Kana Mwa Latelela “Nzila ye Fita Hahulu Kwa Bunde” ya Lilato?

“MULIMU u lilato.” Manzwi a, a muapositola Joani a zibahaza kalemeno ka katuna ka Mulimu. (1 Joa. 4:8) Ki lilato la Mulimu la ku lata batu le li lu konisa ku sutelela ku yena ni ku ba ni silikani ni yena. Ki mwa nzila ifi ye ñwi mo lilato la Mulimu li lu ama? Ku na ni pulelo ya kuli: “Lika ze lu lata ki zona zee lu zamaisa.” Yeo ki taba ya niti. Nihakulicwalo, ki niti hape kuli lu zamaiswa ki mikwa ya mutu ye lu lata kamba yaa lu lata. Sina ha lu bupilwe ka siswaniso sa Mulimu, lu na ni buikoneli bwa ku bonisa lilato la Mulimu mwa bupilo bwa luna. (Gen. 1:27) Kona libaka muapositola Joani ha naa ñozi kuli lu lata Mulimu “kakuli Yena u lu latile pili.”—1 Joa. 4:19.

Manzwi A ma ne A Talusa Lilato

Muapositola Paulusi naa talusize lilato kuli ki “nzila ye fita hahulu kwa bunde.” (1 Makor. 12:31) Ki kabakalañi ha naa talusize lilato ka nzila ye cwalo? Paulusi naa talusa lilato la mufuta mañi? Kuli lu fumane kalabo ha lu tatubisiseñi ka butungi linzwi la “lilato.”

Magerike ba kwaikale ne ba na ni manzwi a butokwa a ma ne a naa itusisizwe ka linzila ze shutana-shutana ku talusa lilato, manzwi ao, nee li stor·geʹ, eʹros, phi·liʹa, ni a·gaʹpe. Kwa manzwi a kaufela, linzwi la a·gaʹpe ki lona le li itusiswa kwa ku talusa Mulimu ya “lilato.” * Mwa buka ya hae ya New Testament Words, Caziba William Barclay u bulela ka za lilato kuli: “Linzwi la Agapē li ama munahano; haki maikuto feela a taha ka bunolo a si ka tahiswa pili mwa lipilu za luna; ki sikuka seo lu iketela ku pila ka sona. Linzwi la Agapē li ama hahulu za ku itatela.” Mwa taba ye, a·gaʹpe ki lilato le li zamaiswa kamba le li etelelwa ki sikuka kono hañata li zamaelela ni maikuto a matuna. Sina ha ku na ni likuka ze nde ni ze maswe, kwa iponahaza hande kuli Bakreste ba swanela ku etelelwa ki likuka ze nde, ili ze ñozwi mwa Bibele ki Jehova Mulimu. Ha lu bapanya mo Bibele i taluseza lilato la a·gaʹpe ni manzwi a mañwi a itusisizwe mwa Bibele ku talusa lilato, lu ka utwisisa hande lilato le lu swanela ku bonisa.

Lilato la Mwa Lubasi

Kwa tabisa hakalo ku pila mwa lubasi lo lu swalisani ka lilato! Stor·geʹ nee li linzwi la Sigerike le ne li itusisizwe hañata ku talusa lilato la mwahalaa lubasi. Bakreste ba ikatazanga ku bonisa  lilato ku ba ba mwa lubasi lwa bona. Paulusi naa polofitile kuli mwa mazazi a maungulelo, batu ha ba na ku ba ni “lilato la taho.” *—2 Tim. 3:1, 3.

Ka bumai, lilato la taho le li swanela ku ba mwa lubasi ha li fumanehi mwa lifasi kacenu. Ki kabakalañi baima ba bañata ha ba sululanga limba? Ki kabakalañi mabasi a mañata haa sa babaleli bashemi ba ona ba basupali? Ki kabakalañi palo ya litelekano mwa manyalo ha i ekezeha hahulu? Kalabo luli ki ya kuli, ha ku na lilato la taho.

