Kapita ya Kwikama ti Nto-Kimvuka na Yo

“Nani mpenza kele kapita ya kwikama, ya mayele, yina mfumu na yandi tatula na zulu ya kimvuka ya bansadi na yandi sambu na kulanda na kupesa bo kiteso ya madya na bo na ntangu ya mbote?”​—LUKA 12:42, NW.

1, 2. Inki ngyufula ya mfunu Yezu kuyulaka ntangu yandi pesaka kidimbu ya bilumbu ya nsuka yina kele ti mambu mingi?

 NTANGU yandi pesaka kidimbu ya bilumbu ya nsuka yina kele ti mambu mingi, Yezu kuyulaka ngyufula yai: “Nani kele mpenza mpika ya kwikama mpi ya mayele yina mfumu na yandi metulaka na zulu ya bantu ya kisalu ya nzo na yandi, sambu na kupesa bo madya na ntangu ya mbote?” Yezu landaka na kutuba nde mpika yai zolaka kubaka matabisi sambu na kwikama na yandi na mutindu bo metulaka yandi na zulu ya bima yonso ya Mfumu.​—Mat. 24:45-47, NW.

² Bangonda mingi na ntwala, Yezu kuyulaka ngyufula ya mutindu mosi. (Tanga Luka 12:42-44.) Yandi bingaka mpika nde “kapita” mpi “bantu ya kisalu ya nzo na yandi” nde “kimvuka ya bansadi na yandi.” Kapita kele mutambusi-bisalu ya nzo, yina kevandaka ti kiyeka na zulu ya bansadi yankaka. Kansi, kapita kele mpi nsadi. Nani kele mpika, to kapita yai, mpi  nki mutindu yandi kepesaka “madya na ntangu ya mbote”? Yo kele mfunu nde beto yonso kundima nzila yina Nzambi kesadilaka sambu na kupesa madya ya kimpeve.

3. (a) Inki mutindu bantu ya Kikristu yina kelongukaka mambu ya Biblia kemekaka kutendula bangogo ya Yezu ya ketadila “mpika”? (b) Nani kele “kapita,” to “mpika,” mpi banani kele “bansadi,” to “bantu ya kisalu”?

³ Bantu ya Kikristu yina kelongukaka mambu ya Biblia ketubaka mbala mingi nde bangogo yai ya Yezu ketubilaka bantu yina kele ti mikumba na kati ya bantu ya ketubaka nde bo kele Bakristu. Kansi Yezu, yina kele “mfumu” na kingana yina, kutubaka ve nde bampika zolaka kuvanda mingi yina zolaka kupanzana na tumabundu ya kuswaswana ya Kikristu. Yandi tubaka pwelele nde “kapita,” to “mpika,” yina yandi zolaka kutula na zulu ya bima na yandi yonso, zolaka kuvanda kaka mosi. Yo yina, mutindu zulunalu yai ketendulaka yo mbala mingi, kapita fwete monisa “kibuka ya fyoti” ya balongoki ya kupakulama na kimvuka. Na baverse ya kele na ntwala mpi na nima ya verse ya Evanzile ya Luka, Yezu vandaka kutubila balongoki yai. (Luka 12:32, NW) “Kimvuka ya bansadi,” to “bantu ya kisalu,” ketadila kimvuka yai mosi kansi yo kemonisa pwelele mukumba ya konso muntu na kati na bo. Yo kebasisa ngyufula mosi ya kebenda dikebi, Keti konso muntu yina kele na kati ya kimvuka yai ya mpika kesalaka kisalu ya kupesa madya ya kimpeve na ntangu ya mbote? Mvutu kekuma pwelele ntangu beto ketadila mbotembote mambu yina Masonuku ketuba.

Nsadi ya Yehowa na Ntangu ya Ntama

4. Inki mutindu Yehowa kubingaka dikanda ya Izraele ya ntama, mpi nki kima ya mfunu beto fwete simba na yina metala dikanda yina?

⁴ Yehowa kutubilaka bantu na yandi, dikanda ya Izraele ya ntama, bonso nsadi na kimvuka. “‘Beno [na ntalu bumbidi] kele bambangi [na ntalu bumbidi] na mono,’ kele ndinga ya Yehowa, ‘ee, nsadi [na ntalu bumosi] na mono ya mono meponaka.’” (Yez. 43:10, NW) Bantu yonso ya dikanda kuvandaka na kati ya kimvuka ya nsadi yina mosi. Kansi, yo kele mfunu na kusimba nde kaka banganga-Nzambi kumosi ti Balevi yina vandaka ve banganga-Nzambi kuvandaka ti mukumba ya kulonga dikanda.​—2 Bans. 35:3; Mal. 2:7.

