Ogbẹ̀ Madopodo to Aigba ji—Be Nuplọnmẹ Klisti Tọn Wẹ Ya?
Ogbẹ̀ Madopodo to Aigba ji—Be Nuplọnmẹ Klisti Tọn Wẹ Ya?
“Jiwheyẹwhe nasọ súnsún dasin lẹpo sẹ̀ sọn nukun yetọn mẹ; okú ma nasọ tin ba.”—OSỌHIA 21:4.
1, 2. Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ susu Ju owhe kanweko tintan tọn lẹ tindo todido ogbẹ̀ madopodo to aigba ji tọn?
DẸPẸ adọkunnọ nukundeji de họ̀nwezun plá Jesu, bo jẹklo to nukọn etọn bo kanse e dọmọ: “Mẹplọntọ dagbe, etẹwẹ yẹn na wà, bọ yẹn nado dugu ogbẹ̀ madopodo tọn?” (Malku 10:17) Dẹpẹ lọ to hokanse gando lehe e na wagbọn do dugu ogbẹ̀ madopodo tọn go—ṣigba to fie? Dile mí dọhodeji to hosọ he wayi mẹ do, to owhe kanweko delẹ jẹnukọn, Jiwheyẹwhe ko na todido fọnsọnku po ogbẹ̀ madopodo to aigba ji po tọn Ju lẹ. Todido enẹ gbayipe to Ju owhe kanweko tintan tọn susu ṣẹnṣẹn.
2 Malta, họntọn Jesu tọn na ko tindo fọnsọnku gbẹninọ to aigba ji tọn to ayiha mẹ to whenue e dọho gando nọvisunnu etọn he kú go dọmọ: “Yẹn yọnẹn dọ e nasọ fọ́n to fọnsọnku mẹ to azán pòdo gbè.” (Joh. 11:24) Nugbo wẹ dọ Sadusi whenẹnu tọn lẹ ma tindo yise to fọnsọnku mẹ. (Malku 12:18) Ṣigba, George Foot Moore dọ to owe etọn, Judaism in the First Centuries of the Christian Era mẹ dọmọ: “Kandai . . . owhe kanweko awetọ kavi tintan jẹnukọnna ojlẹ mítọn tọn lẹ dekunnuna nuyise lọ dọ ojlẹ tangan de na wá bọ mẹhe ko kú hoho lẹ nasọ gọwá nọgbẹ̀ whladopo dogọ to aigba ji.” Dẹpẹ adọkunnọ he wá Jesu dè lọ jlo na duvivi ogbẹ̀ mavọmavọ tọn to aigba ji.
3. Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?
3 To egbehe, sinsẹ̀n susu po weyọnẹntọ Biblu tọn susu po wẹ gbẹ́ dọ todido lọ nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji ma yin nuplọnmẹ Klisti tọn gba. Suhugan gbẹtọ lẹ tọn wẹ yise dọ to okú godo, yé na gbẹ́ to gbẹnọ to lẹdo gbigbọ tọn mẹ zọnmii. Enẹwutu, eyin mẹhe nọ hia Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ wá dukosọna hogbe lọ “ogbẹ̀ madopodo,” susu yetọn nọ lẹndọ gbẹninọ to olọn mẹ wẹ e to alọdlẹndo. Be nugbo wẹ ya? Etẹ dọ wẹ Jesu te to whenue e dọho gando ogbẹ̀ madopodo go? Etẹwẹ devi etọn lẹ yise? Be Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ plọnmẹ dọ mí sọgan nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji ya?
Ogbẹ̀ Madopodo “to Ojlẹ Onú lẹ Hinhẹn jẹ Yọyọ Tọn Whenu”
