Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Muoyo wa tshiendelele pa buloba nditekemena didi Nzambi mutupeshe

Muoyo wa tshiendelele pa buloba nditekemena didi Nzambi mutupeshe

Muoyo wa tshiendelele pa buloba nditekemena didi Nzambi mutupeshe

‘Bifukibua biakatekibua kunyima kua malu a patupu mu ditekemena.’​—LOMO 8:20.

1, 2. (a) Bua tshinyi ditekemena dia muoyo wa tshiendelele pa buloba didi ne mushinga kutudi? (b) Bua tshinyi bantu ba bungi kabatu bitaba ne: bantu nebapete muoyo wa tshiendelele pa buloba?

PAMUAPA utshidi muvuluke disanka diuvua mupete pawakumvua bua musangu wa kumpala ne: mu matuku makese emu bantu kabakuikala bakulakaja anyi bafua to, kadi nebikale ne muoyo wa tshiendelele pa buloba. (Yone 17:3; Buak. 21:3, 4) Kakuyi mpata, uvua ne disanka dia kumanyisha bakuabu ditekemena dia muoyo wa tshiendelele bualu mbumue bua ku malu manene atutu tuambila bantu patudi tubayisha lumu luimpe. Didi dishintulula mushindu utudi tuangata muoyo.

2 Bitendelelu bia bungi bia mu bukua-buena Kristo kabitu biakula bua ditekemena dia muoyo wa tshiendelele pa buloba to. Nansha mudi Bible ulongesha ne: anyima utu ufua, biobi bidi bilongesha ne: muntu udi ne anyima utu ushala ne muoyo padiye ufua ne uya mu diulu anyi muaba mukuabu. (Muam. 9:5) Ke bualu kayi, bantu ba bungi kabatu bitaba ne: bantu nebapete muoyo wa tshiendelele pa buloba to. Nunku tudiebeje ne: Bible udiku wakula bua ditekemena edi anyi? Bikalabi nanku, ndîba kayi divua Nzambi muakule bua ditekemena edi bua musangu wa kumpala?

‘Biakatekibua kunyima kua malu a patupu mu ditekemena’

3. Mmushindu kayi uvua Nzambi muleje tshivuaye mulongolole bua bantu anu pakabafukaye?

3 Yehowa wakamanyisha tshivuaye mulongolole bua bantu anu pakabafukaye. Wakaleja patoke ne: bu Adama mutungunuke ne kumutumikila, uvua ne bua kushala ne muoyo kashidi. (Gen. 2:9, 17; 3:22) Kakuyi mpata, bana ba Adama ba kumpala bakumvua mushindu uvua bantu bafike ku dilua bena mapanga ne bakadimuena bualu ebu bobu nkayabu. Kakuvua kabidi mushindu wa kubuela mu budimi bua Edene to, ne bantu bakatuadija kukulakaja ne kufua. (Gen. 3:23, 24) Pavua matuku enda apita, matuku a muoyo wa muntu avua enda anu akepa. Tshilejilu, Adama wakalala bidimu 930. Sheme uvua mupanduke ku mvula wa kabutu wakalala bidimu 600 ne muanende Âpakashada yeye wakalala bidimu 438. Tela tatuende wa Abalahama wakalala bidimu 205. Abalahama yeye wakalala bidimu 175, muanende Isaka bidimu 180 ne Yakoba bidimu 147. (Gen. 5:5; 11:10-13, 32; 25:7; 35:28; 47:28) Bantu ba bungi mbamone ne: dikepa dia matuku a muoyo wa muntu edi didi dileja ne: ditekemena dia muoyo wa kashidi ndijimine. Kuvuaku bualu buvua mua kubasaka bua kutekemena ne: bantu nebapetulule ditekemena edi anyi?

4. Bua tshinyi bantu bavua balamate Nzambi bavua ne ditekemena dia ne: Nzambi neapingajilule masanka avua Adama mujimije?