5. Na kutadila mambu yina Yezu kutubaka, inki nsoba ya nene zolaka kusalama?

⁵ Keti dikanda ya Izraele kuvandaka mpika yina Yezu vandaka kutubila? Ve. Beto kezaba yo sambu na mambu yina Yezu tubaka na Bayuda ya bilumbu na yandi: “Nzambi ta katula beno Kimfumu na yandi, ebuna yandi ta pesa yo na bantu yina ta salaka bisalu ya Kimfumu.” (Mat. 21:43) Yo kele pwelele nde nsoba mosi zolaka kusalama. Yehowa zolaka kusadila dikanda ya mpa. Ata mpidina, sambu na yina metala malongi ya kimpeve, kisalu ya mpika na kingana ya Yezu kele mutindu mosi ti kisalu ya “nsadi” ya Nzambi na Izraele ya ntama.

Mpika ya Kwikama Memonana

6. Inki dikanda ya mpa kubutukaka na Pantekoti ya mvu 33 T.B., mpi banani kukumaka bantu ya dikanda yina?

⁶ Dikanda ya mpa, “Israele ya Nzambi,” mesalama na bantu ya Izraele ya kimpeve. (Gal. 6:16; Roma 2:28, 29; 9:6) Yo butukaka ntangu mpeve ya Nzambi kukulumukaka na Pantekoti ya mvu 33 T.B. Na nima, Bakristu yonso ya kupakulama na mpeve kukumaka bantu ya dikanda yina yantikaka kusala ntangu yai bonso kimvuka ya mpika yina Mfumu, Yezu Kristu, kutulaka. Konso muntu ya dikanda yina kubakaka mukumba ya kusamuna nsangu ya mbote mpi kukumisa bantu balongoki. (Mat. 28:19, 20) Kansi, keti konso muntu ya kimvuka yango zolaka kusala kisalu ya kupesa madya ya kimpeve na ntangu ya mbote? Bika beto tala mutindu Masonuku kepesa mvutu na ngyufula yai.

7. Na luyantiku, inki kuvandaka kisalu ya ntetentete ya bantumwa, mpi inki mutindu kisalu yina kukumaka nene na nima?

⁷ Ntangu Yezu kuponaka bantumwa na yandi 12, yandi tindaka bo sambu na kwenda kusamuna nsangu ya mbote na bankaka; yo vandaka kisalu ya ntetentete ya bo salaka. (Tanga Marko 3:13-15.) Kisalu yai vandaka na kuwakana  ti ntendula ya ntetentete ya ngogo ya Kigreki apostolos, yina mekatuka na kisongi-dyambu ya ketendula nde “kutinda.” Kansi, ntangu bilumbu kulutaka mpi dibundu ya Bukristu zolaka kusalama, kisalu ya ntumwa kukumaka “kisalu” ya kukengila.​—Bis. 1:20-26.

8, 9. (a) Inki kuvandaka susi ya ntetentete ya bantumwa 12? (b) Banani yankaka bo pesaka mikumba yankaka, yina nto-kimvuka kundimaka?

⁸ Inki kuvandaka susi ya ntetentete ya bantumwa 12? Beto lenda baka mvutu na mambu yina kusalamaka na nima ya kilumbu ya Pantekoti. Ntangu kukonda kuwakana basikaka na yina metala kukabisa madya ya konso kilumbu na bamifwidi, bantumwa 12 kuvukisaka balongoki mpi kutubaka nde: “Yo kele mbote ve beto na kubikisa kisalu ya kulonga Nsangu ya Nzambi sambu na kukabisaka madia.” (Tanga Bisalu 6:1-6.) Yo yina, bantumwa kuponaka bampangi ya babakala ya kufwana na kimpeve sambu na kusala “kisalu yai” na mpila nde bantumwa kudipesa na kisalu ya kusamuna “nsangu ya mbote.” Ngidika yai kusalaka nde Yehowa kupesa balusakumunu na yandi mpi “nsangu ya Nzambi vandaka kwenda ndambu na ndambu. Ntalu ya bakristo vandaka kwisa mingi na Yeruzalemi.” (Bis. 6:7) Yo yina, mukumba ya ntetentete ya kusala kisalu ya kupesa madya ya kimpeve kuvandaka na zulu ya ntu ya bantumwa.​—Bis. 2:42.