4. Etẹwẹ na jọ “to ojlẹ onú lẹ hinhẹn jẹ yọyọ tọn whenu”?
4 Biblu plọnmẹ dọ Klistiani yiamisisadode lẹ na yin finfọnsọnku nado dugán do aigba ji sọn olọn mẹ. (Luku 12:32; Osọhia 5:9, 10; 14:1-3) Ṣigba, eyin Jesu to hodọ gando ogbẹ̀ madopodo go, e ma yin pipli enẹ kẹdẹ wẹ e nọ tindo to linlẹn mẹ gba. Pọ́n nuhe e dọna devi etọn lẹ to whenue dẹpẹ adọkunnọ lọ yì sọn e dè po homẹgble po godo, na e dọna ẹn nado jo nutindo etọn lẹ do bo lẹzun hodotọ etọn wutu. (Hia Matiu 19:28. a) Jesu dọna devi etọn lẹ dọ yé na tin to mẹhe na dugán taidi ahọlu lẹ mẹ bo na dawhẹna “whẹndo wiawe Islaeli tọn lẹ,” yèdọ aihọn gbẹtọvi tọn blebu, he ma tin to pipli he na dugán to olọn mẹ lẹ mẹ. (1 Kọl. 6:2) E sọ dọho do ale he “mẹdepope” he hodo e lẹ na mọyi ji. Omẹ enẹlẹ lọsu na “dugu ogbẹ̀ madopodo tọn.” Ehe lẹpo na jọ “to ojlẹ onú lẹ hinhẹn jẹ yọyọ tọn whenu.”
5. Etẹwẹ hogbe lọ “ojlẹ onú lẹ hinhẹn jẹ yọyọ tọn” zẹẹmẹdo?
5 Etẹ dọ wẹ Jesu te to whenue e yí hogbe lọ “ojlẹ onú lẹ hinhẹn jẹ yọyọ tọn” zan? Hogbe lọ yin lilẹdo “ogbẹ̀ yọyọ” to Alẹnuwema Yọyọ Fọngbe tọn mẹ. Whenue e yindọ Jesu yí hogbe lọ zan bo ma basi zẹẹmẹ etọn, e họnwun dọ nuhe Ju lẹ ko to nukundo na owhe kanweko susu wẹ e to alọdlẹndo. Ninọmẹ onú lẹ tọn dona yin hinhẹn jẹ yọyọ to aigba ji, na nulẹ nido nọ̀ lehe e te do to jipa Edẹni tọn mẹ whẹpo Adam po Evi po do waylando. Opagbe Jiwheyẹwhe tọn nado “dá olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po” na mọ hẹndi to aihọn yọyọ lọ mẹ.—Isa. 65:17.
6. Etẹwẹ oló lẹngbọ lẹ po gbọgbọẹ lẹ po tọn plọn mí gando todido ogbẹ̀ madopodo tọn go?
6 Jesu sọ donù ogbẹ̀ madopodo go whladopo dogọ to whenue e to hodọ gando vivọnu titonu ehe tọn go. (Mat. 24:1-3) E dọmọ: “Whenuena Ovi gbẹtọ tọn na wá to gigo etọn mẹ, po angẹli lẹpo po e po, whenẹnu wẹ e na sinai to ofìn gigo etọn tọn ji. Nukọn etọn wẹ yè na bẹ akọta lẹpo pli do: e nasọ klan yé dovo sọn yenọzo go, dile lẹngbọhọtọ nọ klan lẹngbọ etọn lẹ sọn gbọgbọẹ lẹ go do.” Mẹhe mọ whẹdida whẹgbledomẹ tọn yí lẹ na “juyi oyà madopodo mẹ; ṣigba dodonọ lẹ biọ ogbẹ̀ madopodo mẹ.” “Dodonọ” he mọ ogbẹ̀ madopodo yí lẹ wẹ mẹhe yí nugbonọ-yinyin do nọgodona “mẹmẹsunnu” yí gbigbọ do de Klisti tọn lẹ. (Mat. 25:31-34, 40, 41, 45, 46) Whenuena e yindọ mẹyiamisisadode lẹ yin dide nado dugán to Ahọluduta olọn mẹ tọn mẹ, “dodonọ lẹ” dona yin mẹjidugando Ahọluduta enẹ tọn. Biblu dọ dọdai dọmọ: “[Ahọlu Jehovah tọn] na duahọlu ga sọn ohù de kọ̀n jẹ ohù de kọ̀n, podọ sọn Otọ̀ lọ kọ̀n jẹ aigba pòdo lẹ.” (Ps. 72:8) Mẹjidugando ehelẹ na duvivi ogbẹ̀ madopodo tọn to aigba ji.