4 Dîyi dia Nzambi didi diamba ne: ‘Bifukibua [anyi bantu] biakatekibua kunyima kua malu a patupu mu ditekemena.’ (Lomo 8:20) Nditekemena kayi adi? Mulayi wa kumpala wa mu Bible wakaleja ne: “Muana” uvua ne bua ‘kukuma nyoka ku mutu.’ (Bala Genese 3:1-5, 15.) Bua bantu bavua balamate Nzambi, dilaya dia muana edi divua dibapesha ditekemena dia ne: Nzambi kakupanga kukumbaja tshivuaye mulongolole bua bantu to. Divua dipeshe bantu bu mudi Abele ne Noa ditekemena dia ne: Nzambi neapingajilule masanka avua Adama mujimije. Bantu aba bavua mua kuikala bajingulule ne: ‘disuma dia tshikankanyi tshia muana’ divua ne bua kuelesha mashi panshi.​—Gen. 4:4; 8:20; Eb. 11:4.

5. Ntshinyi tshidi tshileja ne: Abalahama uvua mutuishibue ne: bafue nebabike?

5 Tuangate tshilejilu tshia Abalahama. Pavua Nzambi mumuambile bua amulambule muanende, Abalahama wakenza anu bu uvua ‘mufile Isaka muanende umuepele mulela bu mulambu.’ (Eb. 11:17) Bua tshinyi wakitaba bua kuenza nanku? (Bala Ebelu 11:19.) Uvua mutuishibue ne: Nzambi neabishe bantu ku lufu. Uvua ne tshivua tshimusake ku ditaba nanku. Yehowa uvua mupeshilule Abalahama bukole bua kulelaye ne kuenzaye bua ne: yeye ne mukajende Sala balele muana mu bukulakaje buabu. (Gen. 18:10-14; 21:1-3; Lomo 4:19-21) Abalahama uvua kabidi muvuluke dîyi divua Yehowa mumuambile dia ne: “Tunkanunuina tuebe netubikidibue mu Isaka.” (Gen. 21:12) Nunku, Abalahama uvua mutuishibue ne: Nzambi neabishe Isaka ku lufu.

6, 7. (a) Ntshipungidi kayi tshivua Yehowa mudie ne Abalahama? (b) Bua tshinyi dilaya divua Yehowa mulaye Abalahama didi dipesha bantu ditekemena?

6 Bua ditabuja dikole divua nadi Abalahama edi, Yehowa wakadia nende tshipungidi bua “muana” anyi kankanunuina kende. (Bala Genese 22:18.) Yezu Kristo ke uvua tshitupa tshia kumpala tshia “muana” eu. (Gal. 3:16) Yehowa uvua muambile Abalahama ne: ndelanganyi ya ‘muanende’ ivua ne bua kuvulangana ‘bu mitoto ya mu diulu ne bu nsenga ya ku kala kua mâyi manene.’ Tuambe ne: Abalahama kavua mumanye bungi buvua tunkanunuina tuende ne bua kulua to. (Gen. 22:17) Kadi bungi buatu buakalua kumanyika pashishe. Yezu Kristo ne bantu 144 000 bakokesha nende mu Bukalenge buende ke badi benza ‘kankanunuina’ kavuabu balaye aka. (Gal. 3:29; Buak. 7:4; 14:1) ‘Bisamba bionso bia pa buloba nebisanke’ ku diambuluisha dia Bukalenge bua Masiya.

7 Abalahama kavua mua kuikala mumvue bimpe tshivua tshipungidi tshivua Yehowa mudie nende tshimvuija to. Nansha nanku Bible udi wamba ne: ‘Uvua mutekemene musoko udi ne bishimikidi.’ (Eb. 11:10) Musoko au ke Bukalenge bua Nzambi. Bua Abalahama kupetaye masanka mu Bukalenge ebu, udi ne bua kupeta kabidi muoyo. Kadi bua kupetaye muoyo wa tshiendelele pa buloba, udi ne bua kubishibua ku lufu. Bantu bapanduka ku Armagedone ne babishabu ku lufu badi mua kupeta pabu muoyo wa tshiendelele.​—Buak. 7:9, 14; 20:12-14.