⁹ Na nima ya ntangu, bo pesaka bantu yankaka mikumba ya nene. Na nsi ya lutwadisu ya mpeve santu, dibundu ya Antioshe kutindaka Polo ti Barnabasi bonso bamisionere. Bo zabanaka mpi bonso bantumwa, ata bo vandaka ve na kati ya bantumwa 12 ya ntete. (Bis. 13:1-3; 14:14; Gal. 1:19) Na nima, nto-kimvuka na Yeruzalemi kundimaka kuponama na bo. (Gal. 2:7-10) Ntangu fyoti na nima, Polo kusalaka kisalu ya kupesa madya ya kimpeve. Yandi sonikaka mukanda na yandi ya ntete ya kupemama.

10. Na mvu-nkama ya ntete, keti Bakristu yonso ya kupakulama na mpeve vandaka kuyidika madya ya kimpeve? Tendula.

¹⁰ Kansi, keti Bakristu yonso ya kupakulama na mpeve vandaka kukengila kisalu ya kusamuna mpi ya kuyidika madya ya kimpeve? Ve. Ntumwa Polo kesonga beto nde: “Bo yonso ve kele bantumwa, to baprofete, to balongi. Bo yonso ve ke na ngolo ya kusala mambu ya kuyituka.” (1 Kor. 12:29) Ata Bakristu yonso ya kubutukaka na mpeve vandaka kusala kisalu ya kusamuna, Nzambi kusadilaka kaka ntalu fyoti mpenza ya bantu, disongidila babakala nana mpamba, sambu na kusonika mikanda 27 ya Masonuku ya Kigreki ya Bukristu.

Mpika ya Kwikama na Ntangu na Beto

11. Na zulu ya nki “bima” bo metulaka mpika?

¹¹ Bangogo ya Yezu yina kele na Matayo 24:45 kemonisa pwelele nde kimvuka mosi ya mpika ya kwikama mpi ya mayele zolaka kuvanda kaka na ntoto na nsungi ya ntangu ya nsuka. Kusonga 12:17 (NW) kebinga bantu yai nde ‘bantu yina kubikalaka’ ya nkuna ya nkento. Bo metulaka kimvuka yai ya bantu yina mebikalaka na zulu ya bima yonso ya Kristu awa na ntoto. “Bima” yina ya bo metulaka kapita ya kwikama na kutala kele bima ya Mfumu na ntoto; na kati ya bima yina beto lenda tanga bantu yina Kimfumu ya Nzambi tayala na ntoto mpi banzo yina bo kesadilaka sambu na kusamuna nsangu ya mbote.

12, 13. Inki mutindu Mukristu kezabaka nde yandi kele na mbokilu ya zulu?

¹² Inki mutindu Mukristu kezabaka kana yandi kele ti kivuvu ya kuzinga na zulu mpi kele na kati ya bantu yai ya mebikalaka ya Izraele ya kimpeve? Mvutu kele na bangogo yina ntumwa Polo kutubaka na bantu yina kuvandaka ti kivuvu ya mutindu mosi ti yandi ya kuzinga na zulu: “Bantu yonso yina ya mpeve ya Nzambi ke nataka bo kele bana ya Nzambi. Sambu Nzambi pesaka beno mpeve na yandi ve na mpila nde beno kituka bampika to beno vanda diaka na boma. Kansi mpeve ke kumisaka beno bana ya Nzambi, ti ke pesaka beto nzila na kubinga Nzambi nde: [‘Abba, Tata!,’ NW] Mpeve ya Nzambi ke tubaka yo mosi na ntima na beto nde beto kele bana ya Nzambi. Beto kele bana na yandi; yo yina beto ta baka mpi makabu yina ya Nzambi silaka na bantu na yandi. Beto ta baka makabu na beto yina na kimvuka ti  Kristo; beto ta vanda na ndambu ya lukumu na lukumu na yandi, sambu beto ke monaka mpasi nzila mosi ti yandi.”​—Roma 8:14-17.