Hape Bibele i luta kuli, “pilu ya puma ku fita linto kaufela.” (Jer. 17:9) Lilato la mwahalaa lubasi li ama lipilu ni maikuto a luna. Kono nto ye tabisa kikuli, Paulusi naa itusisize linzwi la a·gaʹpe ku talusa lilato la swanela ku bonisa muuna ku musalaa hae. Paulusi naa bapanyize lilato leo kwa lilato la bonisa Kreste kwa puteho. (Maef. 5:28, 29) Lilato le, li tomile fa likuka ze zwa ku Jehova yena Musimululi wa lubasi.

Lilato la niti la ku lata ba mwa lubasi, li lu susueza ku babalela bashemi ba luna ba basupali kamba li lu susueza ku lwala buikalabelo bwa ku babalela bana ba luna. Hape li susueza bashemi ku sikulula bana ba bona ka lilato haiba ku tokwahala, mi li ka sileleza bashemi ku lumelezanga bana ba bona ku eza lika kaufela bakeñisa ku ba utwela makeke, ili nto yeo hañata i tahisanga kuli ba ute bana ka sitepo.—Maef. 6:1-4.

Lilato la Mwahalaa Muuna ni Musali ni Likuka za Bibele

Lilato le ba bonisananga bo muuna ni musali mwa linyalo ki mpo luli ye zwa ku Mulimu. (Liprov. 5:15-17) Kono linzwi la eʹros le li ama kwa lilato la mwahalaa muuna ni musali ha li si ka itusiswa ki bañoli ba ba buyelezwi ba Bibele. Ki kabakalañi? Kwamulaho, Tawala ya Mulibeleli ya Sikuwa i kile ya bulela cwana: “Kacenu lifasi kaufela li bonahala ku eza mafosisa a swana ni a ne ba ezize Magerike ba kwaikale. Ne ba lapela Eros sina mulimu, ne ba kubama fa aletare ni ku mu fa matabelo. . . . Kono litaba za kwamulaho li bonisa kuli bulapeli bwa lilato la linyawe le li cwalo ne bu tahisize kuli batu ba ikenye mwa miinelo ye nyenyisa ya buhule ni ku nwa ni ku ca maswe. Mwendi kona libaka bañoli ba Bibele ha ne ba si ka itusisa linzwi le.” Kuli lu ambuke silikani se si tomile feela fa ponahalo ya mutu ya kwande, lilato la mwahalaa muuna ni musali li swanela ku zamaiswa ki likuka za Bibele. Kacwalo mu ipuze kuli: ‘Kana lilato la ka ku mutu yo, la nwisezana ni lilato la niti la mutu ni mulikanaa hae?’

Ka nako ya ‘butangana kamba bukalibe,’ ili ka nako yeo litakazo za tobali li banga ze maata  hahulu, mikulwani ba ba kumalela kwa likuka za Bibele ba ka zwelapili ku ba ba ba kenile mwa muzamao. (1 Makor. 7:36; Makolo. 3:5) Lu nga linyalo ku ba mpo ye kenile ye zwa ku Jehova. Ha naa bulela za batu ba ba nyalani, Jesu naa ize: “Mulimu saa kopanyize hamoho, mutu a si ke a si kauhanya.” (Mat. 19:6) Ku fita ku pila feela hamoho ha lu sa tabelana, lu nga linyalo ku ba la kamita. Ha ku zuha matata mwa linyalo, ha lu batangi linzila ze bunolo za ku feza ka zona linyalo, kono lu likanga ka taata ku bonisa tulemeno twa Sikreste ilikuli mwa linyalo la luna ku be ni tabo. Buikatazo bo bu cwalo bu ka tahisa tabo ye inelela.—Maef. 5:33; Maheb. 13:4.

