Unsay Akong Ikabayad Kang Jehova?

Sumala sa giasoy ni Ruth Danner

Si Mama mangomedya kaniadto nga ang 1933 maoy tuig kono sa daghang katalagman: si Hitler nagsugod pagmando, ang papa nagdeklarar niana nga Balaang Tuig, ug ako natawo.

ANG akong ginikanan nagpuyo sa lungsod sa Yutz, sa Lorraine, nga usa ka makasaysayanhong dapit sa Pransiya duol sa utlanan sa Alemanya. Sa 1921, si Mama, nga usa ka debotadong Katoliko, naminyo kang Papa nga usa ka Protestante. Ang akong magulang nga si Helen, natawo sa 1922, ug gipabunyagan siya sa akong ginikanan sa Katoliko.

Usa ka adlaw niana, sa 1925, si Papa nakadawat ug kopya sa librong The Harp of God. Sa pagbasa niya niana nakombinsir siya nga iyang nakaplagan ang kamatuoran. Siya misulat sa magpapatik sa maong basahon, ug pinaagi kanila nakontak siya sa mga Bibelforscher, nga maoy pagtawag sa mga Saksi ni Jehova kaniadto sa Alemanya. Si Papa misugod dayon pagpaambit sa iyang nakat-onan ngadto sa uban. Wala kadto magustohi ni Mama. “Buhata bisan unsay imong gusto,” siya mosingka diha sa nindot nga pinulongang Aleman, “apan ayaw pagpakig-uban sa mga Bibelforscher!” Apan, nakadesisyon na si Papa, ug sa 1927 siya nagpabawtismo.

Tungod niana, gisulsolan sa akong lola si Mama nga bulagan si Papa. Kas-a panahon sa Misa, ang pari nagpasidaan sa iyang mga parokyano nga “likayan ang bakak nga propeta nga ginganlag Danner.” Pag-uli ni Lola gikan sa Misa, iyang gihulogan si Papa ug kaang gikan sa taas sa among balay. Naigo ang abaga ni Papa. Maayo na lang nga wala maigo ang iyang ulo. Kining hitaboa nakapahunahuna kang Mama, ‘Kon ang usa ka relihiyon magtukmod sa mga tawo sa pagpatay, kini dili maayo.’ Siya misugod pagbasa sa publikasyon sa mga Saksi ni Jehova. Sa wala madugay, siya nakombinsir nga iyang nakaplagan ang kamatuoran, ug siya nabawtismohan sa 1929.

Ang akong ginikanan naningkamot pag-ayo nga masuod mi sa akong magulang kang Jehova. Ila ming basahan ug mga estorya sa Bibliya ug dayon pangutan-on mi kon nganong ingon niadto ang gibuhat sa usa ka karakter sa Bibliya. Nianang panahona, si Papa dili motrabahog gabii, bisag maibanag dako ang iyang kita. Gusto niyang mogahin ug panahon alang sa Kristohanong mga tigom, pagsangyaw, ug pagtuon uban kanamong mga anak.

Nagsingabot ang Malisod nga Panahon

Ang akong ginikanan kanunayng magpasaka ug nagapanawng mga magtatan-aw ug mga Bethelite gikan sa Switzerland ug Pransiya, kinsa nagsulti kanamo bahin sa kalisdanan nga naagoman sa mga igsoon sa Alemanya nga pipila  lang ka kilometros gikan sa among gipuy-an. Ang gobyernong Nazi nagbalhog sa mga Saksi ni Jehova ngadto sa mga kampo konsentrasyon ug nagkuha sa mga bata gikan sa ilang ginikanan.

Kami ni Nang Helen giandam na sa pag-atubang sa mga kalisdanan sa unahan. Ang among ginikanan nagtabang kanamo sa pagmemoryag mga teksto nga mogiya kanamo. Pananglitan, sila moingon: “Kon wala mo mahibalo kon unsay inyong buhaton, hunahunaa ang Proverbio 3:5, 6. Kon nahadlok mo sa mga pagsulay sa eskuylahan, hinumdomi ang 1 Corinto 10:13. Kon kamo mahimulag kanamo, litoka ang Proverbio 18:10.” Akong namemorya ang Salmo 23 ug 91 ug ako nakakat-on sa pagsalig nga si Jehova kanunayng manalipod kanako.

