Nga Osonganga e “Fu Kisundidi,” kia Zola?

“NZAMBI i zola.” E mvovo miami mia Yoane wa ntumwa misonganga e fu kia Nzambi eki kisundidi. (1 Yoa. 4:⁠8) O zola kwa Nzambi muna wantu kwaziul’e nzila mu kumfinama yo kala ye ngwizani ambote yo yandi. O zola kwa Nzambi adieyi kulenda kutufila mu vanga? Ntangwa zayingi divovokanga vo: “Kina tuzolanga kilenda vanga diambu muna kiwuntu kieto.” Ediadi dialudi kikilu. Kansi, dialudi mpe vo tuzolanga tanginina ndiona tuzolanga yo tangininwa kwa ndiona okutuzolanga. Wau vo mu mpw’a Nzambi twavangilwa, tulenda songa o zola kwa Nzambi muna zingu kieto. (Etu. 1:​27) Muna kuma kiaki, Yoane wa ntumwa wasoneka vo, tuzolanga Nzambi “kadi yandi wateka kutuzola.”​—⁠1 Yoa. 4:19.

Mvovo nyá Miyikanga o Zola

Paulu wa ntumwa wayikila zola vo “fu kisundidi.” (1 Kor. 12:​31) Ekuma kavovela wo? Paulu nkia mpila zola kayika? Muna zaya e mvutu, yambula twateka fimpa mvovo “zola.”

Esi Kingerekia kuna nz’ankulu mvovo nyá basadilanga muna yika o zola: stor·geʹ, eʹros, phi·liʹa, ye a·gaʹpe. Muna mvovo miami, a·gaʹpe i mvovo usadilwanga mu yika Nzambi una vo “i zola.” * Muna kuma kia nzola yayi, William Barclay wa nkwa ngangu, wasoneka muna nkand’andi New Testament Words (Mvovo mia Luwawanu Lwampa) vo: “E nzola Agapē ke ngindu zankatu kaka ko, kansi zola kwa nsi a ntima. I nsiku ufilanga e zingu kieto. Divavanga vo muntu kakala y’etima muna songa nzola Agapē.” Muna mpila yayi, a·gaʹpe i zola kufilwanga kwa nsiku, kansi nkumbu miayingi o zola kwaku ngolo kukalanga. Wau vo vena ye nsiku miambi ye miambote, Akristu bafwete filwa kwa nsiku miambote miasikidiswa kwa Yave wa Nzambi muna Nkand’a Nzambi. Tutoma bakula e mpila zola tufwete songa avo tutezanese e mvovo kesadilanga Nkand’a Nzambi mu yika e nzola a·gaʹpe ye mvovo miakaka miyikanga e nzola.

Zola Vana Vena Yitu

Diakiese dikalanga vava esi nzo bezolananga. Stor·geʹ i mvovo a Kingerekia wasadilwanga  mu yika nzolani a ungudi, isongwanga kw’esi nzo. Akristu besianga e ngolo mu songa e nzola yayi kwa yitu yau. Paulu wazayisa vo muna lumbu yambaninu, wantu bekala “minkondwa-ungudi.”​—⁠2 Tim. 3:​1, 3.

Diankenda kikilu vo, e nzolani a ungudi ina ifwete kala vana vena yitu, ka itoma monekanga diaka ko mu nza. Ekuma ngudi zayingi zikatulwilanga e vumu? Ekuma wana ayingi ke bezitisanga mase mau m’anunu ko? Ekuma tongo twayingi tufwilanga? E mvutu zakiá i zazi: Kondwa kwa nzolani a ungudi.

Vana ntandu, Nkand’a Nzambi ulonganga vo “o ntima usundidi mawonso o tekama.” (Yer. 17:⁠9) O zola vana vena yitu mu ntima ye ngindu kutukanga. Kana una vo i wau, Paulu wasadila mvovo a·gaʹpe mu yika zola kuna yakala kafwete songa kwa nkaz’andi. Paulu watezanesa o zola kwaku ye kuna kesonganga Kristu muna nkutakani. (Ef. 5:​28, 29) O zola kwaku kufilwanga kwa nsiku miasikidiswa kwa Yave w’Etuku dia zingu kia esi nzo.

E nzolani a ungudi ikutufilanga mu songa zola kwa mase meto m’anunu yovo lunga-lunga wan’eto. Zola kwaku kufilanga mase mu singika wan’au, vava dikalanga o mfunu yo sadisa mase balembi kala ye nkenda zasaka, ezi zilenda kubafila mu yambulwila mambu mambi mevanganga wan’au yo lembi mo tumba.​—⁠Ef. 6:​1-4.

Nzol’a Kimakangu ye Nsiku mia Nkand’a Nzambi

E nzola y’eyakala yo nkento muna longo, i lukau lwa Nzambi. (Nga. 5:​15-​17) Kansi, mvovo eʹros, uyikanga e nzol’a kimakangu, ke wasadilwa ko kw’asoneki a Nkand’a Nzambi. Ekuma? Se vioka mvu miayingi, Eyingidilu diazayisa vo: “O unu wantu vilwa bevanganga nze una wavanga Mingerekia kuna nz’ankulu. Basambilanga e ngyambila (Eros) nze nzambi, yo fukama vana eziku diandi yo kunkelela yimenga.  . . . Kansi lusansu lusonganga vo e nsambila yayina ya nzol’a kimakangu vana vena yakala yo nkento yayivisa mavangu yo vambanisa tongo. Nanga ekiaki i kuma asoneki a Nkanda Nzambi ke basadila mvovo wau ko.” Muna lembi yima e nzol’a meso, tufwete yambula vo e nzol’a kimakangu yafilwa kwa nsiku mia Nkand’a Nzambi. Muna kuma kiaki ukiyuvula: ‘Nga isonganga e nzol’a kimakangu kumosi ye nzola akieleka?’

