Uraqin wiñay jakañ suytʼäwxa, Diosaw churistu
Uraqin wiñay jakañ suytʼäwxa, Diosaw churistu
“Akapach luratanakax inamayaru katxaruyatawa [...] khititï suytʼañampi katxaruyki ukïr layku.” (ROM. 8:20, MT.)
1, 2. 1) ¿Kunatsa jiwasatakix aka Uraqin wiñay jakañ suytʼäwinïñax wali wakiskirixa? 2) ¿Kunatsa waljanix uka suytʼäwir jan iyaw sapki?
NIYAW chuymankipstañasa jiwañas tukusxani ukat Uraqin wiñayatakiw jakasxañäni sasin yatichapkayätam ukhaxa, wali kusisitapuniw jikxataspachayätaxa (Juan 17:3; Apo. 21:3, 4). Ukat jichhürkamas Biblian jikxataski uka wiñay jakañ suytʼäwit yatiyasax wal kusisiskakpachätaxa, chiqans suma yatiyäwinakatxa, uka suytʼäwiw wali wakiskirixa ukat ukarakiw jakäwisan wali amuyumpi sarnaqañatakisa jan waltʼäwinakar saykatañatakis yanaptʼistu.
2 Ukampisa, cristuanüpxtwa sapki uka yupaychäwinakax janiw uka suytʼäwirux iyaw sapkiti. Maynix jiwxi ukhaxa janiw kunasa uka jaqit jakxiti sasas Bibliax yatichkchixa, uka religionanakax janiw ukham yatichapkiti, jan ukasti jiwatatxa jakañax utjaskakiwa ukat ajayupax alaxpacharuw sarxi sasaw yatichapxi (Ecl. 9:5). Ukatwa, wiñay jakasiñax Uraqin janipuniw utjkaspati sasin walja jaqinakax amuyapxi. Ukhamasti, ¿kunatsa Biblianwa uka suytʼäwit parli sasax sissna? ¿Kunapachas Jehová Diosax jaqinakar wiñay jakañ suytʼäwit parläna?
“Akapach luratanakax inamayaru katxaruyatawa [...] khititï suytʼañampi katxaruyki ukïr layku”
3. ¿Kunjamsa Jehová Diosax qalltatpacha jaqinakatakix kuna amtanïnsa uk yatiyäna?
3 Jehová Diosax qalltatpachwa jaqinakatakix kuna amtanïnsa uk yatiyäna. ¿Kunjamatsa? Istʼitätaxa wiñayatakiw jakäta sasin Adanar säna, ukhaw yatiyäna (Gén. 2:9, 17; 3:22). Ukampisa, Adanax janiw jan juchan jaqïxänti, ukaw llakkañänxa. Chiqas nayrïr wawanakapax kunatï paskäna uk yatipxänwa. Ukatxa, Edén huertor mantañax jarkʼatäxatapsa ukat jaqinakax chuymankipstasin jiwasipkatapsa uñjapxänwa (Gén. 3:23, 24). Jaqinakax janiw nayrjam walja maranak jakxapxänti. Adanax 930 maranakasay jakawaykchïnxa, Uma Juiciot qhispir Sem sat chachax 600 maranakakiw jakxäna, ukat Arpaksad sat yuqapasti 438 maranaka. Taré sat Abrahaman awkipasti 205 maranaka; Abrahamasti 175 maranaka; Isaacasti 180 maranaka ukat Jacobusti 147 maranakakiw jakxarakïna (Gén. 5:5; 11:10-13, 32; 25:7; 35:28; 47:28). Ukham uñjasaw jaqinakax wiñay jakañ suytʼäwix janiw utjkaniti sasin amuyapxpachäna. Ukhamasti, ¿janit jaqinakatakix wiñay jakañ suytʼäwix utjxäna?
4. Kuntï Adanax aptʼawaykäna uk Diosaw wasitat kuttʼayxistani sasinxa, ¿kunatsa Diosan nayra luqtirinakapax suyapxpachäna?
