Taki san tru te yu e taki nanga trawan
Taki san tru te yu e taki nanga trawan
„Now unu no e lei moro, èn dati meki ibriwan fu unu musu taki san tru te unu e taki nanga trawan.”—EF. 4:25.
1, 2. Fa furu sma e denki te a abi fu du nanga san tru èn san no tru?
LANGA ten kaba, a de so taki sma no man agri nanga makandra te a abi fu du nanga san tru. Na ini a di fu siksi yarihondro bifo Krestes, a Griki puwema skrifiman Alcaeus ben taki: „Win e tyari kon na krin san tru.” Nanga dati a ben wani sori taki, na te wan sma dringi tumusi furu win, èn a e bigin takitaki sani, dan a e kon na krin san tru. Na ini a fosi yarihondro, a tiriman Pontius Pilatus fu Rome, ben sori tu taki a ben abi wan fowtu denki fu san tru. Fu di a no ben e agri nanga san Yesus ben taki, meki a aksi en: „San na waarheid?” (Yoh. 18:38) Fu taki en leti, Pilatus ben aksi Yesus: ’Suma man sabi san tru èn san no tru?’
2 Na ini a ten disi, furu sma no e agri nanga makandra te a abi fu du nanga san tru. Son sma no e taki san tru ala ten. Tra sma e taki san tru soso te dati e tyari wini kon gi den. Wan buku e taki: „A bun fu de wan reti-ati sma, ma te fu kaba dati no sa tyari wini kon. Wan sma musu lei fu man tan na libi” (The Importance of Lying).
3. Fu san ede Yesus ben de a moro bun eksempre fu wan sma di e taki san tru?
3 Ma den disipel fu Krestes de heri tra fasi! Ala ten Yesus ben e taki san tru. Te a ben abi fu du nanga san tru èn san no tru, dan Yesus no ben abi en eigi denki fu sani. Srefi den feanti fu en ben taki: „Leriman, wi sabi taki yu e taki tru sani èn taki yu e leri sma a pasi fu Gado soleki fa a de trutru” (Mat. 22:16). Na ini a ten disi, tru Kresten e teki na eksempre fu Yesus. Den no e frede fu taki san tru. Den e agri dorodoro nanga na apostel Paulus di ben gi den Kresten brada nanga sisa fu en a rai disi: „Now unu no e lei moro, èn dati meki ibriwan fu unu musu taki san tru te unu e taki nanga trawan” (Ef. 4:25). Meki wi poti prakseri na dri fu den sani di Paulus ben taki: (1) Nanga suma wi musu taki san tru? (2) Fa wi kan sori taki wi na sma di e taki san tru? (3) Fa wi kan taki san tru na ini wi aladei libi?
Nanga suma wi musu taki san tru?
4. Tra fasi leki den Dyu fesiman, fa Yesus ben sori taki a ben abi a srefi denki leki Yehovah te a abi fu du nanga a fasi fa wi musu si tra sma?
4 Na ini a fosi yarihondro, son Dyu fesiman ben e leri sma taki den ben musu sori lobi soso gi tra Dyu, noso gi den bun mati fu den. Ma Yesus ben sori krin taki a ben abi den fasi èn a denki fu en Papa (Yoh. 14:9). A moi fu sabi taki a sori den disipel fu en taki Gado no lobi a wan ras, noso a wan pipel moro a trawan (Yoh. 4:5-26). Boiti dati, a santa yeye meki na apostel Petrus kon frustan taki „Gado no lobi a wan sma moro a trawan, ma awansi fu sortu kondre wan sma de, efu a e du san de regtfardiki èn a e frede Gado, dan Gado feni a sma dati bun” (Tori. 10:28, 34, 35). Dati meki wi musu sori lobi gi ala sma, srefi gi den wan di de feanti fu wi.—Mat. 5:43-45.
5. Fa wan sma e sori taki a e taigi trawan san tru?
5 Ma san Paulus ben wani leri wi di a taki dati wi musu taigi trawan san tru? Te wi e taigi trawan san tru, dan wi e fruteri den fa sani de trutru, èn wi no e bedrigi den. Tru Kresten no e drai tori fu kori trawan. Den e „tegu gi ogri” èn den e „tan du bun” (Rom. 12:9). Neleki „a Gado di no e fruteri lei”, wi musu du muiti ala ten fu du èn fu taki sani nanga wan krin ati, sondro fu bedrigi trawan (Ps. 15:1, 2; 31:5). Te wi e luku bun san wi e taki, dan awansi wi de na ini fruferi situwâsi, toku wi kan taki na wan switi fasi, sondro fu kori trawan.—Leisi Kolosesma 3:9, 10.
6, 7. (a) A de so taki wi musu fruteri trawan srefi den finifini tori fu wi, soso fu di wi wani taki san tru? Fruklari dati. (b) Suma wi musu gi krin piki te den wani kon sabi spesrutu sani fu wi?
