Luzingu ya Mvula na Mvula na Ntoto​—Kivuvu ya Nzambi Mepesaka

“Lugangu mekumaka na nsi ya kiyeka ya kima ya mpamba . . . sambu na kivuvu.”​—ROMA 8:20, NW.

1, 2. (a) Sambu na nki kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula na ntoto kele mfunu sambu na beto? (b) Sambu na nki bantu mingi kendimaka ve nde bantu lenda zinga mvula na mvula na ntoto?

 ZIKU nge keyibuka kyese ya nge waka ntangu nge longukaka na mbala ya ntete nde, ntama mingi ve bantu tanuna dyaka ve mpi tafwa dyaka ve, kansi bo tazinga mvula na mvula na ntoto. (Yoa. 17:3; Kus. 21:3, 4) Ziku nge vandaka na kyese ya kuzabisa bantu yankaka kivuvu yina ya Masonuku. Nkutu, kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula kele kitini ya mfunu ya nsangu ya mbote yina beto kesamunaka. Yo kevandaka ti bupusi na mutindu beto ketadilaka luzingu.

² Mabundu mingi ya Kikristu kendimaka ve kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula na ntoto. Ata Biblia kelongaka nde moyo kefwaka, mabundu mingi kelongaka dilongi ya kewakana ve ti Masonuku ya ketubaka nde muntu kele ti moyo ya kefwaka ve yina kelandaka na kuzinga na nima ya lufwa mpi ya kezingaka na insi ya bampeve. (Ezek. 18:20) Yo yina, bantu mingi kendimaka ve nde bantu lenda zinga mvula na mvula na ntoto. Ebuna, beto lenda kudiyula nde: Keti kivuvu yina mesimbama mpenza na Biblia? Kana yo kele mpidina, inki ntangu Nzambi kumonisaka yo na bantu na mbala ya ntete?

“Mekumaka na Nsi ya Kiyeka ya Kima ya Mpamba . . . Sambu na Kivuvu”

3. Inki mutindu Nzambi kumonisaka pwelele lukanu na yandi sambu na muntu banda na luyantiku ya disolo ya luzingu ya bantu?

³ Yehowa kumonisaka pwelele lukanu na yandi sambu na bantu na luyantiku mpenza ya disolo ya luzingu ya bantu. Nzambi tubaka pwelele nde Adami zolaka kuzinga mvula na mvula kana yandi lemfuka. (Kuy. 2:9, 17; 3:22) Ntembe kele ve nde bana ya ntete ya Adami kuzabaka mambu ya metala kukuka yina muntu kuvidisaka, yina vandaka kumonana na banzikisa ya pwelele. Nzambi kukangaka nzila ya vandaka kunata na kilanga ya Edeni, mpi bantu kununaka mpi kufwaka. (Kuy. 3:23, 24) Na nima ya ntangu, nda ya luzingu ya muntu kumaka nkufi. Adami kuzingaka bamvula 930. Semi, yina kugulukaka na Mvula ya Ngolo, kuzingaka kaka bamvula 600, mpi mwana na yandi Arpaksadi kuzingaka bamvula 438. Tata ya Abrahami, Tera, kuzingaka bamvula 205. Nda ya luzingu ya Abrahami kuvandaka bamvula 175, ya mwana na yandi Izaki 180, mpi ya Yakobi 147. (Kuy. 5:5; 11:10-13, 32; 25:7; 35:28; 47:28) Yo fwete vanda nde bantu mingi kubakisaka ntendula ya kubeba yai: bo vidisaka kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula! Keti bo vandaka ti kikuma ya kutula kivuvu nde bo tabaka yo dyaka?

4. Inki kikuma bantu ya kwikama ya ntama kuvandaka na yo ya kukwikila nde Nzambi zolaka kuvutula dyaka balusakumunu yina Adami kuvidisaka?

