Mu Tukufalelwe Ndu ya Jehova!

“Ni ciwa ki ku tukufalelwa Ndu ya hao.”—JOA. 2:17.

1, 2. Ki lika mañi za naa ezize Jesu kwa tempele ka 30 C.E., mi ki kabakalañi?

MU BEYE taba ye mwa pono. Ki nako ya Paseka ka 30 C.E. Inge ku sa siyezi likweli ze 6 kuli Paseka i be teñi, Jesu naa kalisize bukombwa bwa hae bwa fa lifasi. Cwale u liba kwa Jerusalema. Kwa tempele mwa Lapa la Bamacaba, Jesu u fumana “ba ba lekisa likomu ni lingu ni linkwilimba, ni ba ba cinca mali, ba inzi.” Wa zungisa tupa ye pangilwe fa mihala mi u lelekela kwande lifolofolo kaufela mi balekisi ba li latelela kwande. Jesu hape u sululela fafasi masheleñi a muwayawaya a bacinci ba masheleñi ni ku wisaka litafule za bona. Mi u laela ba ba lekisa linkwilimba ku nga lika za bona ni ku funduka.—Joa. 2:13-16.

² Likezo za Jesu li bonisa kuli tempele ki ya butokwa. U laela kuli: “Ndu ya Ndate mu si ke mwa i eza lilekelo.” Balutiwa ba hae ha ba nze ba talimisisa lika zeo, ba hupula manzwi a naa ñozi walisamu Davida lilimo-lilimo kwamulaho, a li: “Ni ciwa ki ku tukufalelwa Ndu ya hao.”—Joa. 2:16, 17; Samu 69:9.

3. (a) Tukufalelo kiñi? (b) Ki puzo mañi ye lu swanela ku ipuza?

³ Tukufalelo ya Jesu ka za ndu ya Mulimu ne li yona ye ne mu susuelize ku nga muhato wo. Tukufalelo ki ku ba ni takazo ye tuna ya ku bata ku ndongwama nto ye ñwi. Mwa miteñi ya luna ye, Bakreste ba ba fitelela 7 milioni ba tukufalezwi ndu ya Mulimu. Lwa kona ku ipuza ka butu kuli: ‘Ni kona ku tukufalelwa cwañi hahulu ndu ya Jehova?’ Kuli lu fumane kalabo, ha lu nyakisiseñi pili kuli ndu ya Mulimu kacenu kiñi. Kihona lu ka nyakisisa mitala ya mwa Bibele ya baana ba ba sepahala ba ne ba tukufalezwi ndu ya Jehova. Mitala ya bona ne i ñolezwi “ku lu luta” mi ya kona ku lu susueza ku tukufalelwa hahulu.—Maro. 15:4.

Ndu ya Mulimu ya Kwakale ni ya Cwale

4. Tempele ya naa yahile Salumoni ne i yahezwi mulelo mañi?

⁴ Mwa Isilaele wa ikale, ndu ya Mulimu ne li tempele mwa Jerusalema. Kono Jehova naa sa pili luli mwa ndu yeo. Naa ize: “Lihalimu ki lona lubona lwa ka, mi lifasi ki sipula sa buhato bwa mautu a ka. Ndu ye mu ka ni yahela i ka ba ye cwañi? Mi sibaka sa mapumulelo a ka i ka ba sifi?” (Isa. 66:1) Niteñi, tempele ye ne i yahilwe mwa puso ya Salumoni ne li sona sibaka se si tuna sa bulapeli bwa Jehova ko ne ku ezezwa milapelo.—1 Mal. 8:27-30.

5. Bulapeli bwa kwa tempele ya Salumoni bu swanisezañi kacenu?

⁵ Kacenu ndu ya Jehova haki ndu tenyene ye yahilwe mwa Jerusalema kamba kwa sibaka se siñwi. Kono ki tukiso ye ezizwe ya ku lapela Mulimu ka sitabelo sa tiululo sa Kreste. Batanga ba Mulimu ba ba sepahala kaufela ba swalisana hamoho ku lapela Jehova mwa tempele yeo ya kwa moya.—Isa. 60:4, 8, 13; Lik. 17:24; Maheb. 8:5; 9:24.