6 Ma te wan sma e aksi wi wan sani, dan dati wani taki dati wi musu fruteri en ala sani finifini, soso fu di wi wani taki san tru? Nôno, wi no abi fu du dati ala ten. Di Yesus ben de na grontapu, dan a sori taki te son sma e aksi wi wan sani, dan wi no abi fu gi den wan krin piki, èn wi no abi fu fruteri den ala sani. Di den kerki fesiman di ben abi hoigrifasi, aksi Yesus suma ben gi en a reti nanga a makti fu du wondru, dan Yesus piki den: „Mi o aksi unu wan sani. Efu unu piki mi, dan mi o taigi unu sosrefi suma gi mi a reti fu du den sani disi.” Den leriman fu Wèt nanga den owruman no ben wani piki Yesus, èn fu dati ede a taigi den: „Dan mi no e taigi unu tu suma gi mi a reti fu du den sani disi” (Mark. 11:27-33). Fu di den man disi ben e du kruktudu, èn fu di den no ben e anbegi Gado nanga den heri ati, meki Yesus ben feni taki a no ben de fruplekti fu piki na aksi fu den (Mat. 12:10-13; 23:27, 28). Na so a de tu na ini a ten disi taki a pipel fu Yehovah musu luku bun nanga sma di fadon komoto na bribi. Den musu luku bun tu nanga tra ogrisma di e kori trawan fu kisi wini gi densrefi.—Mat. 10:16; Ef. 4:14.
7 Paulus ben sori tu taki son sma no abi a reti fu kon sabi ala sani. A ben taki dati ’konkruman èn sma di e bumui nanga tra sma tori e taki sani di den no musu taki’ (1 Tim. 5:13). Iya, den sma di e bemui na ini tra sma tori, noso den wan di no sabi kibri wan tori, kande sa feni taki tra sma no wani fruteri den spesrutu sani. Dati meki a moro bun te wi e gi yesi na a rai disi di Paulus e gi nanga yepi fu santa yeye: „Du muiti fu libi wan tiri libi èn fu bumui nanga un eigi tori” (1 Tes. 4:11). Ma son leisi, a kan de fanowdu taki gemeente owruman e kon sabi wan tu tori fu wi, so taki den kan tyari a frantwortu fu den na a yoisti fasi. Na ini den sortu situwâsi dati, a bun fu fruteri den owruman san tru.—1 Petr. 5:2.
Taki san tru te yu e taki nanga famiriman
8. Te famiriman e taki sani di tru, dan fa dati e tranga a lobi di den abi gi makandra?
8 Nofo tron a de so taki den sma di wi lobi moro furu, na den famiriman fu wi. Efu wi wani taki a lobi di wi nanga den sma disi abi gi makandra e kon moro tranga, dan wi musu taki san tru te wi e taki nanga den. Wi sa man lusu furu problema nanga kesekese te wi e taki san de tapu wi ati, te wi e taki san tru, èn te wi e taki na wan switi fasi. Fu eksempre, te wi patna, wi pikin, noso tra famiriman fu wi e sori wi taki wi meki wan fowtu, dan a muilek gi wi fu taigi den taki den abi leti? Te wi e aksi den pardon nanga wan krin ati, dan vrede nanga wánfasi sa de na ini na osofamiri.—Leisi 1 Petrus 3:8-10.
9. Fu san ede wi musu hori den firi fu trawan na prakseri te wi e taki sani?
9 Te wi e taki san tru, dan dati no wani taki dati wi no abi fu hori den firi fu trawan na prakseri. Te wi no e hori den firi fu trawan na prakseri, dan sma no sa warderi san wi e taki, awansi wi ben taki san tru. Paulus ben taki: „Puru ala takru bita-ati nanga mandi nanga atibron nanga babari nanga kosikosi na un mindri, èn sosrefi ala takrudu. Ma tron sma di e du bun gi makandra, èn sori sari-ati na wan lobi fasi; un musu gi makandra pardon nanga un heri ati neleki fa Gado e gi unu pardon nanga en heri ati tu nanga yepi fu Krestes” (Ef. 4:31, 32). Te wi e taki na wan switi fasi èn na wan lespeki fasi, dan sma sa arki san wi e taki, èn wi sa gi grani na den wan di e arki wi.—Mat. 23:12.
