Nahibaluan Mo Bala?

Ngaa nagustuhan gid sang Romano nga mga soldado ang nasulod nga panapton ni Jesus?

Sang ginlansang si Jesus, ang iya panapton ginpartida sang apat ka soldado nga nagbantay sa iya. “Apang,” ang Juan 19:23 nagsiling nga “ang nasulod nga panapton [ni Jesus] wala sing tinahian, nga hinabol sing bug-os halin sa ibabaw paidalom.” Nagsinilingay ang mga soldado nga indi ini paggision kundi pagabutgabutan. Paano ginhimo ini nga panapton?

Ang nasulod nga panapton daw sando nga human sa lino ukon de-lana nga asta sa tuhod ukon bukobuko. Ginahimo ini nga mga panapton paagi sa pagtahi sang tatlo ka kilid sang duha ka gintapik nga kuadrado nga tela. Dayon, ginabilinan lang ang suluukan sang kamot kag ulo.

May isa ka malahalon nga nasulod nga panapton nga pareho man sini pero ang ginagamit “isa lamang ka malaba nga tela, nga ginpilo, ginliungan,” kag ginpiluan, siling sang libro nga Jesus and His World. Dayon, ginatahi ini sa magtimbang nga kilid.

Ang wala gid sing tinahian nga panapton, kaangay sang kay Jesus, sa Palestina lang ginahimo. Ginahabol ini sa duha ka ginbanting kag nagabalosbalos nga mga hilo nga ginplastar sing patindog, sa atubangan kag sa likod. Ang hilo nga pabalabag ginapasuhot diri sing palibot sa atubang kag likod. “Gani ang resulta sini amo ang nagapabilog nga tela” nga wala sing tinahian, siling sang isa ka reperensia. Ining wala sing tinahian nga panapton mahimo nga malahalon gid nga pagkabutang sadto, amo nga gusto gid ini makuha sang mga soldado.

May nagasagod bala sing putyukan sa Israel sadto?

Suno sa Hebreong Kasulatan, nagsaad ang Dios sa mga Israelinhon sadto nga ihatag sa ila ang “duta nga nagailig sing gatas kag dugus.” (Exodo 3:8) Masami nga ginapatuhuyan sa Biblia ang dugus nga naghalin sa ilahas nga mga putyukan. Ang Biblia wala nagsiling nga may nagasagod sang putyukan sa Israel sadto. Pero sining karon lang, natukiban nga ang mga pumuluyo sang Bet She’an Valley sa Israel “nagasagod sing mga putyukan subong palangitan-an.”

Sa Tel Rehov, nakutkutan sang mga researcher sang Hebrew University of Jerusalem’s Institute of Archaeology ang isa ka lugar nga may mga balay sang putyukan nga ginabulubanta nga nagluntad sang ika-10 asta ika-9 nga siglo B.C.E. Sadto nga tion, bag-o pa lang nangin pungsod ang Israel. Amo ini ang pinakauna nga pagkadiskobre sang mga balay sang putyukan sa Middle East. Ginabulubanta nga ini nga lugar may yara anay mga isa ka gatos ka balay sang putyukan nga ginakubay sa tatlo ka sampaw.

Suno sa report sang amo nga unibersidad, ang kada balay sang putyukan “human sa pabilog nga daga . . . nga mga 80 sentimetros ang kalabaon kag 40 sentimetros ang diametro. . . . Ginkadtuan sang eksperto nga mga manugsagod sang putyukan kag mga iskolar ini nga lugar kag ginabulubanta nila nga mga tunga sa tonelada nga dugus ang matipon kada tuig halin sa sini nga mga balay sang putyukan.”

[Retrato sa pahina 22]

Ang lugar nga may mgabalay sang putyukan sa TelRehov

[Credit Line]

Institute of Archaeology/Hebrew University © Tel Rehov Excavations