Etẹwẹ Owe Wẹndagbe Johanu Tọn Dohia?
7, 8. Todido voovo awe tẹ ji wẹ Jesu dọhodo na Nikodemi?
7 Dile kandai Wẹndagbe Matiu, Malku, po Luku po tọn dohia do, Jesu yí hogbe lọ “ogbẹ̀ madopodo” zan to nujijọ he go mí donù wayi enẹlẹ whenu. Nudi whla 17 wẹ owe Wẹndagbe Johanu tọn yihodọ sọn nuhe Jesu dọ gando gbẹninọ kakadoi go lẹ mẹ. Mì gbọ mí ni lẹnnupọndo fie e yí hogbe lọ lẹ zan te ji nado pọ́n nuhe Jesu dọ gando todido ogbẹ̀ madopodo to aigba ji tọn go.
8 Sọgbe hẹ kandai Johanu tọn, Falesi de he nọ yin Nikodemi whẹ́whẹ́ wẹ Jesu dọho gando ogbẹ̀ madopodo go na. E dọna Nikodemi dọmọ: “Adavo yè yí osin po [gbigbọ] po do ji gbẹtọ ewọ ma sọgan biọ ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn mẹ.” Mẹhe na biọ Ahọluduta olọn tọn mẹ lẹ dona yin ‘vivọ́ ji.’ (Joh. 3:3-5) Jesu ma nọte do enẹ kẹdẹ ji gba. E sọ dọhodo todido he tin-to-aimẹ na mẹlẹpo ji. (Hia Johanu 3:16.) Todido ogbẹ̀ madopodo tọn he hodotọ yiamisisadode etọn lẹ tindo to olọn mẹ po todido mẹdevo he na nọgbẹ̀ to aigba ji lẹ tọn po wẹ Jesu to alọdlẹndo.
9. Todido tẹ ji wẹ Jesu dọhodo na yọnnu Samalianu lọ?
9 Whenue Jesu dọhona Nikodemi to Jelusalẹm godo, e dedo agewaji pànta Galili. To aliho ji, e pé yọnnu de to dotọ̀ Jakobu tọn tó sẹpọ tòdaho Sikali tọn to Samalia. E dọna nawe lọ dọmọ: “Mẹdepope he nù osin he yẹn na na ẹn ovẹ́ ma na hú i gbede; ṣigba osin he yẹn na na ẹn, na lẹzun dotọ̀ osin tọn de to ohò etọn mẹ, he na to sisà hlan jẹ ogbẹ̀ madopodo.” (Joh. 4:5, 6, 14) Osin ehe nọtena awuwledainanu Jiwheyẹwhe tọn nado vọ́ ogbẹ̀ madopodo na gbẹtọvi lẹpo, yèdọ kakajẹ mẹhe na nọgbẹ̀ to aigba ji lẹ ji. Owe Osọhia tọn dọ gando Jiwheyẹwhe go dọmọ: “Yẹn nasọ na ewọ he nugblahù nù sọn asisa osin ogbẹ̀ tọn mẹ vọnu.” (Osọhia 21:5, 6; 22:17) Enẹwutu, whenue Jesu to hodọna yọnnu Samalianu lọ gando ogbẹ̀ madopodo go, e ma dọhodo whédutọgbẹ́ yiamisisadode Ahọluduta tọn lẹ kẹdẹ ji gba, ṣigba e sọ dọhodo yisenọ he tindo todido aigba ji tọn lẹ ji.
10. To whenue Jesu hẹnazọ̀ngbọna dawe de to tándo Bẹtsata tọn tó, etẹwẹ e dọna sinsẹ̀nnọ he jẹagọdo e lẹ gando ogbẹ̀ madopodo go?
