Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Ikalenu Neyena Detala daYehova

Ikalenu Neyena Detala daYehova

Ikalenu Neyena Detala daYehova

‘Iyena detala deyi dikuñudya kumuchima.’—YOWANU 2:17.

1, 2. Chumanyi cheliliyi Yesu hatembeli mu 30 C.E., nawa muloñadi?

 FWIKIJENU chumiche. Yadiña mpinji yaPaseka, mu 30 C.E. Mwahitili tukweji tutanu nakamu kufuma hampinji yatachikiliyi Yesu mudimu windi wahamaseki. Kufumahu wayili kuYerusalema. Yesu chashikiliyi hatembeli muchota chawaJentili, waweni “antu adi nakulandisha añombi ninyikoku nitupompa; akwakuhimpa mali anashakami.” Wakwatili chikoti chamfuña, nakuhaña anyama ejima, nawa akwakulandisha alondeleli anyama. Yesu wamwañili cheñi mali awakwakuhimpa, nikuhinuna jimesa jawu. Walejeli antu adiñi nakulandisha tupompa kusenda yuma yawu nakufuma mutembeli.—Yowanu 2:13-16.

2 Yuma yeliliyi Yesu yinakumwekesha chikupu chakameneniyi tembeli. Wayilejeli nindi, ‘Bayi mubalumuna itala daTata yami diikali dakulandulwilaku.’ Atumbanji twaYesu chiyamwenuwu yumiyi, anukili mazu asonekeluwu kudi ñimbi yamasamu Davidi akwila nawu: “Iyena dinatiyilaña itala deyi kumuchima dinañudyi.”—Yowanu 2:16, 17; Masamu 69:9.

3. (a) Indi iyena hichumanyi? (b) Lwihwinyi lutwatela kudihula?

3 Kwakamena niiyena detala daNzambi diyuma yamuletesheli Yesu yakoñi mwenimu. Iyena “himpwila yayeni yakufwila kwila chuma.” Muyinu yaaka nkulakaji yamu 21, akwaKristu kubadika hayihita yitanu nayiyedi anakumwekesha chikupu iyena detala daNzambi. Tunateli kudihula netu, ‘Nateli kwikala ñahi neyena dadeni detala daNzambi?’ Hakwila nawu chitukwashi kwakula ilu lwihu, tusambilenu kushinshika chekala itala daNzambi makonu. Kuhiñahu tukushinshika hayakutalilahu yamuBayibolu yawantu ashinshika amwekesheli iyena detala daNzambi. Yakutalilahu yawu ayisonekeli kulonda “kutuleja nachu maana” nawa yinateli kutusañumuna kwikala neyena dasweja.—Aroma 15:4.

Itala daNzambi —daKunyaka nidaMakonu

4. Indi tembeli yatuñiliyi Solomoni yadiñi yamudimwinyi?

4 MuIsarela wakushankulu, itala daNzambi hitembeli yadiñi muYerusalema. Kafwampi, Yehova hashakamineña chacheni munidi talaku. Wahosheli nindi: “Iwulu hiitanda dami dawanta, iseki hiitanda dakunyendu yami. Mukuntuñila itala didi ñahi? Kwami kwakunookela kudihi?” (Isaya 66:1) Hela chochu, tembeli yatuñiliyi Solomoni hampinji yayulileñayi yadiñi iluña dadeni dakudifukwilamu kudi Yehova, mwalombeleleñawu.—1 Anyanta 8:27-30.

5. Indi kudifukula kwadifukwileñawu mutembeli yaSolomoni kwemeneneñaku chumanyi?

5 Makonu, itala daYehova hidekala itala dadeni datuñilawu muYerusalema hela kwiluña dacheñuku. Ilaña, hinjila yatuloñeshelawu kulonda tudifukwileñamu kudi Yehova kushindamena hefutu danyiloña damulambu waKristu. Ambuña aNzambi ejima ashinshika ahamaseki anuñañana mukudifukula kudi Yehova muniyi tembeli yakuspiritu.—Isaya 60:4, 8, 13; Yililu 17:24; Aheberu 8:5; 9:24.

