Vana Kiyekwa Kw’akaka Ekuma ye Aweyi?

VENA yo muntu wavana kiyekwa kwa muntu akaka una nza ke yasemeno ko. Yave wavanga Mwan’andi amosi, i bosi wansadila se “mbuta mbangu” mu sema lekwa yawonso. (Nga. 8:​22, 23, 30; Yoa. 1:⁠3) Vava Nzambi kavanga yakala yo nkento antete, wabavovesa vo “nulungila nza, nukulula yo.” (Etu. 1:​28) O Nsemi wavana wantu e kiyekwa kia yandangesa Paradiso a Edene mu nza yawonso. Kieleka, tuka kuna lubantiku, Yave kumosi ye selo yandi bevananga kiyekwa kw’akaka.

Vana kiyekwa kw’akaka, aweyi divavanga? Ekuma akuluntu Akristu bafwete vaninanga eyaka salu ya nkutakani kw’akaka? Aweyi balenda dio vangila?

Vana Kiyekwa Kw’akaka Aweyi Disongele?

O vana kiyekwa kw’akaka disongele vo van’e salu kina osalanga kwa muntu akaka, sola muntu kimana kakala nsadisi aku, kumvana ndambu a salu kiaku. Muna kuma kiaki, o vana akaka kiyekwa divavanga vo wabakotesa muna salu osalanga. Disongele vo kubavana ndambu a wisa una kiau.

Divavanga vo awana bevewanga ye kiyekwa muna nkutakani y’Akristu balungisa e  kiyekwa kiau yo twas’e nsangu za salu besalanga. Ezak’e ntangwa divavanga vo bayuvula mpangi ona wabavana e kiyekwa. Kansi, ona ovananga e kiyekwa kwa muntu akaka yandi una ye mbebe yampwena. Kafwete zaya kana vo e salu mu nungunuka kina. Kansi, akaka balenda yuvula, ‘Ekuma mfwete vanina kiyekwa kwa muntu akaka wau vo yafwana kio sala?’

O Vana Akaka Kiyekwa, Ekuma Dinina o Mfunu?

Yindula Yave ona wavanga Mwan’andi amosi yo kunsadila mu sema lekwa yakaka. Elo, “muna yandi i mwasemenwa lekwa yawonso mun’ezulu y’ova nza, ina imonakana, ina mpe ilembi monakana.” (Kol. 1:​16) O Nsemi wafwana kwandi sema lekwa yawonso yandi mosi, kansi wazola mpe vo Mwan’andi kamona e kiese kia sala. (Nga. 8:​31) Ediadi diasadisa Yesu mu longoka mayingi mu kuma kia S’andi. Elo, o Se wasadila elau diadi mu longa Mwan’andi amosi.

Ekolo kakala ova ntoto, Yesu Kristu watanginina S’andi mu vana kiyekwa kw’akaka. Walonga alongoki andi. Entete watuma ntumwa 12, i bosi alongoki 70 mu vita o ntu muna salu kia samun’e nsangu zambote. (Luka 9:​1-6; 10:​1-7) Vava Yesu kayenda muna mavata mana katuma alongoki, wawana mo wantu ana bawa kala e nsangu zambote. Una kavutukidi ko kun’ezulu, Yesu wavana kw’alongoki kiyekwa kiampwena, kumosi ye salu kia samun’e nsangu zambote mu nza yawonso.​—⁠Mat. 24:​45-47; Mav. 1:⁠8.

E fu kia vana kiyekwa ye longa akaka kitoma monekanga muna nkutakani y’Akristu. Paulu wa ntumwa wavovesa Timoteo vo: “Omana mpe wangwila vana vena mbangi zayingi, mau oyekeka kwa wantu akwikizi, ana bafwete longa akaka.” (2 Tim. 2:⁠2) Elo, mpangi zazikuka belonganga akaka, i bosi awaya mpe besinga longa akaka.

Vava nkuluntu kevananga ndambu a salu kiandi kw’akaka, ediadi divananga akaka elau dia mona kiese kia longa yo vungula ekambi. O sungamena vo ke vena muntu ko ozeye mawonso, difwete fila akuluntu mu vanang’akaka kiyekwa muna nkutakani. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “Vana vena nlêka i vena ngangu.” (Nga. 11:⁠2) Kala ye unleka yovo lusakalalu divavanga vo muntu kazaya e tezo kiandi. O kala ye fu kia vanga mawonso ngeye kibeni, lenda yoya mu nzaki yo lembi kala ye ntangwa yafwana ya kala vamosi y’esi nzo aku. Muna kuma kiaki, diangangu dia vanang’akaka e kiyekwa. Yindul’e nona kia mpangi osalanga nze mfidi a buka ki’akuluntu. Olenda sola akuluntu akaka mu fimpa diambu dia tukau twa nkutakani. Ekolo befimpanga e nkanda mia tukau, akuluntu awaya balenda toma zaya una wina e diambu dia tukau muna nkutakani.

