Maʼ tsʼokaʼan u beeloʼobiʼ baʼaleʼ kiʼimak u yóoloʼob: ¿bix u beetkoʼob?

«TSʼOʼOK U BEELOʼOB yéetel kuxlajoʼob ich kiʼimak óolal utiaʼal mantatsʼ.» Bey u tsʼoʼokol yaʼab cuentoʼob ku tsikbaltaʼal tiʼ le mejen paalaloʼoboʼ. Le peliculaʼob yéetel le novelaʼoboʼ ku yeʼeskoʼob xaneʼ chéen wa ku tsʼoʼokol u beel máakeʼ ku yantal kiʼimak óolal tiʼ. Tsʼoʼoleʼ óoliʼ tuláakal tuʼuxeʼ ku sen aʼalaʼal tiʼ le táankelmoʼob ka tsʼoʼokok u beeloʼoboʼ. Debby, utúul x-chʼúupal yaan 25 jaʼaboʼob tiʼeʼ, tu yaʼalaj: «Bejlaʼeʼ ku beetaʼal u tuukul máak chéen tiʼ tsʼoʼokol beel. Ku beetaʼal u tuklik máakeʼ le ken tsʼoʼokok u beeleʼ tiʼ ku káajal u kuxtal tu jaajiliʼ».

Baʼaleʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ maʼ bey u tuukuloʼobiʼ. Úuchjeakileʼ, le israelitaʼoboʼ ku yilkoʼob jach kʼaʼanan u tsʼoʼokolu beel máak. Kex beyoʼ le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ jujuntúul israelitaʼob kiʼimakchaj u yóoloʼob kex maʼ tsʼoʼok u beeloʼobiʼ. Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ, yaan sukuʼunoʼobeʼ ku chʼaʼatuklikoʼob maʼ u tsʼoʼokol u beeloʼob, baʼaleʼ yanoʼobeʼ chéen maʼ páajchajak u tsʼoʼokol u beeloʼobiʼ. Le oʼolaleʼ maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ lelaʼ: ¿jeʼel wa u páajtal u yantal kiʼimak óolal tiʼ le sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ?

Jesuseʼ jach tu tsʼáaj u yóol u beet le meyaj kʼubéentaʼabtiʼ tumen u Taataoʼ, le oʼolal tu chʼaʼatuklaj maʼ u tsʼoʼokol u beel. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ jujuntúul tiʼ u disipuloʼobeʼ yaan u chʼaʼatuklikoʼob maʼ u tsʼoʼokol u beeloʼob xan (Mat. 19:10-12). Yéetel tu yaʼaleʼ utiaʼal u maas chʼíikloʼob u meyajtoʼob Dioseʼ unaj u naʼatkoʼobeʼ maʼ kʼaas le u pʼáatal maʼ u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ.

Yaan máaxoʼobeʼ tu juunal ku chʼaʼatuklik maʼ u tsʼoʼokol u beeloʼob utiaʼal u maas tsʼáaik u yóol u meyajtoʼob Dios. Baʼaleʼ ¿chéen wa letiʼob jeʼel u jóoʼskoʼob utsil tiʼ le baʼaxoʼob tu yaʼalaj Jesusoʼ? (1 Cor. 7:34, 35.) Maʼatech. Tuukulnakoʼon tiʼ utúul sukuʼun wa utúul kiik taak u tsʼoʼokol u beel, baʼaleʼ maʼ yanak utúul máax yéetel ka tsʼoʼokok u beeliʼ. Ana, utúul kiik maʼ tsʼokaʼan u beel yaan maas tiʼ 30 jaʼaboʼob tiʼeʼ ku yaʼalik: «Maʼ sen úucheʼ, utúul in wéet meyajeʼ chéen ka tu jáan aʼalajten wa jeʼel in biskimba tu yéeteleʼ. Kex teʼ súutuk tin wuʼuyimba jach maʼalobiloʼ, tin waʼalajtiʼ maʼ tu béeytal, tumen teneʼ in kʼáat tsʼoʼokol in beel chéen yéetel utúul máax jeʼel u yáantken in maas meyajt Jéeobaeʼ».

Jeʼex Anaeʼ, yaʼab kiikoʼobeʼ taak xan u tsʼoʼokol u beeloʼob chéen yéetel máaxoʼob meyajtik Dios (1 Cor. 7:39; 2 Cor. 6:14). * Letiʼobeʼ ku beetkoʼob le baʼaxoʼob ku yaʼalik Diosoʼ, le oʼolal ku chʼaʼatuklik maʼ u jáan tsʼoʼokol u beeloʼob. ¿Baʼax áantkoʼob utiaʼal ka yanak kiʼimak óolal tiʼob?

