Yin “Zohunhunnọ Na Azọ́n Dagbe Lẹ”!

“[Jesu] yí ede na mí na ewọ nido sọgan whlẹn mí gán sọn sẹ́nhẹngba wunmẹ lẹpo mẹ bo klọ́ mí wé nado lẹzun omẹ vonọtaun etọn titi lẹ, yèdọ zohunhunnọ na azọ́n dagbe lẹ.”—TITU 2:14, NW.

1. Etẹwẹ jọ to lẹdo tẹmpli tọn mẹ whenue Jesu wá to azán 10tọ osun Nisan 33 W.M.?

 OJLẸ kleun de jẹnukọnna hùnwhẹ Juwayi tọn to azán 10tọ osun Nisan 33 W.M., susu mẹhe wá tẹmpli mẹ to Jelusalẹm nado basi sinsẹ̀n lẹ tọn tin to jejeji na hùnwhẹ lọ. Etẹwẹ jọ to whenue Jesu wá? Whla awetọ niyẹn bọ Matiu, Malku po Luku po he yin wẹndagbe-kàntọ lẹ yí nukun yetọn do mọ bọ Jesu yàn mẹhe to hihọ̀ bo to sisà lẹ tọ́n sọn tẹmpli mẹ. E takitina tafo akuẹdiọtọ lẹ tọn po oján apoe-sàtọ lẹ tọn po. (Mat. 21:12; Malku 11:15; Luku 19:45) Dile etlẹ yindọ Jesu ko wà onú mọnkọtọn to owhe atọ̀n jẹnukọnna nujijọ enẹ, zohunhun etọn ma depò.—Joh. 2:13-17.

2, 3. Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ zohunhun Jesu tọn ma nọte do tẹmpli kiklọwé kẹdẹ ji?

² Kandai Matiu tọn dohia dọ zohunhun he Jesu tindo to ojlẹ enẹ mẹ ma nọte do tẹmpli lọ kiklọwé kẹdẹ ji gba. E sọ to azọ̀nhẹngbọna nukuntọ́nnọ po sẹkunọ he wá e dè to finẹ lẹ po. (Mat. 21:14) Kandai Luku tọn donù azọ́n devo he Jesu wà lẹ go. “[Jesu] to mẹplọn to tẹmpli mẹ egbesọegbesọ.” (Luku 19:47; 20:1) Gbọnmọ dali, zohunhun Jesu tọn sọawuhia hezeheze to lizọnyizọn etọn mẹ.

 ³ To godo mẹ, apọsteli Paulu kanwehlan Titu bo basi zẹẹmẹ dọ Jesu “yí ede na mí na ewọ nido sọgan whlẹn mí gán sọn sẹ́nhẹngba wunmẹ lẹpo mẹ bo klọ́ mí wé nado lẹzun omẹ vonọtaun etọn titi lẹ, yèdọ zohunhunnọ na azọ́n dagbe lẹ.” (Titu 2:14, NW) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mí sọgan yin “zohunhunnọ na azọ́n dagbe lẹ” te to egbehe? Podọ nawẹ apajlẹ ahọlu dagbe he dugán to Juda lẹ tọn sọgan na tuli mí gbọn?

Tindo Zohunhun Na Yẹwhehodidọ po Mẹpinplọn Po

4, 5. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ ahọlu Juda tọn ẹnẹ yin zohunhunnọ na azọ́n dagbe lẹ te?

⁴ Dopodopo ahọlu ehelẹ tọn, yèdọ Asa, Jehọṣafati, Hẹzekia, po Josia po, basi tito na vivẹnudido pọmẹ tọn to gandudu yetọn whenu nado de boṣiọ-sinsẹ̀n sẹ̀ sọn Juda. Asa “bẹ agbà jonọ lẹ sẹ̀, po otẹn yiji lẹ po, bo gbà dòtin lẹ liai, bosọ sán Aṣelimi lọ liai.” (2 Otan. 14:3) Zohunhun he Jehọṣafati tindo na sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn whàn ẹn nado “de otẹn yiji lẹ po Aṣelimi po sẹ̀ sọn Juda mẹ.”—2 Otan. 17:6; 19:3. a