¹³ Na kutuba ya mbote, bantu yai mepakulamaka na mpeve santu ya Nzambi mpi bo kebaka mbokilu ya zulu to emvitasio. (Baeb. 3:1) Emvitasio yai kekatukaka na Nzambi. Ebuna, bo kendimaka mbala mosi kubutuka bonso bana ya Nzambi, kukonda badute mpi boma. (Tanga 1 Yoane 2:20, 21.) Yo yina, bo keponaka ve kivuvu yai bo mosi, kansi Yehowa ketulaka kidimbu, to mpeve santu na yandi, na zulu na bo.​—2 Kor. 1:21, 22; 1 Pie. 1:3, 4.

Dibanza ya Mbote

14. Inki mutindu bapakulami ketadilaka mbokilu na bo?

¹⁴ Inki mutindu bapakulami yai fwete kuditadila na ntangu bo kevingila matabisi na bo ya zulu? Bo kebakisaka nde ata bo mebakaka emvitasio ya kitoko, yo kele kaka emvitasio. Bo fwete bikala ya kwikama tii na lufwa sambu na kuzwa matabisi yai. Na kudikulumusa yonso, bo kekudiwaka bonso Polo, yina kutubaka nde: “Bampangi, mono ke tuba ve nde mono me baka ntete matabisi; kansi mono ke salaka kaka mambu mosi ya mpamba: Mono ke vilaka mambu yonso ya ntama, ebuna mono ke sosaka mpila ya kukuma na mambu yina kele na ntwala. Mono ke bakaka ntinu sambu na kubaka matabisi, matabisi yango yo yai: Nzambi ke [bingaka, NW] beto na kuzinga na zulu, na lusadisu ya Yesu Kristo.” (Filp. 3:13, 14) Bapakulami yina mebikalaka fwete sala yonso sambu ‘na kuzinga mutindu Nzambi songaka bo ntangu yandi [bingaka, NW] bo. Bo kudisonga ata fioti ve,’ mpi kusala yo ti ‘boma mpi matekita.’​—Ef. 4:1, 2; Filp. 2:12; 1 Tes. 2:12.

15. Inki mutindu Bakristu fwete tadila bantu yina kedyaka mampa mpi kenwaka vinu na Lusungiminu, mpi nki mutindu bapakulami kekuditadilaka?

¹⁵ Kansi, inki mutindu Bakristu yankaka fwete tadila muntu yina ketuba nde yandi mepakulama mpi keyantika kudya mampa mpi kunwa vinu na Lusungiminu? Beto fwete sambisa yandi ve. Dyambu yai metala muntu yandi mosi ti Yehowa. (Roma 14:12) Kansi, Bakristu yina kele mpenza ya kupakulama kelombaka ve nde bo tudila bo dikebi ya sipesiali. Bo keyindulaka ve nde kuvanda bapakulami kepesaka bo mayele ya sikisiki kuluta nkutu yina bantu yankaka ya “kibuka ya nene” (NW) yina kele ti eksperiansi mingi lenda vanda na yo. (Kus. 7:9) Bo keyindulaka ve nde bo kele ti mpeve santu mingi kuluta banduku na bo “mameme ya nkaka.” (Yoa. 10:16) Bo kevingilaka ve nde bo  sadila bo mambu ya sipesiali; bo ketubaka mpi ve nde sambu bo kedyaka mampa mpi kenwaka vinu ya Lusungiminu yo ketula bo na zulu ya bankuluntu ya dibundu yina bo meponaka.

16-18. (a) Keti bapakulami yonso kesalaka kisalu ya kuzabisa bakyeleka ya mpa ya kimpeve? Pesa mbandu. (b) Sambu na nki yo kele ve mfunu nde Nto-Kimvuka kusolula ti bantu yonso yina ketubaka nde bo kele bapakulami?

¹⁶ Keti bapakulami yai yonso na ntoto kele na kati ya kimvuka ya bantu yina kesalaka kisalu ya kuzabisa bakyeleka ya mpa ya kimpeve na ntoto ya mvimba? Ve. Ata kimvuka ya mpika, bonso nitu ya kele ti bitini mingi, kele ti mukumba ya kudisa nzo ya kimpeve, bantu yonso ve ya kimvuka ya mpika kele ti mikumba to kisalu ya mutindu mosi. (Tanga 1 Korinto 12:14-18.) Mutindu beto tubilaka yo na ntwala, na mvu-nkama ya ntete, bo yonso vandaka kusala kisalu ya mfunu ya kusamuna. Kansi Nzambi sadilaka kaka ntalu fyoti mpenza ya bantu na kusonika mikanda ya Biblia mpi kukengila dibundu ya Bukristu.

