Muma Loko Kit Ngima Ji

Ang’o momiyo dhako moro ma kinde moko nolalo chuth yie mare kuom weche din, koro sani tiyo gi kindene mang’eny e konyo jomoko mondo opuonjre kuom Nyasaye? En ang’o ma nojiwo jal moro ma nohero tuke mag gero mondo obed ng’at mohero kuwe? Ere kaka jal ma kinde moko nohero kong’o, lweny koda yedhe mamero, noloko kit ngimane mobedo maber? We wasom ane gik ma giwacho.

SIGANDE

NYING’: PENELOPE TOPLICESCU

HIKE: 40

PINY MOAE: AUSTRALIA

CHON: CHUNYE NOCHIDO GI WECHE DIN

NGIMANA MACHON: Ne onyuola e dala mar Sydney, e piny Australia, to kane an jahigini ariyo, joodwa ne odar mi wadhi dak e piny New Guinea. Ne wadak chiegni higini ariyo kama iluongo ni Rabaul, kae to ne wadhi wadak kama chielo miluongo ni Bougainville kuom higini aboro. Ndalogo ne onge televison e New Guinea, omiyo an kaachiel gi owadwa ne wadongo ka watugo oko​—tuke kaka goyo abal, kod timo camping.

Kane an jahigini chiegni apar, nachako nono weche din. Minwa ne en ja Katholik, omiyo ne ojiwa ni achak puonjra Muma gi achiel kuom sista mag jo Katholik. Narwako din mar Katholik mi obatisa ka an jahigini apar.

Kata kamano, bang’e kane wasedok Australia kendo koro ne an rawera, nachako bedo gi kiawa kuom weche ma nosepuonja e wi din. E kinde duto ma ne an e sekondari, ne asomo histori, kendo an kaachiel gi wuora, ne wajagoyo mbaka ahinya kuom kaka din nochakore, koda weche miwacho ei Muma, ma ne waparo ni gin sigendini maok adier. Gikone, nakwedo din mar Katholik.

Jonyuolna ne oketho kend margi chuth ka an jahigini 16. Mama noyudo ka ngima tekne, mi an ne adhi dak kod wuonwa gi dhako ma nodwaro kendo. Owadwa to ne odong’ gi minwa, mi ne gidar gidhi dak e taon machielo. E kindeno, chunya nokuyo ahinya. Nokawa higini ariyo kapok wachako bedo osiepe kendo gi minwa. Nachako madho kong’o, tiyo gi yedhe mamero, kod dhiyo kuonde manyo mor. Ne aweyo skul, mi ayudo tich, kendo kane an jahigini 20 gi wiye, nadonjo e ngima marach mar chode.

 Kane achopo higini 25, nachako paro kendo wach Muma. Bang’ yudo tich kamachielo, naromo gi Liene, nyako ma jaber, ma kinde duto ne wuoyo mamuol gi jal ma nondike tich kata obedo ni wuon tichno to ne siko ka dhawone. Kane apenje gimomiyo en to ok ne odwok wuon tich gi dwol marach, nolerona ni noyudo opuonjore Muma gi Joneno mag Jehova, kendo ni notemo tiyo kod puonj mag Muma e ngimane. Liene ne ochiwore mondo opuonjre Muma koda. To nikech ne ok awinjo tiend gima nonyisano, ne aparo ni nodwaro mondo wapuonjre gik moko duto ma noseng’eyo ei Muma kuom sa achiel kende. E otienono, Liene notiyo gi seche adek e dwoko penjo ma ne an-go kuom Muma. Ne amor nikech dwoko duto ma ne omiya ne wuok kuom ndiko mogol e Muma.

Anyalo paro kane adok e ot otienono bang’ wuoyo kod Liene, mirima nomaka kod Nyasaye kuom gimomiyo ok ne omiyo apuonjora adiera kuome chon. Nang’eyo ni Joneno odak e ngima maler, to naparo ni ok ne nyalre mondo alok timbena maricho. Bende naparo ni ok ne anyal lando wach maber ot ka ot kaka Joneno timo. Ne adhi nyime puonjruok Muma gi Joneno, to mak mana ni dwaro mara ma iye ne en ni mondo ayudie gimoro marach kuom gik ma gipuonjo mondo koro ayud kaka ne anyalo wera kodgi to podi adong’ gi chuny maler. Chieng’ moro achiel, nafwenyo ni ok ne adhi yudo gimoro amora marach e wi gik ma gipuonjo.