⁵ Bọdo hùnwhẹ ayidego Juwayi azán ṣinawe tọn he Hẹzekia basi titona to Jelusalẹm lọ go, “Islaeli he tin finẹ lẹpo tọ́nyi jẹ tòdaho Juda tọn lẹ mẹ, bo gbà dòtin lẹ do flinflin, bo kùn Aṣelimi liai, bo gbà otẹn yiji lẹ po agbà lẹ po liai sọn Juda po Bẹnjamini lẹpo po mẹ, to Eflaimi mẹ ga po Manassẹ po, kaka yé . . . do và yemẹpo.” (2 Otan. 31:1) Josia lẹzun ahọlu to whenue e tindo owhe ṣinatọ̀n poun. Kandai lọ dọmọ: “To owhe ṣinatọ̀ntọ ahọludu etọn tọn mẹ, whenuena e gbẹ́ sọ tin to ovu, wẹ e ṣẹ nado to Jiwheyẹwhe Davidi otọ́ etọn tọn dín: podọ to owhe wiawetọ mẹ e ṣẹ nado klọ́ Juda po Jelusalẹm po wé sọn otẹn yiji lẹ mẹ, po Aṣelimi lọ po, po boṣiọ pipà lẹ lọ po, podọ boṣiọ kinkọ̀n lẹ lọ.” (2 Otan. 34:3) Gbọnmọ dali, mí sọgan dọ dọ ahọlu ẹnẹ lọ lẹpo wẹ yin zohunhunnọ na azọ́n dagbe lẹ.

6. Nawẹ lizọnyizọn mítọn sọgan yin yiyijlẹdo vivẹnu pọmẹ tọn he ahọlu nugbonọ Juda tọn lẹ do go gbọn?

⁶ Mọdopolọ to egbehe, mílọsu nọ dovivẹnu pọmẹ tọn nado gọalọna gbẹtọ lẹ na yé nido yin tuntundote sọn sinsẹ̀n-nuplọnmẹ lalo, po nuyiwa boṣiọ-sinsẹ̀n tọn lẹ po si. Lizọnyizọn whédegbè jẹ whédegbè tọn mítọn nọ hẹn mí penugo nado jẹ gbẹtọ voovo lẹ dè. (1 Tim. 2:4) Awhlivu Asie-nu de flin lehe onọ̀ etọn nọ basi nuwiwa sinsẹ̀n tọn lẹ to boṣiọ voovo lẹ nukọn to owhé yetọn gbè do. Na viyọnnu lọ mọdọ boṣiọ lọ lẹpo ma sọgan yin Jiwheyẹwhe nugbo lọ wutu, e nọ saba hodẹ̀ nado yọ́n mẹhe nkọ Jiwheyẹwhe nugbo lọ yin. To gbèdopo, mẹdelẹ húhúhọ̀n na ẹn. Whenue e wá hùnhọ̀n, e mọ Kunnudetọ awe he jlo na gọalọna ẹn nado yọ́n oyín Jiwheyẹwhe nugbo lọ tọn he yin Jehovah. Podọ homẹ etọn hùn taun nado yọ́n nugbo lọ gando boṣiọ lẹ go! Todin, e nọ tindo mahẹ zohunhun tọn to lizọnyizọn kunnudegbe tọn mẹ bo nọ gọalọna mẹdevo lẹ to gbigbọ-liho.—Ps. 83:18; 115:4-8; 1 Joh. 5:21.

7. Etẹwẹ mí sọgan wà nado hodo apajlẹ mẹplọntọ he gbọn tòdaho Juda tọn mẹ pé to azán Jehọṣafati tọn gbè lẹ tọn?

⁷ Be mí nọ wazọ́n to aigba-denamẹ mítọn ji to gigọ́ mẹ, dile mí to mahẹ tindo to lizọnyizọn whédegbè jẹ whédegbè tọn mẹ ya? E jẹna ayidego dọ, to owhe atọ̀ntọ gandudu Jehọṣafati tọn mẹ, e do ahọvi atọ́n, Levinu ṣinẹnẹ po yẹwhenọ awe po hlan. E degbena yé nado gbọn tòdaho lọ lẹpo mẹ bo plọn osẹ́n Jehovah tọn gbẹtọ lẹ. Yé wazọ́n ehe sọmọ bọ akọta he lẹdo yé lẹ jẹ budisi Jehovah ji. (Hia 2 Otannugbo lẹ 17:9, 10.) Eyin mí nọ dla gbẹtọ lẹ pọ́n to owhé yetọn gbè to ojlẹ voovo mẹ podọ to azán voovo ji, mí na penugo nado dọhona omẹ voovo lẹ to owhé dopolọ gbè.