Unaj u yilik máak le utsiloʼob ku taaskoʼ

¿Baʼax jeʼel u yáantik máak utiaʼal maʼ u sen chiʼichnaktaleʼ? Letiʼe bix u tuukuloʼ. Carmen, utúul kiik maʼ tsʼokaʼan u beel yaan maas tiʼ 40 jaʼaboʼob tiʼeʼ, ku yaʼalik: «Kin wilik u kiʼimaktal in wóol yéetel baʼaxoʼob yanten, maʼatech in tuukul tiʼ baʼax minaʼanten». Maʼ xaaneʼ yaan kʼiineʼ jeʼel u yuʼubikuba máak jach chéen tu juunal yéetel maʼ kiʼimak u yóoleʼ. Baʼaleʼ u yojéeltik máak yaʼab uláakʼ sukuʼunoʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaab maʼ tsʼokaʼan  xan u beeloʼobeʼ ku líikʼsik u yóol. Tsʼoʼoleʼ Jéeobaeʼ tsʼoʼok u yáantik yaʼab tiʼ le máaxoʼob meyajtik maʼ tsʼokaʼan u beeloʼob utiaʼal ka u aktáantoʼob jejeláas talamiloʼoboʼ (1 Ped. 5:9, 10).

Yaʼab máaxoʼob meyajtik Dioseʼ ku yilkoʼob ku taasik utsil maʼ u jáan tsʼoʼokol u beeloʼob. Ester, utúul kiik maʼ tsʼokaʼan u beel yaan kex 35 jaʼaboʼob tiʼeʼ, ku yaʼalik: «In tuklikeʼ utiaʼal ka yanak kiʼimak óolal tiʼ máakeʼ, unaj u tuukul tiʼ le utsiloʼob ku kʼamik utúul máax maʼ tsʼokaʼan u beeloʼ». Carmen xaneʼ ku yaʼalik: «Kex tsʼokaʼan in beel wa maʼeʼ, in wojel wa kin tsʼáaik táanil u Reino Dios ichil in kuxtaleʼ, Jéeobaeʼ yaan u tsʼáaikten tuláakal baʼax maʼalob» (Sal. 84:11). Yéetel tu yaʼalaj: «Teneʼ maʼ in tukulmaj u pʼáatal maʼ u tsʼoʼokol in beeliʼ, baʼaleʼ kex beyoʼ láayliʼ kiʼimak in wóoleʼ».

Le máaxoʼob ku yaʼalik le Biblia maʼ tsʼoʼok u beeloʼoboʼ

U hija Jefteeʼ maʼ u tukulmaj kaʼach u pʼáatal maʼ u tsʼoʼokol u beeliʼ, baʼaleʼ yoʼolal upʼéel voto tu beetaj u taataeʼ kʼaʼabéetchaj u bin meyaj tuláakal u kʼiinil u kuxtal teʼ tuʼux ku adorartaʼal Jéeobaoʼ. Lelaʼ tu beetaj u kʼexpajal u kuxtal, le oʼolal tu yoʼtaj ich kaʼapʼéel mes, tumen maʼ kun béeytal u tsʼoʼokol u beel utiaʼal ka yanak u paalaloʼob. Baʼaleʼ, ka tsʼoʼokeʼ tu kʼubaj u yóol u meyajt Jéeoba yéetel kiʼimak óolal tuláakal u kʼiiniloʼob u kuxtal. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ cada jaʼabeʼ le x-chʼúupalaloʼob tiʼ u kaajil Israeloʼ ku binoʼob u xíimbaltoʼob utiaʼal u líiʼskoʼob u yóol (Jue. 11:36-40).

Tu kʼiinil profeta Isaíaseʼ, jujuntúul tiʼ le máaxoʼob maʼ tu páajtal u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ, maʼ xaaneʼ tu yaj óoltoʼob yoʼolal bix yanikoʼob. Le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik baʼaxten maʼ páajchaj u tsʼoʼokol u beeloʼobiʼ, baʼaleʼ ku yaʼalikeʼ le máakoʼob beyoʼ yaan baʼaxoʼob maʼ tu páajtal u beetkoʼob ichil u kaajil Israel, tsʼoʼoleʼ maʼ kun páajtal u yantal u paalaloʼob (Deu. 23:1). Baʼaleʼ Jéeobaeʼ tu naʼataj bix u yuʼubikubaʼob yéetel tu yaʼalajtiʼob jach maʼalob baʼax ku beetkoʼob ikil u tsʼoʼokbeskoʼob u Ley. Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tu yoʼolaloʼob: «Bíin in beet u tsʼíibtaʼal u kʼaabaʼob utiaʼal kʼiinoʼob minaʼan u xuul» ichil in templo. Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ yaan u tsʼáaiktiʼob kuxtal minaʼan u xuul yáanal le Reino tsʼaʼan tiʼ Jesusoʼ. Mix bikʼin kun tuʼubsbiloʼob tumen Jéeoba (Isa. 56:3-5).