Taki san tru te yu e taki nanga sma na ini a gemeente
10. San Kresten owruman kan leri fu a moi eksempre fu Yesus, te wi e luku fa a ben e taki san tru?
10 Yesus ben e taki krin nanga den disipel fu en. Ala ten a ben gi den rai na wan lobi-ati fasi, ma a no ben e frede fu taigi den arkiman fu en fa sani ben de trutru (Yoh. 15:9-12). Fu eksempre, di den apostel ben e tan haritaki nanga makandra suma fu den ben de a moro bigiwan, dan Yesus sori den krin taki den musu abi sakafasi, èn a du dati sondro fu lasi pasensi nanga den (Mark. 9:33-37; Luk. 9:46-48; 22:24-27; Yoh. 13:14). Na so a de tu nanga Kresten owruman. Aladi den abi a fasti bosroiti fu du san bun, toku den no e basi a pipel fu Gado (Mark. 10:42-44). Neleki Krestes, den e ’du bun gi trawan’ èn den e ’sori sari-ati na wan lobi-ati fasi’ gi trawan.
11. Efu wi lobi wi brada nanga sisa, dan fa wi sa gebroiki wi tongo?
11 Te wi e taki krin nanga wi Kresten brada nanga sisa, dan wi no musu taki sani di no fiti. Na so wi sa man taigi den san de tapu wi ati sondro taki wi e hati den firi fu den. Noiti a tongo fu wi musu „srapu leki wan nefi”. Iya, wi no wani gebroiki wi tongo fu taki sani di e hati den firi fu trawan, noso di e meki den firi syen (Ps. 52:2; Odo 12:18). Fu di wi lobi wi Kresten brada nanga sisa, meki wi e ’luku bun fu no taki ogri nanga wi mofo, èn wi no e taki sani fu bedrigi sma’ (Ps. 34:13). Na so wi e gi grani na Gado, èn wi e sorgu taki wánfasi de na ini a gemeente.
12. O ten a de fanowdu taki wan sma di lei e go na fesi wan krutu komte? Fruklari dati.
12 Owruman e wroko fayafaya fu kibri a gemeente gi sma di e fruteri ogri-ati lei. (Leisi Yakobus 3:14-16.) Wan sma di e fruteri wan ogri-ati lei fu wan trawan, e du dati fu di a wani du ogri nanga a sma dati. A wani taki a sma e pina, noso a wani taki a e firi sari. A no de so nomo taki a sma disi e fruteri pikinpikin lei fu wan sma, noso taki a e taki sani di no de so trutru. A no de fu taki dati noiti a bun fu lei. Ma a no ala ten te wan sma e taki sani di no tru, a sma dati musu go na fesi wan krutu komte. Dati meki te wan sma fruteri sani di no tru, dan den owruman musu man si krin efu a sma disi kon teki en leki wan gwenti fu fruteri ogri-ati lei fu trawan. Efu dati de so, dan den sa musu kari a sma na fesi wan krutu komte. Ma den owruman musu luku tu efu a nofo kaba fu gi a sma disi krinkrin rai di e komoto fu Bijbel, èn den musu du dati na wan lobi-ati fasi.
Taki san tru te yu e du bisnis
13, 14. (a) Fa son sma e bedrigi a wrokobasi fu den? (b) Te wi e du a wroko fu wi bun, èn te wi no e bedrigi wi wrokobasi, dan sortu bun bakapisi dati e tyari kon?
13 Wi e libi na ini wan ten pe furu sma e bedrigi trawan. Dati meki a de wan tesi son leisi fu no bedrigi wan wrokobasi. Son leisi te sma e suku wan wroko, dan furu fu den e fruteri krinkrin lei. Den sma disi e taki dati den abi furu ondrofeni, noso taki den teki spesrutu leri, aladi dati no tru. Den e fruteri den lei disi fu di den wani abi wan moro bun wroko, noso fu di den wan kisi moro pai. Furu wrokoman e du tu neleki den e wroko, aladi den e poti prakseri na den eigi afersi. Èn den sabi taki a basi fu den no ben o feni dati bun. Kande den sma disi e leisi sani di no abi fu du nanga a wroko fu den, kande den e bèl trawan fu seti den eigi tori, kande den e seni boskopu gi trawan nanga yepi fu cellulair noso Internet, noso kande den e go tapu Internet fu luku sani di no abi fu du nanga a wroko.
14 Tru Kresten sabi taki den no musu bedrigi trawan noiti, èn taki den musu taki san tru ala ten. (Leisi Odo 6:16-19.) Paulus ben taki: „Wi wani du ala sani na wan opregti fasi” (Hebr. 13:18). Fu dati ede, Kresten e sorgu taki a wroko di den e du gi a wrokobasi fu den, warti a pai di den e kisi (Ef. 6:5-8). Te wi e du wi wroko bun, dan dati kan gi grani tu na wi hemel Tata (1 Petr. 2:12). Luku na eksempre fu Roberto di e libi na ini Spanyorokondre. A wrokobasi fu en prèise en, fu di a e du a wroko fu en soleki fa a fiti, èn na wan frantwortu fasi. Fu di Roberto e tyari ensrefi na wan fasi di fiti, meki a wrokope fu en gi moro Kotoigi na okasi fu wroko drape. Den Kotoigi dati na bun wrokoman tu. Na ini den yari di pasa, Roberto feni wroko gi 23 dopu brada èn gi 8 Bijbelstudie!