6. Anyantanyi amuYuda amwekesheli iyena dasweja dakudifukula kwalala?

6 Chelili Isarela yaambuki mumawanta ayedi mu 997 B.C.E., hakachi kawanyanta 19 ayuulili muYuda, anyanta awana achibalu chakukabeta kambwela amwekesheli iyena dasweja dakudifukula kwalala. Anyanta wenawa adiñi Asa, Yehoshafwati, Hezekiya niYosiya. Yumanyi yalema yitunateli kudizila kudi awa anyanta?

Kuzata naMuchima Wejima Kwaletaña Nkisu

7, 8. (a) Indi Yehova wakiswilaña antu amukalakelaña munjilanyi? (b) Chakutalilahwinyi chakubabesha chitwatela kudizila kudi Mwanta Asa?

7 Hampinji yayulileñayi Mwanta Asa, Yehova watemesheli atuprofwetu kulonda kulombola munza Windi munjila yayiwahi. Chakutalilahu, Bayibolu yatulejaña nawu Asa watiyililili kudi kaprofwetu Azariya, mwana kaOdedi. (Tañenu 2 Kushindulula 15:1-8.) Chiyuulu chaAsa chanuñañesheli antu amuYuda hamu tuhu niantu amavulu amuwanta waIsarela enjili nakupompa hakupompa kweneni kwadiña muYerusalema. Wejima wawu adikasili hatooka to-o nawu akudifukulaña kudi Yehova nakashinshi. Twatañaña nawu: ‘Hiyakusanyika kumesu aYehova nezu dañovu, nakudikuwa, nampuña namakoleneti. A Yuda ejima hiyakuzañalala nakusanyika oku kwasanyikiluwu; muloña asanyikili namuchima wawu wejima, amukeñakeñeli namuchima wakutiya kuwaha chikupu; amuweni; Yehova hakuyinookesha niniku niniku.’ (2 Kushindulula 15:9-15) Chakadi nikujina, anetu nawa Yehova wakatukiswila neyi tumukalakela namuchima wejima.—Maku 12:30.

8 Chawushona, nkumininaku Asa wahilili hampinji yamufumbiluwu kudi Hanani mukwakumona. (2 Kushindulula 16:7-10) Chumanyi chitwelaña neyi Yehova nakutufumba kuhitila mudi aeluda akwaKristu? Komana twanyakalaña kwiteja nikuzatisha kufumba kwawu kwashindamena muBayibolu nikubula kuhemba nkunyi?

9. Indi Yehoshafwati niaYuda atiyili woma wankahi, nawa chumanyi chiyeliluwu?

9 Yehoshafwati wayuulileña neyi mwanta muYuda muyaaka nkulakaji ikumi B.C.E. Amashidika akuAmoni, akuMowabi, niantu afumini kumapidi aSeyiri amuchiinishili Yehoshafwati niaYuda ejima. Hela chakwila watiyili woma, chumanyi cheliliyi mwanta? Yena niantu jindi, hamu niañodijawu nianyanawu, apompeleli mwitala daYehova nakulomba. (Tañenu 2 Kushindulula 20:3-6.) Kwesekeja namazu aSolomoni ahosheliyi hakusambila hakuhana tembeli, Yehoshafwati wamulembeleleli Yehova nindi: “Eyi Nzambi yetu, hiwukuyisompeshaku, tahindi? Muloña etu hitukweti ñovu nanilu luntu lwaluvulu lunenzi nakulwa nanetuku; hituneluki kwetu nimwakwilaku, mesu etu adi kudeyi.” (2 Kushindulula 20:12, 13) Hanyima yakwila Yehoshafwati nalombi dehi, “mukachi kachipompelu,” spiritu yaYehova yamusañumwini Yahaziyeli, kaLevi, kuhosha mazu akukundeja akolesheli antu.—Tañenu 2 Kushindulula 20:14-17.

