Aweyi Lenda Kadila ye Kiese Muna Zingu kia Kimpumpa
Aweyi Lenda Kadila ye Kiese Muna Zingu kia Kimpumpa
VAVA aleke betanga yinsamuna, nkumbu miayingi befokolwelanga mu mvovo emi: “I bosi, tuka kiakina basompana yo kala ye zingu kiakiese.” Diau adimosi mpe, e filme ye novela za nzola zivavanga kwikidisa wantu vo muna kala ye zingu kiakiese, muntu kafwete sompa. Vana ntandu, muna nsi zayingi, aleke bekomenenwanga mu sompa vava belwakanga mu ntel’a sompa. Vava kakala ye kimbuta kia tezo kia mvu 20, Debby wavova vo: “Wantu befilanga wan’andumba mu kwikila vo sompa i diambu dilutidi o mfunu muna zingu. Kuna kwa yau, e zingu kia muntu kiyantikanga vava kesompanga.”
Ndiona una ye nyindu a kimwanda ke wau ko keyindulanga. Kana una vo sompa mfunu kwakala kuna kw’Aneyisaele, o Nkand’a Nzambi uyikanga akala ye akento ampumpa bakala ye zingu kiakiese. O unu, Akristu ayingi bebakang’e nzengo za kala mpumpa. Vo i akaka, e zingu kikubafilanga mu kala mpumpa. Lembi yindul’e kuma kiafila muntu mu kala mpumpa, e kiuvu kiamfunu kiyuvulwanga i kiaki: O Nkristu aweyi kalenda kadila ye kiese muna zingu kia kimpumpa?
Yesu kasompa ko, mu kuma kia kiyekwa kayiza lungisa. Wavovesa alongoki andi vo akaka muna alandi andi ‘betambulwila’ e zingu kia kimpumpa. (Mat. 19:10-12) Yesu wasonga vo muna kala ye kiese muna zingu kia kimpumpa, tufwete zola yovo tambulwila e zingu kiaki muna nyindu yo muna ntima.
Luludiku lwa Yesu nga kw’awana kaka basola kala mpumpa mu fikolo lwavewa kimana bayivana emvimba muna salu kia Nzambi? (1 Kor. 7:34, 35) Ve. Yindula vo Nkristu mosi una ye luzolo lwa sompa kansi yamu wau kasolwele ko ndiona kalenda sompana yandi. Mpangi mosi ankento, nkumbu andi Ana, ona oviokele kala mvu 30, wavova vo: “Ke kolo kiayingi ko kiviokele, nkundi ame a salu una vo ke Mbangi a Yave ko, wandomba vo twasompana. Entete yamona vo ngindu zambote, kansi vana vau yakatula ngindu zazi muna ntima, kadi yazola sompana kaka yo muntu lenda kunsadisa mu toma finama Yave.”
Etima dia sompela kaka “muna Mfumu” disadisanga mpangi zayingi z’akento nze Ana mu lembi sompana ye mindembi kwikila. * (1 Kor. 7:39; 2 Kor. 6:14) Wau vo belemvokelanga luludiku lwa Nzambi, betambulwilanga kala ampumpa yavana besolola ampangi ana besompana yau. Aweyi balenda kadila ye kiese ekolo bena ampumpa?
Kala yo Nyindu Asikila
O kala yo nyindu asikila dilenda kutusadisa mu tambulwila e diambu una dina, kana una vo ke diau ko tuzolele. Carmen, mpangi ankento una vo mpumpa, oviokele kala mvu 40, wavova vo: “Iyangalelanga eki ngina kiau. Kina nkondelo, kilotanga kio ndozi ko. Kieleka, vekalanga ye ntangwa tulenda kendalala yo mona kinsona. Kansi, o zaya vo mpangi zayingi omu nza yawonso bena una twina, dilenda kutusadisa mu kala ye vuvu. Yave osadisanga ayingi mu kala ye kiese muna zingu kia kimpumpa yo zizidila mpasi zakaka.—1 Pet. 5:9, 10.
Mpangi zayingi z’akala ye z’akento bemonanga e nluta mia kala mpumpa. Ester, mpangi ankento una vo mpumpa, oviokele kala mvu 30, wavova vo: “E nsabi muna kala ye kiese, i sianga sungididi mun’edi diambote dina muna diambu ditubwididi.” Carmen wavova vo: “Yakala yasompa yovo mpumpa, avo nsidi oma ma Kintinu va fulu kiantete, Yave ke kunkakidila wete ko.” (Nku. 84:11) Wakudikila vo: “Ke wau ko yazola ufwete kala e zingu kiame, kansi ngina ye kiese kia kala mpumpa.”
Nona ya Nkand’a Nzambi ya Wantu Bakala Ampumpa
Mwan’a Yefeta kakala y’ekani dia kala mpumpa ko. Kansi, e ndofi yadia ese diandi yamfila mu kwenda sadila kuna nzo avauka tuka muna kileke kiandi. Kiyekwa kiaki kiasoba makani mandi, kansi ke diau ko kazola. Ngonde zole kadila vava kawá vo kalendi sompa ko ngatu wuta wana. Kana una vo i wau, watambulwila kala mpumpa yo sadila Nzambi muna zingu kiandi kiawonso. O wan’amakento a Isaele bayendanga kunkembesa mvu ke mvu mu kuma kia fu kasonga kia kuyivana kuna mvevo.—Afu. 11:36-40.