¹⁷ Mu mbandu: Bantangu yankaka Masonuku ketubaka nde “dibundu” kebakaka bangidika sambu na kuyidika mambu ya kelomba kusambisa. (Mat. 18:17) Kansi, na kutuba ya mbote, bankuluntu kaka bantu kebakaka bangidika yai sambu bo kele mimonisi ya dibundu. Bankuluntu kesolulaka ve ti bantu yonso ya dibundu sambu na kuyula bangindu na bo na ntwala ya kubaka desizio mosi. Bo kesalaka kisalu yina bo mepesaka bo; bo kesalaka sambu na mambote ya dibundu ya mvimba.

¹⁸ Mutindu mosi bubu yai, ntalu mosi ya fyoti ya babakala ya kupakulama kele ti mukumba ya kumonisa kimvuka ya mpika. Bo kesala Nto-Kimvuka ya Bambangi ya Yehowa. Babakala yai ya kupakulama na mpeve kekengilaka kisalu ya Kimfumu mpi manaka ya madya ya kimpeve. Kansi, bonso na mvu-nkama ya ntete, Nto-Kimvuka kesolulaka ve ti konso muntu ya kele na kati ya kimvuka ya mpika na ntwala ya kubaka badesizio. (Tanga Bisalu 16:4, 5.) Kansi, Bambangi yonso ya kupakulama kesalaka ngolo mpenza kisalu ya mfunu ya kukatula bambuma yina kele na kusalama ntangu yai. Na kimvuka, “mpika ya kwikama mpi ya mayele” kele nitu mosi, kansi konso muntu kele ti kisalu na yandi.​—1 Kor. 12:19-26.

19, 20. Inki dibanza ya bukatikati bantu ya kibuka ya nene kevandaka na yo sambu na “mpika ya kwikama mpi ya mayele” ti Nto-Kimvuka na yo?

¹⁹ Inki bupusi mambu ya beto mekatuka kutubila fwete vanda na yo na kibuka ya nene ya kekuma kaka mingi yina kele ti kivuvu ya kuzinga kimakulu na ntoto? Sambu bo kele na kati ya bima ya Ntotila, bo kele na kyese ya kusala na kuwakana ti bangidika yina Nto-Kimvuka, ya kemonisaka “mpika ya kwikama mpi ya mayele,” kebakaka. Bantu ya kibuka ya nene kesepelaka na madya ya kimpeve yina bo kebasisaka na nsi ya lutwadisu ya Nto-Kimvuka. Kansi na ntangu yina mosi, ata bo kezitisa kimvuka ya mpika, bantu ya kibuka ya nene kesalaka keba na kutombula ve ata muntu mosi yina ketubaka nde yandi kele na kati ya mpika yina. Ata Mukristu mosi ve ya mepakulama mpenza ti mpeve ya Nzambi tazola to tavingila nde bo sadila yandi mambu na mutindu yina.​—Bis. 10:25, 26; 14:14, 15.

²⁰ Ata beto kele “bantu ya kisalu ya nzo,” yina kele na kati ya bapakulami ya mebikalaka, to bantu ya kibuka ya nene, bika nde lukanu na beto kuvanda ya kusala na kuwakana na mambu yonso ti kapita ya kwikama mpi Nto-Kimvuka na yo. Bika nde konso muntu na kati na beto ‘kukangula meso’ mpi kudimonisa muntu ya kwikama tii na nsuka.​—Mat. 24:13, 42.

Keti Nge Keyibuka?

• Nani kele “mpika ya kwikama mpi ya mayele,” mpi banani kele bantu ya kisalu?

• Inki mutindu muntu kezabaka nde yandi kele ti mbokilu ya zulu?

• Nani kele ti mukumba ya ntetentete ya kuyidika madya ya mpa ya kimpeve?

• Inki mutindu mupakulami fwete kuditadila?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 28]

Bubu yai, Nto-Kimvuka kemonisaka kimvuka ya mpika ya kwikama mpi ya mayele. Ngidika ya mutindu mosi kuvandaka na mvu-nkama ya ntete