄? (b) Didie ke ikeme ndiwụt ke imama ndausụn̄ oro Jehovah ọnọde nnyịn mfịn?
10 Ih, Jehovah akada Jahaziel ọnọ Jehoshaphat ye obio ubọn̄ Judah ndausụn̄ ini oro. Edi mfịn, nnyịn ibọ ndọn̄esịt ye ndausụn̄ ito ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄. Ọfọn isibere ye mbiowo inyụn̄ isụk ibuot inọ mmọ sia mmọ ẹnamde utom ọkpọsọn̄ man ẹbọk nnyịn ẹnyụn̄ ẹkụt ẹte ke imetiene ndausụn̄ “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄.”—Matt. 24:45; 1 Thess. 5:12, 13.
11, 12. Nso ke ikeme ndikpep nto se iketịbede inọ Jehoshaphat ye Judah?
11 Kpa nte Jehoshaphat ye ikọt esie ẹkesopde idem ọtọkiet man Jehovah ada mmọ usụn̄, akpana nnyịn n̄ko isidụk mbono esop kpukpru ini ye nditọete nnyịn. Edieke isobode ọkpọsọn̄ mfịna ndusụk ini, mînyụn̄ ifiọkke se ikpanamde, ẹyak itiene eti uwụtn̄kpọ oro Jehoshaphat ye mbon Judah ẹkenịmde, inyụn̄ ibọn̄ akam inọ Jehovah ye mbuọtidem ke Enye eyeyere nnyịn. (N̄ke 3:5, 6; Phil. 4:6, 7) Idem ọkpọkọm nnyịn idụhe ye nditọete nnyịn, akam oro ibọn̄de inọ Jehovah anam idiana kiet ye “ofụri otu nditọete [nnyịn] ke ererimbot.” —1 Pet. 5:9.
12 Jehoshaphat ye ikọt esie ẹma ẹtiene ndausụn̄ oro Abasi akadade Jahaziel ọnọ. Nso ikedi utịp? Mmọ ẹma ẹkan ke ekọn̄ oro ẹkedade ẹbịne mmọ ẹnyụn̄ ẹfiak ẹnyọn̄ Jerusalem “ke idara,” ẹnyụn̄ ẹda “psaltery, ye harp, ye ukotowo, ẹdi ke ufọk Jehovah.” (2 Chron. 20:27, 28) Nnyịn n̄ko ikpenyene nditiene ndausụn̄ oro Jehovah adade ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄ ọnọ nnyịn, inyụn̄ itiene mmọ itoro Abasi.
Nen̄ede Se Ban̄a Itie Utuakibuot Nnyịn
13. Nso ke Hezekiah akanam ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ini ukara esie?
13 Ke akpa ọfiọn̄ oro Hezekiah akakarade, enye ama owụt nte ikenen̄erede ima utuakibuot akpanikọ ke ndifiak mberede nnyụn̄ ndiọn̄ temple. Enye ama anam ndutịm man mme oku ye nditọ Levi ẹnam ufọk Abasi asana. Mmọ ẹkeda usen 16 ẹnam emi. (Kot 2 Chronicles 29:16-18.) Ndutịm oro owụt ke akpana isise iban̄a inyụn̄ idiọn̄ mme itie utuakibuot nnyịn ke usụn̄ oro owụtde ke imenen̄ede ima utuakibuot akpanikọ. Ndi usukopke nte mme owo ẹtịn̄de ke imesima ifịk oro nditọete nnyịn ẹsisịnde ẹnam utọ utom oro? Ih, ukeme oro mmọ ẹsisịnde ada itoro ọsọk Jehovah.
14, 15. Ewe utom oro ẹnamde mfịn ada itoro ọsọk Jehovah? Nọ uwụtn̄kpọ.
14 Ke ini ẹkeyomde ndidiọn̄ Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ke obio kiet ke edem edere England, ete kiet oro ufọk esie okodude ekpere ama ọbiọn̄ọ utom oro. Nditọete oro ẹkedude ke mbọhọ oro ikanamke mfịna. Ke ini ẹkekụtde ke ọkọ itiat oro akabaharede Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ye ufọk ete oro ama ọtọn̄ọ ndibiara, mmọ ẹma ẹbiere ndidiọn̄ ọkọ oro, ibọhọ ete oro ndomo anini. Mmọ ẹma ẹkam ẹfiak ẹbọp ndusụk itie ke ọkọ oro. Mmọ ẹma ẹnam utom emi ediye ediye tutu ete oro okpụhọ ekikere oro enye ekenyenede aban̄a mmọ. Idahaemi, enye etetịn̄ enyịn ekpeme mbak n̄kpọ edinam Ufọkmbono Obio Ubọn̄ oro.