Akaka mun’awana bakala nzimba muna lumbu ya Yesaya nanga bakendalalanga mu kuma kia dina diababwila muna zingu. Nkand’a Nzambi ke uyikanga ko e kuma bakadila anzimba. Wantu awaya ke bafwana kota muna nkutakani a Isaele ko, ngatu sompa yovo wuta wana. (Nsi. 23:1) Kana una vo i wau, Yave wazayanga mpasi zau yo kubasanisina mu kuma kia lemvo wa nsi a ntima basonga mun’ekangu diandi. Wabasia nsilu wa kubavana “luyindulu” ye “nkumbu akwele mvu” muna nzo andi. Muna mvovo miakaka, anzimba awaya akwa kwikizi bavewa vuvu kiasikila kia vwila moyo a mvu ya mvu muna luyalu lwa Yesu wa Masia. Yave kesinga kubavilakana ko.—Yes. 56:3-5.
Dina diabwila Yeremiya diaswaswana kikilu. Vava kasola Yeremiya se ngunza, Nzambi wankanikina mu lembi sompa wau vo e tandu kazinganga kiambi ye mu kuma kia salu kavewa. Yave wamvovesa vo: “Kubongi nkento ko, ngatu kala yo wan’amakala ovo wan’amakento va fulu kiaki.” (Yer. 16:1-4) O Nkand’a Nzambi ke uvovanga ko una Yeremiya kamona mu kuma kia nkanikinu wau. Kansi usonganga vo Yeremiya wayangalelanga diambu dia Yave. (Yer. 15:16) Muna mvu mialanda, vava Yeremiya kazizidila zingu kiampasi kiakala muna Yerusaleme vava yazungwa mu ngonde 18, ka lukatikisu ko vo kamona o mfunu wa lemvokela nkanikinu kavewa kwa Yave wa lembi sompa.—Man. 4:4, 10.
Una Lenda Kadila ye Kiese Muna Zingu
Wantu tuyikidi basonama muna Nkand’a Nzambi ampumpa bakala, kansi basadiswa kwa Yave yo kuyivana muna salu kiandi. Diau adimosi mpe o unu, o kuyivana muna salu ya mwanda kulenda kututwasila kiese muna zingu. Nkand’a Nzambi wazayisa vo akento ana beteleka nsangu zambote bekala se vu kiayingi. (Nku. 68:11) Muna vu kiaki ki’akento, vena ye mpangi zayingi bena vo ampumpa. Ayingi bemonanga e nluta mia salu kiau kia umbangi ekolo besambulwanga ye wana ayingi a mwanda, akala ye akento.—Maku 10:29, 30; 1 Tes. 2:7, 8.
Una kalungisa mvu 14 muna salu kia kimviti a nzila, Loli wavova vo: “E salu kia kimviti a nzila kiavana nsasa muna zingu kiame. Wau vo i mpumpa, salu kiayingi ikalanga kiau. Ediadi dinkusadisanga mu lembi kimwena vo i nsona. Kuna nsuk’a konso lumbu, itoma yangalalanga mu zaya vo e salu kiame kia umbangi wantu kikilu kisadisanga. Ediadi kiese kiayingi dikumpananga.”
Mpangi zayingi z’akento belongokanga ndinga za kinzenza yo wokesa salu kiau mu sila umbangi kw’awana bevovanga ndinga zazi. Ana, ona tuyikidi kala wavova vo: “Muna mbanza izingilanga, nzenza zayingi zina mo.” Oyangalelanga sila umbangi kwa wantu bevovanga Kifalanse. Wakudikila vo: “O longoka ndinga ina ilenda kunsadisa mu mokena yo wantu ayingi, diziulanga mwelo wampa wa salu yo kitula salu kiame kia umbangi se kiakiese.”
Wau vo ampumpa ke bekalanga ye mbebe yayingi ko ya lunga-lunga esi nzo, akaka besadilanga elau diadi mu kwenda sadila mu fulu ivavanga ateleki ayingi. Lidiana, mpangi ankento wa mpumpa una ye kimbuta kiviokele mvu 30, osadilanga mu fulu kivavanga ateleki ayingi, wavova vo: “Dialudi vo, vava muntu kekuyivananga mu salu kia Yave, ke dikalanga diampasi ko dia vanga yikundi yambote yo zolwa kw’akaka. Akundi ayingi ngina yau batuka mu nsi zakaka, e fu ya kisi nsi mpe yaswaswana. Kikundi kiaki, kiese kiayingi kitwasanga muna zingu kiame.”
Nkand’a Nzambi uyikanga Filipo wa nteleki ona wakala ye wan’amakento yá ampumpa ana basakulanga. (Mav. 21:8, 9) Nanga batanginina etima kakala diau o s’au muna salu kia umbangi. Dilenda kala vo basadila elau diau dia sakula muna wete dia mpangi zau Akristu kuna Kaisaria. (1 Kor. 14:1, 3) O unu, mpangi zayingi z’akento bekasakesanga akaka muna kalanga ntangwa zawonso muna tukutakanu tw’Akristu yo vanang’e mvutu.