6. Ki bafi malena ba Juda ba ne ba tukufalezwi bulapeli bwa niti?

⁶ Isilaele ha se i aluzwi ku ba mibuso ye mibeli ka 997 B.C.E., ba bane kwa malena ba 19 ba ne ba busize mubuso wa Juda wa kwa mboela, ne ba tukufalezwi hahulu mwa bulapeli bwa niti. Malena bao ne li Asa, Josafati, Ezekiasi ni Josiasi. Ki lituto mañi za butokwa ze lu kona ku ituta kwa mitala ya bona?

 Sebelezo ye Ezwa ka Pilu Kaufela I Tahisa Limbuyoti

7, 8. (a) Ki sebelezo ya mufuta mañi ya fuyolanga Jehova? (b) Ki temuso mañi ye lu fumana kwa mutala wa Mulena Asa?

⁷ Mwa puso ya Mulena Asa, Jehova naa lumile bapolofita kuli ba laele sicaba sa Hae ku pila ka busepahali. Sina ka mutala, Bibele i lu bulelela kuli Asa naa teelelize ku mupolofita Azaria mwanaa Odedi. (Mu bale 2 Makolonika 15:1-8.) Litukiso za naa ezize Asa ne li tahisize swalisano mwahalaa batu ba Juda hamoho cwalo ni batu ba bañata ba ne ba zwelela kwa mubuso wa Isilaele ba ne ba tile kwa mukopano o mutuna mwa Jerusalema. Kaufela bona ne ba zibahalize katulo ya bona ya ku lapela Jehova ka busepahali. Lu bala kuli: “Ba itama ka luci ku Muñaa Bupilo ka ku tiisa manzwi, inze ba luluweza, ba liza litolombita ni lipala. Majuda kaufela ba tabela buitamo bo, kakuli ne ba itamile ka luci ka lipilu za bona kaufela; ne ba batile Mulimu ka takazo ye tuna, mi ba mu fumana. Cwale Muñaa Bupilo a ba fa pumulo mwa maneku kaufela.” (2 Makol. 15:9-15) Jehova u ka lu fa limbuyoti ni luna haiba lu mu sebeleza ka pilu kaufela.—Mare. 12:30.

⁸ Kono ka bumai, Asa hasamulaho naa halifile ni ku hana ku sikululwa ki muboni Hanani. (2 Makol. 16:7-10) Lu ikutwanga cwañi Jehova ha lu fa kelezo kamba taelo ka maeluda ba Sikreste? Kana lwa amuhelanga kapili-pili kelezo ya bona ye tomile fa Mañolo ni ku sa ba ni ndimbelela?

9. Ki ifi mifumbo ya naa talimani ni yona Josafati ni batu ba Juda, mi ki sika mañi se ne ba ezize?

⁹ Josafati naa busize sina mulena mwa Juda mwa lilimo za ma-900 B.C.E. Yena ni Juda ne ba talimani ni mifumbo ye ne zwelela kwa mibuso ya Amoni, Moabi, ni batu ba kwa naha ya malundu ya Seiri. Nihaike kuli mulena naa sabile, ki sika mañi sa naa ezize? Yena ni baana ba hae hamoho ni basali ba bona ni bana ba bona ne ba kubukani kwa ndu ya Jehova ku lapela. (Mu bale 2 Makolonika 20:3-6.) Ka ku lumelelana ni manzwi a naa bulezi Salumoni kwa kakulo ya tempele, Josafati naa lapezi ku Jehova kuli: “Wena Mulimu wa luna, kana u si ke wa ba atula? Kakuli luna ha lu na mata a ku lwanisa sila seo se situna-tuna, se si taha ka ndwa; ha lu zibi ni mo lu ka ezeza! Kono meto a luna a talimile ku Wena!” (2 Makol. 20:12, 13) Josafati ha sa lapezi, “mwahali a Kopano,” moya wa Mulimu ne u susumelize Jahaziele wa Mulivi ku bulela manzwi a omba-omba a naa file batu sepo.—Mu bale 2 Makolonika 20:14-17.

10. (a) Josafati ni batu ba Juda ne ba amuhezi cwañi litaelo? (b) Lu kona ku bonisa cwañi buitebuho kwa ketelelo ya sweli ku lu fa Jehova kacenu?