8. Nawẹ mí sọgan hẹn kunnudide mítọn gblodeji gbọn?

⁸ To egbehe, susu devizọnwatọ Jiwheyẹwhe  tọn lẹ tọn ko desọn ojlo mẹ nado jo owhé yetọn lẹ do bo yì sẹ̀n to fie nuhudo Kunnudetọ zohunhunnọ lẹ tọn sù hugan te. Be hiẹ sọgan wàmọ ya? Eyin mí ma penugo nado sẹtẹn, mí sọgan nọ dekunnuna mẹhe tin to lẹdo mítọn mẹ he nọ do ogbè devo lẹ. Na Ron he tindo owhe 81 nọ dukosọ hẹ mẹhe wá sọn otò voovo mẹ lẹ to aigba-denamẹ etọn ji wutu, e plọn nudọdomẹ do ogbè 32 mẹ! To agọe, e dukosọ hẹ asu po asi po he wá sọn Aflika de to alihogbó ji bo dọnudo yé do ogbè yetọn he yin Yoruba mẹ. Yé kanse Ron eyin e ko yì Aflika pọ́n. To whenue e dọ lala, yé kanse e lehe e wagbọn do sè ogbè yetọn. Ehe dekọtọn do kunnudide dagbe de mẹ. To afọdopolọji, yé kẹalọyi linlinnamẹwe delẹ bo na ẹn adlẹsi yetọn po homẹhunhun po, podọ Ron ze adlẹsi lọ na agun he tin to lẹdo yetọn mẹ de na mẹde nido sọgan plọn Biblu hẹ asu po asi po lọ.

9. Naegbọn e do yin nujọnu nado nọ hùn Biblu bosọ hia ẹ to lizọnyizọn mítọn mẹ? Na apajlẹ.

⁹ Mẹplọntọ he gbọn tòdaho Juda tọn mẹ pé to gbedide Jehọṣafati tọn glọ lẹ hẹn “owe osẹ́n OKLUNỌ tọn” to alọmẹ. Lẹdo aihọn pé, mí nọ tẹnpọn nado plọnnu gbẹtọ lẹ sọn Biblu mẹ, na e yin Ohó Jiwheyẹwhe tọn wutu. Mí nọ dovivẹnu vonọtaun nado do nuhe Biblu plọnmẹ taun lẹ hia mẹdevo lẹ gbọn Biblu hùnhùn na yé tlọlọ dali. Yọnnu de dọna Linda he yin Kunnudetọ de dọ, asu emitọn to azọ̀n asaku-awàku tọn jẹ podọ ninọmẹ etọn biọ dọ emi ni penukundego. Yọnnu lọ wule dọ: “N’ma yọ́n nuhe n’wà na Jiwheyẹwhe bọ e do dike ehe ni jọ do go e.” Linda dọna ẹn dọ: “Be n’sọgan do nude hia we ya?” E hia nuhe tin to Jakobu 1:13 mẹ na ẹn bo yidogọ dọmọ: “E ma yin Jiwheyẹwhe wẹ nọ hẹn oyà he míwlẹ po mẹyiwanna mítọn lẹ po nọ ji wá gba.” Po zẹẹmẹ enẹlẹ po, nawe lọ gbò Linda fán po zohunhun po. Linda dọ dọ: “N’nọ penugo nado miọnhomẹna gbẹtọ lẹ gbọn Biblu yiyizan dali. To whedelẹnu, mẹhe mí nọ dukosọ hẹ lẹ ma ko nọ sè wefọ he mí hia sọn Biblu mẹ delẹ pọ́n gbede.” Hodọdopọ enẹ zọ́n bọ nawe lọ jẹ Biblu plọn ji to gbesisọ mẹ.

