Skip to content

Skip to table of contents

Buumi Butamani Anyika—Ibulangizi Bupedwe A Leza

Buumi Butamani Anyika—Ibulangizi Bupedwe A Leza

Buumi Butamani Anyika—Ibulangizi Bupedwe A Leza

‘Zilenge zyakasampauzyigwa pele alimwi zyakapegwa bulangizi.’—ROM. 8:20.

1, 2. (a) Ino nkaambo nzi bulangizi bwabuumi butamani anyika ncobuyandika kapati kulindiswe? (b) Ino nkaambo nzi ibantu banji ncobadooneka kujatikizya buumi butamani anyika?

AMBWENI muciyeeya mbomwakakkomene ciindi cakusaanguna nomwakaiya kuti, kumbele bantu tabanoocembaali akufwa pele banoopona anyika kukabe kutamani. (Joh. 17:3; Ciy. 21:3, 4) Cakutadooneka mwali kwaambila bamwi zyabulangizi oobu bwamu Magwalo. Mwali kucita boobo nkaambo bulangizi bwakupona kukabe kutamani ncibeela ciyandika kapati camakani mabotu ngotukambauka. Bulangizi oobu mbobweendelezya mbotububona buumi.

2 Ziindi zinji, izikombelo zya Bunakristo Bwanyika zyabuyumbila ambali bulangizi bwabuumi butamani anyika. Nokuba kuti Bbaibbele liyiisya kuti buumi bulafwa, izikombelo zinji ziyiisya njiisyo iitali yamumagwalo yakuti muntu ulijisi buumi butafwi oobo butakwe mbobujatene alufwu alimwi buzumanana kupona munyika yamyuuya. (Ezk. 18:20) Nkakaambo kaako, ibantu banji baladooneka kujatikizya buumi butamani anyika. Aboobo, tulakonzya kubuzya kuti: Sena Ibbaibbele ncobeni lilabuzumina bulangizi oobu? Ikuti kakuli boobo, ino ndilili Leza naakaambila bantu kujatikizya mbubo ciindi cakusaanguna?

‘Kusampauzyigwa Alimwi Akupegwa Bulangizi’

3. Ino mbuti mbwaakasalede makanze aa Leza kujatikizya bantu kuzwa kumatalikilo aakupona kwabantu?

3 Makanze aa Jehova kujatikizya bantu akalisalede kumatalikilo kwini nobakatalika kupona bantu. Leza wakatondezya kabotu-kabotu kuti Adamu wakali kunoopona kukabe kutamani ikuti naakaswiilila. (Matl. 2:9, 17; 3:22) Luzubo lwa Adamu lwakusaanguna cakutadooneka lwakazyikuzyiba mbwaakawa muntu kuzwa kuciimo cilondekede, calo eeco cakazyikusinizyigwa abumboni bulibonya. Imanjililo aamuunda wa Edeni akasinkwa, eelyo bantu bakacembaala akufwa. (Matl. 3:23, 24) Mukuya kwaciindi, myaka yakupona kwabantu yakaceya. Adamu wakapona kwamyaka iili 930. Semu sikufwutuka Zambangulwe wakapona kwamyaka iili 600 buyo awalo mwanaakwe Arifakisadi wakapona kwamyaka iili 438. Usyi Abrahamu, Tera wakapona kwamyaka iili 205. Myaka yakupona kwa Abrahamu yoonse antoomwe yakali 175, yamwanaakwe Izaka yakali 180, alimwi Jakobo wakapona kwamyaka iili 147. (Matl. 5:5; 11:10-13, 32; 25:7; 35:28; 47:28) Bunji bwabantu beelede kuti bakazyiba kuceya kwamyaka ooku ncokwakali kwaamba—kwakacinyina bulangizi bwabuumi butamani. Sena bakali akaambo kakulangila kuti bwakali kuyoojanwa alimwi?

4. Ino nkaambo kali kakapa baalumi bansiku basyomeka ikuba alusyomo lwakuti Leza wakali kuyoopilusya zilongezyo eezyo Adamu nzyaakasowa?