15 Ikọt Jehovah ke ẹbọp itie utuakibuot ke ofụri ererimbot. Nditọete oro ẹdude ke nsio nsio esop ẹsinọ idemmọ unyịme unyịme nditiene mme asan̄autom ofụri ererimbot mbọp mme Ufọkmbono Obio Ubọn̄, mme Ufọk Mbono ye mme ufọkidụn̄ Bethel. Sam edi owo emi ọfiọkde ndidiọn̄ ukwak ubịtufọk. Enye ye Ruth an̄wan esie ẹn̄wam ndibọp mme itie utuakibuot ke nsio nsio idụt ke Europe ye ke Africa. Ke ebiet ekededi oro mmọ ẹkade, mmọ ẹsikop idatesịt nditiene nditọete ke mme esop n̄kann̄kụk oro n̄kwọrọ ikọ. Sam ama etịn̄ se ikanamde enye etiene abuana ke utom ofụri ererimbot emi, ete: “Ekedi nsịnudọn̄ ndusụk nditọete oro ẹnamde utom ke Bethel mi ye ke mme idụt en̄wen. Ke ini n̄kokụtde ifịk ye idatesịt oro mmọ ẹnyenede, emi ama enen̄ede anam nnyịme ndinam utom oro nnamde idahaemi.”
Nam Item Abasi
16, 17. Akpan edinam ewe ke ikọt Abasi ẹsikop idatesịt ndinam, ndien ye nso utịp?
16 Ke ẹsiode Hezekiah ndidiọn̄ temple ẹfep, enye ama anam ẹfiak ẹtọn̄ọ ẹnịm usọrọ Passover eke isua ke isua nte Jehovah eketemede. (Kot 2 Chronicles 30:1, 4, 5.) Hezekiah ye mbon oro ẹdụn̄de ke Jerusalem ẹma ẹkot ofụri idụt ye mbon oro ẹkedụn̄de ke obio ubọn̄ edem edere, ẹte ẹdidụk usọrọ oro. Mbonitọk ẹma ẹsọsọp ẹda n̄wed ikot ẹsan̄a ẹnọ mme owo ke ofụri idụt.—2 Chron. 30:6-9.
17 Ke mme isua ndondo emi, nnyịn imesinam mbiet n̄kpọ emi. Imesida ndiye n̄wedikot isan̄a ikot mme owo ẹdidụk Udia Mbubịteyo Ọbọn̄ emi Jesus eketemede nnyịn ete isinịm. (Luke 22:19, 20) Item oro isibọde ke mme Esoputom nnyịn esinam isịn ifịk inam utom emi. Jehovah esinyụn̄ ọdiọn̄ ukeme oro isịnde! Kamse, isua oko, n̄kpọ nte owo miliọn itiaba ẹkesuan n̄wedikot emi, ndien owo 17,790,631 ẹkedụk Editi oro!
18. Ntak emi adade edisịn ifịk nnam n̄kpọ Abasi ke akpan n̄kpọ?
18 Kop se ẹketịn̄de ẹban̄a Hezekiah: “Enye ọbuọt idemesie ye Jehovah Abasi Israel; baba owo kiet inyụn̄ ibietke enye ke otu kpukpru ndidem Judah oro ẹtienede enye ke edem, ye ke otu mmọ oro ẹkebemde enye iso. Ndien enye eyịre ye Jehovah, inyụn̄ itreke nditiene enye, edi enịm mbet esie oro Jehovah eketemede Moses.” (2 Ndi. 18:5, 6) Nnyịn ikpakam inam nte Hezekiah akanamde. Edieke ifịk ufọk Abasi adiade nnyịn idem, emi ayanam ‘isọn̄ọ iyịre ye Jehovah’ onyụn̄ ọnọ nnyịn idotenyịn nsinsi uwem.—Deut. 30:16.
Sọsọp Nyịme Ndausụn̄ Oro Ẹnọde
19. Nso ke ẹsisịn ifịk ẹnam ke ini Editi?
19 Ke ini Josiah ekedide edidem, enye n̄ko ama enen̄ede etịm idem ọnọ usọrọ Passover. (2 Ndi. 23:21-23; 2 Chron. 35:1-19) Nnyịn n̄ko imesinen̄ede itịm idem inọ mme mbono district, circuit, usen akpan mbono, ọkọrọ ye Editi. Ke ndusụk idụt, nditọete nnyịn ẹsinyịme n̄kpa man ẹdụk Editi. Mbiowo oro ẹsịnde ifịk ẹnam utom mmọ ẹsikụt ẹte ke kpukpru owo ke esop ẹbuana. Ẹsin̄wam n̄kani owo ye mbon n̄kpọnnam ẹtiene ẹdụk Editi emi.