‘Nyuma udi ungenzeja’

8, 9. Bua tshinyi mukanda wa Yobo kawena anu mukanda wa muyuki wa makenga a Yobo patupu?

8 Panyima pa lufu lua Yozefe kankanunuina ka Abalahama ne kumpala kua Mose kuluaye muprofete, kuvua muntu mukuabu diende Yobo. Mukanda wa Yobo, udibu mua kuikala bafunde kudi Mose, udi umvuija bua tshinyi Yehowa wakalekela Yobo ukenga ne mushindu uvua makenga ende malue kujika. Tshidibi mukanda wa Yobo kawena ulonda anu makenga ende to, kadi udi ushindamena kabidi pa malu adi atangila bantu ne banjelu. Mukanda eu udi uleja ne: Yehowa udi ukokesha mu mushindu muimpe. Udi uleja kabidi ne: muoyo mutoke wa basadidi ba Nzambi bonso ne ditekemena diabu dia kupeta muoyo pa buloba bidi bienda pamue ne tshilumbu tshivua tshijuke mu Edene. Nansha muvua Yobo kayi mumvue tshilumbu atshi, kakalekela balunda bende basatu bamufikisha ku diela meji ne: kavua mulame muoyo wende mutoke to. (Yobo 27:5) Bualu ebu budi ne bua kukolesha ditabuja dietu ne kutuambuluisha bua kumona ne: tudi mua kulama muoyo wetu mutoke ne kulamata bumfumu bua Yehowa.

9 Pakajikija balunda basatu ba Yobo bavua badiamba muvuabu balue kumusamba kuakula, “Elihu, muana wa Balakela, muena Buzi wakabanga kuakula.” Ntshinyi tshivua tshimusake bua kuakula? Wakamba ne: ‘Ndi muule tente ne mêyi; nyuma udi munda muanyi udi ungenzeja.’ (Yobo 32:5, 6, 18) Nansha muvua malu avua Elihu muambe ku bukole bua nyuma wa Nzambi makumbane dîba divua mateta a Yobo majike, mêyi ende adi kabidi ne mushinga bua bantu bakuabu. Adi apesha bantu bonso badi balama muoyo mutoke ditekemena.

10. Ntshinyi tshidi tshileja ne: malu atu Yehowa wambila muntu umue atu imue misangu atangila bantu bonso?

10 Imue misangu malu atu Yehowa wambila muntu umue adi kabidi mua kutangila bantu bonso. Bualu ebu budi bumuenekela mu mulayi wa muprofete Danyele uvua wakula bua tshilota tshivua Nebukadanesâ mukalenge wa Babulona mumone bakosa mutshi munene. (Dan. 4:10-27) Nansha muvua tshilota atshi tshikumbanyine Nebukadanesâ, tshivua tshiakula kabidi bua bualu bunene buvua ne bua kuenzeka pashishe. Tshivua tshileja ne: bukokeshi bua Nzambi buvua buleja kudi bakalenge ba mu dîku dia mukalenge Davidi buvua ne bua kulua kumueneka panyima pa bidimu 2 520, kumbukila mu tshidimu tshia 607 kumpala kua Yezu. * Bukokeshi bua Nzambi pa buloba buvua ne bua kumueneka kabidi pakatekabu Yezu Kristo mukalenge mu diulu mu 1914. Elayi meji muikala Bukalenge ebu ne bua kukumbaja majinga a bantu badi batumikila Nzambi.