⁴ Ndinga ya Nzambi ketuba nde: “Lugangu [ya bantu] mekumaka na nsi ya kiyeka ya kima ya mpamba . . . sambu na kivuvu.” (Roma 8:20, NW) Inki kivuvu? Mbikudulu ya ntete mpenza ya Biblia kutubilaka “nkuna” yina zolaka ‘kutatika nyoka na ntu.’ Mbikudulu yango ketuba nde: “Mono tatula kimbeni na kati na nge ti nkento mpi na kati ya nkuna na nge ti nkuna na yandi. Yandi tatatika nge na ntu, ebuna nge tatatika yandi na kisingini.” (Kuyantika 3:15, NW; tanga Kuyantika 3:1-5.) Na bantu ya kwikama, lusilu ya Nkuna yina kupesaka kikuma ya kutula kivuvu nde Nzambi zolaka kuyambula ve lukanu na yandi sambu na bantu. Yo pesaka bantu bonso Abele ti Noa kikuma ya kukwikila nde Nzambi zolaka kuvutula dyaka balusakumunu yina Adami kuvidisaka. Yo lenda vanda  nde bantu yai kubakisaka nde ‘kutatika nkuna na kisingini’ zolaka kulomba nde menga kutyamuka.​—Kuy. 4:4; 8:20; Baeb. 11:4.

5. Inki kemonisa nde Abrahami vandaka kukwikila na lufutumuku?

⁵ Beto tadila mbandu ya Abrahami. Ntangu Nzambi kumekaka yandi, Abrahami “zolaka kupesa Izaki . . . mwana na yandi mosi yina ya yandi vandaka na yandi makabu.” (Baeb. 11:17) Sambu na nki yandi vandaka ti luzolo ya kusala yo? (Tanga Baebreo 11:19.) Yandi vandaka kukwikila na lufutumuku! Abrahami kuvandaka ti kikuma ya kukwikila na lufutumuku. Nkutu, Yehowa kuvutudilaka dyaka Abrahami ngolo ya kubuta mpi kusalaka na mpila nde Abrahami ti nkento na yandi Sara kubuta mwana na kimununu na bo. (Kuy. 18:10-14; 21:1-3; Roma 4:19-21) Abrahami kuvandaka mpi ti lusilu ya Yehowa. Nzambi kutubilaka yandi nde: “Izaki muntu ta butila nge dikanda ya bantu mutindu mono me tubaka.” (Kuy. 21:12) Yo yina, Abrahami kuvandaka ti bikuma ya mbote ya kutula ntima nde Nzambi zolaka kufutumuna Izaki.

6, 7. (a) Inki kuwakana Yehowa kusalaka ti Abrahami? (b) Inki mutindu lusilu yina Yehowa kupesaka na Abrahami kepesa kivuvu na bantu?

⁶ Sambu na lukwikilu ya nene ya Abrahami, Yehowa kusalaka kuwakana ti yandi na yina metala bana na yandi, to “nkuna.” Yehowa kutubaka nde: “Ebuna bantu yonso ya nsi-ntoto ta lombaka mono na kusakumuna bo mutindu mono me sakumunaka bana na nge. Mono ta sala mambu yai yonso sambu nge lemfukilaka mono.” (Kuyantika 22:​18, NW) Yo monanaka nde Yezu Kristu kele kitini ya ntetentete ya “nkuna.” (Gal. 3:16) Yehowa kuzabisaka Abrahami nde “nkuna” na yandi zolaka kuvanda mingi “bonso bambwetete na zulu to bonso bambuma ya zelo na lweka ya masa,” ntalu yina Abrahami kuzabaka ve. (Kuy. 22:17) Kansi, na nima ntalu yina kuzabanaka. Yezu Kristu ti bantu 144000, yina tayala ti yandi na Kimfumu na yandi, kesala “nkuna” yina. (Gal. 3:29; Kus. 7:4; 14:1) Kimfumu ya Mesia kele mwaye yina “bantu ya makanda yonso ya ntoto tabaka lusakumunu.”

⁷ Yo lenda vanda nde Abrahami kubakisaka mpenza ve mbote mfunu ya kuwakana yina Yehowa kusalaka ti yandi. Ata mpidina, Biblia ketuba nde yandi “vandaka kuvingila bwala yina ke na banzo ke na fondasio ya mvula na mvula.” (Baeb. 11:10) Bwala yina kele Kimfumu ya Nzambi. Sambu na kubaka balusakumunu na nsi ya Kimfumu yina, yo talomba nde Abrahami kuzinga dyaka. Yandi lenda baka luzingu ya mvula na mvula na ntoto na nzila ya lufutumuku. Mpi bantu yina taguluka na Armagedoni to bayina bo tafutumuna lenda baka luzingu ya mvula na mvula.​—Kus. 7:9, 14; 20:12-14.