KAKA MUMA NOLOKO NGIMANA: Kaka namedo puonjra chike mag Muma, e kaka chunya ma iye ne siko ka chanda. Mondo akuwe chunya owe chanda, ne aweyo tiyo kod yedhe mamero. Kata kamano, ne adar adhi dak e piny machielo, kendo achako donjo e mer kod chode kuno. Ne nenore ka gima sama atemo timo dongruok mondo adag kaluwore gi puonj mag Muma, to ne akier kendo mi adogi e ngimana machon. Ka wichkuot oloya, ne akwayo Jehova e lamo, to kata kamano pod ok nawinj maber e chunya.

Kane apuonjora kuom wach Ruoth  Daudi kod Bathsheba kendo kaka Jehova ne otimonegi e yor ng’wono, mano ne okonya. Daudi ne nigi chir mar yie ketho mare, maok otemo rendore kuom gimachielo. Kendo ne obolore mi oyie kum ma ne omiye. (2 Samuel 12:​1-​13) Kinde duto kane akier adok e timbena, ne ajaparo wach Daudi kendo mano ne miyo bedona mayot kwayo Jehova ng’wono. Bang’e nawuoyo gi Jehova e lamo kapok aweyo tem mondo oloya, kar rito mondo abi akwaye ng’wono bang’e, kendo timo mano ne omiyo atimo lokruok maduong’.

KAKA MUMA OSEKONYA: An ne an ng’at ma ja mirima. Kata kamano, ndiko mar Jo Efeso 4:​29-​31 nokonya neno gimomiyo onego akwed ‘kecho duto, mirima gi ich wang’.’ Kaka namedo puonjra geng’o mirimba, e kaka bende namedo rito lewa. E wi mano, gima Yesu nopuonjo ni wachwa ‘ka en Ee mondo osik mana Ee,’ nokonya mondo abed ng’at ma ng’ado paro kaka dwarore.​—Mathayo 5:​37.

Minwa, ma kinde moko ne ok dwar ni atudra gi Joneno, bang’e nowachona ni omor koda. Nomedo wacho kata ni: “Ang’eyo ni lokruok mabeyo misetimo momiyo koro in dhako maber, ok en nikech ne opidhi kamano, to en nikech gik misepuonjri kuom Jehova.” Ne amor ahinya kuom winjo kowacho kamano owuon.

Sani koro awinjo ka adak e ngima ma nigi gimomiyo. Kuom higini ochiko mosekalo, an koda chwora, wasebedo joma puonjo ji Muma kuom thuolowa duto. Ee, ahinyo dhi lendo ot ka ot, kendo sani awinjo e chunya ni mani e tich makelo mor moloyo, kuom tije duto masetimoe chakre nene.

SIGANDE

NYING’: DENIS BUSIGIN

HIKE: 30

PINY MOAE: RUSSIA

CHON: NOHERO KARATE

 NGIMANA MACHON: Ne onyuola e taon mar Perm’ kendo ne adongo e dala mar Furmanov ma en taon moting’o ji chiegni 40,000 e gwenge mag Ivanovo, e piny Russia. Furmanov en taon ma nigi yien mabeyo ma obokegi lokore ratong’ kata rakwar e kinde ma oro dhi rumo to chwiri chakore. E kind higini mag 1980 kod 1990, mahundu ne omedore e taondno. Joodnwa nodak e ngima man piny nikech yutowa ne nok. Ne adak gi jonyuolna kaachiel gi owadwa matin e ot ma ne nigi kor nindo achiel kende.