Wau vo ovana kiyekwa kw’akaka dilenda kubasadisa mu vwa e ngangu, dilenda sadisa mpe ona ovene kiyekwa mu mona e ngangu z’awana kavana e salu. Muna kuma kiaki, vava akuluntu beyekekanga eyaka salu ya nkutakani kw’akaka, dikubasadisanga mu zaya awana balenda solwa se selo ya salu.​—⁠1 Tim. 3:10.

Kieleka, vava akuluntu bevananga kiyekwa kw’akaka besonganga vo vuvu bekubabundanga. Paulu walonga Timoteo muna salanga yandi entwadi muna salu kia kintumwa. Ediadi diasiamisa kikundi kiau. Paulu wayikila Timoteo vo ‘mwan’andi’ kikilu muna  lukwikilu.” (1 Tim. 1:⁠2) Diau adimosi, ekolo Yave kasalanga kumosi yo Yesu muna sema lekwa yawonso, ngwizani au yawokela kikilu. Muna vananga kiyekwa kw’akaka, akuluntu balenda wokesa e ngwizani au ye mpangi zazi.

Ekuma Akaka Bekadilanga ye Lukatikisu

Kana una vo bazeye e nluta mia vana kiyekwa kw’akaka, akuluntu akaka ke bezolanga wo vanga ko, bebanzanga vo e wisa kiau kilenda kuluka. Bemonanga vo yau kaka bafwete vita o ntu. Kansi, bafwete sungamena vo una Yesu katombokele ko kun’ezulu, wavana alongoki andi kiyekwa kiampwena yo songa nkutu vo e salu besala kivioka kina kasala.​—⁠Mat. 28:​19, 20; Yoa. 14:⁠12.

Akuluntu akaka bayambula vana kiyekwa kw’akaka kadi ke bamona nluta miambote ko. Bemonanga vo yau kaka balenda kio toma sala. Kansi, tutal’e mbandu a Paulu. Wazayanga o mfunu wa vana kiyekwa kw’akaka. Wazayanga wo mpe vo awana belongwanga ke ntangwa zawonso ko besalang’e salu una ufwene. Muna nkangalu andi antete wa salu kia kintumwa, Paulu walonga Maku wa nkundi andi a salu. Paulu wakendalala kikilu vava Maku kayambula e salu yo vutuka kuna nzo. (Mav. 13:13; 15:​37, 38) Kana una vo i wau, Paulu kayambula longa akaka ko. Nze una tuvovele kala, wabokela Timoteo ona wakala vo nleke mu kala se nkundi andi a salu. Vava kamona vo Timoteo wafwana tambula kiyekwa kiampwena, Paulu wansisa muna Efeso, yo kumvana wisa kia sola akuluntu a nkutakani ye selo ya salu.​—⁠1 Tim. 1:3; 3:​1-10, 12, 13; 5:22.

Diau adimosi mpe o unu, akuluntu ke bafwete yambula longa ampangi ko, mu kuma kia mosi muna yau katomene sala ko e salu kavewa. Diangangu ye diamfunu dia bundanga akaka e vuvu yo kubalonga. Nkia diambu diakaka bafwete sungamena vava bevananga akaka kiyekwa?

Aweyi Balenda Vanina Kiyekwa

Muna vana kiyekwa kw’akaka, entete badika e fu yambote ya mpangi ana ozolele vana kiyekwa. Vava diakala o mfunu wa kaya madia muna Yerusaleme, antumwa basola ‘wantu nsambwadi, bazele yo mwand’avelela ye ngangu.’ (Mav. 6:⁠3) Avo ovene salu kwa muntu ona ke bundwanga vuvu ko, dilenda kala vo ke lenda kio sala ko. Muna kuma kiaki, yantikila muna salu yakete. Avo mpangi otomene lungisa kiyekwa kaveno, olenda vewa kiyekwa kiayingi.

Kansi, vena ye makaka mena o mfunu muna vana kiyekwa kwa muntu. O wantu baswaswana muna fu ye ngangu yovo ndekwa za salu. Mpangi una vo nkwa kiese, olenda solwa se nsongi a fulu. Vo i mpangi ona ozolanga vo mawonso makala masingama, olenda solwa se nsadisi a nsoneki a nkutakani. Mpangi ankento una ye ndekwa zatoma kubika e lekwa, olenda solwa mu tomesa Eseka dia Kintinu muna lumbu kia Luyindulu.