4 Ijwi lya Leza lyaamba kuti: ‘Ibantu bakasampauzyigwa pele alimwi bakapegwa bulangizi.’ (Rom. 8:20) Mbulangizi nzi? Ibusinsimi bwakusaanguna bwini mu Bbaibbele bwakaamba “[zya]lunyungu” ilwakali ‘kuyoouma muzoka kumutwe.’ (Amubale Matalikilo 3:1-5, 15.) Kubantu basyomeka, icisyomezyo ca Lunyungu oolo cakabapa kaambo kakubeda abulangizi bwakuti Leza kunyina nayoolekela kuti makanze aakwe kujatikizya bantu atazuzyikizyigwi. Cakapa baalumi mbuli Abelo a Nowa kaambo kakubeda alusyomo lwakuti Leza wakali kuyoopilusya zilongezyo eezyo Adamu nzyaakasowa. Baalumi aaba balangilwa kuti bakazyiba kuti ‘ikulumwa kwalunyungu kukasindi’ kwakali kuyoobikkilizya kutilwa kwabulowa.—Matl. 4:4; 8:20; Heb. 11:4.

5. Ino ncinzi citondezya kuti Abrahamu wakali kusyoma mububuke?

5 Amulange-lange cikozyanyo ca Abrahamu. Naakasunkwa, Abrahamu “wakatuula Izaka . . . mwanaakwe uwakali alike mwida lyabanyina.” (Heb. 11:17) Ino nkaambo nzi kakamupa kulisungula kucita boobo? (Amubale Ba-Hebrayo 11:19.) Wakali alusyomo mububuke! Abrahamu wakalijisi kaambo kakamupa kuba alusyomo mububuke. Jehova wakalibukulusyide nguzu zyabuzyazi zya Abrahamu alimwi wakapa kuti acikonzye walo amukaintu wakwe, Sara, ikuzyala mwana mubucembele. (Matl. 18:10-14; 21:1-3; Rom. 4:19-21) Abrahamu alimwi wakali kwaayeeya majwi aakamwaambilide Jehova. Leza wakamwaambilide kuti: “Muli-Izaka moziyooambwa imbuto zyako.” (Matl. 21:12) Aboobo, Abrahamu wakali atwaambo tumvwika twakamupa kulangila kuti Leza wakali kuyoomubusya Izaka.

6, 7. (a) Ino ncizuminano cili buti Jehova ncaakabamba a Abrahamu? (b) Ino mbuti cisyomezyo Jehova ncaakasyomezya Abrahamu mbocakabapa kuba abulangizi bantu?

6 Akaambo kalusyomo lulibedelede ndwaakajisi Abrahamu, Jehova wakabamba cizuminano anguwe kujatikizya bana bakwe, naa “lunyungu.” (Amubale Matalikilo 22:18.) Icibeela cakusaanguna “[ca]lunyungu” oolo cakazyikuzyibwa kuti ngu Jesu Kristo. (Gal. 3:16) Jehova wakaambilide Abrahamu kuti “lunyungu” lwakwe lwakali kuyooyungizyigwa “mbuli inyenyeezi zyakujulu ambuli musee wakunkomwe yalwizi”—imweelwe watakazyibidwe kuli Abrahamu. (Matl. 22:17) Pele, kumbele imweelwe ooyo wakazyi kuyubununwa. Jesu Kristo alimwi abali 144,000, ibayoolela anguwe mu Bwami bwakwe, mbababamba “lunyungu” oolo. (Gal. 3:29; Ciy. 7:4; 14:1) Ibwami bwabu Mesiya nenzila oomo “zisi zyoonse zyaansi moziyoojana coolwe [naa kulongezyegwa].”

7 Abrahamu ambweni kunyina naakamvwisya icini ncocakali kwaamba cizuminano Jehova ncaakabamba anguwe. Nokuba boobo, Ibbaibbele lyaamba kuti “wakali kucilindila munzi mupati uujisi ntalisyo injumu.” (Heb. 11:10) Munzi ooyo Mbwami bwa Leza. Ikutegwa akatambule zilongezyo mu Bwami oobo, Abrahamu weelede kupona alimwi. Uyoocikonzya kupona buumi butamani anyika kwiinda mububuke. Alimwi aabo bayoofwutuka Armagedoni naa aabo bayoobusyigwa kuzwa kubafwu bayoocikonzya kupona kukabe kutamani.—Ciy. 7:9, 14; 20:12-14.