Ludia, Nkristu akaka wa mwisi Filipi ona osanisinwanga muna Nkand’a Nzambi mu kuma kia fu kiandi kia tambula nzenza. (Mav. 16:14, 15, 40) Ludia, ona wakala vo mpumpa yovo nkento ansona, nzodi anzenza kakala. E fu kiaki kiamvana elau dia tambula akengi ayingi a zunga, nze Paulu, Sila yo Luka. O unu mpe, e fu kia tambula nzenza nsambu zayingi kitwasanga.
Lungisa Etima dia Zolwa
Vana ntandu a kuyivana muna salu, yeto awonso tukalanga y’etima dia zolwa kw’akaka. Ampumpa aweyi balenda lungisila nsatu zazi? Entete, Yave okalanga yeto lumbu yawonso, okutuzolanga, kutukumika yo kutuwa. Vakala ye ntangwa ina Davidi wa Ntinu ‘kakala va yandi kaka yo mona mpasi.’ Kansi, wazaya wo vo lenda lomba lusadisu kwa Yave. (Nku. 25:16; 55:22) Wasoneka vo: ‘O s’ame yo ngw’ame ovo bangyambwidi, o Yave okunkonkolola.’ (Nku. 27:10) Nzambi obokelanga selo yandi yawonso vo bamfinama yo kala akundi andi.—Nku. 25:14; Yak. 2:23; 4:8.
Vana ntandu, muna kintwadi kia wan’angudi omu nza yawonso, tulenda mo wana mase, ngudi, mpangi z’akala ye z’akento a mwanda ana bekutuzolanga yo kutumwesa kiese muna zingu. (Mat. 19:29; 1 Pet. 2:17) Mpangi zayingi za mpumpa bemonanga kiese vava betangininanga mbandu a Donka, ona “wabilama yo mavangu mambote yo tukau twa nkenda.” (Mav. 9:36, 39) Loli wavova vo: “Konso fulu ngyele, iwananga akundi akieleka muna nkutakani ana bekunzolanga yo kunsadisa vava ikendalalanga mu kuma kia kinsona. Muna siamisa kikundi kiaki, isianga ngolo za songa zola kw’akaka yo kubavwa o mfunu. Mu nkutakani nana yasadila kala. Muna konso nkutakani, iwananga mo akundi ambote. Nkumbu miayingi, akundi awaya ke mpangi z’akento a ntel’ame ko. Ayingi muna yau anunu, akaka aleke.” Muna nkutakani zawonso, muna y’awana bena ye nsatu za zolwa yo kala y’akundi. O kubavwa o mfunu dilenda kala dia lusadisu kwa yau yo lungisa ekani diau dia zola yo zolwa kw’akaka.—Luka 6:38.
Nzambi ke Kunuvilakana Ko
Nkand’a Nzambi usonganga vo Akristu awonso bafwete vana nkalu mu diambu edi yovo diakaka mu kuma kia lumbu yampasi tuzinganga. (1 Kor. 7:29-31) Awana bena vo mpumpa mu kuma kia lemvokela nkanikinu a Nzambi wa sompela kaka muna Mfumu bafwana sanisinwa yo zitiswa. (Mat. 19:12) Kansi, o kala mpumpa ke disongele ko vo ke balendi kala ye kiese ko muna zingu.
Lidiana wavova vo: “Edi dikumpananga kiese muna zingu, i ngwizani ngina yau yo Yave yo kunsadila. Nzeye wantu ayingi asompa bena ye kiese y’awana ke bena ye kiese ko. Ludi kiaki kikunkwikidisanga vo e kiese kiame ke kina mu sompa ko ngatu mu kala mpumpa.” Nze una Yesu kavova, edi diluta vananga e kiese i vana yo sadila akaka. Akristu awonso balenda kwau wo vanga.—Yoa. 13:14-17; Mav. 20:35.
Ka lukatikisu ko, edi ditoma kututwasilanga kiese i zaya vo Yave okutusambula muna ngolo tuvanganga za kunlemvokela. Nkand’a Nzambi ukutusikidisanga vo: “Nzambi kakondelo nsongi ko, ovo ovilakanwa salu kieno, yo zola nusongèle nkumbu andi.”—Ayib. 6:10.
[Mvovo Vana Yand’a lukaya]
^ tini. 6 Kana una vo mpangi z’akento beyikwanga mun’elongi diadi, luludiku lwalu luvewanga mpe kw’ampangi z’akala.
[Mvovo mia Sina muna lukaya lwa 25]
“Iyangalelanga eki ngina kiau. Kina nkondelo, kilotanga kio ndozi ko.”—Carmen
[Foto ina muna lukaya lwa 26]
Loli yo Lidiana bekalanga ye kiese kia sadila mu zunga ivavanga ateleki ayingi
[Foto ina muna lukaya lwa 27]
Nzambi obokelanga selo yandi yawonso bamfinama