15. Fa wan Kresten di e du bisnis kan sori taki a e taki san tru?
15 Efu wi abi wi eigi bisnis, dan wi e taki tu san tru? Noso a de so taki wi e bedrigi tra sma son leisi? Wan Kresten di abi wan bisnis, no musu lei fu wan sani di a wani seri, noso fu wan wroko di a wani du, soso fu di a wani meki moni esi-esi. A no musu pai sma tyuku, èn a no musu teki tyuku tu fu sma. Wi wani handri nanga trawan neleki fa wi ben o wani den fu handri nanga wi.—Odo 11:1; Luk. 6:31.
Taki san tru te yu e taki nanga lantiman
16. (a) Sortu frantwortu Kresten abi na lanti? (b) Sortu frantwortu den abi na Yehovah?
16 Yesus ben taki: „Pai Caesar den sani di de fu Caesar, ma pai Gado den sani di de fu Gado” (Mat. 22:21). Sortu „sani” wi musu pai Ceasar, noso lanti? Di Yesus ben taki den wortu dati, dan a ben e taki moro furu fu belasting moni. Sobun, fu di Kresten wani abi wan krin konsensi na fesi Gado nanga libisma, meki den e gi yesi na den wèt fu a kondre fu den. Den e hori densrefi tu na den wèt di abi fu du nanga belasting moni (Rom. 13:5, 6). Ma wi sabi taki Yehovah na a Moro Hei Tiriman èn a wan-enkri tru Gado di wi lobi nanga wi heri ati, wi heri sili, wi heri frustan, nanga ala wi krakti (Mark. 12:30; Openb. 4:11). Dati meki wi de klariklari fu saka wisrefi na Yehovah Gado ondro.—Leisi Psalm 86:11, 12.
17. Fa a pipel fu Yehovah e si a yepi di lanti e gi sma?
17 Na ini furu kondre, lanti e seti noso e du spesrutu sani fu yepi sma di de na nowtu. A no fowtu te wan Kresten e kisi a sortu yepi dati efu a abi reti na tapu. Te wi na sma di e taki san tru, dan wi no sa fruteri lei, soso fu kisi yepi fu lanti.
Wi sa kisi blesi te wi e taki san tru
18-20. Sortu blesi wi sa kisi te wi e taigi tra sma sani di tru?
18 Wi e kisi furu blesi te wi e taki san tru. Wi e tan nanga wan krin konsensi, èn dati sa gi wi wan korostu firi èn wan korostu ati (Odo 14:30; Fil. 4:6, 7). Gado lobi en trutru te wi abi wan krin konsensi. Èn te wi abi a gwenti fu taki san tru, dan wi no sa abi fu frede taki sma sa kon sabi taki wi ben fruteri wan lei.—1 Tim. 5:24.
19 Luku ete wan blesi di wi sa kisi. Paulus ben taki: „Na ala fasi wi e buweisi taki wi na dinari fu Gado, . . . fu di wi e taki sani di tru” (2 Kor. 6:4, 7). Na dati pasa nanga wan Kotoigi di e libi na ini Ingrisikondre. Di a ben e pruberi fu seri wan oto gi wan sma, dan a fruteri a sma krin san bun na a oto èn san no bun na a oto. A fruteri a man srefi fu den sani di no ben de fu si wantewante. Baka di a man go tesi na oto fu si fa a e rèi, dan a aksi a brada efu en na wan Yehovah Kotoigi. Fu san ede a ben aksi a brada a sani dati? A man ben si taki a brada no ben pruberi fu bedrigi en, èn a ben si tu taki a ben e weri krosi di fiti. Di a brada taki moro fara nanga a man, dan a ben man gi en wan moi kotoigi.
20 Wi abi a gwenti fu taki san tru, so taki wi Mekiman kan kisi prèise? Paulus ben taki: „Wi no e du den syen sani moro di wi ben du na wan kibri fasi, wi no abi trikifasi” (2 Kor. 4:2). Dati meki wi musu du ala muiti fu taki san tru te wi e taki nanga trawan. Na so wi sa gi grani na wi hemel Tata èn na a pipel fu en.
San yu ben sa piki?
• Nanga suma wi musu taki san tru?
• Fa wan sma e sori taki a e taigi trawan san tru?
• Te wi e taki san tru, dan fa dati e gi glori na Gado?
• Sortu blesi wi sa kisi te wi e taki san tru?
[Aksi fu a tori disi]
[Prenki na tapu bladzijde 17]
Yu de klariklari fu agri taki yu e meki pikinpikin fowtu?
[Prenki na tapu bladzijde 18]
Yu e taki san tru te yu e suku wan wroko?