Koʼox k-ilik baʼax aʼalaʼab tiʼ Jeremías ka u beete. Ka tsʼoʼok u yéeyaʼal utiaʼal u beetik u profetaileʼ, Jéeobaeʼ tu yaʼalajtiʼ: «Maʼ u tsʼoʼokol a beel mix u yantal a paalal». Lelaʼ tu yaʼalajtiʼ tumen táan u náatsʼal talam kʼiinoʼob yéetel yoʼolal le meyaj tsʼaʼab u beetoʼ (Jer. 16:1-4). Le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik bix tu yuʼubiluba Jeremías yoʼolal le baʼax aʼalaʼabtiʼaʼ, baʼaleʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ yéetel kiʼimak óolal tu beetaj le meyaj tsʼaʼabtiʼ tumen Jéeobaoʼ (Jer. 15:16). Jeremíaseʼ tu tsʼáaj cuenta jach maʼalob le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Jéeobaoʼ, tumen maʼ sen úuch tiʼ leloʼ yanchaj yaʼab muʼyajiloʼob tu kaajil Jerusalén le ka baʼpachtaʼab ich dieciocho mesoʼob tumen le soldadoʼob pʼekmiloʼoboʼ (Lam. 4:4, 10).

Le baʼaxoʼob jeʼel u taasik kiʼimak óolal tiʼ máakoʼ

Le máaxoʼob ku yaʼalik le Biblia maʼ tsʼoʼok u beeloʼobaʼ mantatsʼ áantaʼaboʼob tumen Jéeoba yéetel letiʼobeʼ tu jach kʼubaj u yóoloʼob u meyajtoʼob. Toʼon xaneʼ k-kʼubik k-óol meyajt Jéeobaeʼ ku taasiktoʼon kiʼimak óolal. Upʼéel bix k-beetkeʼ letiʼe k-maas táakpajal k-kʼaʼayt le maʼalob péektsiloʼ; le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ ichil le máaxoʼob ken u beetoʼob le meyajaʼ táakaʼan yaʼab koʼoleloʼobiʼ (Sal. 68:11). Yaʼab tiʼ le ku meyajoʼobaʼ maʼ tsʼokaʼan u beeloʼobiʼ. Letiʼobeʼ tsʼoʼok u yáantkoʼob  yaʼabach máakoʼob u kʼaj óoltoʼob Dios, yéetel yaʼab tiʼ letiʼobeʼ ku yilkoʼob bey u paalaloʼobeʼ (Mar. 10:29, 30; 1 Tes. 2:7, 8).

Loli, utúul kiik tsʼoʼok catorce jaʼaboʼob joʼopʼok u beetik u precursoraileʼ, ku yaʼalik: «In beetik in precursoraileʼ jach ku taasikten kiʼimak óolal. Jach yaʼab meyaj yaan in beete, leloʼ ku yáantken utiaʼal maʼ in wuʼuykimba tin juunal. Ken máanak upʼéel kʼiineʼ jach maʼalob in wuʼuykimba, tumen kin tsʼáaik cuentaeʼ le meyaj kin beetkoʼ ku yáantik le máakoʼoboʼ. Leloʼ jach ku beetik u kiʼimaktal in wóol».

Yaʼab kiikoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ, tsʼoʼok u kanikoʼob uláakʼ tʼaanoʼob utiaʼal u maas kʼaʼaytikoʼob le maʼalob péektsil tiʼ uláakʼ máakoʼoboʼ. Ana, tiʼ máax tsʼoʼok k-yáax tʼaaneʼ, jach jatsʼuts u yilik u kʼaʼaytik le maʼalob péektsil tiʼ le máaxoʼob tʼanik francesoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Teʼ noj kaaj tuʼux yanenoʼ yaʼab j-táanxel luʼumiloʼob kajaʼanoʼobiʼ. In kanik le tʼaan ku beetkoʼoboʼ upʼéel bix in wáantik le máaxoʼob maʼ tu páajtal in tsikbal tu yéeteloʼob kaʼachoʼ, in kʼaʼaytiktiʼob le maʼalob péektsiloʼ jach ku taasikten kiʼimak óolal».