¹⁰ Kaniti, ka nako yeo Josafati ni batu ba Juda ne ba amuhezi litaelo ku zwelela ku Jehova ka Jahaziele. Kacenu lwa omba-ombiwa ni ku fiwa ketelelo ka sitopa sa mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso. Kaniti, nako kaufela lu swanela ku utwa ni ku bonisa likute kwa maeluda ba ba ketilwe ili bao ba sweli ku beleka ka taata ku lu lisa ni ku bona teñi kuli litaelo za “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” za latelelwa.—Mat. 24:45; 1 Mates. 5:12, 13.

11, 12. Ki lika mañi ze lu ituta ku ze ne ezahezi ku Josafati ni batu ba Juda?

¹¹ Sina feela Josafati ni batu ba hae ha ne ba kubukani ku kupa ketelelo ya Jehova, ni luna lu si ke lwa tuhela ku kopana kamita kwa mikopano ya puteho ni mizwale ni likaizeli ba luna. Haiba ka linako ze ñwi lu ipumana mwa matata a matuna, lu sa zibi za ku eza, neikaba hande ku latelela mutala o munde wa na tomile Josafati ni batu ba Juda, ni ku lapela ku Jehova ni ku mu sepa ka ku tala. (Liprov. 3:5, 6; Mafil. 4:6, 7) Niha lu inzi kwahule ni ba bañwi, litapelo za luna ku Jehova za lu swalisanisa hamoho ni ‘banabahabo luna ba balumeli mwa lifasi.’—1 Pit. 5:9.

¹² Josafati ni batu ba hae ne ba latelezi ketelelo ya Mulimu ye ne ba filwe ka Jahaziele. Ki lika mañi ze ne zwile mwa ku eza cwalo? Ne ba tuzi ndwa mi ne ba kutile kwa Jerusalema “ka tabo ye tuna, ba sweli ze liziwa, tumbuli ni liharepa, ni litolombita, mi ba kena mwa Ndu  ya Mulimu.” (2 Makol. 20:27, 28) Ka ku swana, ni luna lu kuteka taelo ya Jehova ye lu fiwa ka mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso ni ku swalisana ni ba bañwi ku mu lumbeka.

Mu Babalele Libaka za Luna za Mikopano

13. Ki musebezi mañi wa naa kalisize Ezekiasi kwa makalelo a puso ya hae?

¹³ Mwa kweli ya pili ya puso ya hae, Ezekiasi naa tukufalezwi hahulu bulapeli bwa Jehova ka ku kwalula sinca tempele ni ku i lukisa. Na onga-ongile baprisita ni Malivi ku kenisa ndu ya Mulimu. Ne ba ezize cwalo ka mazazi a 16. (Mu bale 2 Makolonika 29:16-18.) Buikatazo boo bu lu hupulisa misebezi ye lu ezanga ya ku lukisa libaka za luna za mikopano kuli li zwelepili ku ba mwa muinelo o munde o bonisa kuli lwa tukufalelwa bulapeli bwa Jehova. Kana ha mu si ka utwa kale lipiho ze bonisa kuli batu ba tabiswanga ki tukufalelo ya mizwale ni likaizeli ba ba abananga mwa musebezi wo? Kaniti, buikatazo bwa bona bu tahisa tumbo ku Jehova.

14, 15. Ki musebezi mañi o tahisa tumbo ku Jehova kacenu? Mu fe mitala.

¹⁴ Muuna yo muñwi wa mwa tolopo ye ñwi ya kwa mutulo wa England naa lwanisize tukiso ye ne ezizwe ya ku lukisa Ndu ya Mubuso ye ne bapani ni ndu ya hae. Mizwale ba mwa silalanda seo ne ba mu bonisize sishemo. Ha ne ba lemuhile kuli limota la ndu ya hae le ne li eza mululwani ni Ndu ya Mubuso ne li tokwa ku lukiswa, mizwale ne ba ezize buikatazo bwa ku li lukisa ku si na ku mu lifisa se siñwi. Ne ba sebelize ka taata mi mane ne ba yahile sinca kalulo ye tuna ya limota leo. Likezo ze nde za mizwale bao ne li cincize mubonelo wa muuna yo. Ka nako ya cwale, muuna yo sa tusa ku babalela Ndu ya Mubuso yeo.