10 To owhe he bọdego mẹ, Jesu gọyì Jelusalẹm. To finẹ, e hẹnazọ̀ngbọna dawe de to tándo Bẹtsata tọn tó. Jesu dọna Ju he mọhodọdo nuhe e wà go lẹ dọmọ: “Ovi ma sọgan wà nude ededenu, adavo nuhe e mọ Otọ́ wà.” To whenuena e dọna yé dọ “Otọ́ . . . ko yí whẹdida lẹpo na Ovi” godo, e dọmọ: “Mẹdepope he sè ohó ṣie, bosọ yí mẹhe do mi hlan sè, e tindo ogbẹ̀ madopodo.” Jesu sọ yidogọ dọ: “Ojlẹ lọ ja, to ehe mẹ mẹhe tin to yọdò mẹ lẹpo na sè ogbè [Ovi gbẹtọ tọn], bo na tọ́njẹgbonu; mẹhe wà dagbe lẹ hlan fọnsọnku ogbẹ̀ tọn; mẹhe wà oylan lẹ hlan fọnsọnku whẹdida tọn.” (Joh. 5:1-9, 19, 22, 24-29) Jesu to hodọna Ju homẹkẹndomẹtọ lẹ dọ emi wẹ Jiwheyẹwhe de nado hẹn todido Ju lẹ tọn gando ogbẹ̀ madopodo to aigba ji go di, podọ emi na wàmọ gbọn oṣiọ lẹ finfọnsọnku dali.
11. Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ nuhe Jesu dọ to kandai Johanu 6:48-51 tọn mẹ lẹ bẹ todido ogbẹ̀ madopodo to aigba ji tọn hẹn?
11 To Galili, gbẹtọ fọtọ́n susu he jlo akla he Jesu wleawuna to azọ́njiawu-liho lẹ jẹ hihodo e ji. To finẹ, Jesu dọhona yé gando akla wunmẹ devo go—yèdọ “akla ogbẹ̀ tọn lọ.” (Hia Johanu 6:40, 48-51.) “Akla he yẹn na na lọ wẹ olàn ṣie,” wẹ e dọ. Jesu ma ze ogbẹ̀ etọn jo do mẹhe na dugán hẹ ẹ to Ahọluduta olọn tọn mẹ lẹ kẹdẹ tamẹ gba ṣigba do “aihọn” gbẹtọvi he na yin fifligọ lẹ tọn tamẹ ga. “Eyin mẹdepope dù to akla he mẹ,” enẹ wẹ yindọ, eyin mẹde tindo yise to huhlọn ofligọ avọ́sinsan Jesu tọn mẹ, e na tin to hukan ji na ogbẹ̀ madopodo. Na nugbo tọn, ‘gbẹninọ kakadoi’ he hodọ mí te bẹ todido he Ju lẹ tindo na ojlẹ dindẹn gando ogbẹ̀ madopodo to aigba ji to gandudu Mẹssia tọn glọ go hẹn.
12. Todido tẹ hodọ wẹ Jesu te to whenuena e dọna agọjẹdomẹtọ etọn lẹ dọ ‘emi na na ogbẹ̀ madopodo lẹngbọ emitọn lẹ’?
12 To nukọn mẹ, to Hùnwhẹ Klandowiwe tọn whenu to Jelusalẹm, Jesu dọna agọjẹdomẹtọ etọn lẹ dọmọ: “Mì ma yise; na mì ma yin lẹngbọ ṣie lẹ mẹ tọn wutu, kẹdẹdile yẹn dọ na mì. Lẹngbọ ṣie lẹ sè ogbè ṣie, yẹn sọ yọ́n yé, yé sọ nọ hodo mi: yẹn sọ na ogbẹ̀ madopodo hlan yé.” (Joh. 10:26-28) Be gbẹninọ to olọn mẹ kẹdẹ go wẹ Jesu to hodọdo ya, kavi e sọ tindo gbẹninọ kakadoi to aigba paladisi tọn de ji to ayiha mẹ? Jesu ṣẹṣẹ miọnhomẹna hodotọ etọn lẹ po hogbe ehelẹ po wẹ, e dọmọ: “Mì dibu blo, lẹngbọpa pẹvi; na homẹvivi Otọ́ mìtọn tọn wẹ nado yí ahọludu na mì.” (Luku 12:32) Ṣigba, to Hùnwhẹ Klandowiwe tọn enẹ dopolọ whenu, Jesu dọmọ: “Yẹn sọ tindo lẹngbọ devo he mayin apó he mẹ tọn: yé wẹ yẹn ma sọgan nọ ma hẹn wá ga.” (Joh. 10:16) Enẹwutu, whenue Jesu dọhona agọjẹdomẹtọ enẹlẹ, nuhe e dọ bẹ todido gbẹninọ to olọn mẹ tọn na “lẹngbọpa pẹvi” lọ po todido ogbẹ̀ madopodo to aigba ji tọn na livi susu “lẹngbọ devo” lẹ tọn po hẹn.