Jọja He Nọ Sẹ̀n po Zohunhun po Lẹ

10. Nawẹ Josia ze apajlẹ dagbe dai na jọja Klistiani lẹ to egbehe gbọn?

¹⁰ Eyin mí lẹnnupọndo apajlẹ Josia tọn ji, mí na mọdọ sọn jọja whenu etọn gbọ́n wẹ e ko doafọna sinsẹ̀n-bibasi nugbo podọ e bẹ avùnhiho sọta boṣiọ-sinsẹ̀n jẹeji to whenue e tindo nudi owhe 20. (Hia 2 Otannugbo lẹ 34:1-3.) Susu jọja lẹ tọn wẹ nọ do zohunhun mọnkọtọn hia to lizọnyizọn yetọn mẹ to egbehe.

11-13. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ jọja he to Jehovah sẹ̀n po zohunhun po to egbehe lẹ tọn mẹ?

¹¹ Hannah, he nọ nọ̀ Angleterre bo tindo owhe 13 jẹ Flansegbe plọn ji to wehọmẹ to whenue e sè dọ kándo he nọ do Flansegbe de yin didoai to tòpẹvi he to yakẹ de mẹ. Otọ́ etọn yigbe nado nọ plan ẹn yì opli lẹ to dọ́n. Todin he Hannah tindo owhe 18, e nọ dekunnu do Flansegbe mẹ po zohunhun po taidi gbehosọnalitọ whepoponu tọn de. Be hiẹ lọsu sọgan  plọn jonọgbè de bo gọalọna mẹdevo lẹ nado plọnnu gando Jehovah go ya?

¹² Rachel duvivi video lọ Poursuivez des objectifs qui honorent Dieu pinpọn tọn taun. E dọ gando aliho he mẹ e nọ lẹnnupọn te dai to whenue e ṣẹṣẹ mọ nugbo to 1995 go dọmọ: “N’nọ lẹn dai dọ n’ko hẹn nugbo lọ zun ṣie wẹ sin.” Podọ e yidogọ dọmọ: “To video lọ pinpọn godo, n’wá mọdọ n’ko yí owhe susu do daihun. N’dona vánkan na nugbo lọ bo dovivẹnu nujọnu tọn to sinsẹ̀nzọn po oplọn mẹdetiti tọn ṣie po mẹ.” Rachel wá mọ todin dọ emi to Jehovah sẹ̀n po zohunhun po hugan dai tọn. Kọdetọn tẹwẹ e tindo? E dọmọ: “Haṣinṣan ṣie hẹ Jehovah ko sinyẹn deji. Odẹ̀ ṣie lẹ nọ tindo zẹẹmẹ todin taun, n’nọ plọnnu sisosiso bọ enẹ sọ nọ hẹn awuvivi wá na mi, podọ n’nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n Biblu todin hugan dai. Taidi kọdetọn de, n’nọ tindo ayajẹ to lizọnyizọn lọ mẹ taun bosọ nọ tindo pekọ nujọnu tọn dile n’mọ bọ ohó Jehovah tọn to homẹmiọnna mẹdevo lẹ.”

¹³ Luke yin jọja de he video lọ, Les jeunes s’interrogent . . . Que vais-je faire de ma vie? na tuli taun. To whenue Luke pọ́n video ehe fó godo, e wlan dọmọ: “E whàn mi nado vọ́ nulẹnpọndo ninọmẹ ṣie ji to gbẹ̀mẹ.” E yigbe dọ: “To dai, gbẹtọ lẹ nọ gbidikọna mi nado doafọna wepinplọn daho, bo bẹ adọkunnu lẹ pli whẹpo do ze yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ dai. Kọgbidinamẹ mọnkọtọn ma nọ gọalọ nado yinukọn to gbigbọ-liho; kakatimọ, e nọ hẹnmẹ gbọjọ.” Jọja sunnu po jọja yọnnu lẹ po emi, naegbọn mì ma nado yí nuhe mì plọn to wehọmẹ lẹ zan nado gbloada na lizọnyizọn mìtọn dile Hannah wà do? Naegbọn mì ma na hodo apajlẹ Rachel tọn gbọn zohunhun yíyí do doafọna yanwle he nọ gbògbéna Jiwheyẹwhe lẹ dali? Mì hodo apajlẹ Luke tọn bo dapana omọ̀ he mẹ jọja susu nọ jai jẹ.