Le máaxoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ maas ku páajtal u binoʼob áantaj tuʼux maas kʼaʼabéet j-kʼaʼaytajoʼob. Lidiana, utúul kiik yaan kex 35 jaʼaboʼob tiʼ yéetel maʼ tsʼokaʼan u beeleʼ tsʼoʼok u bin kʼaʼaytaj táanxel luʼumiloʼob, letiʼeʼ ku yaʼalik: «Tsʼoʼok in wilkeʼ ken u maas tsʼáa u yóol máak u meyajt Jéeobaeʼ ku maas yaʼabtal u amigoʼob yéetel ku yuʼubikuba jach yaabiltaʼan. Teneʼ kin biskimba yéetel yaʼab sukuʼunoʼob tiʼ jejeláas luʼumil u taaloʼob, lelaʼ ku beetik u jach kiʼimaktal in wóol».

Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ Felipe, utúul disipulo, yaan kaʼach kantúul u hijas maʼ tsʼokaʼan u beeloʼob ku profetizaroʼobiʼ (Hch. 21:8, 9). Letiʼobeʼ jach tu kʼubaj u yóol u meyajtoʼob Dios jeʼex úuchik u beetik u taataʼobeʼ yéetel maʼ xaaneʼ profetizarnajoʼob utiaʼal u yutsil le múuchʼulil yaan kaʼach Cesareaoʼ (1 Cor. 14:1, 3). Bejlaʼa xaneʼ, ken táakpajak teʼ muchʼtáambaloʼob le kiikoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ jach ku líiʼskoʼob u yóol u maasil.

Tuukulnakoʼon xan tiʼ baʼax tu beetaj Lidia, utúul koʼolel kajaʼan kaʼach tu kaajil Filipos teʼ yáax siglooʼ (Hch. 16:14, 15, 40). Maʼ xaaneʼ maʼ tsʼokaʼan u beeliʼ wa kimen u yíicham, baʼaleʼ jach ku kʼamik yéetel kiʼimak óolal u yuʼulaboʼob, le oʼolaleʼ anchajtiʼ u kiʼimak óolalil u kʼamik tu yotoch sukuʼunoʼob xíimbaltik le múuchʼuliloʼob jeʼex Pablo, Silas yéetel Lucas. Bejlaʼa xaneʼ u beetik máak beyoʼ jach ku taasik yaʼab utsiloʼob.

Baʼax jeʼel u beetik máak utiaʼal u yuʼubikuba yaabiltaʼaneʼ

U jaajileʼ kex ku kiʼimaktal u yóol máak ken u beet utsil meyajoʼobeʼ ku yuʼubik kʼaʼabéet xan u yeʼesaʼal yaabilaj tiʼ. ¿Baʼax jeʼel u yáantik le máaxoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼob utiaʼal ka u yuʼuboʼob yaabiltaʼanoʼoboʼ? Yáaxeʼ maʼ unaj u tuʼubskoʼobeʼ maʼ kun xuʼulul u yaabiltaʼaloʼob tumen Jéeoba, maʼ kun xuʼulul u yáantaʼaloʼob yéetel u yuʼubaʼal u payalchiʼob. Úuchjeakileʼ, rey Davideʼ jach tu yuʼububa chéen tu juunal yéetel jach lubaʼan u yóol, baʼaleʼ u yojel teʼ súutukiloʼob beyoʼ jeʼel u páajtal u natsʼkuba tiʼ Jéeobaeʼ (Sal. 25:16; 55:22). Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Kex in taata yéetel in maama ka u xúumpʼattenoʼobeʼ, Yuumtsileʼ letiʼ bíin u [kanáanten]» (Sal. 27:10). Dioseʼ ku yaʼalik tiʼ tuláakal máaxoʼob meyajtikeʼ ka u natsʼubaʼob tu yiknal yéetel ka u beetubaʼob u amigoʼob (Sal. 25:14; Sant. 2:23; 4:8).