4 Bibliax akham siwa: “Kunalaykutix akapach luratanakax [jaqinakax] inamayaru katxaruyatawa [...] khititï suytʼañampi katxaruyki ukïr layku” sasa (Rom. 8:20, MT). ¿Kuna suytʼañatsa parli? Bibliankki uka nayrïr profeciax mä ‘wawatwa’ parli, jupaw katarirux pʼiqit takxatañapäna (Génesis 3:1-5, 15 liytʼasiñapawa). Uka profeciaw Diosat jan jithiqtir jaqinakarux mä suytʼäwi churäna, Diosax amtap phuqapuniniw sasa. Ukanak yatisaw Abel ukat Noé chachanakax kuntï Adanax aptʼasiwaykäna uk wasitat jikxatañäni sasin amuyapxpachäna. Jupanakax inas akham amuyapxchïna: uka Wawax kayut achjatäsinxa wilap wartasini sasa (Gén. 4:4; 8:20; Heb. 11:4).
5. Abrahamax jiwatat jaktañ suytʼäwiruw atinisïna, ¿kunjamatasa uk yattanxa?
5 Jichhax Diosat jan jithiqtir Abraham chachat amuytʼañäni. Jupax yantʼatäkäna ukhaxa, Isaac wawaparuw apanïna sacrificion mä sapa wawapar luqtañataki. ¿Kunatsa uk lurañatakix jan pächaskäna? (Hebreos 11:17-19 liytʼasiñapawa.) Kunattix jiwatat jaktañ suytʼäwiruw atinisïna. Abrahamasa warmipasa sinti chuymanïxapxchïnsa, Jehová Diosaw wawanïpxañapataki yanaptʼäna, ukatwa jiwatat jaktañ suytʼäwirux atinisïna (Gén. 18:10-14; 21:1-3; Rom. 4:19-21). Ukhamaraki, Jehová Diosaw juparux wawanakamax “Isaacatwa sartapxarakini” sasax satayna (Gén. 21:12). Chiqpachansa, Abrahamax taqi ukanakatwa Diosax wawapar jiwatat jaktayañatak chʼamanïtap yatïna.
6, 7. 1) ¿Jehová Diosax kuna arustʼäwirus Abrahamampi mantatayna? 2) Diosax Abrahamar bendicïmaw sas arskäna ukaxa, ¿kunjamsa jaqinakar mä suytʼäw churi?
6 Ukham iyawsäwinïtapatwa Jehová Diosax mä arustʼäwiru Abrahamampix mantäna, juman wawanakam tuqiw taqi markanakax bendicitäni sasaw Diosax satayna (Génesis 22:18 liytʼasiñapawa). Uka ‘wawanakat’ jilïr wawax Jesucristünwa (Gál. 3:16). “Wawanakamarusti” waljaniruw tukuyäxa “alaxpacha warawaranakjama quta thiyankir chʼallanakar uñtata” sasaw Diosax Abrahamar säna, ukhamax janiw wawanakapan qhawqhäñapsa sum yatkänti (Gén. 22:17). Ukampis tiempompix ukax yatisxänwa: 144.000 jaqinakaw Jesusamp chika Diosan Apnaqäwipan apnaqanipxani. Jupanakaw Abrahaman ‘wawanakapäpxaraki (Gál. 3:29; Apo. 7:4; 14:1). Cristox Diosan Apnaqäwipan apnaqxani ukhaw “taqi markanakax bendicitäni”.
7 Abrahamax kawkïr arustʼäwtix Jehová Diosax jupampi lurkatayna uk janis sum amuykchïnxa, “suma uttʼayata marka” suyaskäna sasaw Bibliax saraki (Heb. 11:10). Uka markax Diosan Apnaqäwipawa. Uka Apnaqäwin bendicionanakap katuqañatakix Abrahamax jiwatat jaktaniñapawa. Ukat jaktanxani ukhaxa, wiñayatakiw jakxarakini. Uraqin jaktirinakasa Armagedonat qhispiyatanakas uka pachpa suytʼäwinïpxaniwa (Apo. 7:9, 14; 20:12-14).
“Janiw amuktʼirjamäkaraktti”
8, 9. Job librox janiw mä jaqin yantʼanakapatak parlkiti, ¿kunatsa ukham sistanxa?