‘Umusungile bua kapueki mu dijimba dia bafue’

11. Mêyi a Elihu avua aleja tshinyi bua Nzambi?

11 Elihu wakandamuna Yobo umuambila bua ‘muanjelu, muakuidi wende mene, umue munkatshi mua tshinunu tshia banjelu bakuabu, bua yeye kuleja muntu buakane budiye ne bua kuenza.’ Ntshinyi tshienzeka bikala muanjelu au ‘utendelela Nzambi bua umvuangana nende bimpe’? Elihu udi wamba ne: Nzambi ‘udi umuleja luse, udi wamba ne: Umusungile bua kapueki mu dijimba dia bafue, bualu bua ngakusangana tshia kumupikula natshi. Munyinyi wa pambidi pende neupite wa muana bulengele, udi upingana ku matuku a bunsongalume buende.’ (Yobo 33:23-26) Mêyi aa avua aleja muvua Nzambi mudilongolole bua kuitaba tshintu ‘tshia kupikula natshi’ bantu badi banyingalala bua mibi yabu.​—Yobo 33:24.

12. Mêyi a Elihu adi apesha bantu ditekemena kayi?

12 Anu bu muvua baprofete kabayi bumvua bimpe malu onso avuabu bafunda, Elihu kavua mua kuikala mumvue bimpe tshivua tshintu tshia kupikula natshi bantu tshiumvuija to. (Dan. 12:8; 1 Pet. 1:10-12) Kadi mêyi a Elihu avua aleja ditekemena didi nadi bantu dia ne: dimue dituku Nzambi uvua ne bua kuitaba tshintu tshia kupikula natshi bantu ne kubumbusha ku bupika bua bukulakaje ne lufu. Elihu uvua wakula bua ditekemena dilenga dia muoyo wa tshiendelele. Mukanda wa Yobo udi uleja kabidi ne: bafue nebabike.​—Yobo 14:14, 15.

13. Mêyi a Elihu adi ne mushinga kayi bua bena Kristo?

13 Lelu eu mêyi a Elihu atshidi ne mushinga kudi bena Kristo ba bungi badi ne ditekemena dia kupanduka ku kabutu ka tshikondo tshibi etshi. Bakulakaje bapanduka nebapingane ku bunsonga. (Buak. 7:9, 10, 14-17) Ditekemena dia kumona bantu babishibua bapingana ku bunsonga buabu didi kabidi disankisha bantu badi balamate Nzambi. Kadi bua bena Kristo bela manyi kupetabu muoyo udi kauyi ufua mu diulu ne bua “mikoko mikuabo” ya Yezu kupetayi muoyo wa tshiendelele pa buloba, bonso badi ne bua kuitabuja mulambu wa Kristo.​—Yone 10:16; Lomo 6:23.

Lufu nelujimine pa buloba

14. Ntshinyi tshidi tshileja ne: bivua bikengela tshintu tshikuabu tshipite Mikenji ya Mose bua bena Isalele kupetabu ditekemena dia muoyo wa tshiendelele?

14 Bana ba Abalahama bakalua tshisamba tshidikadile pakadiabu tshipungidi ne Nzambi. Pavua Yehowa mubapeshe mikenji ayi, wakabambila ne: ‘Nuenu nutumikile mêyi anyi ne mikenji yanyi; bienza muntu nunku, neikale ne muoyo.’ (Lew. 18:5) Kadi bu muvua bena Isalele kabayi batumikile tshishiki mikenji miakane ayi, yakabapisha ne bivua bikengela babapikule ku dipila adi.​—Gal. 3:13.

15. Nzambi wakasaka Davidi bua kufunda bua disanka kayi ditshilualua?

15 Panyima pa Mose, Yehowa wakasaka bantu bakuabu bavua bafunde Bible bua kuakula bua ditekemena dia muoyo wa tshiendelele. (Mus. 21:4; 37:29) Tshilejilu, Davidi wakajikija Musambu wende udi wakula bua buobumue bua batendeledi balelela mu Siona wamba ne: ‘Yehowa wakavudijilaku bantu disanka, disanka mene dia muoyo tshiendelele.’​—Mus. 133:3.