20. (a) Nso iketịbe ke ini ukara Edidem Josiah, ndien didie ke enye akanam n̄kpọ? (b) Nso ke ikeme ndikpep nto emi?
20 Ke ini Edidem Josiah akanamde ndutịm man ẹfiak ẹtọn̄ọ utuakibuot akpanikọ, Hilkiah emi ekedide akwa oku ama “okụt n̄wed ewụhọ Jehovah emi okotode Moses ke ubọk.” Enye ama ọkpọn̄ n̄wed emi ọnọ Shaphan, emi ekedide ewetn̄wed edidem, ndien enye ama ọtọn̄ọ ndikot se idude nnọ Josiah. (Kot 2 Chronicles 34:14-18.) Nso iketịbe? Edidem ama okop mfụhọ, ọsọsọp awai edisịnen̄kpọ esie onyụn̄ ọdọhọ ikọt esie ẹkebụp Jehovah se imọ ikpanamde. Jehovah ama ọdọn̄ Huldah, emi ekedide prọfet an̄wan ọkọdọhọ mbon Judah ke imọ inyịmeke ndusụk edinam ido ukpono oro mmọ ẹkenamde. Edi Abasi ama okụt ukeme oro Josiah ekesịnde man ẹtre ukpono ndem, ntre Josiah ama okụt mfọn ke iso Jehovah kpa ye oro ẹkeyomde ndida idiọkn̄kpọ ntiene ofụri idụt oro. (2 Chron. 34:19-28) Nso ke ikeme ndikpep nto emi? Ke akpanikọ, ọdọn̄ nnyịn ndinam ukem n̄kpọ oro Josiah akanamde. Akpana isisọsọp inyịme ndausụn̄ oro Jehovah ọnọde, inyụn̄ ikere iban̄a se ikemede nditịbe edieke ifiakde edem ikpọn̄ Abasi mînyụn̄ isọn̄ọke ida aba ye enye. Imenen̄ede inịm ke Jehovah oyokụt onyụn̄ enyịme ifịk oro isịnde inam n̄kpọ esie, nte enye akanamde ye Josiah.
21, 22. (a) Ntak emi ikpesịnde ifịk inam n̄kpọ Jehovah? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ oro etienede?
21 Ndidem Judah inan̄ emi—Asa, Jehoshaphat, Hezekiah, ye Josiah—ẹnịm eti uwụtn̄kpọ ẹnọ nnyịn ke nte ẹkpesịnde ifịk ẹnam n̄kpọ Abasi. Ifịk oro inyenede ekpenyene ndinam ibuọt idem ye Jehovah inyụn̄ isịn idem inam n̄kpọ esie. Ndinam item Abasi nnyụn̄ mbọ ima ima un̄wam ye edinen̄ede oro esop ye mbiowo ẹnọde nnyịn ẹnen̄ede ẹwụt ke imenyene eti ibuot onyụn̄ anam ikop inemesịt.
22 Ke ibuotikọ oro etienede, nnyịn iyeneme nte ikpesịnde ifịk inam utom ukwọrọikọ, ẹyenyụn̄ ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme uyen ndisịn ifịk nnam n̄kpọ nnọ edima Ete nnyịn. Iyonyụn̄ ineme nte ikemede ndifep kiet ke otu ndiọkn̄kan usụn̄ oro Satan adade atap mme owo. Edieke nnyịn isịnde ifịk inam kpukpru item Jehovah emi, oro owụt ke itiene uwụtn̄kpọ Jesus Eyen Abasi oro N̄wed Abasi ọdọhọde ke ‘ifịk ufọk Jehovah ama adia enye idem.’—Ps. 69:9; 119:111, 129; 1 Pet. 2:21.
Nte Afo Emeti?
• Nso orụk utom ke Jehovah esidiọn̄, ndien ntak-a?
• Didie ke ikeme ndiwụt ke imọbuọt idem ye Jehovah?
• Didie ke nsịnifịk ekeme ndin̄wam nnyịn inam item Abasi?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Mme ndise ke page 9]
Didie ke Asa, Jehoshaphat, Hezekiah, ye Josiah ẹkewụt ke ifịk ufọk Jehovah adia mmimọ idem?