“Muuya . . . Ulandigutaika”

8, 9. Ino nkaambo nzi ibbuku lya Jobu ncolitali buyo makani aamba zyamisunko yamuntu omwe?

8 Kuciindi kafwide kale muzyukululwa wa Abrahamu, Josefa, pele Musa katanaba musinsimi, kwakali muntu umwi uutegwa Jobu. Ibbuku lyamu Bbaibbele ilya Jobu, lyalo lilangilwa kuti lyakalembwa a Musa, lilapa kaambo Jehova ncaakazumizya kuti Jobu apenge alimwi azyintu mbozyakazyikuba kumbele kujatikizya nguwe. Nokuba boobo, ibbuku lya Jobu taali makani aamba buyo zyamisunko yamuntu omwe pe; lilabikkila maano kapati kumakani aajatikizya bubumbo boonse. Ibbuku eeli lilatugwasya kumvwisya kuti Jehova uleendelezya munzila iiluleme, alimwi lilatondezya kuti kusyomeka alimwi abulangizi bwakumbele bwababelesi ba Leza baanyika boonse zilijatikizyidwe mukaambo kakatalisyigwa mu Edeni. Nokuba kuti Jobu tanaakakamvwisya kaambo aaka, tanaakabazumizya balongwe bakwe botatwe baya kumupa kuyeeya kuti cakamwaalila kuzumanana kusyomeka. (Job. 27:5) Eeci ceelede kuyumya lusyomo lwesu akutugwasya kubona kuti tulakonzya kuzumanana kusyomeka alimwi akusumpula bulelo bwa Jehova.

9 Nobakamanizya kukanana aabo botatwe ibategwa basikumuumbulizya, “Elihu mwana wa-Barakeli waku-Buzi [wakaingula].” Ino ncinzi cakamupa kukanana? Wakati: “Ndizwide zintu zyakwaamba, muuya wangu ulandigutaika kuti ŋambe.” (Job. 32:5, 6, 18) Nokuba kuti nzyaakaamba Elihu kwiinda mukusololelwa amuuya uusalala zyakazuzyikizyigwa noyakamana misunko ya Jobu, majwi aakwe alayandika akubantu bambi. Alapa bulangizi kuli boonse bazumanana kusyomeka.

10. Ino ncinzi citondezya kuti mulumbe wa Jehova uupegwa kumuntu omwe zimwi ziindi inga ulabagwasya bantu boonse mubunji?

10 Jehova zimwi ziindi ulapa mulumbe kumuntu omwe ooyo uukonzya kubagwasya bantu boonse mubunji. Eeci cilakonzya kubonwa kuzwa kubusinsimi bwa Daniele bujatikizya ciloto ca Mwami Nebukadinezara caamba zyakugonkwa kwacisamu cipati kapati. (Dan. 4:10-27) Nokuba kuti ciloto eeco cakazuzyikizyigwa kuli Nebukadinezara, cakali kwaamba cintu cimwi cipati. Cakatondezya kuti bulelo bwa Leza kujatikizya nyika ibwakali kwiimininwa abwami bwakali mumulongo wa Mwami Davida bwakali kuyooboneka alimwi nokwakali kuyooinda myaka iili 2,520, kuzwa mu 607 B.C.E. * Ibulelo bwa Leza kujatikizya nyika yesu bwakatalika kutondezyegwa alimwi kwiinda mukubikkwa kwa Jesu Kristo kali Mwami wakujulu mumwaka wa 1914. Amuyeeye buyo bulelo bwa Bwami ino-ino mbobuyoozuzikizya bulangizi bwabantu baswiilila!

“Komuvwuna Ataunki Mumulindi!”