Nọ Yí Zohunhun do Setonuna Avase Lẹ

14. Sinsẹ̀n-bibasi wunmẹ tẹwẹ Jehovah nọ kẹalọyi, podọ naegbọn e vẹawu nado hẹn wiwejininọ go to walọyizan-liho to egbehe?

¹⁴ Omẹ Jehovah tọn lẹ dona tin to wiweji eyin e na kẹalọyi sinsẹ̀n-bibasi yetọn. Isaia na avase dọmọ: “Mì jagọ̀, mì jagọ̀, mì tọ́n sọn ṣẹnṣẹn etọn, mì doalọ onú mawé de go blo; mì tọ́n sọn ṣẹnṣẹn etọn, mì yin wiwe, mì he hẹn núzinzan OKLUNỌ tọn lẹ.” (Isa. 52:11) Owhe susu whẹpo Isaia do wlan hogbe enẹlẹ, ahọlu dagbe Asa dovivẹnu vẹkuvẹku nado de fẹnnuwiwa sẹ̀ sọn Juda. (Hia 1 Ahọlu lẹ 15:11-13.) Podọ to owhe kanweko delẹ godo, apọsteli Paulu dọna Titu dọ Jesu ze ede jo nado klọ́ hodotọ etọn lẹ wé bo hẹn yé zun “omẹ vonọtaun etọn titi lẹ, yèdọ zohunhunnọ na azọ́n dagbe lẹ.” (Titu 2:14, NW) To aihọn he gblezọn ehe mẹ, e ma bọawu—titengbe na jọja lẹ—nado hẹn wiwejininọ go to walọyizan-liho. Di apajlẹ, devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹpo, yèdọ jọja po mẹho po, dona hoavùn sinsinyẹn ma nado dike yẹdide fẹnnuwiwa tọn he nọ yin didohia to owhlẹ ajọ́jijla tọn lẹ ji, to televiziọn po video lẹ po mẹ, podọ na taun tọn to Internet ji ni bẹpla yé.

15. Etẹwẹ sọgan gọalọna mí nado gbẹwanna nuhe ylan?

¹⁵ Eyin mí nọ yí zohunhun do setonuna avase Jiwheyẹwhe tọn lẹ, enẹ sọgan gọalọna mí nado gbẹwanna nuhe ylan. (Ps. 97:10; Lom. 12:9) Mí dona gbẹwanna yẹdide fẹnnuwiwa tọn sinsinyẹn “ma nado dike e ni bẹpla mí” dile Klistiani de dọ do. E ma nọ bọawu nado de ogàn he tẹdo gànmú de go sẹ̀. Mọdopolọ e ma nọ bọawu nado nọavunte sọta  oklọ yẹdide fẹnnuwiwa tọn. Ṣigba eyin mí yọ́n obá he mẹ yẹdide fẹnnuwiwa tọn nọ hẹnnugble jẹ, enẹ na gọalọna mí nado gbẹwanna ẹn sinsinyẹn. Mẹmẹsunnu de dovivẹnu vẹkuvẹku nado doalọtena nọtẹn Internet tọn he bẹ yẹdide fẹnnuwiwa tọn hẹn lẹ ji yìyì. E sẹtẹnna ọdinatẹẹ etọn wá gbangba fie hagbẹ whẹndo lọ tọn lẹ sọgan mọ ẹn te. Po enẹ po, ewọ lọsu magbe sinsinyẹn nado hẹn ede do wiweji bo yin zohunhunnọ na azọ́n dagbe lẹ. E tlẹ sọ ze afọdide devo. Na e nọ yí Internet zan na azọ́n etọn wutu, e magbe nado nọ yí i zan kiki to whenue asi etọn tin to apá na ẹn.