¹⁵ Batu ba Jehova ba sweli ku abana mwa musebezi wa buyahi mwa lifasi kaufela. Baitateli ba sweli ku swalisana ni mizwale ba bayahi ba ba zwa kwa linaha li sili ili ku yaha Mandu a Mubuso hamoho cwalo ni Mandu a Mikopano ni Mahae a Betele. Bo Sam ki baitateli ba ba ziba misebezi ye miñata ya buyahi. Bona ni basali ba bona bo Ruth ba zamaile mwa libaka ze ñata mwa Yurope ni Africa inze ba tusa mwa misebezi ya buyahi. Ko ba ya kaufela ba ikolanga ku kutaza ni puteho ye ba swalisana ni yona. Bo Sam ba talusa ze ne ba susuelize ku sebeleza mwa linaha li sili, ba li: “Ne ni susuelizwe ki ba bañwi ba ba sebelelize fa mahae a  Betele mwa linaha ze shutana-shutana. Ku bona tukufalelo ni tabo ya bona ne ku ni susuelize hahulu ku eza musebezi wo.”

Mu Kuteke Litaelo za Mulimu

16, 17. Ki musebezi mañi o ipitezi o ba ezize batu ba Mulimu ka tukufalelo, mi ki lika mañi ze zwile mwateñi?

¹⁶ Kwanda ku lukisa feela tempele, Ezekiasi hape naa kutisize sinca mukiti wa Paseka wa naa tomile Jehova kuli u eziwange hañwi ka silimo. (Mu bale 2 Makolonika 30:1, 4, 5.) Ezekiasi ni ba mwa Jerusalema ne ba memile naha kaufela ku to kopana ni bona, mane ni ba mwa mubuso wa kwa mutulo. Bamati ba ku isa mañolo a ku mema batu ne ba ile naha kaufela ili ku fitisa mañolo ao kwa batu.—2 Makol. 30:6-9.

¹⁷ Mwa lilimo za cwanoñu fa, ni luna lu abani mwa musebezi o bato swana. Lu itusisize tupampili to tunde kwa ku mema batu ba mwa lilalanda za luna ku to kopana ni luna kwa mukiti wa ku hupula Mulalelo wa Mulena, ili ku kuteka taelo ya Jesu. (Luka 22:19, 20) Lu amuhelanga litaelo kwa Mikopano ya Sebelezo mi lwa abananga ka tukufalelo mwa musebezi wo. Jehova luli u fuyauzi musebezi wo! Ñohola, Lipaki ba ba bato eza 7 milioni ne ba abezi tupampili twa ku memela batu kwa Kupuzo mi batu ba 17,790,631 ne ba fumanehile teñi!

18. Ki kabakalañi ha mu swanela ku tukufalelwa hahulu bulapeli bwa niti?

¹⁸ Ne ku bulezwi ka za Ezekiasi kuli: “Ezekiasi a sepa Muñaa Bupilo Mulimu wa Isilaele. Kwa malena kaufela ba Juda, ku ba ba mu tatami, ni ba ba pilile pili ku yena, ku si ka ba ya likana ni yena. A kumalela Muñaa Bupilo, haa si ka tuhela ku mu latelela, naa nzaa ya ka milao ya Muñaa Bupilo yaa naa bulelezi Mushe.” (2 Mal. 18:5, 6) Haike lu latelele mutala wa hae! Ku tukufalelwa ndu ya Mulimu ku ka lu tusa ku kumalela Jehova inze lu na ni sepo ya bupilo bo bu sa feli.—Deut. 30:16.

Mu Amuhelange Litaelo Kapili-Pili

19. Ki misebezi mañi ye ba tukufalelwanga ku eza batu ka nako ya Kupuzo?

¹⁹ Josiasi ha naa busize sina mulena, ni yena naa lukisize mukiti wa Paseka kuli u no eziwanga, mi naa ezize litukiso ze nde hahulu kuli mubuso wa Juda u ezange mukiti wa Paseka. (2 Mal. 23:21-23; 2 Makol. 35: 1-19) Ni luna lu ezanga ka taata ku itukiseza mikopano ya likiliti, mikopano ya mipotoloho, mikopano ye ipitezi ya lizazi li li liñwi ni Kupuzo. Mizwale ba bañwi mwa linaha ze ñwi mane ba beyanga bupilo bwa bona mwa lubeta kuli ba fumanehe kwa Kupuzo ya lifu la Kreste. Maeluda ba ba mafulo-fulo ba bonanga teñi kuli mwa puteho ha ku na ni yo mukana ya sa fiwi mamelelo. Basupali ni bakuli ba fiwanga tuso kuli ba fumanehe kwa Kupuzo.