Todido de He Ma Biọ Zẹẹmẹ
13. Etẹ dọ wẹ Jesu te to whenue e dọ dọ: “Hiẹ na nọ̀ hẹ mi to Paladisi” mẹ?
13 Whenue Jesu to awufiẹsa mẹ to yatin ji, e vọ́ nùzindo todido gbẹtọvi lẹ tọn ji to aliho he mẹde ma sọgan jẹagọdo de mẹ. Ylanwatọ he yin whiwhè do atin go to apá etọn de dọna ẹn dọmọ: “Jesu, flin mi, whenuena hiẹ jẹ ahọludu towe mẹ.” Jesu dopà na ẹn dọmọ: ‘Nugbo wẹ yẹn dọ hlan we to egbehe, Hiẹ na nọ̀ hẹ mi to Paladisi mẹ.’ (Luku 23:42, 43) Na e họnwun dọ Ju de wẹ dawe lọ wutu, e ma tindo nuhudo zẹẹmẹ tọn gando Paladisi go. E yọnẹn dogbọn todido ogbẹ̀ madopodo tọn to aigba ji to aihọn he ja de mẹ dali.
14. (a) Etẹwẹ dohia dọ nuhe yin didọ gando todido olọn mẹ tọn go lẹ vẹawuna apọsteli lẹ nado mọnukunnujẹemẹ? (b) Whetẹnu wẹ hodotọ Jesu tọn lẹ wá mọnukunnujẹ todido olọn mẹ tọn mẹ hezeheze?
14 Ṣigba, nuhe biọ zẹẹmẹ gando nuhe Jesu dọ go taun lọ wẹ, todido olọn mẹ tọn. Whenue e dọna devi etọn lẹ dọ emi na yì olọn mẹ bo na wleawu otẹn de tọn dai na yé, yé ma mọnukunnujẹ nuhe e dọ mẹ. (Hia Johanu 14:2-5.) To godo mẹ, e dọna yé dọmọ: “Yẹn gbẹsọ tindo onú susu nado dọ hlan mì, ṣigba mìwlẹ ma sọgan hẹn yé to dinvie gba. Ṣigba whenuena ewọ, [gbigbọ] nugbo tọn wá, ewọ na plan mì biọ nugbo lẹpo mẹ.” (Joh. 16:12, 13) To Pẹntikọsti owhe 33 W.M. godo, whenue hodotọ Jesu tọn lẹ yin dide gbọn gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn dali nado lẹzun ahọlu sọgodo tọn wẹ yé ṣẹṣẹ wá yọnẹn dọ ofìn yetọn na tin to olọn mẹ. (1 Kọl. 15:49; Kọl. 1:5; 1 Pita 1:3, 4) Nuyọyọ de wẹ todido olọn mẹ tọn yin, bọ enẹ wá lẹzun hosọ tangan he ji wekanhlanmẹ gbọdo Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ sinai do. Ṣigba be wekanhlanmẹ ehelẹ vọ́ nùzindo todido ogbẹ̀ madopodo to aigba ji tọn ji ya?
Nuhe Wekanhlanmẹ Gbọdo lẹ Dọ
15, 16. Nawẹ owe gbọdo he yin kinkàn hlan Heblu lẹ po nuhe Pita dọ po zinnudo todido ogbẹ̀ madopodo to aigba ji tọn ji gbọn?