11. Ino majwi aa Elihu akatondezya nzi kujatikizya Leza?

11 Elihu mukuvwiila Jobu, waamba “[zya]mutumwa, sikwiiminina mukukanana, umwi akati kacuulu, kwaambila muntu ooyu zyakululama kwakwe.” Ino mbuti ma kuti mutumwa ooyu ‘wakombelezya Leza kuti amuyande’? Elihu waamba kuti: “Mpoonya [Leza] ulamufwida luse akwaamba kuti, ‘Komuvwuna ataunki mumulindi! Ndajana cinunuzyo! Aabe alukanda luteteete kwiinda lwakubwana; aapiluke kumazuba aanguzu zyabukubusi bwakwe.’” (Job. 33:23-26, NW) Majwi aayo akatondezya mbwaakalisungwide Leza kutambula “cinunuzyo,” naa civwumbilila, kugwasya bantu ibeempwa.—Job. 33:24.

12. Ino majwi aa Elihu apa bulangizi nzi kubantu boonse?

12 Elihu ambweni tanaakamvwisya cini ncocakali kwaamba cinunuzyo, mbubonya abalo basinsimi mbobatakazimvwisya zyoonse nzyobakalemba. (Dan. 12:8; 1 Pet. 1:10-12) Nokuba boobo, majwi aa Elihu atondezya bulangizi bwakuti Leza bumwi buzuba wakali kuyoozumina cinunuzyo akubanununa bantu kuzwa kububi bwakucembaala alimwi alufwu. Majwi aa Elihu akapa bulangizi bubotu kapati bwabuumi butamani. Ibbuku lya Jobu alimwi lilatondezya kuti kuyooba bubuke.—Job. 14:14, 15.

13. Ino nkugwasyigwa kuli buti Banakristo nkobajana mumajwi aa Elihu?

13 Sunu, imajwi aa Elihu alazumanana kugwasya tuulunzuma twa Banakristo ibalangila kuyoofwutuka lunyonyooko lwabweende bwazyintu obuno. Ibacembeede akati kabaabo bayoofwutuka bayoopiluka kumazuba aanguzu zyabukubusi bwabo. (Ciy. 7:9, 10, 14-17) Kunze lyaboobo, ibulangizi bwakubona baabo ibayoobusyigwa kabapilusyigwa kumazuba aabukubusi bwabo bulabakkomanisya bantu basyomeka. Masimpe, ibuumi bwakutafwa alimwi kujulu kujatikizya Banakristo bananike alimwi abuumi butamani anyika kujatikizya “mbelele zimwi” zya Jesu buyeeme akutondezya lusyomo mucituuzyo cacinunuzyo ca Kristo.—Joh. 10:16; Rom. 6:23.

Lufwu Lwamenwa Anyika

14. Ino ncinzi citondezya kuti kwakali kuyandika cimwi cintu kwiinda Mulawo wa Musa kutegwa bana Israyeli babe abulangizi bwakupona buumi butamani?

14 Ibana ba Abrahamu bakaba cisi ciliiminina nobakanjila mucizuminano a Leza. Naakali kubapa Mulawo, Jehova wakati: “Amubambe imbeta zyangu amilao yangu, nkaambo nzenzizyo ziletela muntu buumi kufumbwa uuzicita.” (Lev. 18:5) Nokuba boobo, mbwaanga bakaalilwa kupona kweelana azyeelelo zilondokede zyaambwa mu Mulawo, bana Israyeli bakasinganizyigwa a Mulawo ooyo, eelyo bakali kuyandika kunununwa kukusinganizyigwa ooko.—Gal. 3:13.

15. Ino ncilongezyo nzi cakumbele Davida ncaakasololelwa amuuya kulemba?

15 Naakafwa Musa, Jehova wakabasololela amuuya balembi ba Bbaibbele bambi ikwaamba zyabulangizi bwakupona buumi butamani. (Int. 21:4; 37:29) Mucikozyanyo, sintembauzyo Davida wakamanizya intembauzyo imwi yaamba zyalukamantano lwabakombi beni-beni mu Zioni amajwi aakuti: “Nkukooko Jehova nkwaakalailila kuti kube coolwe, nkokuti coolwe cabuumi butamani.”—Int. 133:3.