‘Mpila ya Kubumba Mambu Yina Mefuluka na Ntima Kele Ve’

8, 9. Sambu na nki mukanda ya Yobi kele kaka ve disolo ya ketubilaka bampasi ya muntu mosi?

⁸ Na nsungi ya ntangu yina kulutaka na kati ya luzingu ya ntekolo ya Abrahami, Yozefi, mpi profete Moize, kuzingaka ti muntu mosi zina na yandi Yobi. Mukanda ya Yobi, ziku yina Moize kusonikaka, ketendula sambu na nki Yehowa kupesaka nzila nde Yobi kumona mpasi mpi nki mutindu mambu kusukaka sambu na yandi. Kansi, mukanda ya Yobi kele ve kaka disolo ya ketubilaka bampasi ya muntu mosi; yo ketubilaka mingi bantembe ya ketadila bigangwa yonso. Mukanda yango kesadisa na kubakisa lunungu ya Yehowa na mutindu na yandi ya kuyala, mpi yo kemonisa nde kwikama mpi bivuvu ya luzingu ya bansadi yonso ya Nzambi na ntoto mesimbama na ntembe yina kubasikaka na Edeni. Ata Yobi kubakisaka ve ntembe yai, yandi pesaka ve nzila nde banduku na yandi tatu kunata yandi na kuyindula nde yandi nungaka ve na kutanina kwikama na yandi. (Yobi 27:5) Mambu yai fwete kumisa lukwikilu na beto ngolo mpi kusadisa beto na kubakisa nde beto lenda tanina kwikama na beto mpi kunwanina luyalu ya Yehowa.

⁹ Ntangu banduku ya Yobi tatu ya luvunu yina kwendaka kupesa yandi kikesa kumanisaka na kutuba, ‘Elihu mwana ya Barakele, na fami ya Rami, muntu ya dikanda ya Buzi’ kupesaka mvutu. Inki kupusaka yandi na kutuba? Yandi tubaka nde: “Ntima na mono me fuluka na mambu ya kutuba; mpila ya kubumba yo mpi kele ve.” (Yobi 32:2, 5, 18) Ata mambu yina Elihu kutubaka na ngolo ya mpeve kulunganaka ntangu Nzambi kuvutudilaka Yobi bima yonso, bangogo na yandi kele mpi mfunu sambu na bantu yankaka. Yo kele ti kivuvu sambu na bantu yonso yina ketaninaka kwikama.

10. Inki kemonisa nde bantangu yankaka beto lenda sadila nsangu yina Yehowa kepesa na muntu mosi sambu na bantu yonso?

¹⁰ Bantangu yankaka, Yehowa kepesaka nsangu  na muntu mosi, kansi beto lenda sadila yo mpi sambu na bantu yonso. Beto lenda mona yo na mbikudulu ya Daniele ya ketadila ndosi ya Nabukodonozore, Ntotila ya Babilone, ya ketadila kuzenga nti ya nene. (Dan. 4:7-24) Ata ndosi yina kulunganaka na Nabukodonozore, yo vandaka kutubila dyambu mosi ya kuluta nene. Yo vandaka kumonisa nde luyalu ya Nzambi na ntoto, yina vandaka kumonana na kimfumu ya kikanda ya Ntotila Davidi, zolaka kumonana dyaka na nima ya nsungi ya bamvula 2 520 yantika na mvu 607 N.T.B. a Luyalu ya Nzambi na ntoto yantikaka kumonana dyaka na ntangu Nzambi kutulaka Yezu Kristu Ntotila na zulu na mvu 1914. Yindula mutindu luyalu ya Kimfumu talungisa ntama mingi ve bivuvu ya bantu ya bulemfu!

“Kupesa Ve Nzila nde Yandi Kulumuka na Dibulu!”