10. (a) Indi Yehoshafwati niaYuda atambwilili ñahi wunlomboli? (b) Tunateli kuhameka ñahi hawunlomboli watwinkañayi Yehova makonu?

10 Eñañi, kunyaka Yehoshafwati niantu amuwanta waYuda atambwilili wunlomboli waYehova kuhitila mudi Yahaziyeli. Makonu, atukundejaña nikutulombola kuhitila mwiizaza danduñu wamaana nikashinshi. Chakadi nikujina, twatela kuzatilaña hamu nikuyilemesha aeluda atondawu, azataña nañovu hakutubiña nikutuleja wunlomboli ‘wanduñu wamaana nikashinshi.’—Matewu 24:45; 1 Atesalonika 5:12, 13.

11, 12. Chumanyi chitunateli kudizila kuyuma yamwenuwu aYuda niYehoshafwati?

11 Twatela kuwanika kukupompa kwachipompelu mpinji yejima hamu nawana kwetu niahela neyi chochapompeliyi Yehoshafwati niantu jindi kulonda kukeñakeña wunlomboli waYehova. Neyi tumona kukala kweneni chakwila hituneluki nimwakwililaku, twatela kulondela chakutalilahu chachiwahi chaYehoshafwati niantu amuYuda kuhitila mukulomba kudi Yehova nikumukuhwelela chikupu Yena. (Yishimu 3:5, 6; Afwilipi 4:6, 7) Hela chakwila tudi kwankawetu, kulomba kutwamulombaña Yehova kwatunuñañeshaña ‘nawana kwetu amukaayi kejima.’—1 Petulu 5:9.

12 Yehoshafwati niantu jindi atiyilili nshimbi yamulejeluwu Yahaziyeli kudi Nzambi. Chumanyi chafuminumu? Ashindili njita yahiñiluhu nawa afuntili kuYerusalema “nakuzañalala” “nayisanji, natudada, nampuña kwitala daYehova.” (2 Kushindulula 20:27, 28) Anetu nawa twalemeshaña nshimbi jatwinkañayi Yehova kuhitila mukuloñesha kwindi nikumuhameka.

Hembenuña Chachiwahi Maluña Etu Akupompela

13. Mudimwinyi wazatiliyi Hezekiya hampinji yatachikiliyi kuyuula?

13 Hezekiya wamwekesheli iyena dakudifukula kwaYehova kuhitila mukwenzununa tembeli nikuyiwahisha mukakweji katachi kakuyuulu kwindi. Wayilejeli atupristu niaLevi kutookesha itala daNzambi. Azatili mudimu weniwu mumafuku 16. (Tañenu 2 Kushindulula 29:16-18.) Mudimu wazatiluwu watwanukishaña kuhemba chachiwahi nikuloñesha maluña itwapompelaña kulonda amwekaneña nawu tukweti iyena dakudifukula kwaYehova. Komana, kanda mutiyañahu dehi mujimbu wakwila nawu antu atiyaña kuwaha iyena dawamana kwetu niahela azataña mudimu wamuchidiwu? Eña, mudimu wawu waleñelaña antu kumuhameka Yehova.

14, 15. Mudimwinyi waleñelaña antu kumuhameka Yehova makonu? Shimunenu yakutalilahu.

14 Mumusumba wumu wakukabeta kaluwunda kaEngland, mwadiñi iyala wumu wakañesheleña kuwahisha itala daWanta dadiñi kwakwiha netala dindi. Amana kwetu akuna kwiluña elili chuma chachiwahi. Hakumona nawu mbañu yambwili ñinza Yetala daWanta nañinza yanona muntu muyatuñililuwu yakeñekeleña kuyiwahisha, adiheni kuzata mudimu chakadi kuyifweta. Kafwampi, azatili nañovu chikupu chakwila awahishili chikunku cheneni chambañu. Chuma chazatiluwu amana kwetu chaletesheli ona muntu kuhimpa yililu yindi. Chayinu mpinji wahembaña Itala daWanta.