Sa 1940, gisakop sa Nazi nga Alemanya ang Alsace-Lorraine, ug gimando sa bag-ong rehimen nga ang tanang hamtong moanib sa partidong Nazi. Midumili si Papa, ug gibaharan siya sa Gestapo nga dakpon siya. Sa dihang midumili si Mama sa pagtahig mga uniporme sa sundalo, gihulga usab siya sa Gestapo.

Kalbaryo nako ang pag-eskuyla. Matag adlaw, ang among klase sugdag pangadye alang kang Hitler, pagsinggit ug “Heil Hitler,” ug pagkanta sa nasodnong awit nga nagtuy-od ang tuong kamot. Imbes did-an ko sa akong ginikanan sa pagsaludo kang Hitler, ilang gibansay ang akong tanlag. Busa personal kong midesisyon nga dili mosaludar. Tungod niana, sagpaon ko sa mga maestra ug ila kong hulgaon nga palagpoton sa eskuylahan. Kas-a, sa dihang ako siyete anyos, gipaatubang ko sa 12 ka magtutudlo sa eskuylahan. Ila kong gipugos sa pagsaludar. Bisan pa niana, ako nakabarog nga malig-on sa tabang ni Jehova.

Ang usa ka maestra misulay paghaylo kanako. Iya kong giingnan nga ganahan kaayo siya nako kay maayo kono ko nga estudyante ug dili niya gustong mapalagpot ko sa eskuylahan. Siya miingon: “Dili kinahanglang ituy-od nimo ang imong kamot. Iisa lang god ug gamay. Ug dili pod kinahanglang mosulti kag ‘Heil Hitler!’ Pakibot-kibota lang ang imong ngabil.”

Sa dihang gitug-an nako ni Mama ang gihimo sa akong maestra, iya kong gipahinumdoman sa asoy sa Bibliya bahin sa tulo ka batan-ong Hebreohanon nga gisugo sa pagyukbo sa larawan nga gipatindog sa hari sa Babilonya. “Unsa may gipabuhat kanila?” siya nangutana. “Moyukbo,” mitubag ko. “Kon sa akto nga sila payukboon sila moyuko aron ihigot ang ilang sandalyas, husto ba kana? Ikay desisyon; buhata kon unsay imong gihunahuna nga husto.” Sama kang Sadrak, Mesak, ug Abednego, ako nakahukom nga magmaunongon kang Jehova.—Dan. 3:1, 13-18.

Kadaghan ko gipalagpot sa akong mga magtutudlo ug gihulga nga ila kong kuhaon gikan sa akong ginikanan. Nahadlok kaayo ko, apan ang akong ginikanan padayong nagpalig-on kanako. Sa matag higayon nga ako moadto sa eskuylahan, mag-ampo mi ni Mama aron panalipdan ko ni Jehova. Nahibalo ko nga palig-onon ko sa Diyos aron makabarog nga malig-on dapig sa kamatuoran. (2 Cor. 4:7) Giingnan ko ni Papa nga kon dili gani nako maantos ang pagpit-os didto sa eskuylahan, dili lang ko magpanuko sa pagpauli. “Anak, gimahal ka namo. Dili mausab ang among pagbati kanimo,” siya miingon. “Ang importante mao ang imong relasyon kang Jehova.” Kanang mga pulonga nagpalig-on kanako sa paghupot sa akong integridad.—Job 27:5.

Ang Gestapo kanunayng moadto sa among balay aron mangitag basahon sa mga Saksi ug aron sukitsukiton ang akong ginikanan. Dad-on nilag pipila ka oras si Mama ug kuhaon sab nila si Papa ug si Manang sa ilang mga trabahoan. Kada pauli nako gikan sa eskuylahan, wala ko mahibalo kon maabtan pa ba nako si Mama. Usahay sultihan ko sa among silingan: “Ilang gidala ang imong Mama.” Dayon, motago ko sa balay ug maghunahuna: ‘Gipasakitan kaha nila si Mama? Makita pa kaha nako siya?’