Kane an jahigini abiriyo, nachako puonjra karate. Nahero tugono kendo ngimana duto ne otenore kuome. Natiyo gi thuolo duto ma ne anyalo yudo e dhi kar rieyo del (gym), omiyo osiepena duto ne gin jotugo. Kane abedo jahigini 15, nachopo e okange ariyo madongo e tugoni. Ne an achiel kuom jotugo ma ne odhi goyo karate e tuke ma noriwo pinje mag Russia koda mag Ulaya gi Asia. Gik moko ne dhi maber to kata kamano, kane achopo higini 17, ngimana duto ne olokore.

An kaachiel gi osiepena moko ne watimo mahundu moro mi omakwa. Ne otweya e jela kuom higini ariyo. Ngima ne tek e jela. Kata kamano, kinde ma ne an e jela ema nakwongo nenoe Muma. Nasomo buge mag Chakruok, Zaburi, koda Muma Manyien. Namako Lamo mar Ruoth e chunya, kendo nanyalo wache oduto otieno kotieno kapok adhi nindo, kaparo ni timo kamano ne nyalo konya e yo moro.

Ne ogonya e higa 2000, to kata kamano ne ok ang’eyo gima onego atim gi ngimana. Nachako tiyo gi yedhe mamero. Mano e kinde ma minwa ne othoe. Minwa ema ne en ng’at ma ne aheroe mogik chuth, kendo thone noweya gi kuyo maduong’ e ngimana. Kata kamano, natemo matek mi aweyo tiyo gi yedhe mamero, kendo nachako dhi e gym kendo. Bende ne adar mi adhi e taon miluongo ni Ivanovo. Ka an kuno, nayudo tich e duka maduong’ miusoe chiemo. Miyo ma ne ochung’ne dukano ne en achiel kuom Joneno mag Jehova. Ne olerona moko kuom adiera mayudore e Muma mi ochano mondo Janeno machielo opuonjre koda Muma.

KAKA MUMA NOLOKO NGIMANA: Kane apuonjora Muma, chunya ne oil ahinya kuom ng’eyo ni dwaro mar Nyasaye en ni mondo olos piny obed paradis, kendo ne adwaro bedo achiel kuom jokanyo. Mapiyo, nafwenyo ni Jehova Nyasaye nigi puonj koda chikene manie okang’ mamalo modwaro mondo ji oluw. Ngimana ne opong’ mana gi luwo dwacha an awuon. Kata kamano, ne apuonjora ni Jehova dwaro mondo apar koda jomoko bende, kendo anyag kido mabeyo ma ne aongego gie kindego​—kido kaka ng’wono koda hero kuwe.

Kaka namedo paro matut kuom gigo duto ma Jehova nosetimona​—kaka chiwo Wuode obed kaka misango nikech richona​—neno kaka Nyasaye nohera, nomiyo achako timo lokruok e ngimana. Kuom ranyisi, ne apuonjora kokalo kuom Zaburi 11:5 ni Jehova osin kod timbe gero. Nikech mano, ne aweyo ng’iyo program mag televison ma ne nyiso timbe gero kod sigu.  Bang’ temo matek ahinya, ne awera gi tuke mag gero. Puonj mayudore e 1 Jo Korintho 15:33 nokonya neno ni jogo ma ne ayiero mondo obed osiepena, ne nigi nyalo mar chika. Bedo ni ne osetweya kata e jela, ne nyiso ni puonjno en adier. Omiyo, nang’ado mar weyo tudruok gi jogo ma nohero tuke mag gero.

KAKA MUMA OSEKONYA: Tudruok gi Joneno mag Jehova kendo puonjruok Muma osekonya bedo ng’at ma jadier kendo ma jaratiro. Kuom ranyisi, napuonjora e bug Jo Hibrania 13:5 kaka dwarore ni abed ng’at ma gik moko rome, kendo aked mondo hera mar pesa kik loya. Tiyo kod puonjni osekonya kwedo miriambo koda kuwo.

An ng’at mohero mako osiep gi ji. Chon, ne aseneno kaka osiepe kethore nikech guondo, ich lach, kata nikech luoro. Joneno mag Jehova gin dhano morem, to kata kamano aseneno ni gimiyo chike Nyasaye luor kendo gitemo ahinya tiyo kod puonjne e kindgi gi jomoko. Gie sani, aseloso osiepe moko madier e kindgi.