15 Antu jaYehova azataña mudimu wakutuña matala mukaayi kejima. Amana kwetu niahela adihanaña kuzatila hamu nawankoñi azataña mudimu wampinji yejima afuma kumatuña acheñi kulonda kutuña Matala aWanta, hamu tuhu niMatala akupompelamu Kupompa Kwamaneni ninyikala yaBeteli. Sam niñodindi Ruth, anakalakeli mumatuña amavulu amuEurope nimuAfrica kulonda kuzataku mudimu wakutuña. Kwejima kwayañawu, adiluñishaña cheñi kushimwina nawamana kwetu amuyipompelu yamumatuña wenawa. Sam washimwini chuma chamusañumwini kuzataku mudimu wamukaayi kejima nindi: “Antu azatilaña hanyikala yaBeteli mumatuña ashiyashana diwu ankolesheli. Hakumona iyena dikwetuwu nimuzañalu, chansañumwini kukeña kuzataku iwu mudimu.”

Ovwahilenuña Nshimbi jaNzambi

16, 17. Indi antu jaNzambi azataña neyena mumudimwinyi wadimena, nawa yumanyi yinafumimu?

16 Kubombela hamudimu wakutuñulula tembeli, Hezekiya waletesheli cheñi antu kutachika kwanakana Paseka hachaaka hachaaka kwesekeja nanshimbi yaYehova. (Tañenu 2 Kushindulula 30:1, 4, 5.) Hezekiya niantu amuYerusalema atambikili munza wejima, hamu tuhu niantu awanta wakukabeta kaluwunda, kwinza nakwanakana. Atuñanda atweli nyikanda yakutambika nachu antu mwituña dejima.—2 Kushindulula 30:6-9.

17 Muyaaka yinahituhu, tunazati mudimu wadifwanaku. Twazatishaña yipapilu yaletaña ikoku yakutambika nachu antu amwiluña detu kwinza nakupompa hamu nanetu hakwanakana Kudya kwaMwanta kwaMelela, kulonda kwovwahila lushimbi lwaKristu. (Luka 22:19, 20) Twatambwilaña nshimbi haKupompa kwaMudimu nawa twazataña iwu mudimu neyena chikupu. Yehova nakiswili chikupu mudimu weniwu. Kafwampi, chaaka chinamani, antu akushika kwakwihi nayihita yitanu nayiyedi aheni yipapilu yakutambika nachu antu, nawa antu akushika ku 17, 790,631 awanikili kuChanukishu.

18. Muloñadi iyena dakudifukula kwalala chidalemena kudi enu?

18 Bayibolu yashimuna kutalisha hadi Hezekiya nawu: ‘Wakuhweleleli Yehova Nzambi yaIsarela, hikwadiñi wudi neyi yenaku, hela hadi anyanta awaYuda ejima ahiñili munyima yindi, hela tuhu hadi asambilili. Muloña yena wamukakeleli Yehova, hela kubalumuka aleki kumulonda nehi, saña ahembelayi kuleja kwamulejeluwu Mosi kudi Yehova.’ (2 Anyanta 18:5, 6) Anetu nawa tumwimbujoleña. Neyi twikala neyena detala daNzambi chikutukwasha ‘kumukakela Yehova’ nikwikala nakuchiñeja kwawumi wahaya nyaka kumbidi.—Kuhituluka 30:16.

Nyakalenuña Kuzatisha Nshimbi

19. Hampinji yaChanukishu, amana kwetu azataña ñahi nañovu?

19 Hampinji yayuulileñayi Yosiya neyi mwanta, niyena wadiña nakwanakana Paseka, waloñesheli yuma chachiwahi kulonda kwanakana. (2 Anyanta 23:21-23; 2 Kushindulula 35:1-19) Anetu nawa twadiloñeshaña chikupu kulonda kuwanika kukupompa kwankambi, kupompa kwañinza, mafuku akupompa kwadimena hamu tuhu nikuwanika kuChanukishu. Mumatuña amakwawu, amana kwetu ashaña wumi wawu hakatoña hamuloña wakupompa hamu kulonda kwanakana kufwa kwaKristu. Aeluda adikita afwilaña kwiluka chikupu nawu kwosi muntu niwumu wunadiwuluwuku. Atushinakaji niakatakataña ayikwashaña kulonda kuwanika kunichi chawija.