15 To whenue apọsteli Paulu to wekanhlan Heblu lẹ, e ylọ yisenọ hatọ etọn lẹ dọ “mẹmẹsunnu wiwe . . . mahẹtọ oylọ olọn tọn.” Ṣigba, e sọ dọ dọ Jiwheyẹwhe ko yí “aihọn he ja” do oglọ na Jesu. (Heb. 2:3, 5; 3:1) To Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ mẹ, hogbe dowhenu tọn na “aihọn” nọ saba dlẹnalọdo aigba fie gbẹtọvi lẹ nọ nọ̀. Enẹwutu, “aihọn he ja” lọ wẹ titonu yọyọ he na wá to madẹnmẹ to gandudu Jesu Klisti tọn glọ. To whenẹnu, Jesu na hẹn opagbe Jiwheyẹwhe tọn di dọmọ: “Dodonọ wẹ na dugu aigba tọn, bo nasọ nọ nọ̀ e mẹ kakadoi.”—Ps. 37:29.
16 Apọsteli Pita lọsu yin gbigbọdo nado wlanwe gando sọgodo gbẹtọvi tọn go. E wlan dọmọ: “Olọn he tin to dinvie lẹ, po aigba lọ po, [wẹ] yè sọ whlá hlan miyọ́n, bosọ hlá yé dai hlan whẹdazangbe po dindọn mẹylankan lẹ tọn po.” (2 Pita 3:7) Etẹwẹ na diọtẹnna olọn enẹlẹ, yèdọ gandudu dinvie tọn lẹ po ogbẹ́ gbẹtọvi ylankan he tin to egbehe lẹ tọn po? (Hia 2 Pita 3:13.) “Olọn yọyọ lẹ”—yèdọ Ahọluduta Mẹssia tọn Jiwheyẹwhe tọn—podọ “aihọn yọyọ lọ”—he nọtena ogbẹ́ gbẹtọvi dodonọ he yin sinsẹ̀n-basitọ nugbo lẹ tọn—wẹ na diọtẹnna yé.
17. Nawẹ Osọhia 21:1-4 basi zẹẹmẹ todido gbẹtọvi tọn gbọn?
17 Owe he gbọngodo to Biblu mẹ hẹn mí jaya, na numimọ he e bẹhẹn lẹ do lehe gbẹtọvi lẹ na yin hinhẹn jẹ pipé kọ̀n do hia. (Hia Osọhia 21:1-4.) Nuhe gbẹtọvi yisenọ lẹ ko to nukundo sọn whenue gbọ́n gbẹtọvi jai jẹ ylando mẹ to jipa Edẹni tọn mẹ niyẹn. Dodonọ lẹ na nọgbẹ̀ to Paladisi mẹ to aigba ji kakadoi bo ma na poyọnho. Todido enẹ ji wẹ Owe-wiwe Heblu tọn lẹ po Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ po zinnudo taun, podọ e gbẹ́ to devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ hẹn lodo kakajẹ egbehe.—Osọhia 22:1, 2.
[Nudọnamẹ odò tọn]
a Matiu 19:28 (NW): “Jesu dọna yé dọmọ: “Nugbo wẹ yẹn dọna mì, To whenuena Visunnu gbẹtọ tọn na sinai to ofìn gigonọ etọn ji to ojlẹ onú lẹ hinhẹn jẹ yọyọ tọn whenu, mì mẹhe ko hodo mi lẹ lọsu na sinai ga do ofìn wiawe ji, bo na to whẹdana whẹndo wiawe Islaeli tọn lẹ.”
Be Hiẹ Sọgan Na Gblọndo Ya?
• Etẹ dọ wẹ Jesu te to whenue e yí hogbe lọ “ojlẹ onú lẹ hinhẹn jẹ yọyọ tọn” zan?
• Etẹ ji wẹ Jesu dọhodo na Nikodemi?
• Opagbe tẹwẹ Jesu do na ylanwatọ he yin whiwhè do apá etọn?
• Nawẹ owe gbọdo he yin kinkàn hlan Heblu lẹ po nuhe Pita dọ po zinnudo todido ogbẹ̀ madopodo to aigba ji tọn ji gbọn?
[Kanbiọ Oplọn tọn lẹ]
[Yẹdide to weda 8]
Omẹ taidi lẹngbọ lẹ na duvivi ogbẹ̀ madopodo tọn to aigba ji
[Yẹdide to weda 10]
Jesu dọhona mẹdevo lẹ gando ogbẹ̀ madopodo go