Pagpapahawa sa Nasod

Sa Enero 28, 1943, gipukaw mi sa Gestapo ug alas tres imedya sa kadlawon. Ila ming giingnan nga kon ang among pamilya moanib sa partidong Nazi, dili kami papahawaon sa nasod. Gihatagan mig tulo ka oras aron mangandam. Si  Mama nakapangandam na niini ug ang among mga bag gisudlan nang daan ug mga sinina ug Bibliya, busa among gigamit ang maong panahon sa pag-ampo ug pagdinasigay. Gipahinumdoman mi ni Papa nga ‘walay makabulag kanamo sa gugma sa Diyos.’—Roma 8:35-39.

Tuod man, mibalik ang Gestapo. Dili gyod nako malimtan ang tigulang nga si Sister Anglade samtang nagbabay siya namo nga naghilak. Gihatod mi sa Gestapo sa estasyon sa tren sa Metz. Human sa tulo ka adlaw nga biyahe, nakaabot mi sa Kochlowice, usa sa mga kampo sulod sa Auschwitz, sa Polandia. Duha ka bulan sa ulahi, kami gibalhin ngadto sa Gliwice, usa ka kombento nga gihimong kampo sa pinugos nga pagtrabaho. Giingnan mi sa mga Nazi nga kon pirmahan namo ang sertipiko nga magsalikway sa among pagtuo, ila ming buhian ug iuli kanamo ang among mga butang. Midumili si Papa ug Mama, ug ang mga sundalo miingon, “Dili na gyod mo makapauli.”

Pagka Hunyo kami gibalhin ngadto sa Swietochlowice, diin nagsugod ang pagsigeg labad sa akong ulo, nga ako gihapong giantos hangtod karon. Naimpeksiyon ang akong mga tudlo, ug gitangtang sa doktor ang pipila nako ka kuko nga way anestesya. Maayo na lang nga pirme kong sugoon sa mga guwardiya sa pagpalit ug pan kay may babaye didto nga mohatag nakog pagkaon.

Niadtong panahona, ang among pamilya gibulag sa ubang mga piniriso. Pagka Oktubre 1943 kami gibalhin ngadto sa usa ka kampo sa Ząbkowice. Mangatulog mi sa inandana nga mga katre diha sa usa ka lawting kauban sa mga 60 ka tawo lakip na ang mga bata. Seguroon sa SS nga ang pagkaon nga ihatag kanamo pan-os na ug halos dili na makaon.

Bisan pa sa kalisdanan, wala gyod mi mawad-ig paglaom. Among nabasahan sa Bantayanang Torre nga dunay dakong buluhatong pagsangyaw nga pagahimoon human sa gubat. Busa nahibalo mi kon nganong kami nag-antos, ug sa dili madugay matapos ra kini.

Among nabalitaan nga nagsingabot ang kasundalohan sa Alyadong mga puwersa ug ang Nazi hapit nang mapildi. Sa sayong bahin sa 1945, ang SS nakahukom sa pag-abandonar sa among kampo. Sa Pebrero 19, gipugos mi nila sa pagbaktas ug 240 kilometros. Human sa upat ka semana, nakaabot mi sa Steinfels, Alemanya, diin gipasulod sa mga guwardiya ang mga piniriso sa minahan. Daghan ang naghunahuna nga pamatyon mi. Apan nianang adlawa nangabot ang mga Alyado, nangikyas ang mga SS, ug natapos ang among pag-antos.

 Pagkab-ot sa Akong mga Tumong

Sa Mayo 5, 1945, human sa mga duha ka tuig ug tunga, nakaabot mi sa among pinuy-anan sa Yutz, nga naglago ug gitoma. Wala mi makailis ug sinina sukad sa Pebrero, busa nakahukom mi nga sunogon kadtong dunot namong mga besti. Nahinumdom ko nga miingon si Mama: “Isipa kini ingong kinanindotang adlaw sa inyong kinabuhi. Wala kitay bisan unsa. Dili gani atoa ang mga besti nga atong gisul-ob. Bisan pa niana, kitang upat namauli nga matinumanon. Wala kita mokompromiso.”