16. Ntshinyi tshivua Yehowa mulaye ku butuangaji bua Yeshaya bua tshikala ne bua kuenzeka pa “buloba buonso”?

16 Yehowa wakasaka muprofete Yeshaya bua kuakula bua muoyo wa tshiendelele pa buloba. (Bala Yeshaya 25:7, 8.) Bubi ne lufu mbitondeshe bantu nsombelu anu bu mbulankete anyi ‘tshilulu tshikudika tshidi tshibabuikila’ tshibapangisha mua kueyela. Yehowa udi ujadikila basadidi bende ne: bubi ne lufu nebijimine pa “buloba buonso.”

17. Mmudimu kayi wa Masiya uvuabu bamanyishe udi wambuluisha bantu bua kupeta muoyo wa tshiendelele?

17 Tutangile kabidi tshivua Mikenji ya Mose yamba bua mbuji wa Azazele. Musangu umue ku tshidimu mu dituku dia dibuikila dia mibi, muakuidi munene ‘uvua utentakaja bianza biende bibidi pa mutu pa mbuji udi ne muoyo, utondela bena Isalele mibi yabu ne utentakaja malu mabi onso pa mutu pa mbuji, ne mbuji uvua uya ne bujitu bua mibi yabu mu muaba wa patupu.’ (Lew. 16:7-10, 21, 22) Yeshaya wakamanyisha bua dilua dia Masiya uvua ne bua kuenza mudimu wa muomumue ne kuambula “makenga,” “kanyinganyinga,” ne “mibi ya ba bungi” bua bamone mua kupeta muoyo wa tshiendelele.​—Bala Yeshaya 53:4-6, 12.

18, 19. Nditekemena kayi didibu bakuile mu Yeshaya 26:19 ne mu Danyele 12:13?

18 Yehowa wakambila bena Isalele ku butuangaji bua Yeshaya ne: ‘Bafue bebe nebikale ne muoyo; mibidi yabu mifue neyibike. Tabalayi ne imbayi bienu, nuenu badi balala mu dimfuenkenya! Bua mume webe udi bu mume wa munya, buloba nebulopole bafue badimu.’ (Yesh. 26:19) Mifundu ya tshiena Ebelu idi yakula patoke bua ditekemena dia dibishibua ne dia muoyo wa tshiendelele pa buloba. Tshilejilu, pakavua Danyele ne bidimu bitue ku lukama, Yehowa wakamujadikila ne: ‘Newikishe, pashishe neujalame mu bumpianyi buebe ku nshikidilu kua matuku aa.’​—Dan. 12:13.

19 Bu muvua Mâta witaba ne: bafue nebabike, wakambila Yezu bua muanabu uvua mufue ne: ‘Ndi mumanye ne: Yeye neabike dituku dia ku nshikidilu diabika bantu bonso kabidi.’ (Yone 11:24) Malongesha a Yezu ne malu avua bayidi bende bafunde ku bukole bua nyuma wa Nzambi avuaku mashintulule ditekemena edi anyi? Yehowa utshidiku ulaya bantu ne: nebapete muoyo wa tshiendelele pa buloba anyi? Netuandamune nkonko eyi mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 10 Tangila nshapita 6 wa mukanda wa Tutumayi ntema ku mulayi wa Danyele!

Udi muvuluke anyi?

• Bantu bavua ‘batekibue kunyima kua malu a patupu’ mu ditekemena kayi?

• Ntshinyi tshidi tshileja ne: Abalahama uvua witaba ne: bafue nebabike?

• Mêyi avua Elihu muambile Yobo adi apesha bantu ditekemena kayi?

• Mmushindu kayi udi Mifundu ya tshiena Ebelu ileja patoke ditekemena dia dibishibua ne dia muoyo wa tshiendelele pa buloba?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 5]

Mêyi avua Elihu muambile Yobo adi apesha bantu ditekemena dia ne: nebabapikule ku bukalaje ne ku lufu

[Tshimfuanyi mu dibeji 6]

Nzambi wakajadikila Danyele ne: ‘Neajalame mu bumpianyi buende ku nshikidilu kua matuku’