Aram daw Nindo?

Taano ta minawot na marhay kan mga soldados na Romano an panglaog na gubing ni Jesus?

An apat na soldados na nagdirehir sa paggadan ki Jesus pinarteparte para sa sainda an mga gubing nia. “Alagad,” an sabi sa Juan 19:​23, “an panglaog na gubing [ni Jesus] mayong pinagdugtongan, na hinabol poon sa itaas sagkod sa bilog na laba kaiyan.” An mga soldados nagdesisyon na dai iyan paggision kundi nagburunotan sinda para dian. Paano ginigibo an siring na gubing kaidto?

An panglaog na gubing malinaw na nanonongod sa arog-kamisetang tunika na gibo sa lino o wool asin iyan sagkod sa mga tuhod o buko-buko. Sa parate, an mga gubing na ini ginigibo paagi sa pagpatong nin duwang pidaso nin kuadrado o rektanggular na tela, dangan tinatahi an tolong gilid kaiyan. May parte na dai tinatahi para sa payo asin mga takyag.

An sarong mas mamahalon na klase nin tunika ginigibo sa kaagid na paagi alagad naggagamit nin “saro sanang pidaso nin tela, na tiniklop sa tahaw, may labot para sa payo” asin linilipan, an sabi kan librong Jesus and His World. An tunikang ini kaipuhan na tahion sa duwang gilid.

An mga gubing na biyong mayo nin pinagdugtongan, arog kan isinulot ni Jesus, sa Palestina sana ginigibo. Hinahabol iyan sa patindog na panghabol na naggagamit nin duwang grupo nin mga torsidong inaapod na vertical warp, an sarong grupo sa atubangan asin an saro pa sa likod nin crossbar. Inoorooltan kan parahabol an saiyang shuttle, na iyo an nagdadara kan torsidong inaapod na horizontal weft, poon sa atubangan kan web pasiring sa likod, “sa siring nakakagibo nin pabilog na pidaso nin tela,” an sabi nin sarong reperensia. An sarong mayong pinagdugtongan na tunika posibleng marhay na bihirang gamit, asin minawot iyan kan mga soldados.

Igwa daw nin mga paraataman nin putyukan sa suanoy na Israel?

Segun sa Hebreong Kasuratan, nanuga an Dios na dadarahon an suanoy na mga Israelita sa “daga na nagbobolos nin gatas asin tangguli.” (Exodo 3:8 ) Minalataw na an kadaklan na pagkasambit sa Kasuratan dapit sa tangguli naglaladawan sa kakanon na napoprodusir nin layas na mga putyukan. Mayong sinasabi an Biblia manongod sa mga nag-aataman nin putyukan sa suanoy na Israel. Minsan siring, ihinayag nin sarong bagong nadiskobre sa Kababan nin Bet She’an sa Israel na kan suanoy na mga panahon an mga taga duman “nag-aataman nin mga putyukan tanganing inegosyo.”

Sa Tel Rehov, an mga parasiyasat hale sa Institute of Archaeology kan Hebrew University sa Jerusalem nakadiskobre nin lugar na may mga harong nin putyukan na kaidto pang ikasampulo sagkod enot na mga taon kan ikasiyam na siglo B.C.E.​—⁠an enot na panahon kan monarkiya nin Israel. Ini an enot na beses na nadiskobre an suanoy na mga harong nin putyukan sa Tahaw na Sirangan. May nagsasabi na an nadiskobreng lugar na may mga putyukan orihinalmenteng igwa nin mga sanggatos na harong nin putyukan na nakarayaraya, na kisiera may tolong tangga.

An kada harong nin putyukan, an sabi kan report kan unibersidad dapit sa nadiskobre, “sarong bumbong nin malumoy na dalipay . . . na mga 80 sentimetros an laba asin 40 sentimetros an diametro. . . . Kinarkulo kan eksperyensiadong mga paraataman nin putyukan asin kan mga iskolar na nagdalaw sa lugar na iyan na sagkod sa kabangang tonelada nin tangguli an puedeng tiponon kada taon sa mga harong na ini nin putyukan.”

[Ritrato sa pahina 22]

An lugar sa Tel Rehov

[Credit Line]

Institute of Archaeology/Hebrew University © Tel Rehov Excavations