Vava ovanang’e kiyekwa kwa mpangi, toma kunzayisa dina kafwete vanga. Vava Yoane wa Mvubi katuma alongoki andi kwa Yesu, wateka kubazayisa dina kazola zaya ye dina bafwete yuvula. (Luka 7:​18-​20) Kansi, vava Yesu kavovesa alongoki andi bakutika e  nkesona za mbolo zasuva, kabazayisa ko mawonso bafwete vanga. (Yoa. 6:​12, 13) E mpila salu kaveno o muntu ye umbakuzi wa ndiona okuntumanga, dilenda sadisa muntu mu toma lungisa kiyekwa kaveno. Ndiona ovananga kiyekwa ye ndiona oveno kiyekwa, yau awole bafwete toma zaya e salu kisalwa ye dina divavwa kwa ndiona oveno kiyekwa. Yau awole bafwete zaya vo ndiona oveno kiyekwa una ye zayi wa mana kafwete vanga yandi kibeni. Avo salu kina ye lumbu kiasikidiswa kifwete fokoka, dilenda kala diambote vo bamokena dio yo wizana ke mu komekena ko ngatu sia nzengo za lumbu kafwete fokola.

Ndiona oveno salu kafwete vewa lekwa kavwidi o mfunu mu sal’e salu kiaki, nze nzimbu, sadilwa ye lusadisu. Diamfunu mpe mu zayisa e kiyekwa kaveno kw’akaka. Vava Yesu kavana Petelo “nsabi za kintinu ki’ezulu,” wavangila wo vana vakala alongoki akaka. (Mat. 16:​13-​19) Diau adimosi mpe, ezak’e ntangwa diambote nkutakani yazayanga ndiona ovitang’o ntu muna konso salu.

Vena mpe ye fu ofwete venga. Kele vo ovene muntu e salu, kansi ngeye mpe mu sala kio wina, dikala nze ngeye okumvovesanga vo: “Kikubundanga vuvu ko.” Dialudi vo, ezak’e ntangwa dilenda kala vo e salu ke kisadilu nze una ozolele ko. Kansi, kele vo mpangi oveno kiyekwa oyambwilu kasala e salu yandi mosi, ka lukatikisu ko vo, okala ye vuvu muna yandi kibeni yo wokesa ngangu za sala e salu kiakina. Ediadi ke disongele ko vo kufwete zaya ko una kesadilanga e salu kaveno. Kana una vo wasadila Mwan’andi muna sema, Yave kayambula sala ko. Wavovesa Mbuta Mbangu vo: “Tuvangila muntu muna mpw’eto.” (Etu. 1:​26) Muna kuma kiaki, muna mvovo ye mavangu, vanang’o moko muna salu kisalwanga yo sanisina e ngolo kevanganga o muntu. O fimpa e salu kisadilu, dilenda kunsadisa. Kele vo e mpila kesadilanga e salu ke yambote ko, kukadi ye lukatikisu ko lwa kumvana lusadisu. Sungamena vo, e kiyekwa kiampwena kia ngeye ovene salu kwa muntu akaka.​—⁠Luka 12:⁠48.

Ayingi bebakanga nluta wau bavewa eyaka salu ya nkutakani kw’akuluntu ana bekubavwanga o mfunu. Elo, akuluntu awonso bafwete zayang’e kuma dinina mfunu dia vana akaka kiyekwa ye una balenda dio vangila. Muna mpila yayi, betanginina Yave.

[Babu kina muna lukaya lwa 29]

VANA KIYEKWA KW’AKAKA I

• mpila ya vanina akaka elau dia mona kiese kia sala

• mpila ya wokesela e salu

• sinsu kia ngangu ye lulembamu

• mpila ya longa akaka

• mpila ya songela vo obundanga akaka e vuvu

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 30]

AWEYI OLENDA VANINA KIYEKWA

• Sola awana bafwanukinu e salu

• Toma sasila yo mokenanga

• Zayisa e salu kifwete salwa

• Vana e sadilwa ivwilu mfunu

• Sia etima muna salu yo songa vo vuvu obundanga kwa muntu

• Tambulwila vo ngeye i nkwa mbebe yansuka muna salu

[Mafoto zina muna lukaya lwa 31]

Vana kiyekwa kw’akaka divavanga vo wazayanga mpe una o muntu kesadilanga e salu kaveno