Muna ‘mvu mia kileke’ vava e nsatu za vukana zikalang’e ngolo, aleke ana betatidilanga e nsiku mia Nkand’a Nzambi belendanga kala avelela. (1 Kor. 7:36; Kol. 3:⁠5)  Tubadikilanga e longo nze lukau lwavauka, lwatuka kwa Yave. Muna kuma kia yakala yo nkento, Yesu wavova vo: “Kina kiayikakeswa kwa Nzambi, o muntu kavambanisa ko.” (Mat. 19:⁠6) Tuzitisanga nsilu a longo kana nkutu vava e nzol’a kimakangu ikulukanga. Vava e mpasi zikotanga muna longo, ka tufwete zo badikila ko vo se kuma kia vonda longo, kansi tufwete sia e ngolo mu songa fu yambote mu kitula e zingu kia nzo se kiakiese. E ngolo tuvanga zilenda twasa kiese kiakwele mvu.​—⁠Ef. 5:33; Ayib. 13:⁠4.

Nzola Vana Vena Akundi

Kondwa akundi, e zingu ka kilendi kala mfunu ko. Kingana kia Nkand’a Nzambi kivovanga vo: “Vena yo nzodi anlaminina, mpangi uke.” (Nga. 18:​24) Yave ozolanga vo twakala ye akundi ambote. E kikundi kiakala ye Davidi yo Yonatane kitomene zayakana. (1 Sam. 18:⁠1) Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo Yesu ‘watoma zolanga’ Yoane wa ntumwa. (Yoa. 20:⁠2) Phi·liʹa i mvovo wa Kingerekia usadilwanga mu yika e nzola vana ven’akundi. Ke diambi ko dia kala ye nkundi ona tutoma zolanga muna nkutakani. Kansi, muna 2 Petelo 1:7 tukasakeswanga vo twakudikila zola (a·gaʹpe) muna “nzolani a ungudi” (phi·la·del·phiʹa, mvovo watuka mu mvovo miole, phiʹlos ye a·del·phosʹ, mvovo wa Kingerekia usadilwanga mu yika “mpangi”). Muna kala ye kikundi kiasikila, tufwete sadila luludiku lwalu. Diambote twakiyuvula: ‘Nga isadilanga nkanikinu mia Nkand’a Nzambi vava isonganga e nzol’a kikundi?’

Nkand’a Nzambi ulenda kutusadisa mu lembi sia mpambula muna mpila tukadilanga ye akundi eto. Ka tusadilanga tezo yole ko: kala wantu ambote kw’akundi eto, ye akwa ntima miambadi kw’awana bena vo ke akundi eto ko. Ye mpe, ke tusadilanga mvovo mia malengo ko mu vanga kikundi. Vana ntandu, o sadila nsiku mia Nkand’a Nzambi dilenda kutuvana umbakuzi tuvwidi o mfunu mu sola ana tufwete vanga yau kikundi yo venga ‘yikundi yambi ifwasanga fu yambote.’​—⁠1 Kor. 15:33.

Kangwa kia Zola

O zola kuyikakesanga Akristu kwakieleka kikilu. Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “O zola, mbula kwakondwa kuvùnina.  . . . Mun’owu wa nzolani a ungudi, nukalaziana yo walakazi.” (Roma 12:​9, 10) Kieleka, Akristu besonganga ‘o zola (a·gaʹpe) kwakondwa kivùnina.’ O zola kwaku ke mpasi zola kaka ko tukalanga kwau muna ntima. Kansi, i zola kufilwanga kwa nsiku mia Nkand’a Nzambi. Muna kuma kiaki, Paulu wayika mpe e “nzolani a ungudi” (phi·la·del·phiʹa) ye “walakazi” (phi·loʹstor·gos, mvovo watuka mu mvovo miole, phiʹlos ye stor·geʹ). Nkwa ngangu mosi wavova vo, “nzolani a ungudi, walakazi isonganga, ye nkenda yo vava sadisa akaka.” Vava o zola kwaku kusongwanga kumosi ye a·gaʹpe, kuwokesanga kikundi vana vena asambidi a Yave. (1 Tes. 4:​9, 10) Mvovo wakaka wasekolwa vo “walakazi,” nkumbu mosi kaka uyikwanga muna Nkand’a Nzambi, nzolani a ungudi uyikanga nze ina isongwanga vana vena ayitu. *

E nzola iyikakesanga Akristu akieleka itukanga muna nzolani a ungudi ye nzola vana vena akundi kumosi ye zola kufilwanga kwa nsiku mia Nkand’a Nzambi. E nkutakani y’Akristu ke fulu kia wananina kaka yo wantu akaka ko, kansi i buka kia wantu kikutakananga vamosi mu sambila Yave wa Nzambi. Tuyikilanga minkwikizi y’akw’eto vo mpangi z’akala ye mpangi z’akento yo kubabadikila vo yitu yeto. Ampangi zeto muna mwanda, tukubazolanga nze akundi ye tukadilanga yau mun’owu wa nsiku mia Nkand’a Nzambi. Yambula yeto awonso twakwamanana songa o zola oku kulenda kutuyikakesa ye mpangi zeto yo songa vo tu Akristu akieleka.​—⁠Yoa. 13:35.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

[Babu ina muna lukaya lwa 12]

Aweyi lenda songela o zola kuna vo i kangu kiazikuka kia ungudi?