8 José sat Abrahaman allchhipan wawapana ukat Moisés profetax jakkäna uka tiemponxa, Job sat sutini mä jaqiw jakasïna, Biblianxa mä librox sutip aparaki, uka librox inas Moisesan qillqatachïna. Ukanxa kunatsa Jehová Diosax Job chachan tʼaqhisiñap ukhamak uñjäna ukat tʼaqhisïwipax kunarus tukuyäna uk sum qhanañchistu. Ukampis janiw Job chachan jan waltʼäwinakapatak parlkiti. Jan ukasti, kunjamsa Jehová Diosax chiqakankañaparjam apnaqi uk amuytʼañwa yanapistu, ukat Diosan luqtirinakapan chiqapar sarnaqatapasa ukat jutïritak suytʼäwipas Supayax Edén huerton Diosan jachʼakankañapar qallaskatayna ukampix mayakïkaspas ukhamwa uka librox qhanañchi. Jaqinakatakisa angelanakatakisa uk yatiñax wali wakiskiripuniwa. Job Tatax janisay taqi ukanak yatkchïnxa, Dios contraw juchachastaxa sasin kimsa jan wali amigonakapax sapkäna ukx janiw istʼkänti (Job 27:5). Chiqansa, uka qillqatax jukʼampi iyawsäwinïñataki, jupjam Diosar jan jithiqtas luqtaskakiñataki ukat jachʼakankañap tuqi satyasiñasatakiw chʼamañchistu.
9 Job tatan jan wali amigonakapax parlañ tukuyxapxäna ukhaxa, “Eliú sat sutini, buzita sata Baraquel jaqin yuqapa[w]” arstʼañ qalltarakïna. ¿Kunatsa wal arstʼañ munäna? Jupax akham sänwa: “Parlañajax waliw utji, janiw amuktʼirjamäkaraktti” sasa (Job 32:2, 5, 6, 18). Job tatan yantʼanakapax tukusxän ukat Diosax jupar bendisxäna uka qhipatsay Eliú chachan Diosan amuytʼayat arunakapax phuqaskchïnxa, jichhürunakan Jehová Diosar jan jithiqtas luqtapktan ukanakatakix wali wakiskirirakiwa, kunattix mä suytʼäwi churistu.
10. Awisax Diosan arsutanakapaxa janiw maynitakikïkiti jan ukasti taqi jaqinakatakiwa, ¿kunas uk qhanañchtʼistu?
10 Awisax Jehová Diosan arsutanakapax janiw katuqki uka jaqitakikïkiti, jan ukasti taqi jaqinakatakirakiwa. Uk amuytʼañatakix Danielan profeciapat parltʼañäni, ukaxa Babiloniankir Nabucodonosor reyix samkaskäna uka tuqit parli. Kunjamsa mä jachʼa quqax liwinukutäna, ukwa uka reyix samkapan uñjäna (Dan. 4:10-27). Ukampis, qalltanxa uka samkax Nabucodonosor reyirus phuqaskchïnxa, Jehová Diosan jachʼakankañapatwa parlaskäna. Ukhamawa, 607 nayrïr pacha maranwa 2.520 maranak jakhusiñ qalltäna, uka maranak phuqasitapatsti, Jehová Diosax aka Uraqxaruw mä gobierno tuqnam apnaqxañapäna, ukat apnaqirixa David reyin familiapatäñapänwa. * Jesucristox 1914 maran alaxpachan reyjam uttʼayatakän ukhaw uka profeciax phuqasïna. Akat mä jukʼarux uka Apnaqäwiw Diosar taqi chuyma luqtirinakapan suytʼäwip phuqarakini.
“Jiwañatxa qhispiyam”
11. ¿Kunsa Eliú chachan arunakapax Diosxat yatichistu?
11 ‘Mä angelaw’ jaqin ‘chiqätap arsu’ ukat Diosarux ‘istʼamaya’ sasaw achiktʼaraki sasinwa Eliú chachax Job tatar yatiyäna. Ukxarusti, ¿kunas pasäna? Eliux akham siwa: ‘Diosax jupat khuyaptʼayasisinxa akham saraki: jiwañatxa qhispiyam, qhispiyasiñapsti jikxataraktwa. Cuerpopax wasitat kʼumara uñjasxpan, ukatsti wayna tiempo sarnaqäwipar kutʼxtpan’ sasa (Job 33:23-26). Khitinakatï arrepentisipki ukanakatix mä ‘qhispiyäwi’ utjatapwa uka arunakax uñachtʼayistu (Job 33:24).