20. (a) Chumanyi chamwekeni hampinji yayuulileñayi Mwanta Yosiya, nawa welili chumanyi? (b) Chumanyi chitwatela kudizilaku?

20 Hampinji yazatileñawu mudimu wakutuñulula waloñesheliyi Mwanta Yosiya, Kapristu Muneni Hilikiya ‘waweni mukanda wanshimbi jaYehova jasonekeliyi Mosi.’ Hilikiya wamwinkeli Shafwani nsoneki wamwanta mukanda, dichi, watachikili kumutañila Yosiya nsañu yadiñamu. (Tañenu 2 Kushindulula 34:14-18.) Chumanyi chafuminumu? Hohenohu, mwanta watabwili mahinindi nawa walejeli amayala kuya nakumwihula Yehova. Nzambi washimwini nsañu yakutanyisha yaaku yikwawu yamunsakililu yakoñeleñawu muYuda kuhitila mudi kaprofwetu wamumbanda Hulida. Hela chochu, Yehova wamwanukili Yosiya chazatiliyi nañovu hakufumisha yaaku yakupesha, nawa wadiñi nawuselewa waYehova hichikweti muloña nakukala kuyashimwinuwu dehi nawu kwakashikena munza wejimaku. (2 Kushindulula 34:19-28) Chumanyi chitunateli kudizilaku? Chakadi kujina, twafwilaña kwila neyi cheliliyi Yosiya. Twatela kunyakala kuzatisha nshimbi jaYehova nikutoñojoka chikupu hayuma yinateli kumwekana neyi chakwila twiteja akwakusekesha nikubula kashinshi kutukañesha kudifukula kudi Yehova. Nawa tunateli kukuhwelela netu, Yehova wakanuka chitwadifukulaña neyena neyi chamwanukiliyi Yosiya.

21, 22. (a) Muloñadi chitwatela kumwekeshela iyena detala daYehova? (b) Yumanyi yitwakahanjekahu muchibaba chinalondeluhu?

21 Awa anyanta awana amuYuda—Asa, Yehoshafwati, Hezekiya niYosiya, atwimikila chakutalilahu chachiwahi chakwikala neyena detala daNzambi niyena dakudifukula. Hohamu, iyena detu datela kutusañumuna kumukuhwelela Yehova nikuzata nañovu kutalisha hakudifukula kwindi. Chalala, kwovwahila nshimbi jaNzambi nikutiyilila kufumba kwakuwahi kutwatambwilaña muchipompelu kuhitila mudi aeluda, hichuma chachiwahi nawa chaletaña muzañalu.

22 Muchibaba chinalondeluhu, tukahanjeka hakwikala neyena damudimu wakushimwina nawa chikakolesha atwansi kumukalakela chikupu Tata yetu wukweti kukeña. Twakashinshika cheñi chakutondolwela njila yasweja kuluwañeshelamu Satana. Neyi tutiyililaña chikupu yanukishu yafumaña kudi Yehova, tukumwimbujola Mwana kaYehova, Yesu, ashimwinuwu muBayibolu nawu: “Muloña iyena dinatiyilaña itala deyi kumuchima dinañudyi.”—Masamu 69:9; 119:111, 129; 1 Petulu 2:21.

Komana Munakwanuka?

• Indi Yehova wakiswilaña antu amukalakelaña munjilanyi, nawa muloñadi?

• Tunateli kumwekesha ñahi netu twamukuhwelela Yehova?

• Indi iyena dinateli kutusañumuna ñahi kwovwahila nshimbi jaNzambi?

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Nyevulu yidi hefu 15]

Indi Asa, Yehoshafwati, Hezekiya niYosiya amwekesheli ñahi iyena detala daYehova?