Human sa tulo ka bulan nga pagpahiuli sa lawas didto sa Switzerland, ako mibalik pag-eskuyla, nga wala nay kahadlok nga mapalagpot sa tunghaan. Nianang tungora makatigom na kami nga dayag uban sa among espirituwal nga mga igsoon. Sa Agosto 28, 1947, sa edad nga 13, akong gipasimbolohan ang akong panaad kang Jehova pipila ka tuig na ang milabay. Gibawtismohan ko ni Papa sa Moselle River. Gusto nakong magpayunir dayon, apan miingon si Papa nga kinahanglang duna una koy makat-onang trabaho. Busa nakakat-on ko sa pagpanahi. Sa 1951 sa edad nga 17, ako natudlo ingong payunir, ug naasayn sa Thionville nga dili ra layo sa amo.

Nianang tuiga, ako mitambong ug asembliya sa Paris ug miaplay sa pagkamisyonarya. Wala pa ko sa hustong pangedaron, apan si Brader Nathan Knorr miingon nga iyang tipigan ang akong aplikasyon “alang sa umaabot.” Pagka Hunyo 1952, akong nadawat ang imbitasyon nga motambong sa ika-21ng klase sa Watchtower Bible School of Gilead sa South Lansing, New York, U.S.A.

Pag-eskuyla sa Gilead ug Human Niana

Pagkatalagsaong kasinatian kadto! Sagad malisdan ko sa pagsulti diha sa publiko gamit ang akong pinulongan. Apan karon kinahanglan na kong mag-Iningles. Bisan pa niana, ang mga instruktor mahigugmaong nagtabang kanako. Ang usa ka brader nag-angga nako ug Kingdom Smile kay mopahiyom man ko kon maulaw.

Sa Hulyo 19, 1953, ang among graduwasyon gipahigayon sa Yankee Stadium, sa New York, ug giasayn ako sa Paris kauban ni Ida Candusso (sa ulahi Seignobos). Morag hadlok sangyawan ang adunahang mga tawo sa Paris, apan nakadumala ko ug panagtuon sa Bibliya uban sa daghang mapainubsanong mga tawo. Si Ida naminyo ug mibalhig Aprika sa 1956, apan nagpabilin ko sa Paris.

Sa 1960, naminyo ko ug Bethelite, ug kami nag-alagad ingong mga espesyal payunir sa Chaumont ug Vichy. Lima ka tuig sa ulahi, nataptan kog TB ug kinahanglan kong moundang pagpayunir. Naguol kaayo ko kay sukad sa akong pagkabata ako nang tumong ang bug-os-panahong pag-alagad ug ang pagpabilin diha niana. Sa ulahi, ang akong bana mikuyog ug laing babaye. Ang pagpaluyo sa akong mga igsoon sa pagtuo nakatabang kanako niadtong makapasubo nga katuigan, ug si Jehova nagpadayon sa pagpas-an sa akong luwan.—Sal. 68:19.

Karon nagpuyo na ko sa Louviers, Normandy, duol sa sangang buhatan sa Pransiya. Bisan pa sa dili maayong panglawas, ako nalipay nga wala gyod ko pasagdi ni Jehova. Ang pagmatuto kanako sa akong ginikanan nakatabang kanako bisan karon sa paghupot ug hustong tinamdan. Sila nagtudlo kanako nga si Jehova maoy tinuod nga Persona nga akong mahigugma, maestorya, ug kinsa motubag sa akong mga pag-ampo. Sa pagkatinuod, ‘unsay akong ibayad kang Jehova tungod sa tanan niyang kaayo kanako?’—Sal. 116:12.

[Blurb sa panid 6]

“Ako nalipay nga wala gyod ko pasagdi ni Jehova”

[Hulagway sa panid 5]

Nagsul-ob ug gas mask sa dihang ako sayis anyos

[Hulagway sa panid 5]

Uban sa mga misyonaryo ug payunir sa Luxembourg alang sa espesyal nga kampanya sa pagsangyaw sa nag-edad kog 16

[Hulagway sa panid 5]

Uban ni Papa ug Mama sa kombensiyon sa 1953