Walọ Dagbe Doale

16, 17. Nawẹ walọ dagbe mítọn sọgan yinuwado mẹhe to ayido mí go lẹ ji gbọn? Na apajlẹ.

¹⁶ Jọja sunnu po jọja yọnnu susu po wẹ nọ do jijọ dagbe hia to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ, podọ enẹ nọ hẹn awuji ayidonugotọ lẹ taun. (Hia 1 Pita 2:12.) Dawe he dla Bẹtẹli Londres tọn pọ́n de diọ pọndohlan etọn gando Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ go to whenue e yí azán dopo zan to finẹ nado jla maṣinu wezinzin tọn de do godo. Asi etọn, he ko to Biblu plọn hẹ Kunnudetọ lẹdo lọ tọn de doayi e go dọ jijọ asu etọn tọn diọ. Dawe lọ ma nọ dike Kunnudetọ lẹ ni wá owhé etọn gbè dai. Ṣigba whenue e lẹkọ sọn azọ́n lọ wà gbé to Bẹtẹli, e pà mẹmẹsunnu lẹ na aliho dagbe he mẹ yé yinuwa hẹ ẹ te. E dọ dọ mẹdepope ma yí hogbe agbàagba zan. Mẹlẹpo wẹ nọ wà dẹẹdẹ, podọ yemẹpo sọ tin to jijọho mẹ. Nuhe sọ hẹn awuji i taun wẹ yindọ, jọja sunnu po jọja yọnnu lẹ po nọ wazọ́n po zohunhun po bo ma nọ donukun azọ́nkuẹ, bosọ nọ yí whenu po huhlọn yetọn po zan na nukọnyiyi wẹndagbe lọ tọn.

¹⁷ Mọdopolọ, mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu he nọ wà agbasazọ́n nado penukundo whẹndo yetọn go lẹ po, nọ wàmọ po ahundopo po. (Kọl. 3:23, 24) Ehe nọ saba gọalọna yé ma nado yawu hẹn agbasazọ́n yetọn bu, podọ mẹhe yí yé do azọ́n mẹ lẹ nọ yọ́n pinpẹn vivẹnudido yetọn to azọ́n mẹ tọn bo ma nọ jlo dọ yé ni yì.

18. Nawẹ mí sọgan lẹzun “zohunhunnọ na azọ́n dagbe lẹ” gbọn?

¹⁸ Jidide do Jehovah go, tonusisena anademẹ etọn lẹ, podọ nukunpipedo nọtẹn opli tọn mítọn lẹ go yin delẹ to aliho he mẹ mí nọ do zohunhun mítọn hia ohọ̀ Jehovah tọn te lẹ mẹ. Humọ, mí nọ jlo nado tindo mahẹ gigọ́ to azọ́n yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn po mẹhẹnzun devi tọn po mẹ dile mí sọgan wà do. Vlavo mí yin jọja kavi mẹho, eyin mí nọ dovivẹnu lẹpo nado tẹdo nujinọtedo walọ dagbe tọn he gando sinsẹ̀n-bibasi mítọn go lẹ go, enẹ na hẹn ale susu wá na mí. Podọ mí na yin yinyọnẹn taidi gbẹtọ “zohunhunnọ na azọ́n dagbe lẹ.”—Titu 2:14, NW.

[Nudọnamẹ odò tọn]

Etẹwẹ hiẹ plọn sọn apajlẹ Biblu tọn po egbezangbe tọn lẹ po mẹ gando

• zohunhunnọ-yinyin to yẹwhehodidọ po mẹpinplọn po mẹ go?

• aliho he mẹ jọja Klistiani lẹ sọgan yin “zohunhunnọ na azọ́n dagbe lẹ” te go?

• aliho he mẹ hiẹ sọgan sánkanna walọ gblezọn lẹ te go?

[Kanbiọ Oplọn tọn lẹ]

[Yẹdide to weda 13]

Be hiẹ nọ yí Biblu zan whẹwhẹ to lizọnyizọn towe mẹ ya?

[Yẹdide to weda 15]

Ogbè devo pinplọn to whenue a to wehọmẹ yì sọgan gọalọ nado gbloada na lizọnyizọn towe