12. Eliú chachan arunakaparjamaxa, ¿kuna suytʼäwis jaqinakatak utji?
12 Eliú chachax kuntï qhispiyäwit siskäna uk janiw sumpach amuykänti, ukhamarakiw profetanakax taqi kuntï qillqapkatayna ukx jan amuyapkänti (Dan. 12:8; 1 Ped. 1:10-12). Ukhamäkchïnsa, Diosax mä qhispiyir tuqnamwa jaqinakar chuymankipstañata ukat jiwañat qhispiyani, sasin Jupar atinisiñatakiw uka arunakax chʼamachistu. Chiqansa, Eliú chachan arunakapaw wiñay jakañ suytʼäwit qhanañchistu. Ukat Job libroxa, jiwatat jaktañax utjaniw sasaw yatiyaraskistu (Job 14:14, 15).
13. ¿Kunatsa cristianonakatakix Eliú chachan arunakapax wali wakiskirixa?
13 Akapachan tʼunjäwipat qhispiyasiñ munapki ukanakatakixa, Eliú chachan arunakapax wali wakiskiripuniwa. Qhispiyasirinakat chuymankipstat jilat kullakanakax wasitatwa wayn tawaqur kuttapxani (Apo. 7:9, 10, 14-17). Ukat machaq uraqin jaktirinakas ukhamäpxarakiniwa. Ukanak yatiyasax walpun kusistanxa. Ukampisa, alaxpachan wiñay jakañataki jan ukax “yaqha ovenakjam” Uraqin wiñay jakañataki suytʼäwinïkstansa, Jesusan qhispiyäwipar iyawsañaw wakisi, ukhamatakwa mä suytʼäwinïsna (Juan 10:16; Rom. 6:23).
Jehová Diosaw “jiwañarux tʼunjani”
14. Israelitanakax janiw Moisesax Ley katuqkäna ukampikix wiñay jakañ suytʼäwinïpkasapänti, ¿kunatsa ukham sissna?
14 Jehová Diosax Abrahaman wawanakapampi mä arustʼäwir mantäna ukhaw jupanakax mä markjam uñtʼatäxapxäna. Jehová Diosax Ley churasax akham sänwa: “Nayan arsutanakaxsti, ukhamarak leyinakaxsa phuqhapxapunim. Kawkïri jaqitix ukanaka phuqkani ukasti jakaniwa” sasa (Lev. 18:5). Ukampisa, Israelitanakax uka Leyirjamax juchañchatäpxänwa, kunattix janiw uka Ley phuqirjamäpkänti, ukatwa mä qhispiyäwix munasïna (Gál. 3:13).
15. ¿Kuna jutïr bendicionanakatsa Davitax parläna?
15 Jehová Diosax janiw Moisesaruk wiñay jakañ suytʼäwitx qillqaykänti, jan ukax qullan ajayupamp amuytʼayasax yaqha chachanakarus qillqayarakïnwa (Sal. 21:4; 37:29). Ukanakatxa maynix salmonak qillqir Davitawa. Mä salmo qillqatapanxa, Sión markana Diosan luqtirinakapax mayachtʼatäpxatapat parläna, ukatsti akham arunakampiw tukuyarakïna: “Ukawjaruw [Jehová] Tatitux askip apayani: ukasti wiñay jakañawa” sasa (Sal. 133:3).
16. Isaiasan qillqataparjamxa, ¿Jehová Diosax kunsa ‘aka uraqpachatxa’ chhaqtayxani?
16 Jehová Diosaw Isaiasarux aka Uraqin wiñay jakañ suytʼäwit qillqañapatak amuytʼayäna (Isaías 25:7, 8 liytʼasiñapawa). Juchasa jiwañasa mä jathi ‘mantjamawa’, mä arunxa, mä jathi ikiñampis jaqinakar chʼuqantas saman apaqkaspa ukhamawa. Aka qillqatanxa, Jehová Diosax jiwañarusa jucharusa ‘qʼal tʼunjä’ sasaw markaparux saraki, mä arunxa, ‘taqi aka uraqpachatwa’ chhaqtayxani.