11. Mambu ya Elihu kutubaka kumonisaka nki na yina metala Nzambi?

¹¹ Ntangu yandi pesaka Yobi mvutu, Elihu kutubaka nde “wanzio mosi na kati ya bawanzio mingi-mingi ya Nzambi ta kwisa kusadisa yandi ti kusonga yandi nki yandi fweti sala.” Inki tasalama kana wanzyo yai ‘kusamba Nzambi, sambu Nzambi kundima yandi’? Elihu ketuba nde: “Ebuna yandi [Nzambi] mesadila yandi mambu ya mbote mpi ketuba nde, ‘Kupesa ve nzila nde yandi kulumuka na dibulu! Mono mezwa nkudulu mosi! Bika nsuni na yandi kukuma pete kuluta na buleke; bika yandi kuvutuka na bilumbu ya ngolo na yandi ya butoko.’” (Yobi 33:23-26, NW) Mambu yai kumonisaka luzolo ya Nzambi ya kundima “nkudulu mosi” to “mufiniku” sambu na mambote ya bantu ya kebalula ntima.​—Yobi 33:24, NW, noti na nsi ya lutiti.

12. Inki kivuvu bangogo ya Elihu kepesa na bantu yonso?

¹² Yo lenda vanda nde Elihu kubakisaka ve ntendula yonso ya nkudulu, kaka bonso baprofete vandaka kubakisa mpenza ve mambu yonso ya bo vandaka kusonika. (Dan. 12:8; 1 Pie. 1:10-12) Ata mpidina, bangogo ya Elihu kemonisa kivuvu nde Nzambi zolaka kilumbu yankaka kundima nkudulu mpi kukatula bantu na kimpika ya malanda ya kimununu mpi ya lufwa. Bangogo ya Elihu kumonisaka kivuvu ya kitoko ya luzingu ya mvula na mvula. Mukanda ya Yobi kemonisa mpi nde lufutumuku tavanda.​—Yobi 14:14, 15.

13. Bakristu kebaka inki ntendula na bangogo ya Elihu?

¹³ Bubu yai, bangogo ya Elihu kele kaka ti ntendula sambu na bamilio ya Bakristu yina kele ti  kivuvu ya kuguluka ntangu ngidika ya bima ya ntangu yai tafwa. Minunu yina tavanda na kati ya bantu yina taguluka tavutuka na bilumbu ya ngolo na bo ya butoko. (Kus. 7:9, 10, 14-17) Dyaka, kivuvu ya kumona bantu yina tafutumuka kevutuka na bilumbu ya buleke na bo kelanda na kusepedisa bantu ya kwikama. Ya kyeleka, sambu na kubaka luzingu ya kukonda kufwa na zulu sambu na Bakristu ya kupakulama mpi luzingu ya mvula na mvula na ntoto sambu na “mameme ya nkaka” ya Yezu, yo kelomba kutula lukwikilu na kimenga ya nkudulu ya Kristu.​—Yoa. 10:16; Roma 6:23.

Lufwa Mekatuka na Ntoto

14. Inki kemonisa nde kima mosi ya meluta Nsiku ya Moize kuvandaka mfunu sambu bantu ya Izraele kuvanda ti kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula?

¹⁴ Bana ya Abrahami kukumaka kikanda ya kimpwanza ntangu bo kotaka na ngwisana ya kuwakana ti Nzambi. Ntangu yandi pesaka bo Nsiku, Yehowa kutubaka nde: “Beno landa bansiku na mono ti bikalulu na mono; muntu yina ke landa yo, yandi ta zinga sambu na yo.” (Levi 18:5) Kansi, sambu bantu ya Izraele lendaka ve kuzitisa minsiku ya kukuka ya Nsiku, Nsiku kukangaka bo na kimpika mpi bo vandaka ti mfunu ya kukatuka na kimpika yina.​—Gal. 3:13.

15. Sambu na inki lusakumunu ya kekwisa Davidi kusonikaka na ngolo ya mpeve santu?

¹⁵ Na nima ya Moize, Yehowa kupesaka bansoniki yankaka ya Biblia mpeve santu sambu na kutubila kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula. (Nk. 21:3; 37:29) Mu mbandu, muyimbi-bankunga Davidi kusukisaka nkunga mosi ya ketubila bumosi ya bansambidi ya kyeleka na Sioni ti bangogo yai: “Po pana Mfumu Nzambi tubaka nde yandi ta sakumuna bantu, yandi ta pesa bo luzingu yina ke manaka ve.”​—Nk. 133:3.