Asebedo kaparo kaka ngimana dikoro chalo, dine bed ni ok apuonjra dak kaluwore gi chike mag Muma. Nyalo bedo ni dikoro asedok e jela, kata dikoro ahinyo kendo kelo chandruok ne jomoko. Kata kamano, gie sani an kod chiega majaber koda yawuota ariyo, kendo ka wan kaka joot, wayudo mor mogundho kuom konyo jomoko puonjre adiera kuom Nyasaye.

SIGANDE

NYING’: JOSÉ CARLOS PEREIRA DA SILVA

HIKE: 31

PINY MOAE: BRAZIL

CHON: NOHERO LWENJE MIGOYO E KOR TAON

NGIMANA MACHON: Ne adongo e alwora ma ji odhierie miluongo ni Americana, e taon mar São Paulo e piny Brazil. Ne waonge pi maler mimodho kata gik makonyowa rito ler. Gweng’no nong’ere kaka gweng’ ma mahundu koda timbe gero ng’enyie miwuoro.

Ne adongo ka ager kendo nahero lweny. Kinde mang’eny ne ahinyo donjora e lwenje ma ji goyo e kor taon, omiyo joma nodak e alworawa noluora sidang’. Lepa, rwakruokna, koda kita ne nyiso ayanga ni ok atug gi ji. Ne amadho kong’o ahinya, kendo kinde mang’eny natimo kamano mi pacha lal. Mana kaka owetena motelona, an bende natiyo gi yedhe mamero. Kuom adier, achiel kuom owetenago ne otho nikech tiyo gi yedhego mokalo okang’.

KAKA MUMA NOLOKO NGIMANA: Kane aromo gi Joneno mag Jehova, ne ginyisa ei Muma kaka Nyasaye biro loso piny mangima obed paradis. (Luka 23:42, 43; Fweny 21:​3, 4) Ne apuonjora bende ni jomotho ok ong’eyo gimoro amora, omiyo Nyasaye ok wang’ ji e kar mach. (Eklesiastes 9:​5, 6) Ng’eyo wechegi nohoyo chunya ahinya. Gigo ma ne apuonjora kuom Nyasaye nomiya jing’o motegno mar timo lokruok e kit ngimana. Kata kamano, ok ne yot  weyo tiyo gi yedhe mamero, madho kong’o, weyo lweny koda tiyo gi ayany kaka ne ahinyo timo.

Kata kamano, weche ma jaote Paulo nondiko e 1 Jo Korintho 6:​9-​11 ne ojiwa ahinya. Ndikono nyiso ni nitie kinde, ma moko kuom Jokristo mokwongo ne nigi timbe maricho kaka mago ma ne an-go. Kata kamano, ndikono bende wacho ni: ‘Jomoko kuomu ne uchalo ka jogi, to ne olwokou, nopwodhou, noketou kare e nying’ Ruoth Yesu, kendo kuom roho mar Nyasachwa.’ Wechego nomiyo abedo gi geno ni kare an bende nanyalo timo lokruok e ngimana mondo amor Nyasaye.

Kane achako tudora gi Joneno mag Jehova, ne ayie chuth e chunya ni din margi e din mar adier. Ne ging’eyo kaka kit ngimana machon nopong’ gi gero, to podi ne girwaka gi mor ma ginyisa hera.

KAKA MUMA OSEKONYA: Ka dine bed ni ok apuonjora Muma mi aloko kit ngimana, dikoro sani asetho. Kar mano, asebedo gi mor mar konyo achiel kuom owetega mondo opuonjore Muma, mi oweyo tiyo gi yedhe mamero. Kendo asejiwo wedena mamoko mi gichako puonjore Muma. Amor ahinya ni asebedo kachiwo ngimana e tiyo ne Nyasaye madewowa ahinya!

[Weche manie ite mar 23]

“Nawuoyo gi Jehova e lamo kapok aweyo tem mondo oloya, kar rito mondo abi akwaye ng’wono bang’e, kendo timo mano ne omiyo atimo lokruok maduong’”