16. Kwiinda muli Isaya, ino Jehova wakasyomezya nzi kujatikizya bukkale bwakumbele bwanyika yoonse?

16 Jehova wakasololela Isaya amuuya kuti asinsime kujatikizya buumi butamani anyika. (Amubale Isaya 25:7, 8.) Mbubonya mbuli “civunisyo” cifwundilizya—ipayi—cibi alufwu zyababeda mikuli iiminya kapati bantu boonse. Jehova ulabasinizya bantu bakwe kuti cibi alufwu ziyoomenwa, naa kugusyigwa, anyika yoonse.

17. Ino mmulimo nzi wabusinsimi wa Mesiya uujalula nzila yakupona buumi butamani?

17 Alimwi amubone bubambe bwakabikkidwe mu Mulawo wa Musa kujatikizya sijembwe wa Azazeli. Ciindi comwe amwaka, mu Buzuba Bwakumanya Zibi, mupaizi mupati wakali ‘kubikka maanza aakwe oonse obilo amutwe wasijembwe muumi, akwaamba alinguwe milandu yoonse yabana ba-Israyeli, akwiibikka amutwe wasijembwe, eelyo sijembwe ooyo wakali kutolelela milandu yabo yoonse akuunka musyokwe.’ (Lev. 16:7-10, 21, 22) Isaya wakasinsima zyakuboola kwa Mesiya, ooyo wakali kuyoocita mulimo weelene awasijembwe akutolelela ‘macise,’ “mapenzi” alimwi a “zibi zyabantu banji.” Munzila eeyi wakajalula nzila yakupona buumi butamani.—Amubale Isaya 53:4-6, 12.

18, 19. Ino mbulangizi nzi bwaambwa kuli Isaya 26:19 alimwi a Daniele 12:13?

18 Kwiinda muli Isaya, Jehova wakaambila bantu bakwe ba Israyeli kuti: “Bafu bako bayoopona, mitunta yangu iyoobuka. Amubuke, mwiimbe, inywe nobakede mubulongo, nkaambo mume wako uli mbubonya mbuli mume wamumuni.” (Is. 26:19) Imagwalo aa Chihebrayo alatondezya kabotu-kabotu kuti bulangizi bwabubuke nkobuli alimwi akupona anyika. Mucikozyanyo, eelyo Daniele naakatiisisye myaka iili 100 yakuzyalwa, Jehova wakamusinizya kuti: “Uuyootanguna kulyokezya, elyo uyooima kubusena mbobambilidwe kumamanino aaciindi.”—Dan. 12:13.

19 Akaambo kabulangizi bwabubuke, Marta wakali kukonzya kwaambila Jesu kujatikizya munyinandumi kuti: “Ndilizi kuti uyoobuka mubuzuba bwakubuka bwakumamanino.” (Joh. 11:24) Sena njiisyo zya Jesu alimwi anzyobakalemba basikwiiya bakwe kwiinda mukusololelwa amuuya zyakabucinca bulangizi oobu? Sena kupona buumi butamani anyika mbobulangizi Jehova mbwacipa kubantu? Tuyoolanga-langa bwiinguzi kumibuzyo eeyi mucibalo citobela.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 10 Amubone caandaano 6 cabbuku lya Amububikkile Maanu Businsimi bwa Daniele!

Sena Inga Mwapandulula?

• Ino bantu bakapegwa bulangizi buli buti ‘nobakasampauzyigwa’?

• Ino ncinzi citondezya kuti Abrahamu wakali alusyomo mububuke?

• Ino mbulangizi nzi imajwi Elihu ngaakaambila Jobu ngaapa kubantu?

• Ino Magwalo aa Chihebrayo abukankaizya buti bulangizi bwabubuke alimwi akupona buumi butamani anyika?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 5]

Imajwi Elihu ngaakaambila Jobu apa bulangizi bwakuti bantu bayoonununwa kuzwa kububi bwakucembaala alimwi alufwu

[Cifwanikiso icili apeeji 6]

Daniele wakasinizyigwa kuti ‘wakali kuyooima kubusena mbwabambilidwe kumamanino aaciindi’