16. Na nzila ya Yezaya, inki Yehowa kusilaka na yina metala makwisa ya “ntoto” ya mvimba?

¹⁶ Yehowa kupesaka mpeve santu na yandi na profete Yezaya sambu na kubikula na yina metala luzingu ya mvula na mvula na ntoto. (Tanga Yezaya 25:7, 8.) Bonso “lele” to bulanketi ya kekanga bantu mpema, masumu mpi lufwa metulaka kizitu ya nene na zulu ya bantu. Yehowa kendimisa bantu na yandi nde yandi takatula masumu mpi lufwa “na zulu ya ntoto.”

17. Inki mukumba ya Mesia yina mbikudulu kutubilaka kekangula nzila ya kenata na luzingu ya mvula na mvula?

¹⁷ Beto tadila mpi mambu yina Nsiku ya Moize vandaka kutuba na yina metala nkombo sambu na Azazele. Mbala mosi konso mvula, na Kilumbu ya Ndolula, nganga-Nzambi ya nene vandaka ‘kutula maboko na yandi yonso zole na zulu ya ntu ya nkombo, ebuna yandi tuba mbi yonso ti masumu yonso ya bantu ya Israele. Mpidina masumu yonso  yandi me tula yo na zulu ya ntu ya nkombo. Ntangu yai yandi fweti tinda nkombo na ntoto ya zelo na zelo.’ (Levi 16:7-10, 21, 22) Yezaya kutubilaka na ntwala kukwisa ya Mesia, yina zolaka kuvanda ti mukumba ya mutindu mosi mpi kunata “kubela,” “bampasi,” mpi “masumu ya bantu mingi,” ebuna na mutindu yina kukangula nzila ya kenata na luzingu ya mvula na mvula.​—Tanga Yezaya 53:4-6, 12.

18, 19. Inki kivuvu Yezaya 26:19 mpi Daniele 12:13 kemonisa pwelele?

¹⁸ Na nzila ya Yezaya, Yehowa kusongaka bantu na yandi ya Izraele nde: “Bantu na nge bayina me fwaka, bo ta zinga diaka, bamvumbi na bo ta vanda diaka na moyo. Bo ta telama, bayina me lala na maziamu, bo ta yimba bankunga ya kiese. Mutindu malulu ke pesaka ngolo na ntoto na suka-suka, mutindu yo yina mpi nge Mfumu Nzambi ta pesa ngolo ti moyo na bantu yina me fwaka.” (Yez. 26:19) Masonuku ya Kiebreo kemonisa pwelele kivuvu ya lufutumuku mpi ya luzingu na ntoto. Mu mbandu, ntangu Daniele kuvandaka ti bamvula kiteso ya 100, Yehowa kundimisaka yandi nde: “Nge ta fwa kansi na kilumbu ya nsuka nge ta telama na kubaka matabisi na nge.”​—Dan. 12:13.

¹⁹ Sambu na kivuvu ya lufutumuku, Marta kusongaka Yezu na yina metala mpangi na yandi yina kufwaka nde: “Mono zaba nde yandi ta vanda diaka na moyo na kilumbu ya nsuka, ntangu Nzambi ta tedimisa bantu na lufwa.” (Yoa. 11:24) Keti malongi ya Yezu mpi masonama ya kupemama ya balongoki na yandi kusobaka kivuvu yai? Keti luzingu ya mvula na mvula na ntoto kele kaka kivuvu yina Yehowa kepesa na bantu? Beto tatadila bamvutu na bangyufula yai na disolo yina kelanda.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Lenda Tendula?

• Lugangu ya bantu “mekumaka na nsi ya kiyeka ya kima ya mpamba” sambu na nki kivuvu?

• Inki kemonisa nde Abrahami vandaka kukwikila na lufutumuku?

• Bangogo ya Elihu kutubilaka Yobi kele ti nki kivuvu sambu na bantu?

• Inki mutindu Masonuku ya Kiebreo kemonisa kivuvu ya lufutumuku mpi ya luzingu ya mvula na mvula na ntoto?

[Bangyufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 11]

Bangogo yina Elihu kutubilaka Yobi kepesa kivuvu nde Nzambi takatula bantu na kimpika ya malanda ya kimununu mpi ya lufwa

[Kifwanisu ya kele na lutiti 12]

Nzambi kundimisaka Daniele nde ‘na kilumbu ya nsuka yandi tatelama na kubaka matabisi na yandi’