17. Wiñay jakañ suytʼäwinïñasatakixa, ¿kunsa Mesiasax lurañapäna?
17 Jichhasti, Moisesax katuqkäna uka Leyirjamax Azazelatakïkäna uka urqu cabritompix kamachasiñapänsa. Maran mä kuti, Jucha Pampachayasiñ Urunwa, jilïr sacerdotex “uka cabriton pʼiqipxaru amparapa luqxatasasti israelita jaqinakan ñanqha luratanakapa” arsuñapäna. Ukatxa, uka urqu cabritox wasar tuqiru “taqi jaqinakan juchanakap apawayx[äna]” (Lev. 16:7-10, 21, 22). Isaías profetax Mesiasan jutäwipatwa qillqatayna, jupaw urqu cabritjam ‘tʼaqhisiñanaka’ ‘ayquñanaka’ ukat “walja jaqinakan juchanakap” apasxañapäna. Ukhamatwa wiñay jakañ suytʼäwi churistasapäna (Isaías 53:4-6, 12 liytʼasiñapawa).
18, 19. ¿Isaías 26:19 ukat Daniel 12:13 qillqatanakanxa kuna suytʼäwitsa qhanpach amuyasi?
18 Jehová Diosax Isaías tuqnamwa, Israel markarux akham säna: “Juman jiwirinakaxa jakatatapxaniwa, jiwat janchinakapas jakatatapxarakiniwa. Aka uraqin ikirinakasti ikinakapatxa sartapxaniwa, kusisiñatwa arnaqasipxarakini. Jumaw qhanamxa mä jallu sullar uñtat apayantaxa, ukampis jiwatanakax jakatatapxarakiniwa” sasa (Isa. 26:19). Aka Uraqin wiñay jakañ suytʼäwitsa jiwatat jaktañat suytʼäwitsa Hebreo Arut Qullan Qillqatanakanxa sum qhanañchtʼi. Amuytʼañataki, Danielax niya 100 maranakanïna ukhaxa, Jehová Diosax akham sänwa: “Samartʼarakim, qhipa urunakanwa sartasxarakïta, kunatix waktʼkätam uka katuqañamataki” sasa (Dan. 12:13).
19 Martax jiwatat jaktañ suytʼäwinïtapatwa, Jesusar akham säna: “Jïsa, [jilajan] qhipa urun jaktañapxa yattwa” sasa (Juan 11:24). Ukhamaxa, Jesusax yatichkäna jan ukax Jesusan arkirinakapax Diosan amuytʼayat qillqapkäna ukarjamaxa, ¿uka suytʼäwix mayjtʼayaspachänti? ¿Jehová Diosax aka Uraqin wiñay jakañ suytʼäw churaskakistuti? Jutïr yatichäwinwa uka jisktʼanakar qhanañchtʼasiskani.
[Qhanañchäwi]
¿Qhanañchtʼasmati?
• ¿Jaqinakax kuna suytʼäwxarus ‘inamayaru katxaruyata’?
• ¿Abrahamax jiwatat jaktañ suytʼäwiruw atinisïna, ¿kunjamatsa uk yattanxa?
• Kuntï Eliux Job tatar siskäna uka arunakaxa, ¿kuna suytʼäwsa churistu?
• ¿Kunjamatsa Hebreo Arut Qullan Qillqatanakanxa wiñay jakañ suytäwitsa jiwatat jaktañ suytʼäwits qhan amuyasi?
[Jisktʼanaka]
[5 janan fotopa]
Kuntï Eliux Job tatar siskäna uka arunakaw jaqinakar chuymankipstañampita jiwañampit qhispiyasiñ suytʼäwi churi
[6 janan fotopa]
“Samartʼarakim, qhipa urunakanwa sartasxarakïta, kunatix waktʼkätam uka katuqañamataki” sasaw Diosax Danielar säna