Tsʼoʼoleʼ ichil le múuchʼuliloʼ yaan máaxoʼob jeʼel k-ilkoʼob bey k-taataʼob, k-maamaʼob, k-sukuʼunoʼob yéetel k-kiikoʼob jach jeʼel u yaabiltkoʼonoʼobeʼ (Mat. 19:29; 1 Ped. 2:17). Uláakʼ baʼax tsʼoʼok u yáantik yaʼab sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ letiʼe u beetkoʼob jeʼex Dorcas teʼ yáax siglooʼ, le Bibliaoʼ ku  yaʼalikeʼ letiʼeʼ tu yáantaj le óotsiloʼoboʼ (Hch. 9:36, 39). Lolieʼ ku yaʼalik: «Jeʼel baʼaxak múuchʼulil ka xiʼikeneʼ kin kaxtik amigaʼob, letiʼobeʼ jach ku yeʼeskoʼobten yaabilaj yéetel ku líiʼskoʼob in wóol. Utiaʼal maʼ u xuʼulul in biskimba tu yéeteloʼobeʼ kin kaxtik u yutsiloʼob mantatsʼ yéetel kin weʼesik in yaabilaj tiʼob. Teʼ ocho múuchʼulil tuʼux tsʼoʼok in meyajoʼ tsʼoʼok in kaxtik yaʼab amigaʼobiʼ. Yaʼab tiʼ letiʼobeʼ maas yaan u jaʼabiloʼob wa maas chéen upʼíit u jaʼabiloʼob». Jeʼex túun k-ilkoʼ tiʼ tuláakal le múuchʼuliloʼoboʼ yaan máaxoʼob kʼaʼabéet u yaabiltaʼaloʼob yéetel u biskuba máak tu yéeteloʼob. Wa k-bisikba yéeteloʼobeʼ jeʼel u páajtal k-áantkoʼobeʼ yéetel letiʼobeʼ jeʼel xan u yaabiltkoʼonoʼobeʼ (Luc. 6:38).

Dioseʼ maʼ ken u tuʼubs le meyaj k-beetkoʼ

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le máaxoʼob meyajtik Dios teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ maʼ unaj u kaxtkoʼob chéen u yutsiloʼobiʼ (1 Cor. 7:29-31). Le máaxoʼob maʼ tsʼoʼokok u beeloʼob tumen u kʼáatoʼob tsʼoʼokol u beeloʼob yéetel utúul máax meyajtik Diosoʼ, jach unaj u yaabiltaʼaloʼob (Mat. 19:12). Kex maʼ tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ láayliʼ jeʼel u kiʼimaktal u yóoloʼobeʼ.

Lidianaeʼ ku yaʼalik: «Jach ku taasikten kiʼimak óolal in tsʼáaik in wóol in meyajt Jéeoba, tumen kin wuʼuyik maas naatsʼ yanilen tiʼ letiʼ. In kʼaj óol yaʼab máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼob kiʼimak u yóoloʼob, baʼaleʼ in kʼaj óol xan máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼob maʼ kiʼimak u yóoloʼobiʼ. Lelaʼ ku yáantken in wileʼ maʼ chéen letiʼe tsʼoʼokol beel taasik kiʼimak óolal tiʼ máakoʼ». Jesús xaneʼ tu yaʼaleʼ le baʼax taasik kiʼimak óolal tiʼ máakoʼ letiʼe u meyajtaʼal Diosoʼ yéetel u yáantaʼal u maasil. Lelaʼ ku yeʼeskeʼ tuláakal máax meyajtik Dios jeʼel u yantal kiʼimak óolal tiʼeʼ (Juan 13:14-17; Hch. 20:35).

Jeʼex túun k-ilkoʼ baʼax maas jeʼel u taasiktoʼon kiʼimak óolaleʼ letiʼe k-ojéeltik Jéeobaeʼ yaan u yeʼesiktoʼon u yutsil yoʼolal jeʼel baʼaxak ka k-beet utiaʼal k-maas meyajtikeʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Jajal Dioseʼ toj, yéetel maʼ bíin u tuʼubs le baʼax tsʼoʼok a beetikeʼexoʼ yéetel le yaakunaj tsʼoʼok a weʼesikeʼex tiʼoʼ» (Heb. 6:10).

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 25]

«Kin wilik u kiʼimaktal in wóol yéetel baʼaxoʼob yanten, maʼatech in tuukul tiʼ baʼax minaʼanten.» (Carmen)

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 26]

Loli yéetel Lidianaeʼ kiʼimak u yóoloʼob tumen táan u yáantajoʼob tuʼux maas kʼaʼabéet

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 27]

Dioseʼ ku yaʼalik tiʼ tuláakal máax meyajtik ka u maas natsʼuba tu yiknal