20. (a) Ki sika mañi se ne si ezahezi mwa puso ya Mulena Josiasi, mi naa ezize cwañi? (b) Ki tuto mañi ye lu ituta?

²⁰ Ka nako ye ne u eziwa musebezi wa ku lukisa sinca tempele wa naa kalisize Josiasi, Muprisita yo Muhulu “Hilikia a fumana buka ya mulao wa Muñaa Bupilo, o filwe ki Mushe.” Naa i file ku muñoli Shafani ili yo naa i balezi Josiasi. (Mu bale 2 Makolonika 34:14-18.) Ki sika mañi se ne si zwile mwateñi? Ona fo feela mulena a pazula liapalo za hae inza lila mi a laela batu ba hae ku buza Jehova. Mulimu a ba alaba ka ku itusisa mupolofita wa musali Hulida, mi a ba nyaza kabakala likezo ze ñwi za bulapeli ze ne eziwa mwa Juda. Niteñi, misebezi ye minde ya Josiasi ya ku zwisa bulapeli bwa  maswaniso ne i lemuhilwe, mi Jehova naa zwezipili ku mu shemuba ku si na taba ni likozi ze ne polofitilwe ze ne ka tahela sicaba. (2 Makol. 34:19-28) Lu itutañi kwa taba ye? Kaniti takazo ya luna ya swana ni ya Josiasi. Lu swanela ku amuhela litaelo za Jehova kapili-pili ni ku lemuha ze kona ku ezahala ku luna haiba lu tuhelela bukwenuheli ni ku sa sepahala ku sinya bulapeli bwa luna. Mi lwa kona ku sepa kuli Jehova u ka lemuha ni ku itebuha tukufalelo ya luna mwa bulapeli bwa niti sina feela mwa naa lemuhezi tukufalelo ya Josiasi.

21, 22. (a) Ki kabakalañi ha lu swanela ku tukufalelwa ndu ya Jehova? (b) Ki lika mañi ze lu ka nyakisisa mwa taba ye tatama?

²¹ Malena ba bane ba Juda ili Asa, Josafati, Ezekiasi ni Josiasi ne ba lu tomezi mutala o munde wa ku tukufalelwa ndu ya Mulimu ni bulapeli bwa hae. Ni luna tukufalelo ya luna i swanela ku lu susueza ku sepa Jehova ni ku tukufalelwa bulapeli bwa hae. Kaniti luli lu ka eza hande mi lu ka ba ni butali haiba lu utwa litaelo za Mulimu ni ku itebuha lituso ni likelezo ze lu fiwa ka puteho ni ka maeluda.

²² Taba ye tatama i ka koñomeka hahulu za ku tukufalelwa mwa bukombwa bwa mwa simu ni ku susueza ba banca ku sebeleza Ndataa luna ya lilato ka tukufalelo. Hape lu ka nyakisisa mwa ku ambukela o muñwi wa miliko ya itusisa hahulu Satani kwa ku kelusa batu. Ha lu nze lu tukufalelwa ku mamela likelezo za lu fa Jehova, lu ka latelela mutala wa Jesu Mwanaa Jehova, ili yo ne ku bulezwi ka za hae kuli: “Ni ciwa ki ku tukufalelwa Ndu ya hao.”—Samu 69:9; 119:111, 129; 1 Pit. 2:21.

Kana Mwa Hupula?

• Ki sebelezo ya mufuta mañi ya fuyolanga Jehova, mi ki kabakalañi?

• Lu kona ku bonisa cwañi kuli lu sepile Jehova?

• Ku ba ni tukufalelo ku kona ku lu susueza cwañi ku kuteka litaelo za Mulimu?

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 9]

Asa, Josafati, Ezekiasi ni Josiasi ne ba bonisize cwañi kuli ba tukufalelwa ndu ya Jehova?