Lilato la Mwahalaa Balikani

Bupilo ne bu ka nyikwisa kambe ne ku si na balikani. Lishitanguti la mwa Bibele li bulela kuli: “Mulikani a ka ba teñi ya ka tusa ku fita mwanahabo mutu.” (Liprov. 18:24) Jehova u bata kuli lu be ni balikani sakata. Silikani se situna se ne si li mwahalaa Davida ni Jonatani sa izibelwa hande. (1 Sam. 18:1) Mi Bibele i bulela kuli Jesu ‘naa lata’ muapositola Joani. (Joa. 20:2) Linzwi la Sigerike le li talusa “lilato” kamba “silikani” ki phi·liʹa. Ha ku si ka fosahala ku ba ni mulikani yo mutuna mwa puteho. Niteñi, kwa 2 Pitrosi 1:7, lu susuezwa ku bonisa lilato la (a·gaʹpe) kwa lilato la “ku lata batu kaufela” (phi·la·del·phiʹa, ili pulelo ye na ni manzwi a mabeli a phiʹlos, ili linzwi la Sigerike le li talusa “mulikani,” ni a·del·phosʹ, ili linzwi la Sigerike la ‘muzwale.’ Kuli lu ikole silikani se si inelela, lu swanela ku sebelisa kelezo ye. Lu ka eza hande ku ipuza kuli: ‘Kana maikuto a ka a za silikani a zamaelela ni lilato la likuka za mwa Bibele?’

Linzwi la Mulimu li lu tusa ku saa ba ni saluluti ha lu nze lu sebelisana hamoho ni balikani ba luna. Ha lu bi ni likuka ze peli: ku ba ba ba bunolo ha lu bekisana ni balikani ba luna ni ku ba ba ba taata ha lu belekisana ni batu be si balikani ba luna. Hape ha lu itusisi kalembeshwa kuli lu ipumanele balikani. Sa butokwa ni ku fita kikuli, ku sebelisa likuka za Bibele ku lu fa kutwisiso ye ka lu tusa ku keta hande balikani ni ku ambuka ‘litwaelano ze maswe ze sinya mikwa ye minde.’—1 Makor. 15:33.

Silikani se si Ipitezi sa Lilato!

Silikani se si tamahanya hamoho Bakreste kaniti ki se si ipitezi! Muapositola Paulusi naa ñozi kuli: “Lilato li tokwe buikeziso. . . . Mu latane ba bañwi ni ba bañwi ka lilato la mutu ni munyanaa hae.” (Maro. 12:9, 10) Kaniti, Bakreste ba ikola ‘lilato (a·gaʹpe) le li si na buikeziso.’ Lilato le ha li feleli feela fa maikuto a zwanga kwa lipilu za luna. Kono li tomile ka ku tiya fa likuka za Bibele. Kono Paulusi hape u bulela za lilato la ku “latana ni banabahabo” (phi·la·del·phiʹa) ni “lilato la mutu ni munyanaa hae” (phi·loʹstor·gos, ili pulelo ye na ni manzwi a mabeli a phiʹlos ni stor·geʹ). Ka ku ya ka caziba yo muñwi, lilato la ku “latana ni banabahabo” ki “lilato le li zwa kwatasaa pilu, ku bonisa sishemo, kutwelo-butuku, ni ku itatela ku tusa.” Ha li kopana ni lilato la a·gaʹpe, li tahisa swalisano ye tuna mwahalaa balapeli ba Jehova. (1 Mates. 4:9, 10) Pulelo ye ñwi ye tolokilwe kuli “lilato la mutu ni munyanaa hae,” i fumaneha feela hañwi mwa Bibele mi i ama kwa lilato le lituna inge cwalo la mwa lubasi. *

Lilato le li tamahanya Bakreste ba niti li kopanyeleza lilato la mwa lubasi ni lilato la mwahalaa balikani ba batuna, ni litamo kaufela ze zamaiswa ki lilato le li tomile fa likuka za mwa Bibele. Puteho ya Sikreste haki sikwata feela ko lu yo zibanelanga ni ba bañwi kamba kopano ya silifasi, kono ki lubasi lo lu swalisani hahulu ku lapela Jehova Mulimu. Lu biza Bakreste ka luna kuli ki mizwale ni likaizeli, mi lu banga kuli ki lubasi lwa luna. Ki kalulo ya lubasi lwa luna lwa kwa moya, lu ba lata sina balikani, mi hañata lu sebelisana ni bona ka ku ya ka likuka za Bibele. Haike kaufela luna lu zwelepili ku bonisa lilato le li swalisanisa ni ku zibahaza puteho ya Bakreste ba niti.—Joa. 13:35.

[Litaluso za kwatasi]

[Manzwi a fa likepe 12]

Mu bonisanga cwañi lilato le li lu swalisanisa?